PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

WYKŁAD I --> [Author:Dorota Fr]

Psychologia społeczna zajmuje się badaniem oddziaływań społecznych albo wywieraniem wpływów międzyludzkich; bada interakcje międzyludzkie i podstawy psychologiczne; bada zachowania społeczne; jest to dyscyplina zajmująca się badaniem zachowań ludzkich w sytuacjach społecznych.

Sytuacja społeczna jest to sytuacja, w której bezpośrednio lub pośrednio występują inni ludzie. Zawsze jesteśmy w jakiejś sytuacji społecznej.

1. Sytuacje społeczne, w których inni ludzie występują bezpośrednio:

1. wymiar liczbowy (wymiar, w którym ważna jest liczba osób występująca w tych sytuacjach):

• diada > para: jest to pierwsza sytuacja społ. (lecz jest to fikcja)

• grupa bezpośrednia - grupa do 20 osób, człowiek jest w grupie „twarzą w twarz”

• tłum - zbiorowość

2. wymiar zorganizowany - drugi wymiar, w którym ważny jest stopień zinstytucjonalizowania

2. Sytuacje pośrednie, w których mamy do czynienia z rzeczami materialnymi i niematerialnymi

Psychologia społeczna zajmuje właściwie wszystkie działy psychologii jak również socjologię, pedagogikę, ekonomię.

PSYCHOLOGIA TŁUMU (G.Lemont i Tardé)

1. teza, że człowiek zachowuje się inaczej w tłumie

2. teza o zaraźliwości - tłum jest opętany jedną ideą, jedną emocją; ta jedna emocja i idea rozchodzą się w tłumie jak zaraza

3. teza o przywódcy - trzeba powtarzać w sposób uporczywy tę jedną ideę (slogan, hasło)

• teza o modzie: moda rozchodzi się w tempie geometrycznym: jedna pani > dwie panie > cztery panie > … > k pań)

• mody są inspirowane przez warstwy wyżej stojące, potem schodzą niżej (Warszawa > Pcim)

dysonas - sprzeczność między parą poglądów

SPOSOBY DOCHODZENIA DO PRAWDY NAUKOWEJ

• techniki (Mach 5)

• metody, jako ogólniejsze sposoby dochodzenia do celu

Metody, z którymi mamy do czynienia możemy ułożyć na continuum kontrolowalności, czyli stopień w jakim badacz kontroluje badane zjawisko.

I met. to „surve” (ang.) - sondaż ankietowy. Choynowski tłumaczył surve jako lustracja. Surve - chodzi tu o zadawanie pytań o.b., bardziej chodzi o wywiad. Allport prowadził badania na temat unkonformistycznych zachowań: na skrzyżowaniu obserwował w nocy ilu kierowców przejeżdża na czerwonym świetle, kiedy z drugiej strony nic nie jedzie oraz ilu kierowców przejeżdża skrzyżowanie przy żółtym świetle.

N kier.

Inny przykład: ilu ludzi z przychodzących na mszę przychodzi wcześniej, przed samym rozpoczęciem, ilu w połowie czy na końcu.

światła

czerwone żółte zielone

II. met. to studium w terenie - wprowadzenie swoich ludzi w pewne grupy (szpieg), który obserwuje zachowania jej członków.

III. met. to eksperyment naturalny - badacz wie, że się coś wydarzy, ale nie ma na to żadnego wpływu i tylko to obserwuje

IV. met. to eksperyment w terenie - badanie nie wiedzą, że są badani, a rzecz ma miejsce w warunkach naturalnych; tutaj jednak badacz ma kontrolę nad tym co bada > zm. zależna i niezależna, także zm. pośrednicząca (wpływająca na większość zmiennych np. wiek, płeć)

Lippitt i White badali wywieranie wpływu na ludzi: studenci psychologii zostali nauczeni trzech stylów kierowania: demokratyczny, autokratyczny i leserystyczny. Badano grupy osób młodych, którzy przyszli bawić się do klubu. Mieli budować zamki, okręty pod kierownictwem wyuczonych studentów. Pod względem ilościowym najlepsze było kierowanie autokratyczne, jakościowym - demokratyczne. Autokratyczny sposób kierowania prowadzi do podwyższonej agresji wewnętrznej i zewnętrznej grupy. Gdy kierownik autokratyczny wychodził z pomieszczenia ludzie przestawali pracować, gdy wychodził demokratyczny - pracowali nadal wszyscy. Te badania zapoczątkowały badania nad kierowaniem i kierownikami. Inne badanie miało wykazać jak wpływa współdecydowanie w wielkich firmach ubezpieczeniowych - pozwalano ludziom decydować w „głupstwach” np. o której ma być przerwa na śniadanie - to motywowało ludzi. Wyniki badań pokazuję jednak, że czasem należy być autokratą.

V. met. to eksperyment laboratoryjny - psych. społ. teraz bazuje przeważnie na tego typu eksperymentach, ponieważ są one najbardziej kontrolowane

Badanie Bartleta polegało na tym, by zobaczyć jak w trakcie przekazywania sobie informacji ona się zmienia (zabawa w głuchy telefon). Bartlet wziął indiańską historię „O walce duchów”. osoba czytała historię (miała możliwość zapisania) i miała opowiedzieć ją kolejnej osobie, a ta kolejnej itd. Okazało się, że historia ta bardzo się zmieniła. Ważna tu jest tez zmiana tytułu („Walka ludzi”) oraz sprawa akulturacji, czyli wprowadzanie swoich kulturowych treści do opowiadania np. canoo - łódka, zabitemu Indianinowi coś czarnego wychodziło z ust - wychodziła dusza.

WYKŁAD II - POSTAWY --> [Author:Dorota Fr]

Wokół nas istnieje mnóstwo spraw, do których jesteśmy w jakiś sposób ustosunkowani. Może to być ustosunkowanie pozytywne i negatywne. Z tego wynikają nasze zachowania. Psychologowie potrzebowali konstruktu teoretycznego, który by stawiał sprawę ustosunkowania w sposób bardziej głęboki; interesowało ich także jak zmienić postawy kształtowane przez ustosunkowanie.

Postawa (z ang. atitude) związana jest też z nastawieniem, postawą ciała. Termin postawa (XIX w.) wprowadził Florian Znaniecki (socjolog) i Thomas (ang.) robiąc badania oparte na emigracji chłopów z dawnej Galicji, zaboru pruskiego, ruskiego. Chłopi polscy wnosili jakieś wartości a badacze chcieli określić ich stosunek do określonych wartości, dlatego wprowadzili ten termin. Rozpoczęło to cały szereg badań nad naszymi postawami.

Postawa musi mieć jakiś obiekt, przedmiot (bo musimy ją mieć do czegoś). przedmiot ten może być nieistniejący, abstrakcyjny. Jeśli mamy postawę do przedmiotu, to coś o nim wiemy, na co składają się:

1. procesy poznawcze (spostrzeganie itp.)

2. procesy emocjonalne

3. procesy motywacyjne

pr. pozn.

pr. emocj.

pr. motyw.

Jeżeli emocje są pozytywne, to mamy tendencje do zbliżania się do przedmiotu. Unikanie lub agresja będą wskaźnikiem negatywnej postawy.

Postawa więc, jest to względnie trwała struktura lub dyspozycja procesów poznawczych, emocjonalnych, motywacyjnych, w których zawiera się ustosunkowanie do określonego przedmiotu.

Stefan Nowak: kiedy patrzymy na te trzy elementy, to można wnioskować, że niektórzy ludzie mają ułomne postawy np. jeśli o przedmiocie postawy nic nie wie a odczuwa duże emocje. Czasami bowiem te struktury są niepełne.

Postawy mają wiele wymiarów, lecz najważniejsze z nich są dwa:

I WYMIAR dotyczy znaku emocji - każda emocja posiada znak, który jest esencją ustosunkowania do przedmiotu i esencją typu emocji. Są trzy znaki + (pozytywny), 0 (obojętny), - (negatywny). Zero oznacza, że nie ma się żadnej postawy do danego przedmiotu; jest związane z tym, że nie wiem co sądzić o danym obiekcie mimo rozważenia wszystkich za i przeciw. Wg St. Nowaka nie ma postaw o tym znaku. I wymiar to wymiar, gdzie emocje i ustosunkowanie wyrażają się w znaku postawy.

II WYMIAR dotyczy siły postawy - pozytywnej, neutralnej, negatywnej

SIŁA

postawa bardzo postawa neutralna postawa bardzo

pozytywna negatywna

TECHNIKI (METODY) BADANIA POSTAW:

1. socjometria - zadawanie pytania „z kim coś być chciał robić?”

2. wypowiedzi, z których można wnioskować o postawie np. zadawanie pytań otwartych - ta technika służy, by zadawać pytania, co do których są już skategoryzowane odpowiedzi, np. ankieta, gdzie badany zakreśla odpowiedzi

3. pomiar emocji - np. pomiar krążenia i oddychania, reakcja skórno-galwaniczna

4. projekcja - wykorzystanie takich technik, jak do pomiaru osobowości (dajemy bodziec, a człowiek dokonuje jego rzutowania, projekcji)

Mamy tendencje, by pamiętać lepiej to, co jest zgodne z naszymi postawami, a nie pamiętać tego, co jest niezgodne.

Dla większości psychologów społecznych najważniejsza technika to skale do pomiaru postaw.

etnocentryzm - przypisywanie pozytywnych cech własnej grupie etnicznej

autorytaryzm - osobowość i zbiór postaw

autokratyzm - sposób kierowania, rodzaj władzy

Na osobowość autorytarną składają się konglomerat postaw społecznych i politycznych np. etnocentryzm, lęk.

ZMIANY POSTAW

Wychodząc z postawy 0 przez wytworzenie emocji bądź czyjś wpływ zmieniamy postawę na + lub - m.in. poprzez reklamę. Łatwiej jest zmienić postawę z pozytywnej na negatywną niż odwrotnie - nie tyle zmienia się znak postawy ile jej siła. Łatwiej też zmienić postawy dla nas marginalne, niezinternalizowane, mniej ważne. Natomiast postawy zinternalizowane, które są częścią naszej osobowości, naszego „ja” i są mocno w nas zakorzenione bardzo trudno zmienić. Łatwiej zmienić siłę niż znak postawy np. pracocholik - osłabienie jego stosunku do pracy, lecz bez zmiany pozytywnej postawy.

kanał postawa

nadawca przekaz odbiorca - 0 +

kontekst

To wszystko dzieje się w szerokim kontekście społecznym, gdzie nadawca i odbiorca są elementami jakiejś grupy. Ostateczny wynik, czy nasz proces perswazyjny odniesie skutek zależy od wielu czynników, z których każdy ma jeszcze swoje cechy.

WYKŁAD III

Wskaźnikiem naszej aktywności życiowej jest przynależność do różnych grup. Mają one ogromny wpływ na nasze postawy, zachowania. [Psychologowie mają silne rozwiniętą potrzebę władzy.]

N - liczba grup

własna rodzina

praca

studia

szkoła średnia

szkoła podstawowa

przedszkole

rodzina t - czas

wiek średni emerytura

Definiowanie grup przez wyliczanie pewnych cech:

1. o dwóch lub więcej osobach można mówić, że stanowią grupę, gdy zachodzą między nimi jakieś interakcje. Te interakcje mogą być bezpośrednie i pośrednie (np. w dużej grupie zawodowej oddziaływanie np. poprzez media lub za pośrednictwem reprezentantów),

2. zbiór tych ludzi ma poza tym cel (nie zawsze cel jest wyraźny),

3. w grupie istnieją normy regulujące zachowania jej członków,

4. w grupie istnieje struktura,

5. ważna jest tożsamość grupy; czy grupa sama uważa się za grupę.

Minimalny paradygmat grupowy polega na tym, że wystarczy powiedzieć np. „wy wolicie to, a wy wolicie to” - okazuje się, że w tym momencie jednych zaczyna się faworyzować, a drugich dyskryminować. Mamy skłonność do zaznaczania nawet minimalnej różnicy między grupami, do odróżniania się od reszty. --> [Author:Dorota Fr]

Gwiazda socjometryczna - osoba najbardziej popularna w grupie

W grupie mamy co najmniej 3 struktury:

1. socjometryczna

2. komunikowania się

3. władzy

Grupy bezpośredniego kontaktu wywierają na nas największy wpływ. Postawa czasem jest obierana w zależności od tego co powiedzą ludzie z mojej najbliższej grupy. Grupa bezpośredniego kontaktu musi być mała, do kilkunastu osób. Grupę można podzielić na formalną i nieformalną - gr. nieformalna jest w niezgodzie ze strukturą formalną.

PSYCHOLOGIA MAŁYCH GRUP

Członkami grup stajamy się poprzez trzy sposoby:

1. zostajemy przydzieleni do grupy

2. sami wybieramy grupę

3. sami tworzymy grupę - autotworzenie, autokreacja

My wybieramy określone grupy, bo mają one jakieś cechy powodujące zaspokajanie naszych potrzeb np. potrzeba poznawcza. Najważniejsze z nich to potrzeba władzy, osiągnięć i afiliacji. przed przystąpieniem do grupy podświadomie analizujemy czy w niej będą zaspokajane potrzeby. Grupa może zaspokajać moje potrzeby, ponieważ posiada taki cel, który jest zbliżony do mojego indywidualnego celu. Im trudniej jest się dostać do grupy, tym bardziej jest ona dla nas atrakcyjna. Ważnym elementem przyciągającym do grupy jest jej tajemniczość. Poza tym wchodząc do grupy musimy jeszcze przeżyć INICJACJĘ (np. przysięga w wojsku, otrzymanie I-szego pasa w Aikido).

tożsamość (ciowa)

inicjacja atrakcyjność

pełni funkcje umiejętność

przywileje

Inicjacja daje nam możliwość utożsamiania się z dana grupą „od tej chwili jesteś prawdziwym żołnierzem”, co zwiększa atrakcyjność tej grupy, bo człowiek staje się „jednym z nich”. Pozwala to na zdobycie nowych umiejętności, które mogą dotyczyć różnych rzeczy, chociażby znajomości zasad, które w tej grupie obowiązują. Przy tym mamy pewne przywileje, np. możność dostania przepustki, 5% rabatu dla członków klubu, itp. Jeżeli grupa zaspokaja potrzeby swoich członków to jest dla nich atrakcyjna i spoista.

Kurt Lewin - człowieka i grupy trzeba rozpatrywać w odległości w polu siły.

gr. może mieć walor negatywny np. dokuczają koledzy

f_A+ f_A -

siła popychająca  siła odpychająca

do grupy od grupy

wartościowość związana z cechami grupy, które

prowadzą do zaspokajania potrzeb

Uciekamy z grupy, gdy siły odpychające przeważają. Nie zawsze jednak decydujemy się od razu na odejście. Jeżeli dodamy wszystkie wektory wszystkich członków grupy, to możemy mówić o spoistości grupy. jeśli wszyscy mają wektory dodatnie, to grupa jest bardzo spoista, jeśli te wektory są wszystkie ujemne, to grupa jest mało spoista i się rozpada. Ma to praktyczne znaczenie: dobry kierownik powinien dbać o to, by sił przyciągających do grupy było więcej. Jako kierownicy czasami mamy mało zasobów, którymi moglibyśmy wpłynąć na członków.

Podstawą grup jest INTERAKCJA - wzajemne oddziaływanie.

wymiana bodźców S_A R_A S - sytuacja, zbiór bodźców

i reakcji A B R - reakcja

S_B

R_A2S₂

Wymiana kardynalna - wymiana wzmocnień pozytywnych-negatywnych

B

R₁ R₂ R₃ Jeśli znajdziemy relacje, które będą dawały

R₁ satysfakcję obu osobom wchodzącym w nią,

A R_{2 max}^max to będziemy się trzymać tego sposobu

R₃ zachowania - znajduje się to miejsce, gdzie są

maksymalne wypłaty dla obu stron.

Jest to swoista macierz wypłat.

Teoria gier wykorzystywana, by sprawdzić,

jakie czynniki wpływają na rywalizację, B⁺ B^-

a jakie na współpracę. Na tym opiera się układ:

prokurator mówi, że oskarżony dostanie mniejszą A⁺ ₂ ² ₁ ⁴

karę, jak się przyzna a jego wspólnik wyższą. Ale ^{ile lat dostaną}

co się stanie: jeżeli obaj się przyznają, jeżeli obaj A^- ₄ ¹ ₀ ⁰ _nie

się nie przyznają, jeden się przyzna a drugi nie, ^{przyznają się}

drugi się przyzna a pierwszy nie? „dylemat więźnia” + przyznają się - nie przyznają się

INTERAKCJA jako złożony proces przetwarzania informacji od drugiej osoby. Każdy z nas posiada system kategorii, w którym tkwią pewne prototypy.

WYKŁAD IV --> [Author:Dorota Fr]

Cel grupowy - bardzo często przypomina cel indywidualny. jest to właściwie suma celów indywidualnych. jest to punkt w przestrzeni psychologicznej i psychospołecznej, który dla członków grupy ma wartość dodatnią. Grupa jako całość chce się znaleźć w tym punkcie i porusza się w tej przestrzeni. kiedy grupa znajdzie się w tym punkcie, to jej działania ustaną.

nieoperacyjne sherif

rodzaje celów

operacyjne co to jest cel

ocena ludzi z p.w. celu geneza celów narzucone

cele wypracowane

grupy rola kierownika

czy jest cel

czy jeden lubi się zadanie

czy operacyjny analiza jasność celu mniej napięć

czy zbliża się do celu mniej wrogich

b. atrakcyjna

Geneza celów - jeżeli grupa jest częścią jakiejś całości, to cele są dla niej narzucane przez nadrzędne instytucje. Rola kierownika grupy jest dużą i ważną funkcją. Biorąc pod uwagę cel narzucony, rolą kierownika jest przekonanie członków grupy do zaakceptowania tego celu i przedstawienie jakie pozytywne gratyfikacje otrzymają członkowie grupy, gdy osiągną cel.

Jasność celu - nie zawsze wiadoo co jest celem grupy, czasmi może go nie być, bo grupa może psotykać się tylko towarzysko. kiedy cel jest jesny i operacyjny, to ludzie produkuj więcej. Bardziej też wtedy lubimy swoje zadania, a dzięki temu w grupie jest mniej napięć i wrogich nastawień, a co za tym idzie grupa staje się bardziej atrakcyjna.

Rodzaje celów i operacyjny - przy tym celu jestem w stanie pokazać jakie operacje musza być podjęte by osiągnąć cel; nieoperacyjny - nie potrafimy pokazać operacji i działań, które mają prowadzić do celu. Najlepiej, gdy cele nieoperacyjne możemy zamienić na operacyjne, dlatego, bo właściwie tylko cele operacyjne są możliwe do osiągnięcia. Charakter nieoperacyjny mają np. cele okazyjne (noworoczne), np. od Sylwestra rzucam palenie. Rolą kierowników jest pokierowanie ludźmi, by tworzyli cele operacyjne.

WYKŁAD V

Zadania kompensacyjne: Jak policzyć uczestników demonstracji? Wystawiamy w punktach obserwacyjnych sędziów kompetentnych i dodajemy ich najwyższe oceny --> [Author:Dorota Fr] do najniższych i dzielimy przez ilość naszych sędziów - jest to właśnie kompensacja - uśrednianie. Innym przykładem jest ocena sędziów na zawodach sportowych - mamy tu do czynienia z zadaniem kompensacyjnym.

Zadania koniunkcyjne: jego rozwiązanie jest zależne od najsłabszego uczestnika grupy, która rozwiązuje to zadanie np. chodzenie po górach, gdzie marsz dostosowuje się do najsłabszego.

Zadania dysjunktywne: po to by je rozwiązać należy spośród wielu rozwiązań wybrać to najlepsze, np. rozwiązywanie zadania szachowego.

Zadanie dyskrecyjne: w tego typu zadaniach ważny jest sposób ich rozwiązywania, wybór sposobu rozwiązywania.

Efekt Lingellmana - pod wpływem obecności innych poziom wysiłku wyraźnie spada (eksperyment wykonany na koniach). Jednak u ludzi także występuje ten efekt - jak u zwierząt. W doświadczeniu ludzie pojedyńczo ciągnęli obciążona lin, gdzie średnia ciągnięcia wynosiła 63 kg. Gdy połączono ludzi w pary, to ich „uciąg” nie wynosił ~ 126 kg, lecz 118, co daje spadek 6%. W przypadku trzech osób strata ta wynosi 15%, przy ośmiu osobach występuje najgorsza sytuacja ~ 50% utraty „uciągu” (znacznie obniżają się wyniki indywidualne przy pracy grupowej).

W innym doświadczeniu proszono o.b. by jak najmocniej biły brawo. Indywidualnie o.b. stanowiły ogromny potencjał klaskających. Potem łączono ich w grupy, i tak: w parach spadek wynosił 24%, przy czterech osobach - 49%, przy sześcioosobowych - 69%.

Pierwsze źródło strat to starty motywacyjne i zawiera 50% strat. Drugie źródło strat to koordynacja i pochodzi z niej drugie 50% strat.

Efekt ten wiąże się z dylematami społecznymi, gdzie dylematem społeczny jest np. śmiecenie: inni to robią to czemu ja mam nie robić. Jak walczyć z Efektem Lindellmana? - należy doprowadzić do tego, by każdy w grupie był indywidualnie oceniany.

W zadaniach dysjunktywnych i dyskrecyjnych bardzo ważna jest rola lidera, osoby, która jest ekspertem. Jeśli chodzi o zadania dysjunktywne, to tutaj można słuchać osoby, która najlepiej zna się na danym temacie, ważna jest sprawa znalezienia w grupie takiego człowieka, który zna się najlepiej na rozwiązaniu zadania.

świat zewnętrzny definicja

aktywizacja

inni, Cialdini

identyczność trwałość Bennington

survival of. g. p. grupowy

cel ach. co to jest

funkcje myślenie grup

rozumieć zapobieganie

przewid. innych zach. indyw. NORMY

inne zach. dziel.

uczestnictwo narzucone

modelowanie geneza norm przenoszone

komunikowanie przyswajanie wypracowane

wzmacnianie

częste używanie

Grupa powinna posiadać normy. NORMA to przepis mówiący innym, jak powinien / nie powinien zachowywać się członek danej społeczności; słowo „zachowywać” rozumiemy tu jako sposób myślenia percepcję świata.

Norma a rola społeczna Norma dotyczy wszystkich członków grupy, bez względu na zajmowaną pozycję. Rola społeczna, to zbiór przepisów określających jak powinien zachowywać się członek grupy zajmujący pewną pozycję w tej grupie, odgrywający pewną rolę. Przepisy są bardziej rygorystyczne do osoby, która pełni jakąś role społeczną np. spóźnianie się studenta jest postrzegane bardziej pobłażliwie niż spóźnianie się profesora.

Aktywizacja norm - najlepiej by było aby normy, były zinternalizowane; te normy są uwewnętrzniane przez zewnętrzne wydarzenia, Cialdini interesował się sprawą zaśmiecanie środowiska - obserwatorzy patrzą jak ludzie śmiecą tak od sobie na ulicy. Cialdini uważa, ze środowisko w mniejszym stopniu zaśmiecone skłania do mniejszego śmiecenia - śmiecących jest zaledwie 5%; w środowisku brudnym, zaśmieconym, procent śmiecących ludzi wzrasta do 25%. Leżące odpady, śmieci, gruz skłania nie tylko do większego śmiecenia, ale o aktów agresji.

Jeżeli w czystym środowisku wynajdujemy kogoś aby śmiecił, to przekroczenie norm powoduje, że ludzie mniej śmiecą:

• beż śmiecenia 13% śmieciło (w środowisku czystym)

• ze śmieceniem 5 % śmieciło (w środowisku czystym)

Odwrotna sytuacja jest w miejscu brudnym. kiedy tam nikt nie śmieci, to tylko 30% śmieci, jak inny zaczyna śmiecić, to procent śmiecących wzrasta do 55%. A więc gra rolę w naszych normach - aktywizacji postaw - świat zewnętrzny oraz zachowanie innych ludzi.

Inne doświadczenie Cialdiniego: wtykał ludziom ulotki za wycieraczki z hasłami - ile ludzi rzuci papierek na ziemię?:

„Arizona piękna w kwietniu” - 10% wyrzuciło na ziemię

„Kwiecień m-cem kultury” - 20% wyrzuciło na ziemię

Aby osiągnąć efekt musimy więc dokładnie mówić o co nam chodzi.

Nasze normy gdzieś w nas siedzą, są bardzo często aktywizowane przez świat zewnętrzny a w tym przez innych ludzi!

Trwałość Benmington- na ile normy są trwałe?

Badanie Benmington'a - w gronie studentów objęte były badaniem panienki z dobrych domów o oglądach i wychowaniu republikańskim. Na uczelni natomiast im wyższą pozycję zajmował ktoś w hierarchii studentów, tym bardziej był zwolennikiem demokracji, dziewczyny przejmowały te normy. Po 30 -tu latach zbadał tych samych ludzi - jakie mają normy i postawy. Większość osób była jak za czasów młodości, jedynie panienki z dobrych domów (gdzie małżeństwa nie są zbytnio przypadkowe) powróciły do swych republikańskich poglądów po wyjściu za mąż za republikanów.

Funkcje norm - jakie funkcje spełnia norma: Grupowe - survival of grup - normy są po to potrzebne, by grupa w ogóle istniała. Gdy przestajemy przestrzegać norm grupowych, to grupa przestaje istnieć. Normy potrzebne są też po to, by nasza grupa wyodrębniała się o d innych (identyczność) np. w Polsce całowanie kobiet w rękę, czy przepuszczanie ich przez drzwi stanowi o identyczności. Dzięki normom, grupy są pyzatym w stanie osiągać cel, np. po to by wygrać musimy trenować. Indywidualne - (jest ich bardzo dużo) - lepiej nam się akceptuje świat, jeśli mamy zaakceptowane systemy norm. Dzięki normom można także przewidywać zachowanie innych ludzi, co nam ułatwia życie oraz ułatwia nasze zachowanie.

Geneza norm - skąd się biorą normy?

1. bywają nam narzucane

2. sami je wypracowujemy

3. są przenoszone

W badaniu postanowiono wykorzystać efekt autokinetyczny (kiedy człowiek traci inne p-kty odniesienia przy wpatrywaniu się w punkt świetlny , to wydaje się że się on porusza); w doświadczeniu o.b. twierdziły, że im się ruszało, ale każdy podawał inną odległość. Po sesjach grupowych, gdzie wszyscy rozmawiali podając swoją odległość, to po 3 takich sesjach o.b. przyjmują normę omówioną - uśrednioną, jako swoją.

WYKŁAD VI --> [Author:Dorota Fr]

Normy - różne w różnych środowiskach np. wzajemna pomoc w układach bliższych, w Polsce całowanie w rękę kobiet przy powitaniu. W normach ukryte są wartości - ujawnia się to np. w przy podziale jakiś dóbr w danej społeczności.

Przyswajanie norm (uczenie się norm) - uczymy się ich właściwie cały czas np. przechodząc do innej grupy. Zachodzić tu może proces internalizacji albo interioryzacji, czyli uwewnętrznianie (bierze w tym udział superego).

1. uczestnictwo i częste używanie - uczestnictwo w jakiejś grupie powoduje, że zaczynamy przyswajać sobie jej normy. Czasem nie musimy być członkami danej grupy, a już znamy jej zasady np. internet. Częste używanie daje taki efekt, że pojawia się pewny automatyzm, czasami jednak taka przyswojona norma może okazać się nie na miejscu w nowym kręgu ludzi > musimy się powstrzymywać od nawyków,

2. uczenie społeczne - jak wzmocnienia w postaci nagród i kar oraz

3. modelowanie, obserwacja modela - jak bardzo ważnym elementem w procesie przyswajania norm (Bandura w dośw. - dzieci uczą się agresji obserwując nauczycielkę kopiącą Wańkę-Wstańkę). Należy nagradzać się za wysokie wyniki - modelowane uczestniczące. Dla dzieci modelami są rodzice, nauczyciele, koledzy. Uczenia się społecznego nie uświadamiamy sobie.

4. komunikowanie i wzmacnianie - wśród grupy studentów wytworzono normy, że trzeba resocjalizować przestępców. W eksperymencie wszedł do grupy „dewiant”, który mocno obstawał za tym, by ostro karać przestępców. Wywiązała się dyskusja, a w niej najwięcej komunikatów na początku kierowanych było do „dewianta” (komunikowanie się jest wzmożone, gdy chcemy kogoś nauczyć normy). „Dewiant” mocno jednak obstawał przy swoim stanowisku. Grupa wówczas zastosowała wzmacnianie negatywne, czyli właściwie karanie > przy wyborach do grupy dyskusyjnej „dewiant” był systematycznie wybierany na stanowiska mało prestiżowe, ale bardzo obciążone pracą. Ludzie bardzo często stosują wzmocnienia negatywne za nieprzestrzeganie norm, zaś nie stosują nagród za ich przestrzeganie.

facylitacja

ef. Ringelmanna szerokie rozumienie

risk taking

polaryzacja wpływ

unimorfizm

konformizm wąskie rozumienie

wpływ mniejszości

p. głupi

p. słaby

wpływ i myślenie grupowe my o.k. moralni

uspraw. głupich dec.

cechy złudzenia za 1 pogl.

nie dopuszcz. inf.

autocenzura

myślenie grupowe

inf. o zjawisku

neutr. kierownik

kier. zachęca do krytyki

zapobieganie adwokat diabła

zew. eksperci

zauf. osoby

odgryw. spr. pog.

Wpływ grupy na jednostkę - szerokie rozumienie: facylitacja społeczna - czy obecność innych ludzi zmniejsza lub zwiększa poziom wykonania zadania? Obecność audytorium ułatwia wykonanie zadania np. piłka nożna. Uzyskiwano jednak wyniki sprzeczne - raz był efekt facylitacji - audytorium zwiększało poziom wykonania zadania, raz nie. Robert Zajonc dokonał wspaniałego wyjaśnienia, jeśli chodzi o te sprzeczne wyniki: w czynnościach dobrze wyuczonych rzeczywiście poziom wykonania podwyższa się przy audytorium, przy zadaniu kreatywnym bądź świeżo uczonym poziom wykonania obniża się przy wykonywaniu ich przy innych ludziach.

Zapamiętać, że:

• efekt facylitacji jest to proces, gdzie obecność innych ludzi podwyższa wykonanie zadania

• uzyskiwano przy tym sprzeczne wyniki

• Zajonc stw., że zależne jest to od znajomości zadania

• czyli mamy do czynienia z facylitacją dodatnią i ujemną.

Risk taking - podejmowanie ryzyka - kiedy podejmujemy indywidualnie ryzykowną decyzje, to przychodzi nam to z większym trudem, czyli jak jesteśmy w grupie, to jesteśmy skłonni podejmować bardziej ryzykowne decyzje (grupa podejmuje bardziej ryzykowne decyzje niż poszczególni jej członkowie podjęliby indywidualnie). Polaryzacja - polega na wyostrzeniu, przyjęciu bardziej skrajnego stanowiska grupy niż wychodziłaby średnia stanowisk poszczególnych jej członków. Grupa w wyniku dyskusji dochodzi do znacznie bardziej skrajnych stanowisk niż poszczególni jej członkowie.

Wąskie rozumienie wpływów grupy: Uniformizm - przynależność do grupy powoduje często, że u członków grupy pojawiają się zachowania uniformistyczne, czyli członkowie ubierają się podobnie, mają podobne fryzury. Konformizm - (podać nazwisko osoby, która zapoczątkowała badania nad konformizmem - Aschis). Aschis robiąc doświadczenie polecił o.b. aby wskazała, która z linii jest równa wzorcowej - okazało się, że pod wpływem grupy zmieniamy zdanie i wskazujemy odcinek, który wskazuje grupa. 33% odpowiedzi (gdzie grupa wywierała nacisk na odpowiedź niezgodną z rzeczywistością, wskazywały na nierzeczywistość. 75% badanych zdarzało się ulec przynamniej raz, a tylko 25% było zupełnie niezależnych. Przy tych badaniach okazało się, że najbardziej efektywna jest grupa 3-osobowa. Jest to „święta trójca”. Im trudniejsze jest zadanie tego typu, tym silniejszy jest wpływ, nacisk grupy na jednostkę. Jeśli o.b. jest przekonana o własnej słuszności i ma wysoką samoocenę, to trudniej
daje się przekonać przez grupę.

uległe odpowiedzi

35

30

25

20

15

10

5

ilość osób

0 1 2 3 4 5 15 naciskających

Wpływ mniejszości - nad tym zjawiskiem zapoczątkował badania S.Moscovici: udowodnił, że ten wpływ jest, ale my najczęściej nie zdajemy sobie z tego sprawy. Biorą tu udział nieuświadamiane procesy przetwarzania informacji. Ważne są tu dwa elementy: konsekwentne powtarzanie swojego zdania oraz to, czy ktoś z obozu większości przejdzie do obozu mniejszości.

Myślenie grupowe - zdarza się tak, że grupy złożone z mądrych ludzi podejmują głupie decyzje. Procesy zachodzące przy podejmowaniu grupowych decyzji nazwano myśleniem grupowym. CECHY: Przeciwnik głupi, słaby - z większym naciskiem atakujemy. My Ok. moralni - nigdy nie jest tak, że my jesteśmy moralni i inni nie. Autocenzura - jeśli nikt nie wystąpi przeciwko mnie, to myślę że wszyscy się ze mną zgadzają, a jeśli nikt się ni sprzeciwia, to wywiera to nacisk na jednostki, które mają inne zdanie, ale milczą. Usprawiedliwianie głupich decyzji - nawet, gdy się okaże, że nasza decyzja była głupia, to i tak twierdzimy, że był dobra. ZAPOBIEGANIE - informowanie - powinniśmy jak najszerzej informować o występowaniu tych zjawisk grupowych, gdy jesteśmy uczestnikami jakiegoś gremium; musimy reszcie członków uświadomić jaki wpływ wywiera na nich ta zbiorowość i do jakich decyzji prowadzi. Liderzy wolą jednak nie informować, bo to utrudnia kierowanie. Lider powinien obrać postawę naturalną, by nie wywierać wpływu z racji zajmowanej pozycji, powinien także zachęcać do krytyki. Adwokat diabła - jest to człowiek, który zajmuje bardzo skrajne, przeciwne stanowisko. Nie powinniśmy siedzieć tylko we własnym gronie, bo to zamyka oczy na niedostrzegane fakty - musimy się kontaktować z zewnętrznymi ekspertami.

WYKŁAD VII

pozycje

socjometryczna co to?

władzy relacje

komunikowania 2 rodz. str.

awansu

co tu wspólnego

struktury grupowe co to? inf. ekspert

prawomocna

nagrody podstawy kary 3 str.władzy władzy identyfikacja

internalizacja

podst. a kontrola 3 i nie wymaga kontr.

reszta wymaga kontr.

W każdej grupie mamy do czynienia ze stronami formalnymi (istnienie dokumentów stwierdzających jak ta grupa wygląda) oraz strukturami nieformalnymi - dobrze by było, aby te dwie struktury pokrywały się.

Pozycje to jakieś fragmenty pozycji grupowej, z którą związane jest natężenie pewnej cechy. Pozycje pozostają niezmienne, a ludzie zajmujący je zmieniają się.

Rodzaje struktur

Moreno w doświadczeniu pytał z kim chciałaby o.b. siedzieć w ławce. Najpierw można było podawać dowolną ilość osób, a potem musiano ograniczyć się do trzech. W oparciu o uzyskane wyniki, informacje, można pokazać graficznie strukturę socjometryczną grupy (relacje). Kryją się za tym sympatie do wybranej osoby a także inne sprawy, charakterystyczne cechy struktur, czy podstruktur w naszej grupie.

Para

A B

Łańcuch

A B C

Gwiazda

A B C

D Izolowana

PARA wzajemnie się wybierających. Dodajemy kolejne osoby, aż w pewnym momencie mamy do czynienia z gwiazdą - najbardziej popularny, który otrzymują najwięcej wyborów (B). Natomiast (D) jest osoba izolowaną, bo nie dostaje żadnych wyborów. Sieć jest zjawiskiem, z którym w naturze nie mamy do czynieni, bo zawsze kogoś lubimy a innego nie a przynajmniej nie wybieramy, bo ma np. inne poglądy, czy nadmierną gestykulację. Jeśli w grupie zabraknie gwiazdy, to może się ona rozpaść, ale w grupie mamy zazwyczaj do czynienia z więcej niż jedną gwiazdą. Druga zastępuje pierwszą. Bardzo dobrym pytaniem jest jednak nie ot to z kim chciałbyś siedzieć w ławce, ale z kim chciałabyś wyruszyć na m-czna wyprawę jachtem? Zaczęła się tu pewna komplikacja, polegająca na innym aspekcie wyboru: nie dlatego, że kogoś lubię wybieram, lecz dlatego ponieważ posiada pewne umiejętności. Czasem bowiem może to stanowić o życiu. W czasie II w. światowej zadawano pytanie „kogo chciałbyś mieć za tego, kto cię ubezpiecza od ogona?” (chodzi tu o pilotów myśliwców, które latały w parach). Tu też wchodzi w grę umiejętność pilota, czyli rozwija się struktura socjometryczna.

Socjometria - technika pozwalająca badać pewien typ relacji działających w grupie (co pozwala nam ułożyć socjogram). Tej sprawie poświęcono wiele uwagi ze względu na to, że w ten sposób badamy nieformalna strukturę grupy. Gwiazda często jest tu nieformalnym przywódcą. Byłoby dobrze, by przywódca formalny równałby się z przywódcą nieformalnym, bo zwiększa to efektywność grupy. Psychologowie zadawali również pytania „z kim nie chcesz…” ale tego typu zabieg mógł zwiększać odrzucenie dzieci, co mogłoby spowodować obniżenie wyników. Kierunek wpływu jest przeciwny do kierunku wypływu. Komunikowanie - w każdej grupie mamy pewną wiedzę na temat tego co się w niej dzieje. Struktura komunikowania sprowadza się do dwóch rzeczy:

1. są pozycje, gdzie osoby ja piastujące mają dużą wiedze o tym co się dzieje w grupie (struktura socjometryczna pokrywa się z siecią komunikowania). Psychologia plotki - Bartlet bawił się w „głuchy telefon” pokazując jak w trakcie przekazywania informacji zmienia się przekaz „Opowieść indiańska o walce duchów”, w psychologii zeznań świadków - obejrzenie sceny, powoduje dołożenie czegoś, czego tam nie było. W organizacjach społecznych przebiegają plotki - bardzo szybko wykonujemy cały szereg atrybucji, informacji, ale po to by dane zjawisko sytuacji w jakiej asie znajdujemy. jest to bardzo ważne! Ale ! Plotek byle komu nie przekazujemy, idzie to po liniach socjometrycznych (mówią temu kogo wybieram), powtarza się temu o kim sądzimy, że jest zainteresowany ta sprawą. Plotki w hierarchii organizacyjnej idą z dołu do góry, albo na jednym poziomie.

2. struktura komunikacyjna „koła”, gdzie możliwości porozumiewania są szerokie, ale względem wykonania zadania jest to złe; inna struktura to „gwiazda” . Więcej błędów popełnia się w kole, bo nie ma tu osoby, do której spływałyby wszystkie informacje. Jednak ludzie w kole są bardziej zadowoleni z pracy grupowej, w gwieździe bowiem, uczestnicy grupy mogli jedynie przekazywać informacje.

KOŁO GWIAZDA

AWANSE - w wielu grupach są takie pozycje, z którymi się łatwo awansuje, a są i takie, które stanowią ślepy zaułek. Struktura władz - jeżeli władza, to efektywne wywieranie wpływu (zróżnicowanie naszych pozycji w grupie jest zależne od tego, że jeden ma większy wpływ na innych a drugi mniejszy). To te trzy poprzednie struktury grupy dają się sprowadzić do struktury władzy - ten który jest gwiazdą w komunikowaniu się, ten ma władzę!

Skąd się bierze to, że jedna osoba ma władze nad innymi?

Społeczeństwo jest tak ułożone, że z p-ktu widzenia pewnych przepisów P ma władzę nad Q, rodzice mają władze nad dziećmi. Bardzo znaczna część władzy wynika z tego, że uznajemy , ze ktoś ma prawo wywierać na nas wpływ. Władza eksperta tego, który posiada informacje np. słuchamy lekarzy, zakładając, że posiadają wiedzę. Władza prawomocna -ktoś zostaje szefem, ma władzę ale wcale nie musi być ekspertem. Nagrody - członkowie grupy zachowują się tak aby zasłużyć na nagrodę, władza oparta na nagrodach - kierownik kieruje działaniami grupy manipulując nagrodami. Władza oparta na karze - członkowie zachowują się tak, aby uniknąć kary, prowadzi to jednak do negatywnego stosunku do tego, który te kary stosuje. Władza może jeszcze opierać się na identyfikacji, gdzie chodzi o to, że ja się identyfikując z kimś ulegam jego wpływom, robię to bo go lubię. Stosowanie pewnych nagród może prowadzić do identyfikacji. Internalizacja - ja akceptuję czyjąś władzę , bo uzewnętrzniłam takie same wartości, jakie przedstawia kierownik. Władza oparta na nagrodach i identyfikacji (internalizacji) nie wymaga dodatkowej kontroli czy Q zachowuje się tak jak wymaga tego P. Np. kara wymaga dodatkowej kontroli. By realizować władze opartą na karach wymaga ogromnego aparatu wykonawczego, który by wszystko sprawdzał. np. ustawodawstwo

najw. w str. władzy cechy

1. Kier.- kto to taki? pozycja

wzrost Holander>osoba wyw. wpływ

intelekt konc. cech. < 2. Od czego by osiągnąć cele

ekstrawertyk zależy kier.?

motywacja

odpowiedz. społ.

konc. sytuacyjna

KIEROWNICTWO ustala cele

planuje jak je osiągnąć

interakcyjna i to i to koordynuje

- charyzmat. cechy 3. Funkcje kier. ekspert

syt. przyw. i członków mediator

reprezentant

symbol

kozioł ofiarny

1)Kierownik - ten, który najwyżej stoi w hierarchii grupy, najwyżej stojący w strukturach władzy. Holander twierdził, że jest to osoba, która albo dzięki swoim cechom, albo pozycji powoduje, że wywiera wpływ, po to by grupa osiągnęła cele

Zastanawiając się nad kierownikiem uznano wg badań, że ci którzy są nieformalnymi lub formalnymi (w wojsku) są zazwyczaj wyżsi, ciężsi, w grę również wchodzi atrakcyjność fizyczna. Inteligencja - na pewno efektywni kierownicy są inteligentni i powinni tacy być ale w związku z tym nie mogą za bardzo odstawać od reszty. Dla człowieka bardzo inteligentnego wszystko bowiem jest jasne. Ekstrawersja - musi mieć łatwe kontakty z innymi.

UWAGA! brakuje ostatniego wykładu i AGRESJI Z ARONSONA, którą mieliśmy sami opracować --> [Author:Dorota Fr]

wykład z dnia 24.10.99 r.

wykład z dnia 21.11.99 r.

wykład z dnia 19.12.99 r.

wykład z dnia 27.02.00 r.

wykład z dnia 26.03.00 r.

wykład z dnia 9.04.00 r.

wykład z dnia 16.04.00 r.

przedmiot

zachowanie

_

grupa

+

8

---