SPOTKANIE 5.
KRYZYS 7 ROKU ŻYCIA - WYGOTSKI
Początek wieku szkolnego jest okresem przełomowym, okresem krytycznym.
Dziecko, przechodząc z wieku przedszkolnego w wiek szkolny, bardzo szybko się zmienia i zaczyna sprawiać inne trudności w wychowaniu niż dotąd.
Jest to swego rodzaju okres przejściowy w rozwoju, kiedy dziecko nie jest już przedszkolakiem, ale jednocześnie nie jest jeszcze dzieckiem w wieku szkolnym.
Tym, co charakteryzuje dziecko siedmioletnie, jest:
Utrata dziecięcej spontaniczności
Bezpośrednią przyczyną dziecięcej spontaniczności jest niedostateczne zróżnicowanie wewnętrznego i zewnętrznego życia dziecka.
W przypadku dorosłych wszystko to jest dobrze zróżnicowane i dlatego zachowanie człowieka dorosłego nie robi wrażenia tak spontanicznego i naiwnego jak zachowanie dziecka.
Dzieci takie zaczynają kaprysić i zachowywać się z pewną przesadą. Zachowania ich stają się umyślnie niedorzeczne i sprzeczne, pojawia się błaznowanie.
Kiedy dziecko patrzy na samowar, na którego powierzchni znajduje swój zniekształcony portret, lub stroi miny przed lustrem, to po prostu się zabawia. Jeśli jednak dziecko wchodzi niezgrabnym krokiem do pokoju czy mówi piskliwym głosem - to jest to nieuzasadnione.
Przedstawione cechy wskazują na utratę naiwności i spontaniczności właściwej przedszkolakowi.
Najistotniejszą cechą KRYZYSU SIÓDMEGO ROKU ŻYCIA jest to, co można by określić jako POCZĄTEK RÓŻNICOWANIA SIĘ WEWNĘTRZNEJ I ZEWNĘTRZNEJ STRONY OSOBOWOŚCI DZIECKA.
Naiwność i spontaniczność oznaczają, że dziecko na zewnętrz jest takie jak wewnątrz.
Utrata spontaniczności oznacza włączenie do naszych zachowań momentu INTELEKTUALNEGO, który wciska się pomiędzy przeżycia a spontaniczne zachowania, co stanowi oczywiste przeciwieństwo zachowania naiwnego naiwnego spontanicznego właściwego dziecku.
Kryzys 7 roku życia PROWADZI OD NAIWNEGO, SPONTANICZNEGO ZACHOWANIA i niezróżnicowanego przeżywania do OSTATECZNEGO ZRÓŻNICOWANIA.
W każdym spostrzeżeniu dokonuje się uogólnienie.
Istotną cechą spostrzeżenia jest strukturalność, czyli fakt, że spostrzeżenie nie składa się z oddzielnych atomów, lecz Sanowi obraz, wewnątrz którego istnieją rozmaite części.
Zależnie od tego, jak rozłożone są figury na szachownicy, widzimy je różnie.
Otaczającą nas rzeczywistość spostrzegamy tak jak szachista szachownicę: spostrzegamy nie tylko sąsiedztwo przedmiotów, lecz całą rzeczywistość z sensownymi związkami i wzajemnymi odniesieniami. W mowie zawierają się nie tylko nazwy, ale również znaczenia przedmiotów.
Istnieje ogromna różnica między wrażeniem głodu a zdawaniem sobie sprawy z tego, że jest się głodnym. Dziecko w okresie wczesnego dzieciństwa nie zdaje sobie sprawy z własnych przeżyć.
W wieku 7 lat powstaje taka struktura przeżyć, kiedy dziecko zaczyna rozumieć, co to znaczy „cieszę się”, „jestem smutny”, „jestem dobry / zły”…
Powstaje w nim usensowniona orientacja we własnych przeżyciach
Siedmiolatek odkrywa sam fakt istnienia własnych przeżyć
To właśnie jest przyczyną występowania niektórych właściwości charakteryzujących KRYZYS 7 ROKU ŻYCIA:
dzięki temu, iż przeżycia dziecka nabierają dla niego sensu (złoszczące się dziecko rozumie, że się złości) powstaje taki typ jego stosunku do samego siebie, który był niemożliwy przed uogólnieniem. Charakter przeżyć dziecka siedmioletniego ulega całkowitemu PRZEORGANIZOWANIU
w okresie kryzysu 7 roku życia po raz pierwszy dokonuje się uogólnienie przeżyć, inaczej - afektywne uogólnienie. Powstaje logika uczuć. Dziecko w wieku przedszkolnym nie jest zdolne do samooceny, samoakceptacji jako takiej. Poziom naszej samooceny, ceny własnych osiągnięć oraz swojej sytuacji tworzy się właśnie w związku z KRYZYSEM 7 ROKU ŻYCIA.
W wieku 7 lat powstaje wiele złożonych form. Sprawia to, że występujące dotąd zakłócenia w zachowaniu ulegają gwałtownej zmianie. Stają się zasadniczo inne od tych, które są właściwe dla okresu przedszkolnego.
Tym, co pozostaje, są NOWE FORMY ROZWOJOWE, takie jak SAMOAKCEPTACJA czy SAMOOCENA. Symptomy kryzysu (przesadność, grymaszenie) przemijają.
Przebudowa potrzeb i motywów oraz zmiana wartości to zasadnicze procesy związane z przechodzeniem z jednego okresu rozwojowego w drugi. Zmianie ulega przy tym również środowisko, tzn. stosunek dziecka do środowiska. Co innego zaczyna interesować dziecko, powstają nowe formy jego działalności. Reorganizuje się również świadomość dziecka, jeżeli świadomość rozumie się jako stosunek dziecka do środowiska.
2