Roksana Gowin
Telewizja publiczna we Francji i
Conseil superieur de l'audiovisuel (CSA).
Wstęp
Wolność wyrażania myśli i opinii jest zagwarantowana w normach konstytucyjnych V Republiki Francuskiej na mocy art. XI Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r., który zawiera stwierdzenie, że „swobodne przekazywanie myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw Człowieka. Każdemu Obywatelowi przysługuje, więc wolność słowa, pisma i druku, z zastrzeżeniem odpowiedzialności za jej nadużycie w wypadkach określonych przez Ustawę”. Do dziś zacytowana norma jak i cała Deklaracja Praw stanowi nieodłączny element konstytucji V Republiki Francuskiej.
Jednocześnie ustawą z 1974 r. potwierdzono monopol państwowy na nadawanie audiowizualne, rząd zaś zachował znaczącą kontrolę nad nadawcami, chociażby poprzez prawo powoływania władz przedsiębiorstw nadawców, a także poprzez uprawnienie do wydawania, w formie dekretu, specjalnych „kart obowiązków” (cahiers des charges) — dokumentów nakładających na nadawców (zarówno telewizyjnych, jak i radiowych) obowiązki programowe. Dokumenty te, które właściwie w niezmienionej formie przetrwały do roku 1982, a po pewnych modyfikacjach określają obowiązki programowe nadawców publicznych również obecnie, stanowiły bardzo istotny instrument oddziaływania władzy wykonawczej na nadawców, rodząc po ich stronie obowiązki publicznoprawne, a nie zobowiązania o naturze kontraktowej. W związku z tym ochrona nadawców mogła mieć jedynie ograniczony, skoncentrowany na badaniu legalności, sądowo administracyjny charakter. Należy zauważyć, iż każdorazowa treść obowiązków zawartych w cahiers des charges stanowiła o istocie publicznego nadawania oraz zawierała zasadnicze wskazówki dla określenia tzw. misji nadawcy publicznego. Cechą charakterystyczną tych dokumentów była ich stosunkowo częsta modyfikacja, niemniej za trwały element „kart obowiązków” trzeba uznać umieszczanie w nich podstawowych zasad określających istotę nadawcy publicznego: równości traktowania i prawa dostępu na antenę, neutralności przekazu (le principe de neutralité du service) oraz pluralizmu przedstawianych opinii. Kolejnym kontrolnym instrumentem natury administracyjnoprawnej było uprawnienie rządu do określania wysokości opłat abonamentowych (redevance) i sposobu ich rozdzielania między przedsiębiorstwa nadawców. Osobnym problemem pojawiającym się częstokroć, zwłaszcza w latach 60. i 70., była kwestia istnienia nadawców prywatnych. Jednakże zarówno gaulliści, jak i socjaliści byli wielce wstrzemięźliwi, jeśli chodzi o otwarcie rynku audiowizualnego na tych nadawców. Działały jedynie lokalne oraz tzw. peryferyjne prywatne stacje radiowe, a także kilka stacji telewizyjnych. Musiały one — aby być w zgodzie z ustawodawstwem francuskim — nadawać spoza granic państwa.
Direction du Développement des Médias (DDM)
Jest to jednostka podlegająca pod urząd Prezydenta i oddelegowana przez niego do zajmowania się mediami w Ministerstwie Kultury. W odniesieniu do nadawców publicznych DDM odpowiedzialna jest za opracowywanie projektów (wydawanych później w formie dekretów rządowych):
Cahiers des charges - dokumentów określających zadania programowe nadawców publicznych
Contrat d'objectifs et de moyens - połączenie planu strategicznego i biznesplanu poszczególnych nadawców publicznych
Gwarancja ze strony państwa, że nadawca otrzyma środki w uzgodnionej wysokości na realizację tych zadań.
Kompensacja za zwolnienia z płatności abonamentu
Abonament
Abonament pobierany jest przez służby skarbowe i przechodzi przez budżet państwa zanim trafi do mediów na drodze corocznej decyzji administracyjnej o podziale środków budżetowych.
Zasada określania wysokości abonamentu przez rząd została zakwestionowana, jako, że jest to quasi-podatek (danina publiczna).
Od roku 2004 poziom abonamentu ustala parlament.
Abonament nie jest automatycznie indeksowany.
Poborem abonamentu zajmuje się specjalna służba podległa Ministerstwu Finansów.
Telewizja publiczna we Francji.
We Francji, jak wiadomo, kultura jest dobrem narodowym niezwykle wysoko cenionym. Potężny środek oddziaływania, jakim jest telewizja, został więc intensywnie wykorzystany w celu kultywowania i rozprzestrzeniania dziedzictwa narodowego oraz w szeroko pojęte prezentowanie kultury światowej. W tym celu w roku 1986 powołano do życia stację telewizyjną mającą za zadanie prezentowanie programów kulturalnych i edukacyjnych La Sept. Stacja ta weszła następnie w skład francusko-niemieckiej telewizji kulturalnej ARTE, dostępnej dziś w większości krajów Europy poprzez kabel lub satelitę, w języku niemieckim lub francuskim.
La Sept, czyli dzisiejsza Arte France to francuski biegun europejskiej telewizji kulturalnej ARTE, a jednocześnie europejski i kulturalny filar telewizji publicznej we Francji. Jest to właściwie konglomerat przedsiębiorstw działających na rynku multimedialnym Francji i uprawiających wysoką kulturę francuską i światową. Zanim przyjrzymy się bliżej temu przedsięwzięciu, zapoznajmy się z systemem telewizji publicznej we Francji.
W latach 80-ych nastąpiło we Francji otwarcie rynku audiowizualnego na prywatne stacje telewizyjne. Swoją działalność rozpoczęły m.in. Canal+ i La Cinq. Uformowany w wyniku wiosennych wyborów w 1986 r. gaullistowski rząd premiera Jacquesa Chiraca postanowił dokonać liberalizującej i radykalnej reformy ustroju mediów audiowizualnych, zmieniając „przy okazji” zastany ład w eterze. Pierwszą i najbardziej kontrowersyjną decyzją tego rządu była prywatyzacja „tradycyjnie publicznej” Télévision Française 1 (TF1) poprzez bezpośrednią sprzedaż (za 3 miliardy franków) na początku 1987 r. 50% akcji tego nadawcy grupie przemysłowej Francisa Bouygues dotąd nie związana z mediami (40% udziałów zaproponowano do sprzedaży publicznej, 10% sprzedano pracownikom.) France 1 stała się stacją komercyjną oferującą program rozrywkowy, sport, teleturnieje i reality shows. Działanie to wywołało nawet strajk generalny pracowników mediów i liczne demonstracje uliczne, których tłem była krytyka prywatyzacyjnych działań rządu i wyprzedaży majątku narodowego. Opozycja socjalistyczna właściwie do końca ówczesnej kadencji Zgromadzenia Narodowego nie pogodziła się z decyzją o prywatyzacji TF1, wielokrotnie przedstawiając propozycje denacjonalizacji tego nadawcy bądź zorganizowania specjalnego ogólnonarodowego referendum w sprawie przyszłości nadawania publicznego we Francji. Dokonano również istotnych zmian w zakresie ustawowej regulacji mediów audiowizualnych. Dla sektora publicznego zasadnicze znaczenie miało przekształcenie wszystkich dotychczasowych nadawców publicznych prowadzących działalność w formie przedsiębiorstw państwowych w spółki prawa handlowego, z zachowaniem większościowego (początkowo wynoszącego 100%) udziału kapitału państwowego (sociétés nationales ou à capitaux publics majoritaires). Umożliwiono tym samym w aspekcie instytucjonalnym — postępującą do dziś — częściową komercjalizacje nadawców publicznych, wprowadzając do ich funkcjonowania mechanizmy
prawnohandlowe.
Serwis podstawowy i serwis uzupełniający
W latach 90-ych nastąpiło ukonstytuowanie się dzisiejszego systemu telewizji publicznej we Francji. Jego kluczowe pojęcia to serwis podstawowy oraz serwis uzupełniający. Obok stacji uniwersalnych, wielotematycznych, stanowiących serwis podstawowy takich jak TF 2 i TF 3, istnieją spełniające funkcję uzupełniającą kanały tematyczne takie jak Euronews, Mezzo, Festival, Histoire, Planette Thalassa. Od roku 1992 stacje te jako oddzielne organizacje wchodzą w skład holdingu France Télévisions. Holding spełnia funkcję kontrolną i koordynującą program obu anten głównych oraz anten tematycznych. Struktura holdingu pozwala zgodnie z wymogami Unii Europejskiej oddzielić obieg środków publicznych, przeznaczonych na finansowanie programu „misyjnego”, od obiegu przychodów komercyjnych pozyskiwanych przez wyodrębnione jednostki handlowe. Na czele zarządu holdingu France Télévisions stoi prezes desygnowany przez CSA (Le Conseil Supérieur de l'Audiovisuel) odpowiednik polskiej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Wszystkie te stacje nadają w oparciu o sieć analogowej transmisji naziemnej i dostępne są praktycznie na terenie całej Francji, a dzięki sygnałowi satelitarnemu niejednokrotnie także poza jej terytorium.
Wszystkie stacje telewizji publicznej są odrębnymi przedsiębiorstwami. Zgodnie z ustawą o swobodzie komunikacji z 1 sierpnia 1990 z każdym przedsiębiorstwem telewizji publicznej Państwo zawiera „kontrakt celów i środków” (contrat d'objectifs et de moyens) na określony okres czasu, zazwyczaj kilkuletni. Kontrakt ten obejmuje plan produkcji i emisji audycji na danej antenie, na który przyznane zostają środki finansowe pochodzące z budżetu Państwa. Kontrakt ten jest podstawą działania i rozliczania stacji w danym okresie czasu. Częściowe dochody stacje te uzyskują także z działalności komercyjnej.
France 2
TF 2 to stacja wielotematyczna. Ma za zadanie wypełnianie służby publicznej, co zapisane jest w jej „karcie obowiązków” (cahiers des charges). France 2 jest właściwie jedyną we Francji wielotematyczną publiczną stacją telewizyjną w ścisłym tego słowa znaczeniu. Oferuje zróżnicowany program dla jak najszerszej widowni całego kraju. Jej ambicją jest odgrywanie istotnej roli na arenie informacji krajowej i międzynarodowej oraz utrzymywanie wysokiej jakości programu telewizyjnego, a także wprowadzanie innowacji w sektorze audiowizualnym.
France 3
TF 3 aczkolwiek jest odbierana w całej Francji, ma charakter regionalny. W porównaniu z innymi stacjami wielotematycznymi nadaje w pasmach wspólnych więcej audycji kulturalnych i edukacyjnych, a w pasmach regionalnych kładzie większy nacisk na informację zdecentralizowaną i elementy regionalne. Od 1983 roku stacja ta dysponuje 13 ośrodkami regionalnymi, które obok emisji ogólnokrajowych nadają regionalnie: wiadomości, magazyny informacyjne i emisje w językach i dialektach lokalnych. Od roku 1990 France 3 prowadzi 25 lokalnych agencji informacyjnych, dzięki którym rozwija politykę informacji lokalnej i środowiskowej oraz pozwala obok emisji regionalnych inicjować emisje lokalne, przede wszystkim w miastach średniej wielkości - we współpracy z ich społecznością lub prasą lokalną.
France 5
France 5 nazywana „La Cinquieme” (Piątka) wzięła swoją nazwę od piątego kanału częstotliwości, na którym nadaje program poranny, podczas gdy po południu zaczyna na tym samym kanale emitować telewizja ARTE. Zadaniem TF 5 jest pozyskiwanie i emitowanie programów o charakterze edukacyjnym i popularnonaukowym.
RFO
La Société Radio-Télévision Franųaise d'Outre-mer ma za zadanie nadawanie francuskich programów radiowych i telewizyjnych za granicą i na terytoriach zamorskich Francji. 9 ośrodków regionalnych nadaje dwa programy telewizyjne: RFO 1 i RFO 2 i w dwóch sieciach radiowych. Ramówka pierwszego programu telewizyjnego RFO składa się z audycji stacji krajowych TF 1 oraz TF 3, dopełnianych programem lokalnym. RFO 2 reemituje w głównej mierze program nadawany przez ogólnokrajowy France 2.
TV5
TV 5 to telewizja satelitarna przeznaczona dla Francuzów poza granicami Francji, a także frankofonów i miłośników kultury Francji, frankofilów.
Arte France - (La Sept)
ARTE France jest spółką akcyjną, której kapitał jest bezpośrednio lub pośrednio w rękach instytucji publicznych. 50% udziałów jest w rękach France Télévision, 25% w rękach rządu, 15% posiada Radio France i 15% INA. Mimo że Arte France jest stacją telewizji publicznej, nie należy do holdingu francuskiej telewizji publicznej France Télévision. Operuje jako odrębne przedsiębiorstwo, a właściwie zbiór przedsiębiorstw pełniących służbę publiczną.
Historia Arte France sięga roku 1986, kiedy to powołano kanał telewizyjny poświęcony sztuce i kulturze - La Sept. Pomysłodawcą utworzenia tej stacji był Pierre Desgraupes, były prezes TF2, znamienita postać w mediach francuskich. Początkowo La Sept miała spełniać rolę stacji zarówno produkującej jak i emitującej programy telewizyjne, co ujęte jest w pełnej nazwie stacji: Société d'Édition et de Programmation de Télévision SA. Od pierwszych liter słów w tej nazwie pochodzi skrót La Sept, co po francusku znaczy także Siódemka. W pierwszym okresie emisja programu odbywała się za pomocą satelity TDF1. Jednak problemy techniczne, a przede wszystkim ekonomiczne spowodowały zmianę planów.
W roku 1989 La Sept zmieniła nazwę na Société Européenne de Programmes de Télévision. Oznaczało to również zmianę charakteru stacji, która odstąpiła od samodzielnego stanowienia odrębnej anteny, skupiła się natomiast na zamawianiu i produkowaniu programów telewizyjnych. La Sept dostała pozwolenie od CSA na wykorzystanie jednego kanału satelity TDF 1 i od maja 1989 dzięki uzgodnieniom z operatorami kablówki zaczęła nadawać w sieciach kablowych po 3 godzin emisji dziennie z dwukrotną powtórką, czyli po około 9 godzin. Od 1990 natomiast rozpoczęła emisję także poprzez okno La Sept w telewizji regionalnej FR3 w każdą sobotę od godz.15 do 00.
W tym czasie czyniono już przygotowania do utworzenia kulturalnej telewizji francusko-niemieckiej. 2 października 1990 roku został ratyfikowany traktat francusko-niemiecki o utworzeniu ARTE (Association Relative aux Télévisions Européennes). Przedsięwzięciu patronowali prezydent Francji i kanclerz Niemiec. Rok później w Strasburgu została powołana do życia niemiecko-francuska stacja telewizyjna ARTE (Groupement d'Intéret Economique (GIE). Rząd francuski ogłosił konkurs na francuski biegun stacji ARTE. W szranki stanęły:
La Sept
TV 1992 (kanał tematyczny poświęcony edukacji permanentnej),
Canal 33 (projekt syndykatu niezależnych producentów audiowizualnych),
projekt stacji informacyjnej nadającej bez przerwy (inicjatywa stacji komercyjnych).
Francuskim biegunem europejskiego kanału kulturalnego ARTE została La Sept. 30 maja 1992 stacja zmieniła nazwę na Société d'Edition de Programme, koncentrując się na zamawianiu i produkowaniu programów, podczas gdy ich nadawcą została telewizja ARTE z siedzibą w Strasburgu.
W roku 1992 rząd francuski wykupił pasmo częstotliwości na piątym kanale naziemnym od komercyjnej stacji La Cinq, aby zainstalować na niej telewizję ARTE. Rozpoczęła ona nadawanie w sieci naziemnej we Francji 28 października 1992 roku, wspomagana przez satelitę Télécom 2B. Integracja La Sept z telewizją ARTE pogłębiła się, co znalazło wyraz w kolejnej zmianie nazwy na La Sept - ARTE.
Współpraca La Sept z Polską
Od roku 1991 La Sept prowadziła współpracę programową z Telewizją Polską. Polegała ona na udostępnieniu do emisji na terenie Polski wybranych programów emitowanych przez La Sept. Programy te były wybierane przez redaktorów TVP 1 bezpośrednio podczas emisji La Sept. Odbieranie i udostępnianie tego programu stało się możliwe dzięki dostarczonemu przez stronę francuską sprzętowi do odbioru i rejestracji sygnału satelitarnego, a także maszyny do robienia napisów. W początkowym okresie współpracy, czyli na początku lat 90-ych rejestrowano po kilka godzin emisji progamu La Sept dziennie. Następnie ustalano z pracownikami La Sept w Paryżu dostępność praw emisyjnych na Polskę i dokonywano opracowania programu w polskiej wersji językowej.
W owym czasie, tuż po zmianie systemu politycznego w Polsce, współpraca ta odgrywała rolę okna na świat, dawała możliwość pokazania polskiemu widzowi światowej kultury i uczestniczenia w telewizji europejskiej. Wśród programów pokazanych dzięki tej współpracy znalazły się między innymi filmy klasyki kina francuskiego oraz tzw. „nowej fali”. Aczkolwiek promocja kultury francuskiej była niewątpliwie celem głównym La Sept, na jej antenie emitowano także szeroki wybór filmów z kina światowego. I tą drogą na antenę TVP1 trafiły filmy nowego kina chińskiego, czy wybitne pozycje najnowszego kina europejskiego, jak np. „Nakarmić kruki” Carlosa Saury. Oprócz filmów fabularnych pobierano z La Sept filmy dokumentalne, które po opracowaniu językowym były emitowane w paśmie „Siódemka w Jedynce” w Programie 1 Telewizji Polskiej (początkowo w sobotnie przedpołudnie, następnie w paśmie nocnym). Emitowano w nim dokumenty o pisarzach i artystach zachodnich; na przykład ze słynnej serii filmów o sztuce „Palette”. Wówczas to trafił po raz pierwszy do Polski film poświęcony nieznanej jeszcze malarce meksykańskiej Fridzie Kahlo.
Okres współpracy Telewizji Polskiej z La Sept na początku lat 90-ych charakteryzował się swoistym euforyzmem, zachłyśnięciem się dostępnością światowej kultury i telewizji europejskiej w Polsce i dostarczył polskiemu widzowi wielu pozycji programowych o wysokiej jakości. Z czasem dostępność innych źródeł kultury światowej wrosła, podczas gdy spektrum filmów La Sept, których prawa dostępne były na Polskę, malało. Przygotowano kolejny etap współpracy Telewizji Polskiej z telewizją europejską. Tym razem dotyczący wspólnych koprodukcji programów telewizyjnych. W związku z tym pobieranie gotowych programów z La Sept w logiczny sposób straciło rację bytu i w drugiej połowie lat 90-ych zanikło.
W listopadzie 1996 roku Telewizja Polska zawarła z francusko-niemiecką telewizją publiczną ARTE porozumienie o współpracy - przede wszystkim w dziedzinie koprodukcji filmu fabularnego i dokumentalnego oraz programów poświęconych muzyce i baletowi. Telewizja Polska stała się czwartym - po telewizji szwajcarskiej, belgijskiej i hiszpańskiej partnerem ARTE.
Przyszłość ARTE France
W roku 2000 rząd francuski zdecydował, że ARTE France pozostanie w dalszym ciągu wyłączone z holdingu francuskich stacji telewizji publicznej. Zarówno władze francuskie jak i niemieckie uważają to za warunek konieczny do zachowania niezależności tej ponadnarodowej stacji. Stanowisko takie przedstawiła minister kultury Catherine Trautman w styczniu 2000.
Zgodnie z wymogami ustawy o swobodzie komunikacji z dnia 1 sierpnia 2000 rząd francuski i ARTE France podpisały w dniu 27 marca 2002 kolejny „kontrakt celów i środków”. Kontrakt ten zakłada, że francuski biegun stacji ARTE będzie kontynuował dotychczasową działalność do roku 2005. Kontrakt potwierdza określenie misji oraz gwarantuje stabilne i długotrwałe finansowanie ARTE France - kulturalnego i europejskiego bieguna francuskiej telewizji publicznej. Każdego roku ARTE France sporządzi raport wykonania zadań wynikających z kontraktu, który będzie skonfrontowany z raportem niezależnym. Kontrakt zakłada, że środki publiczne zagwarantowane dla ARTE France wzrosną średnio o 4,05% rocznie w latach 2002-2005. W roku 2003 w związku z planami rozpoczęcia naziemnej emisji cyfrowej środki publiczne wzrosną o 4,9%, a w latach następnych o 4%. ARTE France wnosi połową budżetu ARTE, który w roku 2003 zaplanowano na niecałe 396 milonów euro.
Nowy kontrakt ARTE France posiada 5 głównych linii strategicznych:
1. programy łączące ambicje redakcyjne i swojskość,
2. podtrzymanie twórczości audiowizualnej,
3. podniesienie wartości marki ARTE,
4. rozwój partnerstwa międzynarodwego,
5. modernizacja metod pracy (w tym rozwinięcie kontroli finansowej).
Planowane jest przejście do emisji całodobowej. To cel główny strategii ARTE. Ponadto ARTE France będzie zaopatrywała w programy jeden z trzech nowych kanałów francuskiej telewizji publicznej France Télévision przeznaczony do rozpowszechniania naziemną drogą cyfrową. Ma to być kanał nastawiony przede wszystkim na odbiór przez rodziny. Jego oferta oparta na bazie reemisji oraz tworzenia nowych audycji będzie zorientowana na francuskie nawyki i praktykę życia kulturalnego.
Podsumowanie
System francuskiej telewizji publicznej to wielowymiarowa konstrukcja, której podstawę stanowią dwa kanały ogólnotematyczne - krajowa TF2 i regionalna TF3, a uzupełnieniem są kanały tematyczne - Euronews, Mezzo, Festival, Histoire, Planette Thalassa oraz archiwum audiowizualne - INA. Wszystkie te stacje są samodzielnymi przedsiębiorstwami zgrupowanymi w holdingu francuskiej telewizji publicznej France Télévision, nadzorowanej z kolei przez CSA - odpowiednik polskiej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Poza tym narodowym holdingiem funkcjonuje ARTE France, publiczne przedsiębiorstwo multimedialne wchodzące w skład struktury międzynarodowej telewizji ARTE GEIE. Wszystkie te stacje telewizyjne funkcjonują na zasadzie „kontraktu celów i środków” zawieranego z rządem na określony przedział czasu. Kontrakt taki to nic innego jak licencja programowa, zapewniająca utrzymanie określonego profilu programowego stacji i jednocześnie gwarantująca stacji finansowanie ze środków publicznych.
Konstrukcja taka, wydaje się harmonijnie służyć naczelnym celom telewizji publicznej, gwarantując sprofilowanie programowe, docierając do szerokiej i zróżnicowanej widowni oraz zachowując równowagę ekonomiczną. Mechanizm kontraktów - licencji programowych daje możliwość weryfikacji funkcjonowania stacji. Jednocześnie pluralizm instytucjonalny przeciwdziała monopolizacji ideologicznej czy politycznej francuskiej telewizji publicznej. Wyodrębnienie z tego systemu telewizji ARTE France służy ponadto uprawianiu kultury jako dziedziny polityki i gospodarki o ponadnarodowym znaczeniu. Kultura francuska jest bowiem jednocześnie rozpowszechniana i w swoim kraju i poza jego granicami, także językowymi. Ta francuska stacja telewizyjna jest ponadto środkiem przekazu kultury europejskiej i światowej. Filar kulturalny francuskiej telewizji publicznej stanowi jednocześnie filar francuski telewizji europejskiej, łącząc potrzebę ekspresji narodowej z ideą integracji międzynarodowej.
Conseil superieur de l'audiovisuel (CSA)
Conseil supérieur de l'audiovisuel jest niezależnym organem administracyjnym utworzonym przez ustawę z dnia 17 stycznia 1989 r. Organ ten ma za zadanie gwarantować swobodę nadawania na warunkach określonych w zmienionej ustawie z 30 września 1986 r. CSA pełni rolę łącznika pomiędzy mediami RTV a ludnością Francji. Komunikuje się z widzami i słuchaczami za pośrednictwem poczty, otrzymując około 500 listów każdego roku. CSA wypełnia część swojej misji mediatora uświadamiając stacje telewizyjne i radiowe o pozytywnych i negatywnych reakcjach publiczności. Każdego roku, mając na względzie przyszłość, CSA publikuje i uaktualnia sporą liczbę broszur, badań, analiz przyczyniając się w ten sposób do trwającej we Francji, w Europie i na świecie debaty na temat nadawania.
Członkowie CSA
Najwyższa Rada ds. Audiowizualnych jest organem kolegialnym, składającym się z 9 członków powoływanych po trzech przez Prezydenta Republiki (w tym przewodniczący rady), przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego i przewodniczącego Senatu na okres 6-letniej kadencji. Na mocy art. 27 ustawy z 17 stycznia 1989 r. przy wyborze członków CSA pierwszej kadencji po trzy osoby były wybierane na okresy odpowiednio 8, 6 i 4 lat, przy czym każdy z organów powołujących wskazał po jednej osobie wybieranej na każdy z powyższych okresów. W ten sposób osiągnięto zasadę kontynuacji i ciągłości, a także równowagę wpływu podmiotów powołujących członków. Należy jednakże pamiętać, iż przewodniczącego CSA powołuje zawsze spośród jej członków na pełną kadencje Prezydent Republiki. Stanowi to niewątpliwie pewne zaburzenie wskazanej równowagi, a także ograniczenie wewnętrznej autonomii rady w zakresie organizowania się. Pełnej kadencji nie można powtarzać, a jedna trzecia członków CSA (trzech) jest wymieniana co dwa lata, poczynając od czwartego roku istnienia tego organu, przy czym nowi członkowie są powoływani po jednym przez wspomniane organy kreacyjne. Przyjęcie takiego sposobu odnawiania składu CSA sprawia, iż stosownie do zmieniających się większości w parlamencie (a tym samym obsady stanowisk przewodniczących izb), a także — choć już w mniejszym stopniu, ze względu na 7-letnia kadencje — zmian na stanowisku Prezydenta Republiki, równoważą się w niej wpływy polityczne.
Gwarancją niezawisłości członka CSA jest niemożliwość jego odwołania w trakcie kadencji przez organ powołujący, a także fakt, iż nie można sprawować urzędu przez więcej niż jedną kadencje. Członkostwo w radzie wygasa z chwilą śmierci członka w trakcie kadencji, zrzeczenia się urzędu, a także w przypadku objęcia stanowiska niepołączalnego z członkostwem. Na mocy art. 5 znowelizowanej w 1989 r. ustawy z 1986 r. członkostwa w CSA nie można łączyć z zatrudnieniem w sektorze publicznym, jakąkolwiek funkcją pochodzącą z wyborów, jak również z zatrudnieniem związanym z mediami audiowizualnymi, kinem, prasą, reklamą, telekomunikacją i prowadzeniem działalności wydawniczej.
Zadania CSA
CSA wydaje koncesje na nadawanie firmom radiowym, nadającym na częstotliwościach FM i AM oraz prywatnym firmom telewizyjnym; podlegają jej również usługi radiowe i telewizyjne świadczone drogą satelitarną i/lub kablową.
CSA wydaje opinie o rządowych projektach ustaw dotyczących nadawania.
CSA zarządza częstotliwościami radiowymi i telewizyjnymi.
CSA dba o polityczne opinie wyrażane w radiu i telewizji.
CSA określa zasady dla programów związanych z kampaniami wyborczymi, produkowanych i nadawanych przez stacje radiowe i telewizyjne.
CSA nadzoruje jakość programów.
CSA nie ma kompetencji wydawania rozporządzeń i regulacji prawnej, nie zajmuje się też problematyką finansową, czy technologiczną radiofonii i telewizji.
CSA realizuje szeroki zakres monitoringu programu oraz przestrzegania pluralistycznej formuły mediów.
Sankcje nakładane przez CSA
Sankcje administracyjne nakładane są, gdy nadawcy nie zastosuje się do nakazów i zobowiązań wobec CSA. Zakres sankcji obejmuje:
zawieszenie koncesji (po zawiadomieniu formalnym)
ograniczenie trwania koncesji
odebranie koncesji (w najpoważniejszych przypadkach)
CSA może także nałożyć na nadawców grzywnę lub zażądać nadania komunikatu na kanale lub w stacji tego nadawcy. Za wyjątkiem zawieszenia koncesji, sankcje nakłada się dopiero po wysłuchaniu argumentów za i przeciw co zapewnia poszanowanie praw oskarżonego. Ponadto w przypadku popełnienia przestępstwa, np. nadawania pirackich programów radiowych lub telewizyjnych, lub niezgodności stacji radiowej z technicznymi warunkami zawartymi w umowie koncesyjnej, CSA może przekazać sprawę Procureur de la République. Za wyjątkiem sytuacji, w których przestępstwa są szczególnie poważne lub powtarzają się, a sankcja jest nieuchronna, CSA zawsze woli rozmowy i podejmowanie środków zapobiegawczych.
Bibliografia :
J. Adamowski, B. Golka, E. Stasiak - Jazukiewicz „Wybrane zagraniczne systemy informacji masowej” Warszawa 1996
Mikołaj Romanowski „Francuski model regulacji mediów audiowizualnych” [w] Dwumiesięcznik „Przegląd sejmowy” Rok VII; 4(33)/1999; Wydawnictwo sejmowe
“Parlamentarne procedury legislacyjne” - Projekt Phare realizowany przez konsorcjum z udziałem European Consultants Organisation (Bruksela), European and Financial Communications (Warszawa) oraz Kancelaria Prawna Hogan & Hartson (Warszawa) temat : „Nadzór rynku w wybranych Państwach Członkowskich (Austria, Niemcy, Francja) - zorganizowane ramy systemu, podstawy prawne, instytucje biorące udział w systemie, stosowane procedury” realizowane na rzecz Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE)
Treść przepisów konstytucji Francji z 1958 r. podaję za: Konstytucja V Republiki Francuskiej, przekł. i oprac. Z. Jarosz, Warszawa 1997.
Zob. C. Debbasch, Droit de l'audiovisuel, Paris 1991.
Regulacja mediów europejskich ( National Regulatory Authority - NRA )
Zob. Ja. Adamowski, B. Golka, E. Stasiak - Jazukiewicz
Por. przykładowo wnioski zawarte w debacie Senatu z 9 listopada 1988 r. w sprawie nowelizacji ustawy z 1986 r., zawarte w Documentation parlementaires z 1988 r.
www.artefrance.fr
Pierwszy przewodniczący rady Jacques Boutet został powołany przez prezydenta F. Mitterranda na pełną kadencję, trwającą 6 lat.