Metody i formy współpracy z rodzicami dzieci upośledzonymi umysłowo w stopniu głębszym

1. Współpraca:

• zdolność tworzenia więzi i współdziałania z innymi,

• umiejętność pracy w grupie na rzecz osiągania wspólnych celów,

• umiejętność zespołowego wykonywania zadań i wspólnego rozwiązywania problemów.

• Zdolność tę zalicza się do kompetencji emocjonalnych; umiejętność ta stanowi jeden z wyróżników kompetencji społecznych, które warunkują jakość relacji z innymi ludźmi.

• Współpraca i współdziałanie prowadzą do tworzenia wewnętrznych więzi wśród członków grupy, jak też rodzą ich poczucie tożsamości z zespołem, co zapewnia trwanie i sprawne funkcjonowanie tego zespołu na rzecz osiągania wspólnych celów jego członków.

2. Warunki dobrej współpracy:

• do nauczyciela należy pierwszy ruch w kierunku dobrej współpracy.

• nauczyciel musi odrzucić uprzedzenia i być gotowym na kontakt z każdym rodzicem.

• przekonanie, że efektywność współpracy zależy od obu stron.

• przyznanie rodzicowi takich samych praw jakie sami chcemy mieć.

• tworzenie przyjaznej atmosfery np. rozmowa w odpowiednim pomieszczeniu.

• angażowanie do współpracy wszystkich rodziców.

• zmieniać co się da zmienić, pomagać, być otwartym na nowe propozycje.

• stosować zasady dobrej komunikacji. 

3. Podczas budowania dobrego kontaktu z rodzicami konieczne jest wykonanie kilku kroków:
- diagnozy wzajemnych relacji oraz analiza wzajemnych trudności,
- uzgodnienie oczekiwań,
- ustalenie jasnych reguł współpracy,
- opracowanie porozumienia nad pokonywaniem trudności

4. Recepta na dobrą współpracę z rodzicami i opiekunami dzieci to:

• nie uważać, że zawsze mamy rację i że wszystko wiemy,

• nie trzymać się kurczowo utartych schematów,

• trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i poszukiwać,

• zawsze być gotowym, by pomóc rodzicom rozwiązać problem,

• być szczerym, komunikatywnym i otwartym,

• być elastycznym, otwartym na zmiany i ciekawe propozycje,

• krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować.

5. Zasady współpracy:

Zasada pozytywnej współpracy mówi, że ważnym warunkiem skutecznej współpracy wychowawców i rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział. Chodzi o to, aby wszyscy byli świadomi współpracy, jak również korzyści z niej wynikających.
Zasada partnerstwa podkreśla równorzędne prawa i obowiązki wychowawców oraz rodziców. Chodzi o to, aby żadna ze stron nie czuła się mniej wartościowa od drugiej, aby tworzyły rodzaj wspólnoty, której członkowie mają w miarę jednakowy udział w podejmowaniu decyzji i razem ponoszą odpowiedzialność za wprowadzenie ich w życie.
Zasada jedności oddziaływań przypomina o konieczności realizowania przez wychowawców i opiekunów dziecka zgodnych celów w pracy wychowawczej. Oprócz zgodności celów ważne jest także uzgadnianie metod i form oddziaływań.
Zasada systematycznej współpracy ukazuje potrzebę czynnego i stałego zaangażowania się w wykonywanie zadań inicjowanych i organizowanych podczas współdziałania wychowawców i rodziców.
Przedstawione zasady nie obejmują na pewno wszystkich, którymi powinni kierować się zarówno wychowawcy, jak i rodzice.
Wychowanie jest z pewnością tym skuteczniejsze, im mocniej  opiera się na współdziałaniu wychowawców, rodziców i opiekunów dzieci.

6. Metody współpracy z rodzicami:

• spośród metod dialogowych należy wymienić rozmowy oraz dyskusje;

• problemy analizuje się podczas pogadanek oraz dyskusji;

• inne metody to także: czytanie referatów oraz artykułów, przekaz informacji, pogadanki, publikacje;

• do metod eksponujących należą: zajęcia otwarte, uroczystości, imprezy okolicznościowe i rodzinne;

• do metod słownych należy zaliczyć informacje zwrotne (ankiety wypełniane przez rodziców).

7. Przykłady metod aktywizujących

"Burza mózgów" - można zbierać hasła, pomysły związane z tematem, wypisujemy je w widocznym miejscu, następnie analizujemy, wybieramy najlepsze.
"Debata" - forma dyskusji, w której uczestnicy podzieleni są na dwie grupy "za" i "przeciw". Można wykorzystać naturalne nastawienie rodziców do jakiegoś problemu zamiast dzielić ich w sztuczny sposób. Jeśli mamy odpowiedniego kandydata ze strony rodziców, można powierzyć mu rolę lidera tej debaty.
"Dywanik pomysłów" - uczestnicy zapisują na osobnych karteczkach swoje pomysły związane z danym problemem, następnie układamy (przywieszamy) karteczki w widocznym miejscu (grupując podobne pomysły obok siebie). Wybór najlepszych rozwiązań odbywa się poprzez postawienie umówionego znaku przez każdego uczestnika przy najlepszym jego zdaniem pomyśle.

"Graffiti" - wywieszamy (lub przekazujemy do wypełnienia) plakaty z rozpoczętymi zdaniami typu:
- Moim zdaniem najlepiej będzie, gdy...
- Nie zgadzam się z...
- Mam nadzieję, że...
- Chciałbym, aby...
- Mogę obiecać, że...
Następnie odczytujemy, wyciągamy wnioski.

8. FORMY WSPÓŁPRACY Z RODZICAMI:

Spotkania typu szkoleniowego mają na celu przekazanie rodzicom konkretnych wskazówek, jak mogą pomóc dziecku, jak radzić sobie z trudnościami.

Odbywa się to poprzez udostępnianie rodzicom fachowej literatury, rozmowy z innymi rodzicami mającymi podobne problemy, jak i udział w zajęciach z dziećmi, w czasie których zapoznają się z przebiegiem i celowością ćwiczeń.

Sprawdzoną i często stosowaną formą szkolenia są turnusy rehabilitacyjne dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodziców. Podczas takich turnusów rodzice uczą się konkretnych sposobów postępowania z dzieckiem, wymieniają wzajemne doświadczenia.

Kolejną formą wspierania rodziny są spotkania terapeutyczne. Ich celem jest wytworzenie u rodziców postawy akceptacji dziecka i jego upośledzenia, pomoc w pokonywaniu kryzysów emocjonalnych i w prawidłowym zorganizowaniu życia rodzinnego oraz odreagowanie napięć emocjonalnych.

Wczesne podjęcie oddziaływań terapeutycznych zapobiega kształtowaniu się nieprawidłowych postaw rodzicielskich wtórnie zaburzających rozwój dziecka.

9. Borzyszkowska H. (1971), Współpraca szkoły specjalnej z domem rodzinnym”, PZWS, Warszawa.

• Formy współpracy szkoły z rodzicami uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu głębszym:

• Klasowe zebrania z rodzicami:

- wspólne omawianie trudności dzieci i ich dobrych stron, które należy wzmacniać,

- rodzice mogą zapoznać się z rozkładem dnia dziecka w szkole, jego osiągnięciami, programem nauczania,

• Indywidualne rozmowy rodziców z nauczycielami:

- wspólnie mogą zastanawiać się nad przyczynami niepowodzeń dziecka i znajdować środki prowadzące do zmiany sytuacji na lepszą,

- podczas takiej indywidualnej rozmowy obie strony odnoszą korzyści (wymieniają się doświadczeniami, lepiej poznają dziecko, mogą wykorzystywać zdobyte informacje do dalszej pracy, do kształtowania pożądanych cech osobowości),

- także wspólnie mogą zaplanować rozkład dnia dziecka,

- rodzice zapoznają się z uwagami nauczyciela, które mogą wpłynąć na lepszą rewalidację dziecka, jeżeli rodzice wezmą je pod uwagę,

- nauczyciel może indywidualnie wzmacniać rodziców poprzez pochwały za zachowanie, wychowanie dziecka itp.,

• Ogólnoszkolne zebrania rodziców:

- zebrania takie mogą odbywać się kilka razy w roku szkolnym i biorą w nich udział wszyscy rodzice uczniów,

- o zebraniu rodzice powinni być informowani ok. tygodnia wcześniej,

- posiadają zróżnicowany program w celu uatrakcyjnienia zebrania, np. występy artystyczne uczniów, ogólne uwagi kierownika szkoły o dydaktyczno- wychowawczej pracy szkoły, pogadanki na określony wcześniej temat, dyskusje związane z pogadanką, wywiadówki,

• Dzienniczki uczniowskie:

- dzienniczki uczniowskie są formą kontaktowania się szkoły z rodzicami,

- rodzice są codziennie informowani o wszystkich sprawach swojego dziecka (o pracy na lekcji, o zadaniu domowym, o poprawie zachowania lub przeciwnie pogorszeniu itp.),

- nauczyciel może wpisywać do dzienniczka, jakie prace powinno wykonać dziecko w domu,

- przez dzienniczki nauczyciel może udzielać pochwał rodzicom, na przykład za odpowiednie przygotowanie dziecka do zajęć ( np. „Świetnie się Pani spisała!”, „ Wyniki Pana pracy są widoczne już od pierwszych zajęć- tak trzymać!”),

• Biblioteka pedagogiczna dla rodziców:

- udostępnianie rodzicom bogatych zbiorów, odpowiednich książek, z których mogliby korzystać bądź wypożyczać je przy okazji pobytu w szkole, po zebraniach, w czasie indywidualnych spotkań z nauczycielami itp.,

- rodzice dzięki temu mają możliwość zgłębiać swoją wiedzę na bieżąco, czytać o problemach, które ich interesują, o radach odnośnie wychowania dziecka itp.,

• Zeszyt pilnej korespondencji:

- służy do wpisywania przez rodziców, z wyprzedzeniem jednodniowym próśb i życzeń w sprawach bieżących dotyczących dziecka.

• Prowadzenie tematycznej gazetki ściennej dla rodziców:

- celem takiej gazetki może być sygnalizowanie rodzicom aktualnie ważnych problemów z zakresu wychowania i nauczania dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu głębszym,

- także w ten sposób można informować rodziców o wydarzeniach szkoły, o książkach i artykułach, które warto przeczytać,

- gazetka powinna być umieszczana w widocznym miejscu na korytarzu szkolnym, aby rodzice przychodząc do szkoły mogli ją bez problemu zauważyć,

- niektóre z treści gazetki mogą być wykorzystywane na ogólnoszkolnych zebraniach rodziców,

• Wystawy prac dziecięcych:

- wystawy prac uczniowskich są organizowane w celu zwiększenia zainteresowania rodziców szkołą i wynikami w nauce ich własnych dzieci,

- rodzice mają możliwość zapoznać się dokładniej z pracami swojego dziecka, porównać je z pozostałymi,

- niektórzy z rodziców, którzy twierdzili, że nauczyciel zaniża oceny ich dziecka, mogli przekonać się osobiście, że jest on sprawiedliwy, nie kieruje się uprzedzeniami i bierze pod uwagę wszystkie prace uczniów,

• Udział rodziców w uroczystościach szkolnych:

- rodzice mogą ofiarować swoją pomoc w organizowaniu danej uroczystości,

- sami mogą przygotowywać swoje dzieci np. do roli w teatrzyku,

- niektóre z uroczystości mogą być organizowane wyłącznie przez rodziców, dzięki temu rodzice lepiej się poznają, powymieniają się doświadczeniami, przeżyciami itp.,

• „Dni otwarte”:

- rodzice dzięki takim „akcjom” mogą aktywnie uczestniczyć podczas nauczania swojego i pozostałych dzieci,

- w klasie podczas „dni otwartych” można zorganizować różne zajęcia przy każdym ze stolików, a rodzice mogą, co określony czas zmieniać stolik, aby zobaczyć jak pracują inne dzieci; podczas takiego spotkania nawiązują kontakt z rówieśnikami swojego dziecka, co może wzmocnić kontakt między własnym dzieckiem,

- warto również zaprosić rodzeństwo dzieci upośledzonych, aby mogły przedstawić swoich kolegów/ koleżanki.

• RADA RODZICÓW
  Po rozpoczęciu pracy z grupą przedszkolną wybierani są na wspólnym zebraniu przedstawiciele - reprezentanci rodziców. Rada Rodziców spotyka się nie tylko z nauczycielem, ale cyklicznie organizowane są spotkania z dyrektorem przedszkola , na których omawia się osiągnięcia placówki, sytuację finansową, bieżące potrzeby. Rada Rodziców czynnie włącza się w organizowanie imprez okolicznościowych i wycieczek.

• Strona internetowa dla rodziców:

-ułatwia nawiązanie kontaktu między samymi rodzicami,

- informacje dotyczące spraw organizacyjnych,

- dostęp do życia kulturowego szkoły(zdjęcia, prace dzieci),

- zakładka z polecaną literaturą,

- forum poruszające zainteresowania rodziców.

• Kącik dla rodziców

Oddziaływanie poprzez „kącik dla rodziców”, w którym rodzice są informowani o planowanych działaniach dydaktycznych i wychowawczych w grupie na cały miesiąc. Informacje zawierają teksty wierszy i piosenek, których uczą się dzieci.
Przekazywane informacje dla rodziców poprzez bezpośrednią pisemną informację o spotkaniu, zebraniu, zajęciu otwartym.
* Spełnia ważną pośrednią formę informacyjną. Powinny znajdować się w nim:
- artykuły o tematyce pedagogicznej lub psychologicznej,
- ekspozycje literatury dziecięcej dla poszczególnych grup wiekowych,
- regulamin oraz statut przedszkola,
- rozkład dnia w przedszkolu,
- informacje o formach współpracy,
- informacje o zajęciach dodatkowych dla dzieci,
- telefony poradni specjalistycznych, zadania psychologa, logopedy,
- podziękowania dla aktywnych rodziców,
- wytwory działalności plastyczno-konstrukcyjnej dziecka,
- normy żywienia dla dzieci, jadłospis.

• Skrzynka pytań
  Przeznaczona jest dla rodziców , którzy nie mają odwagi lub czasu na bezpośrednią rozmowę. Z tymi rodzicami należy się umówić co do sposobu korzystania ze skrzynki (anonimowe pytania i wskazówki dla konkretnego nauczyciela lub przedszkola ogólnie). Żadne pytanie lub wniosek nie są zlekceważone. W przypadku pytań osobistych rozmowę należy prowadzić indywidualnie w kameralnych warunkach.

10. Ewaluacja programu współpracy z rodzicami:

Ocena współpracy między nauczycielem i rodzicami odbywa się przy wykorzystaniu ankiet, a także poprzez uruchomienie tzw. „skrzynki oczekiwań", gdzie rodzice mogą zgłaszać swoje uwagi, co do przyszłej działalności nauczyciela.

Ewaluacja powinna mieć miejsce po każdych zajęciach. Dzięki temu nauczyciel ma możliwość właściwego ukierunkowania dalszej pracy.

11. . Metody i formy współpracy z rodzicami (wg. Olechowicz H):

Szczególnej współpracy z rodzicami potrzeba w sytuacji, gdy dziecko znajduje się w

Szkole życia z dala od rodziców. W tej sytuacji wyróżniamy następujące formy współpracy z rodzicami:

• Pośrednia forma kontaktu z rodziną- wymiana korespondencji (każdy nauczyciel powinien docenić wagę kontaktów dziecka z rodzicem) listy redagują uczniowie nauczyciel w razie potrzeby pomaga im Np. naprowadza ucznia gdy ten zapomina o przyjętych formach grzecznościowych na początku lub w zakończeniu. Nauczyciel podsuwa początek zdania lub słowa tak by uczeń przez cały czas pilnie uczestniczył w czynności redagowania listu. List z domu traktowany jest jak talizman, dzieci nie roztaja się z nim. Po wprowadzeniu intensywnej korespondencji z domem uczniowie nabierają poczucia własnej wartości oraz poczucie przynależności do rodziny. Dzięki tej formie rodzice zyskują dodatkowe informacje o dziecku od samego dziecka. Jest to swego rodzaju element pośredniczący w kontaktach z rodzicami.

• Kontakt z rodzicami może być również podtrzymywany przez wymianę fotografii. Ona będzie miała zarówno dla rodziców jak i dla dzieci jeszcze większy walor emocjonalny. Nauczyciel współpracuje w tym zakresie z rodzicami występuje w charakterze animatora kontaktów z rodzicami.

Trójkąt terapeutyczny :

Wychowawca codziennie wkłada wielki trud, wysiłek w uruchomienie trójkąta terapeutycznego. Trud ten jest wychowawczo opłacalny. Czas poświecony na rozwój kontaktów wychowawca- rodzice- dziecko oszczędza trud wkładany w codzienne przezwyciężenie Np. biernego oporu ucznia, trudności wychowawczych, niechęci do pracy. Dziecko przestaje być smutne, rozdrażnione, nieżyczliwe.

Uruchomienie tego trójkąta jest bardzo trudne w sytuacji, gdy rodzice ze względu na uciążliwość dojazdów, obowiązki domowe jak i zawodowe czy rodzinne nie odwiedzają swoich dzieci. Właściwą drogą wychowawcy w tej sytuacji nie jest napominanie rodziców, lecz animowanie wzajemnych kontaktów podczas odwiedzin. Kontakt rodziców z dzieckiem jest podtrzymywany wtedy przez wymianę wspomnianej korespondencji oraz wyminę fotografii, która będzie miała dla rodziców i dzieci większy walor emocjonalny. Dużą role nauczyciel spełnia w charakterze animatora kontaktów.

Miejscem gdzie szczególnie widoczna jest współpraca rodziców z terapeutami, specjalistami są Klubiki dziecięce, czyli kluby gdzie bawią się dzieci w obecności rodziców i zapewnionym wsparciem przez psychologów. Miejsca te są ciepłym i bezpiecznym miejscem, gdzie dziecko może odnaleźć poczucie własnej wartości, nauczyć się współżyć z dziećmi i skupić uwagę na jakiejś odpowiedniej dla niego aktywności.

Na taką współpracę najczęściej decydują się matki dzieci niepełnosprawnych; to one obarczone są najczęściej w pełni odpowiedzialnością za swoje dzieci. Jak wskazuje H. Olechowicz bardzo częstą przyczyną dla której to matki tylko biorą udział w terapii dziecka jest cierpienie ojca. Nie może on poradzić sobie z sytuacja i wybiera ucieczkę. Tutaj idealnym wyjściem może być terapia rodzinna, ale pośrednia. Polega ona na współpracy pomiędzy matką a ojcem niepełnosprawnego dziecka. Terapeuta przekonuje w takiej sytuacji żonę, że jej mąż jest dobrym człowiekiem i wbrew pozorom nie jest obojętny i że również on potrzebuje zrozumienia, pochwały i uznania w danej sytuacji. Konsekwencją tego jest to ze zarówno ojciec jak i matka zmieniają swoje postawy. Ojciec decyduje się na pierwsza zabawę ze swoim dzieckiem.

12. Zadania szkoły w zakresie współpracy z rodzicami.

1. Rodzice uczestniczą w życiu szkoły i klasy. Świadomie współpracują ze szkołą zgodnie z jej założeniami wychowawczymi.

2. Rodzice uczestniczą w zebraniach, dniach otwartych, prelekcjach poświęconych zagadnieniom wychowawczym.

3. Rodzice i opiekunowie współpracują ze szkołą poprzez aktywną działalność w Radzie Rodziców.

13. Efekt wprowadzenia programu współpracy z rodzicami:

1. Wzrost poczucia własnej wartości wśród rodziców. Rodzice czują się potrzebni w szkole, ich działalność jest integralnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego.

2. Lepsze zrozumienie potrzeb dziecka przez rodziców i nauczycieli, wynikające ze współpracy obu stron - nieustannego kontaktu owocującego głębszym poznaniem ucznia.

3. Pedagogizacja rodziców, przekazanie im pomocnej w procesie wychowania wiedzy z dziedziny metodyki i pedagogiki.

4. Zintegrowanie grupy rodziców, stworzenie zespołu wspólnymi siłami angażującego się w działalność placówki.

5. Poprawa relacji miedzy nauczycielem oraz dyrekcją a rodzicami, pogłębienie i zwiększenie częstotliwości kontaktów, wytworzenie przyjaznej atmosfery.

Wspólne tworzenie planu wychowawczego na danym etapie kształcenia - ujednolicenie zasad postępowania w sprawach wychowawczych.

14. Jak osiągać założone cele?

- zalecenia stawiane rodzicom powinny mieć formę prośby, aby nie sugerować rodzicom, że zmuszamy ich do czegokolwiek,

- rodzice powinni wszystko robić z własnej woli, a nie pod wpływem moralnego przymusu ze strony specjalisty (dzięki temu unikną także poczucia winy, jeżeli nie znajdą czasu na przeznaczone im do wykonania zadania).

15. Rozkład dnia rodziny w formułowaniu zaleceń:

- jeśli chcemy rodziców czegoś nauczyć, musimy wziąć pod uwagę czas, jakim dysponują,

- możemy zaproponować, by nasze prośby wykonywali w przez siebie wybranej porze dnia,

- opór rodziców przed dodatkowymi zajęciami z dzieckiem wynika z tego, że zalecenia specjalistów zakłócają rozkład dnia rodziny (często to dotyczy całej rodziny, nie tylko poszczególnych jej członków; dlatego powinno się ustalić podział zajęć np. od 16:00 do 16:30 tata wykonuje z dzieckiem ćwiczenia logopedyczne),

- niektóre rozwijające zabawy i ćwiczenia rodzice mogą wykonywać z dzieckiem podczas domowych obowiązków

( np. mama podczas gotowania w kuchni, może opowiadać i pokazywać warzywa, przedmioty kuchenne, co wzbudzi rozwój funkcji poznawczych u dziecka),

- lepiej jest, gdy rodzice poświęcają dziecku 5 minut dziennie, niż w ogóle nie realizują próśb spędzania z nim 30 minut,

- prośba, co do wykonywania zaleceń w sugerowanych porach dnia przynosi bardzo dobre efekty psychologiczne, (dzięki temu rodzice czują, że specjalista interesuje się nimi i ich problemami).

• 16. Dzięki współpracy z rodzicami, powinni oni:

- umieć wykonać czynność, której ich uczymy cel motoryczny,

- wiedzieć, czemu ta czynność służy cel poznawczy,

- być przekonani, że ta czynność jest dla nich ważna, czyli chcieć ją wykonać cel emocjonalny.

Specjaliści zajmujący się dziećmi, jak i ich relacjami z rodzicami starają się poprawić relacje rodzic- dziecko. W praktyce oznacza to naukę rodziców różnych form pracy, zabawy lub kontaktu z dzieckiem. Różni specjaliści uczą rodziców różnych umiejętności.

Rodzice na przykład powinni wykonywać samodzielnie masaż dziecka w domu, rozumieć znaczenie tego masażu, interesować się korzyściami, jakie przyniesie dziecku oraz chcieć wykonywać go samodzielnie.

Podczas takiego działania są realizowane 3 podstawowe cele: motoryczny, poznawczy i emocjonalny. Cel motoryczny to nauczanie czynności, które będą musieli wykonać rodzice. Cele poznawcze określają zakres niezbędnej wiedzy. Cele emocjonalne obejmują przede wszystkim umiejętność przypisywania dużego znaczenia tym czynnościom.

Każdą czynność ( ćwiczenie, masaż, zabawę), którą pokazujemy, rodzice powinni przy nas powtórzyć. W razie problemów możemy im wtedy pomóc.

Aby osiągnąć cele poznawcze, ucząc rodziców kolejnych zadań, wyczerpująco wyjaśnić znaczenie działań, nawet, jeśli wydają się one oczywiste i proste; a nawet wtedy, gdy rodzice znają zadania, należy przypomnieć zasady. Im więcej uwagi poświęcimy rodzicom, pokazując i tłumacząc wykonywane przez nas czynności, a także te, które będą realizować rodzice, tym matka lub ojciec poczują się ważniejsi i chętniej włączą się w pracę z dzieckiem.

Natomiast, aby osiągnąć cele emocjonalne, należy podjąć takie metody pracy, aby rodzice uznali, że przekazywane im umiejętności staną się dla nich osobiście ważne. W tym celu należy:

- ciekawie, atrakcyjnie i przyjemnie prowadzić zajęcia, w których uczestniczą rodzice (korzystamy z pomocy dydaktycznych, skupiamy uwagę rodziców, staramy się, by byli aktywni)

- włączyć rodziców w proces decyzji dotyczący kierunku pracy (metoda ta polega na przedstawieniu kilku/ najczęściej 2 wariantów do wyboru)

- obarczyć rodziców odpowiedzialnością za obserwowanie zmian w zachowaniu dziecka i informowanie nas (specjalistów) o nich

(powinniśmy podkreślać wagę informacji, o których nam mówią np. mówiąć: „To bardzo istotne, co pani mówi”.

- wskazać dobre strony dziecka, (jeżeli będziemy zauważać i mówić o dobrych cechach dziecka, to jest szansa, że rodzice również je zauważą).

• 16. WZMOCNIENIA I POCHWAŁY:

a). Najczęściej stosowane wzmocnienia to:

- zainteresowanie pracą rodziców,

- dowody uznania i pochwały,

b). Wzmocnienia te możemy wyrażać słowami, zwrotami i gestami np.:

- dobrze!

- świetnie!

- widzę dużo własnej pracy,

- cieszę się, że tak dobrze panu/ pani poszło,

- uśmiech,

- oklaski,

c). Kiedy nagradzać rodziców i jak to robić?

- przeważanie powinniśmy nagradzać rodziców natychmiast, gdy zauważymy wystąpienie właściwej reakcji lub też bezpośrednio po tym, gdy dowiemy się, że takie zachowanie miało miejsce, (gdy kontaktujemy się z rodzicami poprzez dzienniczek, zapisujemy w nim odpowiednią notkę z pochwałą np. za prawidłowe wykonanie zadania),

- nie należy nagradzać rodziców bez uzasadnienia (zbyt częste pochwały przestaną mieć wpływ na zachowanie rodziców),

- kiedy zaczynamy naukę jakiegoś zachowania, wzmacniajmy każdą właściwą reakcję rodziców,

- należy zmieniać rodzaje nagród, jakie stosujemy, aby zachowały swoją siłę wzmacniającą (zmiany nie mogą być zbyt częste),

- nagradzanie musi mieć charakter selektywny (nie wzmacniamy zachowań niezwiązanych z nauczonymi czynnościami),

- nie uczymy rodziców kilku rzeczy jednocześnie (nagradzajmy kolejne, stopniowe zmiany).

17. W każdej postawie można wyodrębnić 3 elementy:

- składnik myślowy czyli poglądy rodziców na temat wychowania dzieci,

- składnik uczuciowy czyli emocje, jakie wyzwala w rodzicach kontakt z dzieckiem,

- składnik zachowania czyli to, co fizycznie rodzice robią w relacji ze swoim dzieckiem.

18. Na początku współpracy należy zapytać rodziców o:

- wymagania, jakie stawiają swoim dzieciom,

- stosowanie kar,

- czas, jaki poświęcają dziecku,

- to, co najbardziej lubią robić ze swoimi dziećmi.

• 19. Procedura postępowania z rodzicami:

1. Część diagnostyczna składa się z:

- oceny postaw rodzicielskich,

- poznania rozkładu dnia rodziny.

2. Część terapeutyczna, polega na uczeniu rodziców lepszych relacji z dziećmi (czyli uczeniu matek i ojców, jak być lepszymi rodzicami).

3. Terapeuci pracujący z dziećmi niepełnosprawnymi umysłowo, mogą równocześnie pracować z ich rodzicami, wykorzystując następujące narzędzia terapeutyczne:

a). Zawieranie kontraktu i dbanie o to, by rodzice dotrzymywali określonych w nim warunków.

b). W czasie spotkań z rodzicami, osiąganie celów w 3 sferach jednocześnie:

- poznawczej,

- motorycznej,

- emocjonalnej,

c). Wykorzystywanie w czasie spotkań z rodzicami transferu (tj. wpływ, jaki wywiera proces opanowania pewnej wiedzy na uczenie się w przyszłości).

d). Proponowanie rodzicom nowych form zabawy, pracy lub innego sposobu spędzania czasu z dzieckiem.

e). Wzmacnianie zachowań rodziców za pomocą słów, gestów, wpisów do dzienniczka.

To jest tylko dla nas * Diagnozowanie:

Przed rozpoczęciem pracy z rodzicami będą potrzebne trzy rodzaje informacji:

• dane formalne,

• informacje o typowym rozkładzie dnia rodziny,

• dane pozwalające określić rodzaj postawy rodziców wobec dziecka.

---