Niedoczynność tarczycy oznacza obniżony poziom hormonu tarczycy.
To może powodować różne objawy. Leczenie jest zazwyczaj łatwe i skuteczne.

Co to jest niedoczynność tarczycy?

Tyroksyna - to nazwa chemiczna
hormonu tarczycy produkowanego
przez gruczoł tarczowy na szyji.
Rozprowadzany on jest po całym
ciele drogą krwionośną i pomaga
utrzymywać funkcje ciała
(metabolizm - przemiana materii)
na właściwym poziomie.

Niedoczynność tarczycy występuje
wtedy gdy tarczyca nie produkuje
dość tyroksyny. To powoduje
spowolnienie wielu funkcji
życiowych (przeciwnie do nad-
czynności tarczycy kiedy występuje nadmiar tyroksyny i wiele funcji życiowych jest przy-
spieszonych.) Wiele komórek i tkanek ciała potrzebuje tyroksyny by utrzymać ich
prawidłowe funkcjonowanie.

Kto może mieć niedoczynność tarczycy?

U około 1 na 50 kobiet i 1 na 100 mężczyzn pojawia się niedoczynność tarczycy w
pewnym okresie ich życia - niezależnie od wieku. Najczęściej dotyczy to dorosłych, ale
może się zdarzyć w każdym wieku i częściej występuje to rodzinnie. Jeżeli pacjent ma
niedoczynność tarczycy, należy poinformować o tym dzieci a zwłaszcza córki, aby
zwracały uwagę na te objawy w dorosłym życiu. Nie wszystkie dzieci ludzi z niedoczynną
tarczycą będą miały tę chorobę, ale ich szansa na to jest większa niż u przeciętnej osoby.

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

Wiele objawów jest spowodowana niskim poziomem tyroksyny. W gruncie rzeczy
wszystko jest spowolnione. Ale nie wszystkie objawy wystąpią we wszystkich
przypadkach.

•

Objawy występujące najczęściej to: zmęczenie, przybieranie na wadze, zaparcia,
uczucie zimna, sucha skóra, matowe i suche włosy, zatrzymywanie wody w tkankach,
spowolnienie umysłowe i depresja.

•

Mniej częste objawy to: zgrubienie głosu, nieregularne obfite miesiączki i
niepłodność u kobiet. Bóle nadgarstka, drętwienie ręki, utrata pamięci i utrata
poczucia rzeczywistości u ludzi starszych.

•

Jeżeli ktoś ma anginę (dusznicę bolesną) serca, to bóle serca mogą być częstsze.

1

NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY

H

YPOTHYROIDISM

Szyja

Podbródek

Tarczyca

leży w szyji

przed

tchawicą

Chrząstka

która

podpiera

tchawicę

Tchawica

Tarczyca

Jednakże wszystkie te objawy mogą być spowodowane również przez inne czynniki i
czasami diagnoza nie jest tak oczywista. Objawy zazwyczaj rozwijają się powoli i
stopniowo. Pogarszają się wciągu miesięcy i lat, wraz ze stopniowym zmniejszaniem się
poziomu tyroksyny.

Co powoduje niedoczynność tarczycy?

Najczęstsza przyczyna leży we własnym układzie odpornościowym
(autoimmunologicznym). Układ ten produkuje przeciwciała by zwalczać bakterie, wirusy
i inne infekcje. U ludzi z chorym układem odpornościowym przeciwciała atakują tkanki
własnego ciała. Większość ludzi z niedoczynnością tarczycy wytwarza przeciwciała,
które atakują własną tarczycę. Tarczyca nie może wtedy wytworzyć dosyć tyroksyny co
stopniowo prowadzi do jej niewydolności. Uważa się że jakiś nieznany bodziec sprawia,
że własny układ immunologiczny przestawia swoją działalność na wytwarzanie
przeciwciał przeciw swej tarczycy. Bodziec ten jest jednak nieznany.

Inne mniej znane przycyzyny to na przykład:

•

Rzadkie hormonalne problemy, które odbijają się na tarczycy.

•

Skutki uboczne niektórych leków (np.

AMIODARONE

i

LITHIUM

).

•

Zabieg chirurgiczny lub radioaktywne leczenie tarczycy (ze względu na inne
problemy).

•

niektóre dzieci rodzą się z niedoczynną tarczycą (to jest wrodzona niedoczynność).

Jak można rozpoznać niedoczynność tarczycy?

Badanie krwi daje to rozpoznanie. Normalny wynik badania krwi wyklucza
niedoczynność tarczycy jeżeli objawy sugerowały możliwość takiej diagnozy. Badanie
krwi na poziom homonu przysadki (TSH) stymulującego tarczycę do produkcji tyroksyny.
Jeżeli poziom tyroksyny we krwi jest niski, przysadka mózgowa wydziela więcej TSH, co
z koleji ma stymulować tarczycę do zwiększonej produkcji. Dlatego zwiększony poziom
TSH oznacza, że gruczoł tarczycowy jest nieaktywny i nie produkuje dosyć tyroksyny.

Jakie się leczy niedoczynność tarczycy?

Zazwyczaj jest to podawanie tabletek tyroksyny codziennie. To zastępuje niedobór
tyroksyny, której tarczyca nie wydziela wystarczająco. Większość ludzi, w krótkim czasie
po rozpoczęciu leczenia czuje się dużo lepiej. To jest najczęstszy sposób leczenia (w
rzadkich przypadkach może być potrzebne jeszcze leczenie dodatkowe). Najczęściej to
ulega samoistnej poprawie. Jakkolwiek doradza się powtarzać badanie krwi raz na rok,
ponieważ wtedy jest większa szansa na wystąpienie długotrwałej niedoczynności tarczycy
w pzyszłości.

Jaka jest prawidłowa dawka tyroksyny?

U większości dorosłych od 50 do 200 mikrogramów dziennie. Na początku przepisywana
jest niska dawka i stopniowo jest powiększana. Badania krwi powtarzane są co kilka
miesięcy i dawki mogą ulec zmianie. Jeżeli poziom TSH we krwi będzie normalny

2

oznacza to że ilość tyroksyny z tabletek jest prawidłowa. Wtedy zazwyczaj sprawdza się
poziom TSH raz na rok. W wieku 70-80 lat być może trzeba obniżyć dawkę tyroksyny, a
także jeżeli zmiana wagi ciała jest większa niż ok. 7kg w związku z dietą, lub ciążą wtedy
badanie krwi powinno się powtórzyć się częściej niż rutynowo raz na rok.

Co robić jeżeli zapomni się wziąć tabletkę?

Każdemu się to może zdarzyć. Nie martwić się. Jedna tabletka nie zrobi dużej różnicy.
Jednakże powinno się brać to leczenie regularnie jeżeli nie będzie się brać tabletek przez
kilka dni objawy stopniowo powrócą.

Jak długo ma trwać leczenie?

Dla większości ludzi - do końca życia. Tylko czasami proces chorobowy ulegnie
zahamowaniu. To jest jednak rzadkie i dotyczyć może następujących sytuacji:

•

Dzieci.

Czasami niedoczynność tarczycy jest przejściowa ale nie u dzieci z

wrodzoną niedoczynnością.

•

Ciąża. U 1 na 20 kobiet może wystąpić zaburzenia tarczycy do roku po porodzie.

Czy są jakieś skutki uboczne tego leczenia?

Zazwyczaj nie. Tyroksyna w tabletkach zastępuje naturalny hormon. Jeżeli jednak pacjent
ma anginę serca, może się zdarzyć, że bóle pogorszą się na początku leczenia. Trzeba o
tym powiedzieć lekarzowi. Jeżeli tyroksyny będzie za dużo, może to prowadzić do
wystąpienia objawów nadczynności tarczycy takich jak palpitacja, biegunka, pobudliwość
czy zaczerwienie się. Właśnie dlatego zaczynamy leczenie od małych dawek stopniowo
je zwiększając. Dlatego też potrzebne jest badanie krwi żeby sprawdzić czy dawka
tyroksyny jest odpowiednia.

Bezpłatne leczenie

Niedoczynność tarczycy uprawnia do leczenia bezpłatnego w pełnym zakresie niezależnie
czy jest to związane z niedoczynnością tarczycy czy nie. Zapytaj aptekarza o formy do
wypełnienia do uprawnionych świadczeń.

P

ODSUMOWANIE

•

Niedoczynność tarczycy jest częsta.

•

Objawy pojawiają się stopniowo (można je mylić z innymi schorzeniami).

•

Leczenie tabletkami tyroksyny jest zwykle łatwe i skuteczne.

•

Leczenie zazwyczaj trwa przez całe życie.

•

Raz na rok potrzebne jest badanie krwi (jeżeli zażywasz tabletki tyroksyny).

© EMIS & PIP 2002, Updated September 2001

3

Translated by:

POLISH MEDICAL ASSOCIATION

20 Princes Gate, London SW7 1PT