ĆWICZENIE NR 22

MIKROSKOP OPTYCZNY: POMIAR MAŁEJ DŁUGOŚCI I APERTURY OBIEKTYWU

Pomiar małej długości: wyznaczenie średnicy elementów morfotycznych krwi

1. Włączyć główny włącznik zasilania mikroskopu w pozycję „I” (ON) a następnie ustawić jasność obrazu pokrętłem znajdującym się obok włącznika głównego (kręcąc zgodnie ze strzałką zwiększa się jasność oświetlenia).

2. Obrócić pokrętło zgrubnego ogniskowania (większa śruba z prawej strony statywu mikroskopu), w celu obniżenia stolika.

3. Położyć na stoliku mikroskopu szkiełko podstawowe z naniesioną skalą zasadniczą (1 mm podzielony na 100 części) (Umieszczać preparat na stoliku z dużą ostrożnością. Zwolnienie zakrzywionego uchwytu z dużą siłą spowoduje złamanie lub uszkodzenie szkiełka lub preparatu). Otworzyć sprężynujący, zakrzywiony palec uchwytu preparatu i umieścić szkiełko podstawowe w uchwycie wsuwając je od przodu, następnie łagodnie zwolnić uchwyt.

4. Aby przesunąć preparat w kierunku pionowym - należy obracać górnym pokrętłem znajdującym się po prawej stronie pod stolikiem mikroskopu. Aby przesunąć w kierunku poziomym - należy obracać dolnym pokrętłem znajdującym się pod poprzednim.

5. Przekręcić rewolwer obiektywowy tak, aby wymagany obiektyw powiększeniem 10x znalazł się bezpośrednio nad preparatem.

6. Przestawić pierścień irysowej przesłony aperturowej tak, aby centralnie widoczny był napis 10x (przesłona podwieszona jest pod stolikiem mikroskopu)

7. Aby otrzymać ostry obraz skali należy obracać śrubą zgrubnego ogniskowania tak, aby obiektyw znalazł się jak najbliżej preparatu. Następnie obserwując preparat przez okulary powoli kręcić śrubą zgrubnego ogniskowania w kierunku przeciwnym opuszczając stolik. Wówczas, gdy obraz jest już widoczny należy wyregulować ostrość za pomocą pokrętła dokładnego ogniskowania (mniejsza śruba z prawej strony statywu mikroskopu)

8. Nie zdejmując skali zasadniczej ze stolika mikroskopu ustawić skalę okularu tak, aby jego podziałki były równolegle do podziałek skali zasadniczej.

9. Porównać liczbę podziałek a skali zasadniczej przypadającą na 100 podziałek skali okularu. Korzystając ze wzoru wyznaczyć długość 1 podziałki okularu:

gdzie:

X - długość jednej podziałki okularu [mm]

10. Usunąć ze stolika mikroskopu szkiełko ze skalą zasadniczą i umieścić na nim preparat krwi obwodowej z wcześniej naniesioną małą kroplą olejku immersyjnego (w miejscu gdzie preparat jest najjaśniejszy i najcieńszy).

11. Przekręcić rewolwer obiektywowy tak, aby wymagany obiektyw immersyjny (powiększenie 100x) znalazł się bezpośrednio nad preparatem. Obracać śrubą zgrubnego ogniskowania aż do momentu zetknięcia obiektywu immersyjnego z olejkiem immersyjnym.

12. Przestawić pierścień irysowej przesłony aperturowej tak, aby centralnie widoczny był napis 100x (przesłona podwieszona jest pod stolikiem mikroskopu)

13. Odnaleźć w polu widzenia wyraźny obraz elementów morfotycznych

14. Odczytać liczbę podziałek n skali okularu przypadającą na erytrocyty, różne typy leukocytów, płytki krwi

S - średnica elementu morfotycznego [mm]

15. Korzystając ze wzoru wyznaczyć średnicę ww. elementów morfotycznych. Wyniki pomiarów i obliczenia umieścić w tabeli 1

16. Usunąć ze stolika mikroskopu szkiełko preparatu a następnie delikatnie przetrzeć szkiełko i obiektyw mieszaniną Eter/Alkohol

Tabela 1

Lp.	Rodzaj elementu morfotycznego	Liczba podziałek	Średnica [mm]	Średnica [µm]
1.
2.
3.
4.
5.

Pomiar zdolności rozdzielczej i apertury numerycznej

Zdolność rozdzielcza danego przyrządu optycznego jest to odwrotność najmniejszej odległości d dwóch punktów widzianych jeszcze oddzielnie.

Zdolność rozdzielcza mikroskopu zależy od tzw. apertury numeryeznej A mikroskopu i długości fali światła padajqcego λ.

Aperturę mikroskopu, w uproszczony sposób, można przedstawić wzorem:

A = n sin α,

gdzie:

n - współczynnik załamania światła ośrodka znajdującego się między przedmiotem a obiektywem,

α - połowa kąta, jaki tworzą dwa promienie wychodzące z punktu przedmiotu znajdującego się na osi optycznej, wpadające jeszcze do obiektywu

W celu wyznaczenia apertury numerycznej należy:

1. Podłączyć aparat do sieci i włączyć przełącznik sieciowy.

2. Przesuwając pokrętło umieszczone po prawej stronie przyrządu, odnotować dwa skrajne położenia żarówki na skali kątowej (α₁ i α₂), przy których obraz szczeliny przestaje być widoczny na matówce.

3. Obliczyć kąt α :

4. Wyznaczyć aperturę numeryczną:

A = n •sin α

n = 1 (dla powietrza)

5. Przyjmując, że długość fali światła λ = 0.5 x10^-6 m obliczyć zdolność rozdzielczą:

6. Obliczyć odległość d:

Sprawozdanie powinno zawierać:

1. Schemat biegu promieni w mikroskopie optycznym.

2. Definicję powiększenia mikroskopu.

3. Tabelę pomiarów i wyniki obliczeń.

1

---