Instytut Politologii Współczesne Chiny i źródła ich międzynarodowej pozycji ks. dr Artur Wysocki
V. Główne religie i nurty filozoficzne
Buddyzm w Chinach
Siddhartha Gautama - Sakjamuni (563-483 a.C.)
Korzenie hinduistyczne
Doświadczenie cierpienia - poszukiwania i doświadczenie Przebudzenia
Cztery Szlachetne Prawdy i Ośmioraka Ścieżka
Trzy Skarby: Oświecenie-Budda, dharma-nauka, droga i sangha-wspólnota;
Nowa droga wyzwolenia z cierpienia; wycofanie; nirwana
„Budda” - różne poziomy rozumienia
Główne nurty-szkoły buddyzmu
Hinajana (mały wóz; Therawada -pierwotna nauka) - Birma, Tajlandia, Kambodża, Sri
Lanka; nirwana dla nielicznych
Mahajana (wielki wóz) - Indie, Chiny, Japonia; nirwana dla wszystkich; bóstwa
Wadżrajana (wóz diamentowy) - Bhutan, Nepal, Płn. Indie, Tybet; buddyzm tantryczny
Początki i rozwój buddyzmu w Chinach
Początki - I-II w. p.C..; Buddyzm jako obcy system wobec tradycji chińskiej
Silny rozwój rozwój III-V w. - uwarunkowania historyczne i kulturowe (religijne)
Apogeum VII-VIII w. i schyłek w poł. IX w. (edykty cesarza Wuzong z lat 842-845)
Dwa główne nurty: chan (mahajany) i tantryzm
Rozwój szkoły Chan
Chan - (jap.-zen) - buddyzm mahajany; Bodhidharma (460-534 r.) - I Patriarcha
Xuan Zang (600-664 r.), ”Zapiski z krajów zachodnich”, tłumaczenia, min. „Sutra serca”
Dwie główne szkoły - oświecenie przez długie medytacje (stopniowe) i oświecenie nagłe
VI Patriarcha - Hui Neng (638-713) - oświecenie nagłe bez wycofania; związki z taoizmem
Rozwój tantryzmu (lamaizm)
Tantry, rozbudowany system kultowy, mantry
4 główne szkoły; szkoła Gelug (Żółtych Czapek) - Dalajlama i Panczenlama
Obecny- Dalajlama XIV (Tenzin Gjatso; 1935-…)
Buddyzm „ludowy”
Wielość bóstw
Niebo i piekło (Raj Wschodni i Zachodni; wielość piekieł - miejsca kar i oczyszczeń)
Zróżnicowane tradycje
Zabobony
Konfucjanizm i jego znaczenie dla państwa
Konfucjusz i jego czas
Konfucjusz - zlatynizowana forma Kongfuzi-孔夫子(lub Kongzi, tzn. Mistrz Kong)
551-479 a.C.; Księstwo Lu w dzisiejszej prowincji Shandong (miasto Qufu)
Nadzorca, pasterz i urzędnik
Społecznik, nauczyciel-szkoła
(Tajwan - kult Konfucjusza jako bóstwa)
Pięcioksiąg konfucjański- (Pięć klasyków)
„Księga przemian”
„Księga pieśni”
„Księga obrzędów” -
„Księga historii” (lub: dokumentów)
„Kronika wiosen i jesieni”
Podstawowe zasady konfucjanizmu
„Dialogi konfucjańskie” - zbiór sentencji; główne źródło wiedzy o nauce Konfucjusza, zebrane i spisane przez jego uczniów;
Wychowanie i kształtowanie człowieka. Nie pochodzenie, a wychowanie decyduje o człowieku - każdy ma szansę.
Znaczenie rodziny - jako podstawowego elementu struktury społecznej.
Xiao-nabożność synowska-absolutne posłuszeństwo podstawowa zasadą społeczną-rodzinną
Stąd silna hierarchizacja życia rodzinnego i społecznego
Dominacja społeczeństwa wobec jednostki.
Pięć cnót konfucjańskich, przez które dąży się do człowieka cnotliwego, szlachetnego - junzi. Przeciwstawiony xiaoren, czyli „małemu” człowiekowi.
Ren-humanitarność, dobroć: najwyższa cnota i cel edukacji
Li-etykieta: zasady i normy społeczne oraz ich przestrzeganie
Yi- sprawiedliwość, słuszność: właściwe postępowanie, wypełnianie swej roli społecznej
Zhi - mądrość (rozumienie praw świata i postępowanie moralne)
Xin - zaufanie, wiarygodność; obustronne w wszelkich relacjach ludzkich
Trzy pierwsze szerzej omówione już przez Konfucjusza, dwie pozostałe - głównie przez jego uczniów.
„Naprawianie nazw” - związane z yi;
Kontynuatorzy myśli Mistrza Kong
Mencjusz (Mengzi; 371-289) - rozwija państwowy wymiar nauki Mistrza, rozwija ideę ren-humanitarności oraz dodaje element metafizyczny - człowiek z natury jest dobry.
Xunzi (320-230) - człowiek zły ze swej natury, konieczna edukacja i socjalizacja; stąd najważniejsza cnota li - etykieta - rola społeczeństwa w kształtowaniu ludzkiego charakteru
Zhu Xi (1130-1200) - neokonfucjanizm; kodyfikacja myśli konfucjańskiej i komentarze; twórca Czteroksięgu konfucjańskiego (Dialogi konfucjańskie, Księga Mencjusza, Doktryna Środka i Wielka Nauka);
Chrześcijaństwo i Kościół Katolicki w Chinach
Początki chrześcijaństwa na ziemiach chińskich
Nestorianie w Xi'an - 635 r. na dworze cesarza Tai Zonga
prześladowania - cesarz Wu Zong (841-847) - odrzucenie wszystkich religii cudzoziemskich.
1246 r. poselstwo o. Jana da Piano del Carpine (franciszkanin) i o. Benedykta (Polaka)
1271 r. ponowna wyprawa braci razem z synem Niccolo - Marco Polo; docierają do Pekinu
Pierwsi katoliccy misjonarze - franciszkanie - koniec XIII w.
Po upadku Mongołów w 1368 r. - katolicy w niełasce.
Misje Jezuickie
o. Mateo Ricci (1552-1610)
o. Adam Schall (1592-1666)
W 1701 r. szacowana liczba katolików - 300 tys.
„Spór o ryty” między Jezuitami a Franciszkanami i Dominikanami.
Bulle papieskie z 1715 r. i 1742 r.
Chrześcijaństwo w „Świętym Edykcie” jako „sekta heretycka”-1724 r.
1728 r. - pierwsza misja Kościoła prawosławnego w Chinach-Pekinie
Kasata jezuitów 1773 r.
Chrześcijaństwo w okresie wzrostu nacjonalizmu
1810 r. - Kościół katolicki ok. 200 tys. wiernych, w 1896 r. -540 tys., a w 1912 r. ok. 1,9 mln
Duże wsparcie misji katolickich przez Francję w II poł. XIX w i początku XX w.
Protestanci rozpoczynają działalność w 1807 r.
Napływ misjonarzy po przymusowym „otwieraniu” się Chin.
Prześladowania misjonarzy i chrześcijan
Chrześcijanie - gł. w dużych miastach i wśród elit; Ważna rola chińskich chrześcijan w rewolucji z 1911 r.
Ustanowienie oficjalnych stosunków dyplom. ze stolicą Apostolską
1922 r. - kard. C. Constantini w Chinach jako przedstawiciel Stolicy Apostolskiej
Pierwsze nawiązanie stosunków między Chinami a Watykanem - 1926 r. (Pius XI);
1936 r. - oficjalna akceptacja kultu przodków w Chinach (Kongregacja Krzewienia Wiary).
W 1943 r. - oficjalne stosunki dyplomatyczne; 1945 r. - narodowa hierarchia kościelna
Czas Guomindangu - sprzyjający katolikom - 1948 r. - ok. 3,5 mln. wiernych
Czasy Chin komunistycznych
Koniec 1950 r. - stopniowe zaostrzanie się wzajemnych stosunków;
Grudzień 1950 r. - 40 księży w Syczuanie publikuje deklarację Patriotycznego Ruchu Kościoła Katolickiego w Chinach;
1954 r. Pius XII kolejna encyklika „Ad sinarum gentem” - potępienie rozwijającego się „Kościoła patriotycznego” i wsparcie dla Kościoła milczenia”;
I Zjazd Patriotycznego Stowarzyszenia Katolików Chińskich (PSKCh -1957 r. (241 osób)
1958 r. - pierwsza konsekracja biskupa bez zgody Watykanu - Pius XII ekskomunikuje;
W 1958 r. - ok. 10% liczby duchowieństwa wobec stanu z 1949 r.
Lata Rewolucji Kulturalnej: duchowieństwo w więzieniach i obozach pracy
„Wyciągnięcie ręki” przez papieża Jana Pawła II w 1979 r.
List Benedykta XVI z 2007 r. do Kościoła katolickiego w ChRL
Obecnie ok. 12-15 mln. katolików. Wszystkich chrześcijan szacuje się na ok. 35-40 mln. Państwowe szacunki: Kościół oficjalny - ok. 5 mln.
1