Badania fizykalne – badania neurologiczne

Wywiad

Pytamy o przebieg chorób, które mogą mieć wpływ na występowanie chorób naczyniowych mózgu, predyspozycje genetyczne, nowotwory (guz mózgu), przypadki utraty przytomności i padaczki, urazy głowy, anizokorię, wymioty, nudności, bóle i zawroty głowy, zanurzenia pamięci. Objawy neurologiczne mogą się nasilać w trakcie infekcji górnych dróg oddechowych.

Badanie neurologiczne kończyn górnych

Uwzględnić która ręka dominuje.. zwracamy uwagę na symetrię, ułożenie, zanik mięśni, zniekształcenie stawów, przykurcze w stawach, ustawienie palców, obecność ruchów mimowolnych. Badamy ruchy bierne w stawach. Ruchy czynne oceniamy na podstawie samodzielnych ruchów pacjenta. Siłę mięśni oceniamy orientacyjnie, stosując test Barre – utrzymywanie kończyn górnych uniesionych i wyprostowanych. Napięcie mięśni badamy poruszając biernie kończyną w nadgarstku i stawie kolanowym. U zdrowego brak oporu/niewielki opór. Badamy odruch z mięśnia trójgłowego (opukując młotkiem neurologicznym jego ścięgno), odruch z mięśnia dwugłowego (opukujemy ścięgno przy zgiętym prawie pod kątem prostym przedramieniu), odruch promieniowy (opukujemy wyrostek rylcowaty kości promieniowej) i odruch łokciowy (z wyrostka łokciowego kości łokciowej). Badamy czucie temperatury (probówki z ciepłą i zimną wodą), badanie bólu wykonujemy w tych samych miejscach. Czucie głębokie oceniamy poruszając poszczególnymi palcami dłoni pacjenta (zamknięte oczy) i polecając powiedzieć mu którym palcem ruszamy.

Badanie neurologiczne tułowia

Zwracamy uwagę na asymetrię klatki i brzucha. Odruchy skórne brzuszne wywołujemy przez pociągnięcie po brzuchu drewnianą szpatułką/końcem młotka neurologicznego. Sprawdzamy obecność i symetrię odruchów brzusznych. Badamy czucie dotyku, temperatury, bólu.

Badanie neurologiczne kręgosłupa

Zwracamy uwagę na nieprawidłowości w zakresie ukształtowania i postawy. Badamy ruchomość, prosząc pacjenta o pochylenie się do przodu. Odległość palec – podłoga u os. Młodych powinna być równa 0 cm, u starszych kilka cm. Przy bólach kręgosłupa pacjent ma trudności z pochyleniem się do przodu. Następnie badany wykonuje odchylenie ku tyłowi oraz skłony na boki i rotacje.

Badanie neurologiczne kończyn dolnych

Badanie napięcia mięśniowego oceniamy układając rękę pod kolano leżącego na plecach pacjenta a następnie nagle unosząc jego nogę. Odruch kolanowy badamy uderzając młotkiem neurologicznym w więzadło rzepki, przy niewielkim zgięciu podudzia. Odruch może być wygórowany, żywy, prawidłowy, osłabiony, zniesiony. Wygórowane i żywe – niedowłady spastyczne, osłabione zniesione – niedowłady wiotkie i neuropatie. Odruch skokowy – ze ścięgna Achillesa, uderzamy w nie młotkiem n. przy lekko wyprostowanym stawie skokowym (osłabienie i brak w rwie kulszowej). Objaw Lasegue’a - zginamy w stawie biodrowym nogę wyprostowaną, co wyzwala reakcje bólową. Dodatni w rwie kulszowej. Odruch podeszwowy – przesuwamy końcem młotka n. po bocznym brzegu podeszwy. Dodatni polega na zgięciu podeszwowym palucha. Objaw Babińskiego – świadczy o zespole piramidowym. Przesuwamy metalowym końcem młotka po brzegu bocznym podeszwy. Dodatni to zgięcie grzbietowe palucha oraz rozstawienie pozostałych palców stopy.

Próby zbornościowe

Próba „palec – nos” - pacjent musi dotknąć palcem wskazującym czubka swojego nosa. Próba palec-nos ma dużą wartość diagnostyczną np. uszkodzeniu móżdżku, w których obserwujemy drżenie zamiarowe uniemożliwiające dokładne wycelowanie i dotknięcie nosa.

Próba „pięta – kolano” – pacjent przy zamkniętych oczach przesuwa piętą od kolana wzdłuż kości piszczelowej do stawu skokowego.

Próba Romberga - pacjent stoi ze złączonymi stopami i wyciągniętymi przed siebie kończynami górnymi. Następnie obserwuje się pewność stania oraz ewentualny kierunek padania chorego.

Badanie szybkości ruchów naprzemiennych - odwracanie, nawracanie

Objawy oponowe

Objaw sztywności karku – badamy zginając głowę pacjenta do klatki piersiowej, a odległość brody od klatki liczymy w cm.

Objaw Kerniga – oceniamy prostując kończynę dolną zgiętą w stawie kolanowym. Dodatni, gdy nie można tego zrobić

Drżenia patologiczne w spoczynku lub w określonej pozycji

• Atetoza – wolne, wykręcajace, wijące się ruchy w obrębie twarzy, dalszych części kończyn

• Dystonia – groteskowe wykręcenie korpusu, szyii

• Tiki – krótkie, skoordynowane, powtarzające się ruchy

• Dyskineza – rytmiczne, powtarzalne, dziwne ruchy twarzy i jamy ustnej

Ocena mowy

• Dysfonia lub afonia głosu wynika z chorób krtani lub jej nerwów, zmiana siły, barwy, tonacji głosu brzmiąca jak chrypka lub szept

• Dyzartia – uszkodzona kontrola mięśni warg, języka, podniebienia lub gardła. Mowa nosowa, niewyraźna, ale treść zachowana. Uszkodzenie unerwienia ruchowego w ośrodkowym ukłądzie nerwowym, parkinsonie, chorobach móżdżku.

• Afazja – zaburzenie tworzenia lub rozumienia mowy w wyniku upośledzenia ośrodków mowy w korze mózgowej, może być:

• Ruchowa -  w której zostaje zachowane rozumienie cudzej mowy, odpowiedzi formułowane są w myślach, ale bez możliwości ich artykulacji w słowach; jedna z postaci apraksji, której często towarzyszy aleksja,

• Czuciowa - objawia się niemożnością syntezy usłyszanych dźwięków w słowa, w związku z czym chory ma trudności w rozumieniu tego, co się do niego mówi, nie odczytuje też często komunikatów pisanych (tzw. afazja semantyczna)

• Amnestyczna - polegającą na utracie zdolności nazywania przedmiotów, stanów czy zjawisk, które chory potrafi określić opisowo. 

• Agnozja – zaburzenie poznania zmysłowego

• Apraksja – zaburzenia działania

• Logoklomia – powtarzanie głoski w danym wyrazie

• Palilalia – powtarzanie słowa

• Akalkulia – utrata zdolności liczenia

• Alkesja – utrata rozumienia zdolności tekstu pisanego

• Agrafia – utrata zdolności pisania

• Iteracja – powtarzanie tych samych zdań jako odpowiedzi na pytania