Układ pokarmowy, trawienny, zespół narządów służących do przyjmowania pokarmów, rozkładania większych substancji pokarmowych na mniejsze za pomocą enzymów trawiennycha następnie wchłaniania ich do krwi. Wyraźny przewód pokarmowy wraz z otworem gębowym i odbytowym występuje już u pierścienic. Układ trawienny wszystkich kręgowców jest zbudowany wg. jednego planu - ma postać długiej, umięśnionej rury - a u wszystkich zwierząt chemiczne przemiany związane z trawieniem oraz enzymy biorące udział w tych procesach wykazują duże podobieństwo. Przewód pokarmowy rozpoczyna się jamą gębową (u człowieka tzw. jama ustna) w której pokarm ulega rozdrobnieniu i zostaje zapoczątkowane trawienie, następnie pokarm zmieszany ze śliną dostaje się gardzielą (gardło) i przełykiem do żołądka, gdzie zachodzą właściwe procesy trawienne. Następnym odcinkiem przewodu pokarmowego jest jelito cienkie (dzielące się na dwunastnicę, jelito czcze i kręte), do którego uchodzą enzymy trzustki i żółć produkowana przez wątrobę - tutaj pokarm zostaje rozłożony do składników prostych wchłanianych przez kosmki jelitowe. Natomiast niestrawione resztki pokarmowe dostają się do jelita grubego (dzielącego się na jelito ślepe, okrężnicę i odbytnicę), w którym zachodzi wchłanianie wody i formowanie kału. Transport treści pokarmowej w przewodzie pokarmowym zachodzi dzięki pracy jego mięśni (perystaltyka). U poszczególnych zwierząt przewód pokarmowy jest dostosowany do pokarmu, którym się żywią - u zwierząt mięsożernych, których pożywienie składa się z pokarmów łatwo przyswajalnych przewód pokarmowy jest krótki, natomiast u zwierząt roślinożernych o wiele dłuższy ze względu na pobieranie pokarmu mało treściwego, zawierającego dużą ilość błonnika (celuloza). Enzymy trawienne, zespół enzymów pozakomórkowych działających w przewodzie pokarmowym, które są odpowiedzialne za trawienie treści pokarmowej. W zależności od rozkładających związków wśród enzymów trawiennych wyróżniamy kilka grup: 1) enzymy trawiące węglowodany tj. amylaza, maltaza, laktaza, sacharaza. 2) enzymy trawiące białka: pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna, peptydazy: aminopeptydazy, karboksypeptydazy i dwupeptydazy. 3) enzymy trawiące tłuszcze tj. lipazy, fosfolipazy. 4) enzymy trawiące kwasy nukleinowe - nukleazy. Jama gębowa, początek układu pokarmowego u zwierząt (poczynając od pierścienic do ssaków), służy do pobierania i do mechanicznego rozdrabniania pokarmu. U ssaków znajdują się tu język i zęby oraz ślina, ułatwiająca formowaniu pokarmu w kęsy. Do jamy ustnej odchodzą ślinianki (gruczoły ślinowe) wydzielające ślinę zawierającą enzymy - amylazy - powodujące wstępny rozkład wielocukrów do dwucukrów (głównie do maltozy). W rozwoju embrionalnym jama gębowa powstaje jako płytkie zagłębienie ektodermy (listki zarodkowe), wrastające w kierunku przedniego końca jelita przedniego Język, twór mięśniowy wyrastający z dna jamy ustnej, powleczony błoną śluzową, składający się z korzenia (nasady) i trzonu. Części te oddziela rowek graniczny, widoczny na powierzchni grzbietowej. W tym rowku znajdują się brodawki okolone. Na grzbiecie trzonu widać ponadto brodawki nitkowate, grzybowate i na brzegach brodawki liściaste. Wokół brodawek okolonych i grzybowatych rozmieszczone są zakończenia smakowe w postaci kubków smakowych widocznych pod mikroskopem Dolna powierzchnia języka okryta jest cienką błoną śluzową tworzącą dwa fałdy strzępiaste z boków i fałd środkowy przechodzący w błonę śluzową dna - zwany wędzidełkiem języka. Na nasadzie języka znajduje się migdałek językowy. Błona śluzowa nasady przechodzi trzema fałdami językowo-nagłośniowymi w nagłośnię. Język miesza pokarm w czasie żucia i przesuwa kęs przez cieśń do gardła podczas połykania. Jest on również głównym narządem mowy. Zęby, narządy twarde przystosowane do cięcia lub miażdżenia.pokarmu stałego (uzębienie). Ząb zbudowany jest z: korony, szyjki i korzenia lub korzeni. Narządy te układają się w łuki w wyrostkach zębodołowych szczęk i żuchwy. Wewnątrz zęba znajduje się komora przechodząca w korzeniu w kanał kończący się otworem. Komora i kanał wypełnione są miazgą, naczyniami i nerwami. Tworzywem, z którego jest zbudawany ząb, jest zębina powleczona w koronie szkliwem, a na korzeniu kostniwem. Korzeń i część szyjki umocowane są w zębodole za pomocą więzadeł, resztę szyjki obejmuje dziąsło, a korona wystercza wolno. Ślina, sok trawienny wydzielany przez ślinianki. Zawiera 98% wody, ptyalinę, sole mineralne, śluz. Ślina zmiękcza pokarm, rozpoczyna trawienie węglowodanów, zobojętnia kwasy i zasady oraz działa bakteriobójczo (zawiera lizozym). Jama ustna, początkowy odcinek przewodu pokarmowego składający się z przedsionka jamy ustnej i jamy ustnej właściwej. Przedsionek łączy jamę ustną przez szparę ustną (usta) ze światem zewnętrznym i ograniczony jest od zewnątrz przez: wargi i policzki, a od strony wewnętrznej przez łuki zębowe z dziąsłami. Jama ustna właściwa ograniczona jest od zewnątrz przez łuki zębowe i dziąsła, ścianę górną stanowi podniebienie twarde i miękkie, od dołu zamknięta jest przeponą jamy ustnej (mięśniami żuchwowo-gnykowymi). Z dna jamy ustnej wyrasta twór mięśniowy otoczony błoną śluzową - język, który składa się z trzonu i korzenia (nasady). Trzon języka ma powierzchnię grzbietową i dolną. Pod językiem widoczne są dwa fałdy podjęzykowe i wędzidełko.
W fałdach tych położone są ślinianki podjęzykowe i tuż do boku od wędzidełka języka ujścia ślinianek podżuchwowych. Ujścia ślinianek przyusznych znajdują się w ścianie przedsionka jamy ustnej. Jama ustna przez cieśń gardła łączy się z gardłem. Po obydwu stronach tej cieśni między fałdami podniebienno-językowymi od przodu a fałdami podniebienno-gardłowymi od tyłu położone są migdałki podniebienne. Na dnie cieśni na korzeniu języka znajduje się migdałek językowy. Gardło, część przewodu pokarmowego i dróg oddechowych, położona do tyłu od jamy nosowej, jamy ustnej i krtani, a do przodu od kręgosłupa szyjnego i ku dołowi od podstawy czaszki. Gardło jest zamknięte z tyłu i boków przez błonę mięsną, zbudowaną z mięśni prążkowanych: zwieraczy i dźwigaczy gardła, a od wewnątrz wysłane błoną śluzową. Łączy się ono z jamą nosową przez nozdrza tylne choanae, z jamą ustną przez cieśń gardła i z krtanią przez wejście do krtani. Do części górnej - nosowej gardła uchodzą z dwu boków trąbki słuchowe (Eustachiusza). Gardło na wysokości VI kręgu szyjnego przechodzi w przełyk. Przełyk, część przewodu pokarmowego łącząca gardło z żołądkiem, przechodząca z szyi przez śródpiersie klatki piersiowej do jamy brzusznej. Żołądek, narząd układu pokarmowego, w który przechodzi przełyk w postaci workowato rozszerzonej cewy, zbudowany z wpustu i położonego na lewo od niego i wysklepionego dna, dalej trzonu, części odźwiernikowej oraz odźwiernika oddzielającego żołądek od dwunastnicy. Od góry krzywizna mniejsza zwrócona w stronę prawą i ku górze, od dołu krzywizna większa skierowana w lewo i ku dołowi. Od tych krzywizn do sąsiednich narządów odchodzą fałdy otrzewnej (krezki), sieć mniejsza i sieć większa. Błona śluzowa żołądka wytwarza kwaśny sok żołądkowy, w którego skład wchodzi oprócz wody, enzymy trawienne: pepsyna, podpuszczka, katepsyna i lipaza oraz kwas solny. Narząd ten leży w górnym piętrze jamy brzusznej w jamie otrzewnej. Jelito, stanowi najdłuższy odcinek przewodu pokarmowego u kręgowców rozpoczynający się za żołądkiem a kończący się odbytnicą lub stekiem. U większości bezkręgowców jelitem nazywa się cały przewód pokarmowy. Ściana jelita zbudowana jest z błony śluzowej, błony mięśniowej (tkanka mięśniowa) i otrzewnej. U ssaków więc też u człowieka wyróżniamy jelito cienkie i grube. Jelito cienkie Jelito cienkie, ma długość 5-6 m, składa się z dwunastnicy, jelita czczego czyli próżnego i jelita krętego czyli biodrowego. Jelito cienkie charakteryzuje się obecnością w błonie śluzowej fałdów okrężnych i na nich osadzonych kosmków jelitowych, które w bardzo dużym stopniu zwiększają powierzchnię resorpcyjną (wchłaniania). W jelicie cienkim odbywa się końcowy rozkład pokarmów (trawienie), cukrów do glukozy względnie fruktozy, tłuszczów do kwasów tłuszczowych: glicerolu, białek do aminokwasów. Z tego jelita resorbowane są do krwi cukry proste i aminokwasy, a do limfy( chłonki) kwasy tłuszczowe (enzymy trawienne). Jelito grube Jelito grube, składa się z części rozpoczynającej się ślepo poniżej ujścia jelita cienkiego, zwanej jelitem ślepym, od którego odchodzi, zwisając do miednicy małej, wyrostek robaczkowy. Idąc w górę od prawego talerza biodrowego jelito ślepe przechodzi w dalszą część jelita grubego, czyli okrężnicę.Wyróżniamy trzy części okrężnicy. Pierwsza jest nazwana okrężnicą wstępującą, która następnie pod prawym łukiem żebrowym zgięciem prawym (wątrobowym) przechodzi w okrężnicę poprzeczną. Ta część jelita grubego jest zrośnięta z siecią większą żołądka. W lewym podżebrzu w sąsiedztwie śledziony okrężnica poprzeczna lewym zgięciem przechodzi w okrężnicę zstępującą, kierującą się ku dołowi i na lewym talerzu biodrowym przechodzi w esicę, która po przejściu do miednicy kończy się odbytnicą (prostnicą). Odbytnica jest zakończona otworem - odbytem zaopatrzonym w zwieracz. Odbyt jest końcowym otworem przewodu pokarmowego. Morfologicznie jelito grube cechuje obecność wypukleń, trzech taśm i przyczepków sieciowych. W jelicie grubym następuje resorpcja wody i innych składników, przez co treść ulega znacznemu zagęszczeniu. Ponadto odbywają się tutaj procesy fermentacyjne. Zagęszczona treść jelita tworzy kał, który jest wydalany przez odbyt w czasie defekacji. Jelito olbrzymie Jelito olbrzymie, nie jest jednolitą jednostką chorobową, lecz zmianą chorobową, której przyczyny mogą być rozmaite. Rozróżniamy 3 postacie jelita olbrzymiego: 1) jelito olbrzymie wrodzone - choroba Hirschsprunga, jest to wada rozwojowa polegająca na braku lub mniejszej liczbie komórek zwojowych w ścianie jelita grubego, która ulega w tym miejscu obkurczeniu, głównie w odcinku esiczo-odbytniczym. Powyżej tego odcinka występuje znaczne rozszerzenie jelita grubego. Choroba objawia się uporczywym, przewlekłym zaparciem i powiększeniem brzucha, wymiotami, wychudzeniem, niedokrwistością, dystrofią. Objawy występują już w pierwszych dniach życia noworodka. Leczenie operacyjne. 2) postać samoistną, idiopatyczną, 3) postać objawową. Te dwie ostatnie postacie spotykane są w wieku dorosłym i starszym. W rozszerzonym jelicie gromadzą się twarde masy kałowe, które wywołują stany zapalne i zatrucie ustroju. Leczenie operacyjne. Dwunastnica, część jelitacienkiego, kolejny odcinek przewodu pokarmowego za żołądkiem, oddzielony od niego odźwiernikiem (układ pokarmowy). Nazwa pochodzi stąd, iż ma ona na długość około 12 szerokości palca, co odpowiada około 30cm. Dwunastnica składa się: z części górnej, czyli opuszki, łączącej się z odźwiernikiem, położonej wewnątrz jamy otrzewnej, części zstępującej, do której uchodzą na brodawce: przewód żółciowy i przewód trzustkowy (drogi żółciowe, drogi żółciowe), z części poziomej i części wstępującej, kończącej się po lewej stronie kręgosłupa zgięciem dwunastniczo-czczym, którym ona przechodzi w jelito czcze. W ścianie dwunastnicy znajdują się dwa rodzaje gruczołów trawiennych: gruczoły dwunastnicze Brunnera (w błonie podśluzowej) i gruczoły jelitowe Lieberküha (w błonie śluzowej). Trzustka, gruczoł trawienny i gruczoł dokrewny o budowie zrazikowej, u człowieka składający się z głowy, objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo śledziony i nerki lewej, położony w przestrzeni pozaotrzewnowej. Przewód trzustkowym, uchodzi do dwunastnicy razem z przewodem żółciowym (powstały z połączenia przewodu pęcherzykowego i przewodu wątrobowego wspólnego). Częścią dokrewną trzustki są zgrupowania komórkowe zwane wyspami trzustkowymi Langerhansa, wytwarzające hormony: insulinę i glukagon. Część zewnątrzwydzielnicza trzustki wytwarza sok trzustkowy z licznymi enzymami proteolitycznymi (trypsyna, chymotrypsyna i erepsyna, nukleazy: rybonukleaza i dezoksyrybonukleaza), lipazę i karbohydrazy (rozkładające cukry). Żółć, wydzielina komórek wątrobowych, gęsta, zasadowa ciecz o barwie od żółtobrunatnej do zielonawej. W skład żółci wchodzą sole kwasów żółciowych, cholesterol, barwniki żółciowe, będące produktami degradacji hemoglobiny, substancje śluzowe, lipidy, kwasy tłuszczowe i kwasy nieorganiczne. Żółć przechodzi przez system kanałów (drogi żółciowe) do pęcherzyka żółciowego, gdzie zostaje ona zagęszczona w wyniku usunięcia wody i soli. W momencie pojawienia się pokarmu w jelicie, żółć zostaje wyciśnięta z pęcherzyka żółciowego do jelita, gdzie bierze pośredni udział w procesach trawiennych. Sole żółciowe, które są głównym składnikiem czynnym żółci powodują emulgacje tłuszczów, zwiększają powierzchnie kropelek tłuszczu i zapoczątkowują działanie lipazy triacyloglicerolowej. Ponadto sole te łączą się z tłuszczami, zapoczątkowując ich wchłanianie przez śluzówkę jelita. Ilość żółci produkowanej przez wątrobę waha się znacznie i wynosi około 1,5 l / dobę. Zaburzenia w odprowadzaniu żółci do jelita (np. kamienie żółciowe, kamica) powodują przenikanie składników żółci do krwi i tkanek, prowadząc do żółtaczki. Wątroba, wieloczynnościowy organ gruczołowy o wadze 1,5 kg leżący głównie w prawym nadbrzuszu. Składa się z płatów prawego (większego) i lewego. Ma wypłukłą powierzchnię przeponową i wklęsłą powierzchnię trzewną (dolną). Na powierzchni trzewnej na granicy obu płatów widoczna jest wnęka stanowiąca wrota wątroby. Przez nie wchodzą naczynia krwionośne - tętnica wątrobowa zaopatrująca wątrobę w krew odżywczą (utlenowaną) i żyła wrotna doprowadzjąca krew żylną z nieparzystych narządów jamy brzusznej, zawirającą produkty trawienia jelitowego: białka i węglowodany oraz produkty rozpadu krwinek czerwonych ze śledziony. Opuszczają natomiast wnękę przewody wątrobowe prawy i lewy, które zaraz łączą się w przewód wątrobowy wspólny. Te trzy elementy tworzą triadę wątrobową i występują w każdym najmniejszym elemencie wątroby czyli zraziku. Wątroba spełnia funkcje metaboliczne, wydalnicze oraz spełnia funkcję gruczołu trzewnego, wydzielając żółć - zbierana w pęcherzyku żółciowym) niezbędna do trawienia tłuszczy. Wątroba magazynuje witaminy A, D, B12 i znaczne ilości żelaza, uczestniczy w regulacji stężenia hormonów. Kosmki jelitowe, liczne, małe, palczaste wyrostki pokrywające całą powierzchnię wewnętrzną śluzówki jelita, umożliwiające absorpcję substancji pokarmowych z jelita do krwi. Zawierają sieć naczyń krwionośnych, wewnątrz której znajdują się kapilary limfatyczne, do których przechodzą powstałe w trakcie trawienia produkty. Stolec, kał, wydalane z przewodu pokarmowego niestrawione i niewchłonięte składniki miazgi pokarmowej, produkty gnicia i fermentacji zachodzącej w jelicie grubym oraz barwniki żółciowe (sterkobilina, urobilina) bakterie i śluz. Stolec jest formowany i magazynowany w końcowym odcinku jelita grubego. Wydalanie stolec w ilości ok. 135 g na dobę odbywa się przez świadomy akt defekacji, 1-3 razy dziennie
ODŻYWIANIE
Jest procesem polegającym na pobieraniu przez organizm substancji potrzebnych do wzrostu, rozwoju i utrzymania funkcji życiowych. Odżywianie może być samożywne lub cudzożywne. Autotrofizm nazywany jest samożywnością. Jest sposobem odżywiania się organizmów, polegający na syntezie związków organicznych z prostych związków nieorganicznych z wykorzystaniem energii świetlnej (fotosynteza) lub chemicznej (chemosynteza). Heterotrofizm jest procesem polegającym na pobieraniu substancji organicznej z zewnątrz przez organizmy cudzożywne tworzące grupę konsumentów. Do organizmów cudzożywnych zaliczamy: większość bakterii, grzyby, nieliczne rośliny, wszystkie zwierzęta. Organizmy cudzożywne potrzebują organicznych związków węgla i azotu. Cudzożywność występuje pod różnymi postaciami, wywołując rozmaite przystosowania u poszczególnych organizmów pozwalając zdobyć pokarm. Zdobywanie pokarmu nazywamy odżywianiem, czyli pobieraniem przez organizm substancji potrzebnych do wzrostu, rozwoju i utrzymania funkcji życiowych. Organizmy cudzożywne mają wiele sposobów zdobywania pokarmu. Istnieją organizmy nazywane: saprobiontami, drapieżnikami, roślinożercami, pasożytami, glebożercami, mułożercami, płynożercami. Układ pokarmowy człowieka służy do pobierania pokarmu, trawienia go (czyli rozkładu związków złożonych na proste, przyswajalne przez organizm) oraz wchłanianie do wnętrza komórek. Wchłonięty pokarm jest materiałem budulcowym, energetycznym, zapasowym, regeneracyjnym, umożliwiającym przebieg reakcji biochemicznych w komórkach. Układ pokarmowy rozpoczyna jama ustna, której funkcją jest rozdrobnienie pokarmu przy udziale zębów. U dorosłego człowieka wyróżniamy 32 zęby (w szczęce górnej są 4 siekacze, 2 kły, 4 zęby przedtrzonowe oraz 6 trzonowych). Ząb zbudowany jest z korony, szyjki oraz korzenia. Wnętrze zęba tworzy tkanka łączna (unerwiona, ukrwiona), nazywana miazgą. Miazgę pokrywa zębina (element kostny), a od zewnątrz szkliwo (składnik wapniowo-fosforanowy). Rozdrobniony przy pomocy zębów pokarm ulega przekształceniu w tzw. kęsy, które mogą być połknięte. W tworzeniu kęsów pomaga język (mięsień pokryty nabłonkiem zaopatrzonym w receptory odbierające bodźce smakowe) oraz ślina. Ślina produkowana jest przez gruczoły ślinowe (śliniankę przyuszną, śliniankę podszczękową i śliniankę podjęzykową). Dziennie powstaje ok. 1,5 litra śliny, która ma odczyn lekko kwaśny. Funkcją śliny jest: trawienie (obecny jest enzym ptialina, rozpoczynający trawienie cukru) formowanie śliskich kęsów nawilżanie pokarmu nawilżanie nabłonka niszczenie mikroorganizmów poprzez kwasowe środowisko. Kolejnym odcinkiem układu pokarmowego człowieka jest gardło. Gardło jest miejscem łączącym układ oddechowy z pokarmowym. Tutaj następuje połykanie kęsów pokarmowych, czyli przesuwanie ich do przełyku. W czasie przełykania otwór do układu oddechowego (wejście do tchawicy) przykrywa nagłośnia. Następną częścią jest przełyk. Jest “rurką” mającą długość ok. 30 cm, ułożoną z tyłu tchawicy. Przełyk wykazuje ruchy perystaltyczne (tzw. robaczkowe), umożliwiające przesuwanie pokarmu do żołądka (bez względu na ułożenie ciała). Pokarm wędruje do żołądka ok. 6 sekund. W tym czasie regulowana jest temperatura (przez układ krwionośny) spożywanego pożywienia, ogrzewanie lub ochładzanie. Kolejnym odcinkiem jest żołądek. Tworzy niby worek podzielony na trzy części: wpustową, dno żołądka, odźwiernik. Ściana żołądka wysłana jest śluzówką zaopatrzoną w liczne gruczoły produkujące sok żołądkowy (ok. 3 litrów dziennie), mający silnie kwasowy charakter (pH ok. 1,5-2). Sok żołądkowy zawiera: mucynę (śluzowatą glikoproteinę chroniącą śluzówkę przed HCl), HCl (kwas solny produkowany przez tzw. okładzinowe komórki gruczołów błony śluzowej żołądka). Kwas ten hamuje rozwój flory bakteryjnej, denaturuje białka, zapewnia odpowiednie pH dla enzymów, aktywuje pepsynogen, pepsynogen - nieaktywna forma enzymu, która pod wpływem HCl tworzy enzym rozpoczynający trawienie białek - pepsynę, podpuszczka - ścina mleko. W żołądku pokarm przekształcany jest w papkę pokarmową. W zależności od stopnia złożoności pokarmu różny jest jego czas przebywania w żołądku. Średnia długość trawienia w żołądku wynosi od 1 do 4 godzin. Zdarza się, że pokarm “przebywa” w żołądku do 8 godzin. Papka pokarmowa małymi porcjami, aby nie zobojętnić zasadowego pH, jest przesuwana do jelita cienkiego. Jelito cienkie ma długość ok. 7 m i średnicę 2,5 cm. Rozpoczyna się dwunastnicą, której długość dochodzi do 25 cm. W tej części pokarm miesza się z żółcią oraz sokiem trzustkowym. W dwunastnicy zachodzi trawienie właściwe: białek, lipidów oraz cukrów. W trawieniu uczestniczą: Żółć - produkowana w wątrobie. Magazynowana w woreczku żółciowym, który pod wpływem hormonu cholecystokininy, wydziela ją do dwunastnicy. Żółć zawiera: kwasy żółciowe, sole kwasów żółciowych, cholesterol, bilirubinę. Funkcją żółci jest emulgacja tłuszczów (rozbijanie dużych cząstek na małe). Enzymy występujące w soku trzustkowym, który dociera do dwunastnicy przewodem trzustkowym z trzustki. Sok ma odczyn zasadowy (pH = ok. 8). Enzymy te to: trypsyna, chymotrypsyna (rozkładają białka), amylaza (trawiąca cukry), lipaza (trawiąca tłuszcze), deoksyrybonukleaza (trawiąca kwasy nukleinowe).Z dwunastnicy do jelita płynie mleczko pokarmowe zawierające proste związki organiczne, które mogą być przyswajane przez organizm. Jelito cienkie za dwunastnicą nazywane jest jelitem czczym, a dalej krętym. W jelicie cienkim odbywa się końcowe trawienie oraz wchłanianie. Ścianki jelita cienkiego posiadają liczne (ok. 5 mln) wypustki, nazywane kosmkami jelitowymi. Kosmki jelitowe zwiększają powierzchnię jelita do ok. 10 m2, zwiększając jego powierzchnię chłonną. Każdy kosmek jest cienkościennym wyrostkiem zaopatrzonym w naczynie krwionośne oraz limfatyczne. Wchłanianie składników pokarmowych odbywa się przez pory w błonie kosmka w procesie transportu aktywnego (tylko niektóre cukry proste mogą przedostawać się biernie do wnętrza kosmka). Wchłaniane aminokwasy i cukry transportuje krew, a kwasy tłuszczowe limfa do wątroby. Wątroba “podejmuje” dalsze decyzje o “losie” wchłoniętych związków. Wątroba magazynuje glukozę jako glikogen, przekształca aminokwasy, magazynuje tłuszcze. W wątrobie zachodzi bardzo dużo procesów metabolicznych. Koniec jelita cienkiego wchodzi z boku do worka, zwanego jelitem ślepym, na końcu którego jest wyrostek robaczkowy. Jelito ślepe rozpoczyna ostatni odcinek układu pokarmowego - jelito grube. Jest ono krótsze (ok. 1,5 m) i szersze (ok. 6,5 cm) niż jelito cienkie. Ułożone jest w kształcie odwróconej litery “U”. Jelito grube ma grubsze ściany. Jego rolą jest absorbowanie wody (w części zwanej okrężnicą) oraz gromadzenie mas kałowych w jelicie prostym - odbytnicy. Kał to resztki pokarmowe, flora bakteryjna, złuszczony nabłonek. Usuwanie mas kałowych nazywamy defekacją. Rolą przewodu pokarmowego w organizmie człowieka jest strawienie związków złożonych w celu dostarczenia do organizmu (w procesie wchłaniania) potrzebnych składników. Według dietetyków (specjalistów ustalających zapotrzebowanie pokarmowe dla organizmu) codziennie do organizmu powinniśmy dostarczyć ok. 60 różnych składników (w tym aminokwasów egzogennych, niezbędnych do budowy swoistych białek, których nadmiar jest codziennie przekształcany w wątrobie i usuwany w formie składników moczu). Uwzględnianie potrzeb pokarmowych organizmu oraz utrzymanie właściwej masy ciała umożliwia racjonalne żywienie.