Esej, felieton, artykuł - omów na przykładzie wybraną formę.
Artykuł
publikacja prasowa wyrażająca stanowisko autora lub redakcji wobec istotnych problemów oraz zjawisk społecznych, która posługując się różnorodnymi metodami oddziaływania intelektualnego i emocjonalnego zmierza do kształtowania opinii czytelnika według swoich poglądów.
artykuł posiada trójdziałową, schematyczną i zamkniętą kompozycję: wstęp (teza lub hipoteza), rozwinięcie i zakończenie (wnioski, podsumowanie)
jest wypowiedzią wyłącznie pisemną; będąca wynikiem logicznych skończonych rozważań
artykuł powinien udowadniać słuszność lub bezpodstawność określonego sądu za pomocą szeregu argumentów (powiązanych logicznie i uchierarchizowanych)
autor musi wykazać się umiejętnością posługiwania się faktami, obowiązuje go przy tym indukcyjno-dedukcyjny tok rozumowania
spójność, logiczne, uporządkowane ujęcie, precyzja myśli
Felieton
niewielki gatunek publicystyczny podejmujący na ogół aktualną tematykę polityczną, społeczną, obyczajową czy kulturalną. Pisany jest w sposób impresyjny, posługuje się metaforą, skojarzeniem, a niekiedy i fikcją literacką. Powstał w XVIII wieku, a upowszechnił się wraz z rozwojem prasy w XIX. Umieszczony jest zwykle na tej samej stronie pisma zwanej felietonową. Jego odmiany to powieść felietonowa i kronika (np. Prusa w "Kurierze Warszawskim"). Współczesne rodzaje : felieton radiowy, filmowy, telewizyjny.
Esej
wypowiedź o tematyce literackiej, naukowej lub filozoficznej, wyróżniający się swobodnym, osobistym tonem i dbałością o formę. Od rozprawy odróżnia gfo większa elastyczność formy, użycie środków literackich jak obraz, metafora, luźna kompozycja, tok skojarzeniowy. Ponadto nie dąży do pełnej syntezy, wyraża refleksje autora, stwarzając iluzję szczerości. Stanowi obecnie jedną z głównych form krytyki literackiej oraz przenika do wielu gatunków ściśle literackich.