Temat wykładu:

Determinanty dochodu narodowego

1. Teorie dotyczące czynników kształtujących DN:

• Teoria (ujęcie) podażowa

• Teoria popytowa

Twórcą teorii podażowej był J.B. Say. Wymyślił także prawo rynku. Jest to teoria, która rozwinęła się w XVIII wieku, rozwijała się w warunkach niedoboru rynkowego (ludzie chcieli więcej kupować, niż było towarów do sprzedaży).Teoria podażowa głosi, że każda podaż wykształci swój popyt, oznacza to, że w celu rozwoju gospodarki należy przede wszystkim rozwijać możliwości produkcyjne gospodarki.

Teoria popytowa rozwinęła się w czasie Wielkiego Kryzysu. Jej twórcą był J. M. Keynes. Podstawowe założenia teorii popytowej, głoszą, że produkcja jest określona przez popyt. Łączny popyt gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz eksport wyznaczają rozmiary produkcji, która tworzy dochody wykorzystywane następnie na konsumpcję. Jeżeli gospodarstwa domowe decydują się zaoszczędzić większą część swoich dochodów, to przedsiębiorstwa mogą sprzedać mniej dóbr, a zatem ograniczą produkcję i zatrudnienia, które z kolei zmniejszą dochody gospodarstw domowych i konsumpcję.

Według teorii J. M. Keynesa, głównym czynnikiem kształtującym DN jest popyt globalny.

AD = C + I + G + N_X

AD = Popyt globalny

N_X = Eksport netto (różnica między eksportem, a importem)

C = Popyt konsumpcyjny

Jeżeli państwo więcej importuje niż eksportuje to eksport przyjmuje wartość ujemną, dlatego zmniejsza się popyt globalny, co powoduje zmniejszenie DN.

Popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych składa się z 2 części:

• Popyt autonomiczny ( niezależny od bieżącego dochodu)

• Popyt konsumpcyjny finansowany z bieżących, rozporządzanych dochodów.

C = C + MPC • Y

C – Popyt autonomiczny

MPC – krańcowa słoność do konsumpcji

MPS – krańcowa słoność do oszczędności

Y – dochód

MPC oznacza część dochodu rozporządzalnego jaką gospodarstwa domowe są skłonne przeznaczyć na dodatkową, nieautonomiczną konsumpcję. Pozostałą część oszczędzają.

MPC = 0,7

MPS = 0,3

MPC + MPS = 1

S = -C + MPC * Y

S = -C + MPS * Y

AD = C + MPC * Y + I + G + N_X

PRZYKŁAD:

C = 10

MPC = 0,7

I = 20

G = 15

N_X = 5

Y = 0 AD = 10 • 0,7 • 0 + 20 + 15 + 5 = 40

Y = 10 AD = 10 • 0,7 • 10 +20 +15 +5 = 47

Kąt nachylenia wykresu zależy od MPC

Wykres funkcji popytu globalnego praz wykres funkcji konsumpcji umożliwiają przeprowadzenie analizy potencjału rozwojowego gospodarki. Sytuacją optymalną jest stan równowagi makroekonomicznej. Im ta równowaga znajduje się na wyższym poziomie, tym lepiej gospodarka się rozwija i większy jest Dochód Narodowy.

Równowaga makroekonomiczna oznacza, że popyt globalny jest taki sam jak globalna podaż (czyli większość produkcji i dochodów). Stan równowagi makroekonomicznej nosi także nazwę produkcja potencjalna, czyli przy której występuje pełne wykorzystanie czynników produkcji.

1. Jak na wykresie wyznaczyć produkcję potencjalną, czyli stan równowagi?

W celu graficznego wyznaczenia produkcji potencjalnej należy posłużyć się linią pomocniczą o nachyleniu 45^o.

Drugim sposobem wyznaczenia punktu równowagi jest przyrównanie wykresu funkcji S do wykresu funkcji popytu inwestycyjnego (I).

Jeżeli następuje przyrost popytu inwestycyjnego I to:

Przyrost produkcji nie jest tożsamy z przyrostem inwestycji. W wyniku wzrostu inwestycji w gospodarce wzrasta gospodarka.

W celu wyliczenia przyrostu produkcji równowagi należy posłużyć się mnożnikiem inwestycyjnym. Wartość mnożnika:

$$\propto = \frac{1}{1 - \ MPC} = \ \frac{1}{\text{MPS}}$$

Y_E =   ∝   *  I

∝ - mnożnik inwestycji

Teoria Keynesa zwana jest także teorią inwestycjonalizmu państwowego. W dobie kryzysu wzmożone wydatki państwa mogą stanowić impuls pobudzający wzrost gospodarczy.