Tarczyca

Nadczynność

przyczyny:

• wole Gravesa - Basedowa

• wole wieloguzkowe

• pojedynczy guzek

• nowotwór tarczycy

• kosmówczak złośliwy

• gruczolak przysadki

• zaśniad groniasty

• wole jajnika - bardzo rzadko

• zmiany jatrogenne

przebieg:

• serce: ↑HR, wzmożona kurczliwość

• stłuszczenie wielkokropelkowe

• nacieki limfocytarne wątroby

• osteoporoza

• uogólniona limfodenopatia

• zmiany w obrębie oczodołu (pobudzenie mm. dźwigacza powieki)

• drżenia mm., osłabienie mocy

• skóra: ciepła, wilgotna, dermopatia naciekowa

• wzmożona perystaltyka jelit

• spadek masy ciała

• wzmożony apetyt

Niedoczynność

przyczyny:

• za mało miąższu

• zaburzenia rozwojowe,

• zmiany radiacyjne

• wole Hashimoto

• pochodna zaburzeń hormonalnych

• niedomoga podwzgórza i przysadki

objawy:

• kretynizm (u dzieci) → anomalie szkieletowe, zmiany w OUN (niski wzrost, zmiany twarzoczaszki, przepuklina pępkowa, niski IQ)

• zaburzenia metaboliczne → spowolnienie u dorosłych; po długim czasie zmiany w IQ

• spowolnienie

• apatia

• męczliwość

• otyłość

• nie tolerancja chłodu

• niezdolność podejmowania wysiłku

• ↓ HR

• zaburzenia wydzielania potu

Zapalenia

• ostre - towarzyszą duże dolegliwości bólowe zapalne i zapalanie podostre ziarniniakowe

• przewlekłe - powoli narasta dysfunkcja narządu

• u pacjentów z zaburzonym ukł. odpornościowym (zapalenie przewlekłe, toxoplazmoza, grzybice)

• zapalenie bakteryjne ostre - drogą hematogenna (posocznica) albo powikłanie zapaleniea w niszy

• silne dolegliwości bólowe

• wzrost temperatury

• dreszcze

• tkliwość narządu

Wole Hashimoto

• najczęstszy czynnik przyczyny hypertyreozy przy prawidłowym poziomie jodu w powietrzu

• charakteryzuje się powolną ale stałą dysfunkcją miąższu o podłożu autoimmunologicznym

• między 45-60 r.ż.

• kobiety częściej niż mężczyźni

• najczęstsza przyczyna wola nieendemicznego dzieci

• występuje rodzinnie - linie homogenetyczne w 60%

• gdy w rodzinie jest to są też często inne choroby autoimmunologiczne: RZS

• dysfunkcja limfocytów Th, które stymulują sekrecją, p/ciał skierowanych p/antygenów tarczycy. Th współdziałają limfocyty B

• rozpoznanie jest ropoznaniem serologicznym !!!!!!!

• morfologia:

• palpacyjnie → rozlane powiększenia (klasycznie) ale mogą się izolować guzki, niesymetrycznie powiększać

• torebka nie jest nacieczona

• różowa, spoista tkanka

• mikroskopowo:

• nacieki limfoidalne, tworzenie ośrodków rozmnażania i przekształcanie kom. pęcherzykowych w kom. onkocytarne

• może wystąpić rozplem tk. łącznej ale bardzo rzadko i istnieje podejrzenie procesu nowotworowego

• klinika:

• niebolesny

• rozwija się powoli

• hypertureoza na początku a potem hypotyreoza

• zwiększone ryzyko rozwoju chłoniaków lini B o bardzo dużym stopniu złośliwości

Zapalenie ziarniniakowe / podostre

• kobiety częściej niż mężczyźni

• 30 - 50 r.ż.

• proces poinfekcyjny

• związane z przebyciem infekcji wirusowej zazwyczaj górnego odcinka dr. oddechowych występuje okresowo (wiosna/jesień), wykrywane są antygeny wirusa świnki, odry i inne

• powiększenie niesymetryczne

• torebka jest nienacieczona

• miąższ może być trudno odseparowywany

• miąższ spoisty, nieostro odgraniczony żółto-biały
  
  

• mikroskopowo:

• zmiany rozproszone

• dominują granulocyty obojętnochłonne na początku → mikroropnie

• po kilkunastu dniach ziarnianiaki: histocyty, kom. olbrzymie wielojądrzaste

• późna faza → elementy resztkowe elementów zapalnych + tk. łączna

• klinika:

• ostro i nagle

• ból w okolicy szyjnej do ucha, żuchwy, oka i nasilają się w czasie przełykania

• wzrost temperatury

• spadek apetytu

• powiększenie tarczycy

• męczliwość

• osłabienie

• apatia

Zapalenie podostre limfocytarne

• 30 - 50 r.ż.

• kobiety w okresie popołogowym

• rzadko

• patogeneza: pewna postać wola Hashimoto

• nie ma czynników infekcyjnych

• nie ma cech atypowych narządu

• mikroskopowo:

• rozsiany

• czynniki limfoidalne

• zmiany atypowe kom. pęcherzykowych

• nacieki limfocytarne bez pazmocytów i innych kom.

• klinika:

• pierwotnie hypertyreoza (1-2 tyg) z następową, samoistną fazą zanikania

• narząd jest tkliwy

• nie ma obj. z. Gravesa

• często przypadkowo wykrywany

Zapalenie Reidka

• bardzo rzadki

• należy do rodziny samoistych procesów zwłóknieniowych o podłożu autoimmunologicznym w różnych częściach ciała (śródpiersie, szyja, oko)

• tk. łączna jest zbita

Choroba Gravesa - Basedowa

• najczęstsza przyczyna hypertyreozy

• triada objawów:

• nadczynność

• oftalmopatia naciekowa

• dermofgatia naciekowa

• radko występuje wszystko razem

• 20 - 40 r.ż.

• kobiety częściej niż mężczyźni (1%)

• więcej u członków rodzin i asocjacja z haploidami

• podłoże zutoimmunologiczne: cukrzyca I, toczeń, anemia

• występują autop/ciała TSI → stymulują funkcję nabłonka (rozplem) ihibowanie wiązania TSH z receptorem

• oftalmopatia:

• związana ze wzrostem obrzęku tk. łącznej w oczodole o pochodzeniu zapalnym

• symetryczne, duże wole (do 150-200g)

• gładka powierzchnia

• na przekroju miękki, mięsisty, podobny do mm. szkieletowego

• mikroskopowo:

• hypercelluraność miąższu

• pęcherzyki są małe, ściśnięte

• twory kapilarne z kom nabł. pęcherzyków

• koloid od str. nabłonka pęcherzykowego jest nadgryzany

• zmiany w innych narządach

• dysfunkcja mm. sercowego → przerost i zmiany ischemiczne

• obrzęki przedgoleniowy

• oftalmopatia

• klinika:

• nadczynność

• rozlane powiększenie miąższu

• oftalmopatia

• dermopatia naciekowa → rzadko, skóra przedgoleniowa, łuszcząca, różowawa powierzchnia

• spadek TSH

• wzrost T4i T3

• zwiększony wychwyt jodu radioaktywnego

Nowotwory tarczycy

• objawy:

• palpacyjny guzek

• kobiety częściej niż mężczyźni

• częstość wzrasta z wydłużaniem się życia

• zazwyczaj zmiany łagodne rozrostowe, a nawet jeżeli nowotwór to w 90 % łagodny

• cechy:

• guzek pojedyńczy

• u osoby młodej ZAWSZE niepokojące

• w gruczole tarczowym u mężczyzn ZAWSZE niepokojące

• stwierdzenie radiacji otaczającej narządy głowy i szyji ZAWSZE niepokojące

• guzki, które nie wychwytują jodu ZAWSZE niepokojące

Gruczolaki

• nowotwory łagodne

• bardzo rzadkie

• odróżnienie gruczolaka od taka pęcherzykowego / guzek hyperplastyczny

• nie stanowi podłoża rozwoju nowotworu złośliwego

• morfologia:

• zmiana pojedyńcza

• zawsze otorebkowany

• odgraniczona od prawidłowego miąższu

• nie przekracza 3 cm

• na przekroju uwypukla się nad powierzchnię

• szaro-biała, czerwono-brązowa

• niszczą okoliczny miąższ

• monomorficzna populacja kom. pęcherzykowych

Gruczolak atypowy

• proces nowotworowy łagodny w miąższu tarczycy gruczolak + atypia kom. pęcherzykowych

Gruczolak z rozrostem papilarnym

• rak papilarny

• obraz kliniczny:

• palpacyjnie, niebolesna zmiana w płacie tarczycy

• przy dużych - ból

• guzki chłodne (tylko 10% jest nowotworów złośliwych)

• huperfunkcja - tylko część gruczolaka

Raki tarczycy

• rzadko

• wykryte szybko = wyleczenie

• osoby dorosłe > dzieci

• u kobiet są wykrywane 20-35 r.ż. związane z receptorem estrogenowym na kom. nowotworowych

• u dzieci i u mężczyzn po równo

• rodzaje:

• rak papilarny 85%

• rak pęchęrzykowy 10-20%

• rak rdzeniasty 5%

• rak anaplastyczny >5%

• patogeneza:

• czynniki ryzyka → zwiększona ekspozycja na promieniowanie jonizujące najczęściej w 2 pierwszych dekadach życia

• z istnieniem mutacji w obrębie onkogenu i genu supresowego

Rak brodawkowaty

• 20 - 40 r.ż.

• najczęstszy

• najsilniej związany z ekspozycją na radiację

• w z. Chogena występuje częściej

• 1 guz / wieloogniskowy

• odgraniczony / źle odgraniczony

• może źle być interpretowany jako większe zwłóknienie

• tk. gruboziarnista, wyrasta papiloma

• mikroskopowo:

• rozrost papilarny

• cechy cytologiczne !!!!

• w kom. nowotworu chromatyna rozproszona, ma obszary jasne

• w jądrach kwasaochłonne śródjądrowe (wpuklanie się fragmentów bł. jądrowej z cytozolem w jądro)

• istnienie koncentratów jonów Ca w szypule łącznotkankowej

• nie ma torebki

• istnieje wariant otorebkowany (10%) → b. dobrze rokuje; nie naciekają łoża naczyniowego, początek rozwoju

• wariant pęcherzykowy → nie ma brodawek ale są pęcherzyki; cechy cytologiczne są podstawą jego rozpoznania

• wariant wysokokom. → rzadko; rokuje fatalnie; kom. nabł. papilli są wysokie i przymują cytoplamzmę kom. Hypla; układają się w struktury pęch.; u os starszych; szybko infiltruje łoże naczyniowe; daje szybko przerzuty

• rak papilarny przerzutuje dr. limfatyczną !!!!!

• powiększone WCH z szczególnie u dzieci

• u os. dorosłych zajęcie WCH nie pogarsza rokowania to u dzieci bardzo pogarsza

• klinika:

• rozwijający się powoli proces asymptomatyczny

• masa węzłowa na szyji

• chrypka, kaszel → naciekanie okolicznych narządów

• USG, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa, ocena preparatów pooperacyjnych

• całkowite 10 letnie przeżycie 97%

Rak pęcherzykowy

• drugi co do częstości

• K>M

• 40 - 50 r.ż.

• wykazuje predyspozycję w rejonach z niedoborem jodu

• cechy:

• guz izolowany

• dobrze odgraniczony

• szary / beżowy / przezroczysty

• zmiany degeneracyjne tj. w gruczolaku bardzo często

• różnicujemy z gruczolakami

• postępowanie z wyboru: usunięcie zmiany w całości + bad. histopatologiczne

• kryteria:

• kom. nowotworowe są złudnie spokojne

• monomorficzna kolonia kom o niewielkim stopniu atypii

• postacie jasnokom → rzadko

• naciekanie torebki i/lub naczyń w torebce lub poza torebką !!!!!!!

• należy zawsze zbadać torebkę !!!!!!!!!!

6

---