1. Jaka jest różnica między zagrożeniami fizycznymi a chemicznymi - podać kilka przykładów zagrożeń fizycznych

Występowanie czynników szkodliwych w środowisku pracy zachodzi między innymi podczas stosowania szkodliwych dla człowieka surowców, produktów, półfabrykatów i innych materiałów niezbędnych w procesach technologicznych oraz maszyn i urządzeń stwarzających zagrożenie czynnikami chemicznymi i fizycznymi.

Zagrożenia fizyczne to:

1. hałas

2. drgania

3. mikroklimat (zimny, umiarkowany, gorący)

4. promieniowanie (widzialne,podczerwone, nadfioletowe, elektromagnetyczne, jonizujące, niejonizujące, laserowe)

5. pyły

Zagrożenia chemiczne występują w procesach produkcji np.

1. spawanie - tlenki azotu, tlenki żelaza, mangan, tlenki węgla

2. trawienie metali - kwas siarkowy, solny, chromiany, nikiel i inne.

2. Jakie zagrożenie stwarza pył w środowisku pracy ?

Pył - zbiór cząsteczek stałych, które wyrzucone do powietrza atmosferycznego pozostają w nim przez pewien czas. Terminologia polska: pył, proch, proszek, kurz, ziarno, cząstka.

Najbardziej pyłotwórcze są procesy kruszenia, mielenia, przesiewania surowców, a także transportowanie i mieszanie ciał sypkich oraz czyszczenie i szlifowanie.

Zagrożenia stwarzane przez pył dla człowieka to:

1. pylicotwórcze,

2. drażniące,

3. alergiczne

4. toksyczne,

5. rakotwórcze

6. wybuchowe

3. Czy kulka ołowiana o Ø 1mm może być uważana za pył? Jeżeli nie to dlaczego?

Kulka ołowiana o Ø 1 mm nie może być uważana za pył ze względu na gęstość ołowiu oraz średnicę.

4. Podaj definicję aerozolu

Aerozole- są to wielofazowe układy cząstek (stałych lub ciekłych) rozproszonych w powietrzu lub innych gazach.

Pełna definicja brzmi: “aerozol- zawiesina cząstek stałych, ciekłych lub stałych i ciekłych w fazie gazowej o pomijalnej prędkości opadania”

5. Co to są cząstki włókniste?

Cząstki włókniste - stanowiące cząstki aerozolu, których stosunek długości (l) do średnicy (d) jest większy niż 3:1, długość jest większa niż 5 mm a średnica mniejsza niż 3 mm. Definicja ta opisuje pyły włókniste jako wydłużone cząstki (włókna) o podanych wyżej minimalnych wymiarach, rozproszone w gazie, w szczególności w powietrzu.

Mogą się one tworzyć w procesach przetwórczych minerałów o strukturze włóknistej

(np. włókien igiełkowatych), przez unoszenie w powietrze osiadłych włókien, przez kruszenie materiałów zawierających włókna lub podczas ich obróbki i transportu. Typowym przykładem cząstek włóknistych są włókna azbestu.

6. Podaj definicję średnicy równoważnej ziarna.

Rozmiary ziaren pyłu

- równoważna średnica projekcyjna - równą średnicy koła o powierzchni równej równoległemu rzutowi ziarna na płaszczyznę

- równoważną średnicę objętościową lub średnicę geometryczną - równą średnicy kuli o tej samej objętości co rozpatrywane ziarno pyłu

- równoważną średnicę aerodynamiczną - jest ona zdefiniowana dla cząstki dowolnego kształtu i gęstości jako średnica kuli o gęstości 1g/cm3, która w nieruchomym ( lub znajdującym się w przepływie laminarnym ) powietrzu opada z taką prędkością jak rozpatrywana cząstka.

7. Jakie są górne granice wymiarowe frakcji respirabilnej, płucnej i wdychanej

Charakter zagrożenia pyłowego w zależności od rozmiarów ziaren pyłu

8. Ile razy szybciej spada w powietrzu ziarno o Ø = 5m od ziarna o Ø = 20m?

Kulki ziaren o podanych średnicach będą spadać z tą samą prędkością, natomiast skutek spadania będzie różny.

9. Co to jest rozkład wymiarowy ziaren pyłu?

Zależność funkcyjna między względną ilością ziaren z danego przedziału średnic a wielkością średnicy ziarna nazywa się rozkładem wymiarowym pyłu (czasem nazywa się go rozkładem ziarnowym).

Graficzną reprezentacją rozkładu wymiarowego jest krzywa rozkładu wymiarów cząstek (PN-ISO/Ak 4225, 1999) Względna ilość ziaren jest określona jako stosunek ilości ziaren w danym przedziale średnic do całkowitej ilości ziaren w próbce.

10. Co to jest pył monodyspersyjny ?

Pył monodyspersyjny - pył o jednakowych rozmiarach cząstek ( brak gradacji wielkości ziarna ( wszystkie takie same ) jedynie do uzyskania w naturze - w pyłach przemysłowych nie do utworzenia.

11. Jak można praktycznie wyznaczyć rozkład wymiarowy ziaren pyłu?

Praktycznie rozkład wymiarowy ziaren pyłu wyznacza się poprzez przesiewanie na sitach o różnej wielkości oczek od 1 mm do 20 µm. Metoda ta nazywa się analizą sitową i jest najczęściej stosowana.

Zależności funkcyjne między względną ilością ziaren z danego przedziału średnic a wielkością średnicy ziarna nazywa się rozkładem wymiarowym pyłu (czasem nazywa się go rozkładem ziarnowym).

Graficzną reprezentacją rozkładu wymiarowego jest krzywa rozkładu wymiarów cząstek

(PN-ISO/Ak 4225:1999).

Względna ilość ziaren jest określona jako stosunek ilości ziarna w danym przedziale średnic do całkowitej ilości ziaren w próbce.

12. Jakie są podstawowe elementy budowy pyłomierza ?

• Urządzenia pomiarowe

Zasady budowy przyrządów pomiarowych (pyłomierzy).

Mierzy się nimi stężenie pyłów w powietrzu na stanowisku pracy lub w środowisku.

Jednostki pomiarowe stężenia pyłu:

1. konimetryczne (koniometryczne) [z grec. konis-ziarno] - liczenie pojedynczych ziaren w jednostce objętości (1cm³)

2. grawimetryczny (wagowy) polegający na określeniu masy pyłu w jednostce objętości (mg/m³).

Przy stężeniu powyżej 5g/m³ traci się widoczność.

Rys 1.Przyrząd do pomiaru grawimetrycznego

13. Jak choroby są powodowane działaniem pyłu?

Choroby spowodowane działaniem pyłów

Pylice kolagenowe - przewlekłe choroby układu oddechowego wywołane działaniem pyłów o właściwościach zwłókniających i charakteryzujące gromadzeniem w płucach trwałych skupisk pyłów i odczynem tkanki płucnej na jego obecność.

Rodzaje pylic kolagenowych;

- Pylica krzemowa - silikoza

- azbestowa - azbestoza

- talkowa

- aluminiowa

- mieszana - pylica górników kopalń węgla

Pylice niekolagenowe - powodowane wdychaniem pyłów niezwłókniających

- pyły cyny

- pyły siarczanu baru

- pyły tlenków żelaza

Inne choroby układu oddechowego powodowane wdychaniem pyłu:

Pyłu berylu - beryloza

Pyłu włókien (bawełna, len, konopie) - bysinoza

14. Czy pyły włókniste są szkodliwe dla zdrowia ?

TAK. Pyły włókniste, których stosunek długości do średnicy jest większy niż 3;1, długość jest większa niż 5μm, a średnica mniejsza niż 3μm. Są to wydłużone cząstki ( włókna, rozproszone w gazie, w szczególności w powietrzu. Tworzą się:

• w procesie przetwórczym minerałów o strukturze włóknistej ( np. włókna igiełkowe ),

• przez unoszenie się w powietrze osiadłych włókien,

• przez kruszenie, obróbki i transportu materiałów zawierających włókna,

Przykład - włókna azbestu

15. Podaj definicję NDS

Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS) wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika, w ciągu 8 - godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń

1. Podaj wartość NDS dla pyłu węgla brunatnego zawierającego 1 % wolnej krystalicznej krzemionki

Pyły węgla kamiennego i brunatnego zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2%- pył całkowity 10mg/m³- NDS

2. Czym różni się pożar od wybuchu?

Wybuch - to gwałtowna reakcja utleniania lub rozkładu wywołująca wzrost temperatury lub ciśnienia.

Pożar - to zbiór procesów fizyko -chemicznych towarzyszących spalaniu w określonym układzie termodynamicznym tj. podczas spalania dochodzi do reakcji utleniania, podczas której wydziela się ciepło i światło. samorzutne, nie kontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, powodujące straty materialne; do walki z p. stosuje się środki ochrony przeciwpożarowej

Zagrożenie pożarowe - zespół czynników wpływających na powstawanie i rozprzestrzenianie się pożaru.

Zagrożenie wybuchowe - możliwość tworzenia przez palne gazy, pary, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych w różnych warunkach mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon wybuchają czyli ulegają gwałtownemu zapaleniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia.

Pożar lub wybuch może powstać gdy zaistnieje czasowa i przestrzenna zbieżność następujących elementów: materiału palnego, czynnika utleniającego, źródła zapłonu.

3. Jakie są końcowe produkty spalania substancji organicznych ?

Końcowe produkty spalania substancji organicznych to: związki zawierające węgiel, wodór, azot, siarkę.

Produkty pełnego spalania: woda ( para wodna i dwutlenek węgla ), azot, dwutlenek siarki.

4. Uszereguj wymienione gazy według wielkości ciepła spalania: metan, wodór, acetylen, tlenek węgla.

Klasyfikacja gazów wg wielkości ciepła spalania

1. Wodór ciepło spalania = 142,0 M J/kg - wartość opałowa = 120,0 MJ/kg

2. Metan ciepło spalania = 55,5 MJ/kg - wartość opałowa = 50,03 MJ/kg

3. Acetylen ciepło spalania = 50,37 MJ/kg - wartość opałowa = 48,65 MJ/kg

4. Tlenek węgla ciepło spania =10,13 MJ/kg - wartość opałowa = 10,13MJ/kg

Ciepło spalania jest to ciepło wydzielone podczas całkowitego i zupełnego spalania, przy stałym ciśnieniu i po sprowadzeniu temperatury produktów do wartości początkowej temperatury substratów.

16. Co to jest reakcja stechiometryczna ?

Szczególnym przypadkiem spalania jest spalanie stechiometryczne. W reakcji stechiometrycznego spalania zachodzi całkowite zużycie paliwa i utleniacza, którym jest powietrze. Mieszanka paliwowa powietrzna dla której
>1 jest mieszanką ubogą, gdy
<1-mieszanka jest bogata, gdy
=1 mieszanka jest stechiometryczna. Ubóstwo lub bogactwo mieszanki określa się więc niedoborem lub nadmiarem paliwa.

17. Jakie parametry charakteryzują zapalność a jakie wybuchowość pyłów?

Parametry wybuchowości pyłów:

- wybuch,

- granice wybuchowości,

- dolna granica wybuchowości (DGW),

- górna granica zakresu wybuchowości (GGW),

- zakres wybuchowości,

- atmosfera wybuchowa,

- temperatura zapłonu,

- niebezpieczna atmosfera wybuchowa,

- mieszanina hybrydowa,

- graniczne stężenie tlenu (GST),

- maksymalne ciśnienie wybuchu (p max),

- minimalna temperatura samozapłonu atmosfery wybuchowej,

- temperatura samozapłonu (palnego gazu lub palnej cieczy),

- maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu ((dp/dt)max),

- minimalna energia zapłonu (MEZ),

- minimalna temperatura samozapłonu obłoku pyłu,

- minimalna temperatura samozapłonu warstwy pyłu,

• minimalna dawka wybuchowa (MDW),

• wskaźnik wybuchowości pyłu - K st,max = (dp/dt)max = (dp/dt)max 0.27144 m

16. Jaka wielkość służy do klasyfikacji własności wybuchowych pyłów i gazów

Klasyfikacja opiera się na zawartości części lotnych w pyle.

17. Jakie są możliwe reakcje spalania pyłów ?

Egzotermiczna i stechiometryczna.

24. Co to są granice wybuchowości?

Wybuch: gwałtowna reakcja utleniania lub rozkładu wywołująca wzrost temperatury lub ciśnienia.

Granice wybuchowości: granice zakresu wybuchowości

1. dolna granica wybuchowości (DGW): dolna granica zakresu wybuchowości

2. górna granica wybuchowości (GGW): górna granica zakresu wybuchowości.

Wybuch jest możliwy kiedy stężenie substancji palnej rozproszonej w powietrzu osiąga wartość minimalną (dolną granicę wybuchowości). Do wybuchu nie dojdzie kiedy stężenie przekroczy wartość maksymalną (górną granicę wybuchowości).

Acetylen i tlenek etylenu-górna granica wybuchowości równa się 100%.

25. Jaka jest różnica między granicami wybuchowości gazów i pyłów?

Granice wybuchowości dla pyłów nie mają takiego samego znaczenia jak w przypadku gazów i par. Obłoki pyłów są zazwyczaj niejednorodne. Stężenie pyłu może zmieniać się w powietrzu. Zawsze należy liczyć się z możliwością tworzenia atmosfer wybuchowych w obecności osadów palnego pyłu.

26.Jaka jest definicja atmosfery wybuchowej?

Mieszanina substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów z powietrzem w warunkach atmosferycznych, w której po zapaleniu spalanie rozprzestrzenia się na całą nie spaloną mieszaninę.

1. Co to jest Dyrektywa ATEX i co ona określa?

1994 - dyrektywa w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich, dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem

1999 - dyrektywa w sprawie minimalnych wymagań mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko spowodowane atmosferami wybuchowymi

28. Z jakiej Dyrektywy i jakiego rozporządzenia wynikają obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwwybuchowej?

Dyrektywa 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 marca 1994 w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich, dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (dyrektywa ATEX)

- wprowadzona do stosowania w Polsce przez -

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz. U. Nr 263 poz. 2033)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych oraz terenów. (Dz. U. z 1992 r. Nr 92, poz. 460); nowelizacja (Dz. U. z 2003 r. Nr 102, poz. 507).

29. Jakie są najważniejsze źródła zapłonu w wybuchach przemysłowych?

a) punktowe - iskry elektryczne, elektrostatyczne, mechaniczne

b) liniowe - wyładowania atmosferyczne, snopiące, łuk elektryczny

c) powierzchniowe - gorące powierzchnie, materiały pirotechniczne, fale uderzeniowe,

promieniowanie świetlne i cieplne, iskry spawalnicze

d) pojemnościowe - gorące gazy, reakcje chemiczne, otwarty ogień, sprężanie adiabatyczne

Ponadto różne substancje posiadają różne możliwości zapalenia:

a) gazy

- samozapłon czyli osiągnięcie przez gaz temperatury samozapalenia

- zapłon - w ograniczonej przestrzeni mieszaniny palnej pod wpływem jakiegokolwiek źródła ciepła, którego temperatura zacznie przewyższać temperaturę samozapalenia

b) ciecze

- pary cieczy w mieszaninie z powietrzem zapalają się przez:

- osiągnięcie temperatury zapłonu

- osiągnięcie temperatury samozapłonu

c) pyły - w zależności od tego czy jest to pył osiadły czy obłok pyłu

Pył osiadły - temperatura tlenienia - najniższa temperatura gorącej powierzchni, w której pył osiadły w warstwie o grubości 5 mm swobodnie ulega zapłonowi w określonym czasie (2h)

Zapłon obłoku pyłu

- temperatura samozapalenia

- dolna granica wybuchowości - występuje przy najniższym stężeniu obłoku pyłu w powietrzu, w którym płomień może jeszcze przemieszczać się samoczynnie

- minimalna granica zapłonowa

30. Jakie gałęzie przemysłu są zagrożone wybuchami?

1. Przemysł chemiczny - procesy chemiczne mogą powodować różnorodne mieszaniny wybuchowe

2. Składowiska odpadów - powstają biogazy gdy są słabo wentylowane tunele

3. Recykling odpadów - przetwarzanie opakowań po palnych gazach

4. Dostawy gazów - gdy następuje wypływ gazów z instalacji

5. Przemysł drzewny - przy obróbce drewna powstają pyły , które mogą tworzyć mieszaniny wybuchowe w filtrach i silosach

6. Malarnie - farby , rozpuszczalniki zmieszane z powietrzem są przyczyną atmosfer wybuchowych

7. Rolnictwo - instalacje do produkcji biogazu

8. Obróbka metali - powstające pyły zdolne do wybuchu

9. Przemysł spożywczy - transport i magazynowanie ziarna , cukru , mąki

10. Przemysł farmaceutyczny - alkohole używane jako rozpuszczalniki

11. Rafinerie - przerabiane węglowodory mogą tworzyć atmosferę wybuchową

12. Przemysł energetyczny - grube sortymenty węgla , które nie tworzą mieszanin wybuchowych z powietrzem mogą być przetwarzane w pyły tworzące z powietrzem wybuchowe mieszaniny pyłowo - powietrzne.

31. Co to jest znak CE?

znak CE informuje o zgodności z wymaganiami dyrektyw europejskich mających zastosowanie do urządzenia,

33. Co to jest deklaracja zgodności?

Oceny zgodności wyrobu wprowadzanego do obrotu i powszechnego stosowania z właściwym dokumentem odniesienia dokonuje się, stosując systemy oceny zgodności polegające na:

1. certyfikacji zgodności z dokumentem odniesienia, dokonywanej w trybie przepisów o badaniach i certyfikacji oraz normalizacji,

2. deklarowaniu przez producenta zgodności z dokumentem odniesienia.

Certyfikację zgodności należy stosować dla wyrobów:

1) podlegających certyfikacji zgodności na podstawie odrębnych przepisów,

2) dla których certyfikacji zgodności wymaga właściwa przedmiotowo Polska Norma.

Deklarowanie zgodności polega na wydaniu przez producenta deklaracji zgodności, przy zastosowaniu procedury obejmującej:

1. wstępne badanie pełne wyrobu (badanie typu), wykonane przez producenta lub na jego zlecenie, w zakresie i metodami określonymi we właściwym dla wyrobu dokumencie odniesienia,

2. prowadzenie systematycznych działań kontrolnych procesów produkcyjnych wyrobu w ramach zakładowej kontroli produkcji,

3. badanie gotowych wyrobów, wykonywane przez producenta lub na jego zlecenie, zgodnie z ustalonym programem badań.

Deklaracja zgodności jest wydawana dla każdej partii wyrobu określonej w programie badań.

Przez wydanie deklaracji zgodności producent potwierdza, że procedura określona w pkt. 1 została przeprowadzona i wykazuje zgodność wyrobu z właściwym dokumentem odniesienia.




Z

separator ziaren

filtr

układ zasysający

m³/min

6

---