ANTYK	ŚREDNIOWIECZE	RENESANS	BAROK	OŚWIECENIE	ROMANTYZM	POZYTYWIZM
-Biblia -Mitologia Grecka -Filozofowie: Sofokles, Arystoteles, Platon, Zenon z Kiton. -Epika: Epopeja, Satyra -Liryka: Epigramat, Pieśń, Tren -Dramat: Tragedia, Komedia. -Motywy: Carpe diem, Vanitas -Król Edyp -Horacy: Exegi Monomentum (J.Kochanowski, nawiązywał)	-Pieśń o Rolandzie -Dzieje Tristana i Izoldy -Bogurodzica -Rozmowa Mistrza Polikarpia ze Śmiercią; Metento Mori Dance Macabre -Boska Komedia (Dante) -Filozofia: Augustynizm, Tomizm, Franciszkanizm -Liryka: Hymn, lament, poezja liturgiczna -Epika: hagiografia, kronika -Dramat: misterium, mirakle	-Odrodzenie -Jan Kochanowski: Hymn – Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary, Pieśń o Cnocie, Pieśń o Dobrej Sławie, Pieśń o spustoszeniu Podola, Niezwykłym i nie Leda piórem opatrzony -Fraszki – Do gór i lasów, Na dom w Czarnolesie, -Pieśni; V,XII,XIV – patriotyzm; XVI, XXV – renesansowe; XIX – humanizm, X – artystyczny geniusz Treny – V, VI, VII -Wiliam Szekspir – Makbet, Dramat Szekspirowski; zerwanie Z3J(CMA); decorum, jedności estetyki, brak chóru, sceny zbiorowe, budowa: prolog, zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny, rozwiązanie, zakończenie. -Antropocentryzm, Reformacja, Luteranizm, Kontrreformacja, humanista, „Homo sum, humani Nil a me alienuj puto”, Exegi Monomentum, carpe diem, topos arkadii, epikureizm, horacjanizm.	-niereuglarny kształt, -zainteresowanie metafizyką, -indeks ksiąg zakazanych -racjonalizm, panteizm Empiryzm: John Lock. -Galileusz -Marnizm, Konceptyzm, Rokoko, Klasycyzm -anafora, koncept, gradacja, przerzutnia, inwersja, paradoks, antyteza, hiperbola, oksymoron, paralelizm -Jan Andrzej Morsztyn: Do Trupa, Niestatek, O Swej Pannie, Do Panny, -Daniel Naborowski: Marność „marność nad marnościami i wszystko marność”, krótkość żywota -Wacław Potocki: Pospolite ruszenie, Zbytki polskie, -Molier: Świętoszek, komizm: sytuacyjny, charakterologiczny, językowy, karykatura, groteska	-Aufklärung, rozum, Poznanie świata -Klasycyzm, Sentymentalizm, Rokoko -Racjonalizm, Empiryzm, tabula rasa, Humanitaryzm, Irracjonalizm, utylitaryzm -człowiek oświecony -Ignacy Krasicki: Satyra- Do Króla, Pijaństwo. -Hymn Do Miłości Ojczyzny-patriotyzm, Najwyższa cnota	-Rewolucja Francuska -Indywidualizm, Mistycym, Artysta, Realizacja „absolutu”, Natura, Uznanie, Uczciwość, Ludowość, Mesjanizm, Orientalizm, Werteryzm, Bajronizm, Wallenrodyzm, -bohater Werteryczny, Bajroniczny, Wallenrodyczny, Romantyczny Wieszcz, -Preromantyzm (Goethe Werter) Bohater romantyczny, Żyje marzeniami, -Faust –tragedia Chwilo Trwaj,/Jesteś taka Piękna, aktywizm, sens Ludzkiego istnienia, możliwości poznawcze, Dramat romantyczny, -Adam Mickiewicz – Dziady CZ. III – dr. romantyczny, mesjanizm, prometeizm, przemiana, Sceny martyrologiczne, Jednostka wybitna, liryczny monolog, bunt prometejski, zerwanie z zasadami dramatu antycznego, Motyw MATER DOLOROSA, powstanie dekabrystów -Pan Tadeusz – epopeja, inwokacja, wszechobecny narrator, kult polskości i tradycji, idealizacja ojczyzny, Jacek Soplica (ks. Robak),arystokracja, Symbole: kult Napoleona, ziarno, Soplicowo. -Ballady i romanse: Romantyczność(manifest poetycki),Świteź(motyw historyczny), Świtezianka(nie ma zbrodni bez kary), Sonety Krymskie(obca kultura, tęsknota, refleksje nad życiem, egzotyczne piękno) -Autobiografizm; - Oda do Młodości -Juliusz Słowacki: Kordian-dramat romantyczny, krytyka przywódców powstania listopadowe i ocene, zerwanie z Z3J. -Grób Agamennona, Testament Mój, Hymn (Smutno Mi Boże!) -Zygmunt Krasiński – Nie Boska Komedia – dramat romantyczny, nawiązanie do Boskiej Komedii Dantego. -Prowidencjalizm, zerwanie z Z3J,otwarta kompozycja, wprowadzenie duchów, problematyka narodowa, ludowość, -Cyprian Kamil Norwid – Fortepian Szopena, Coś Ty Atenom Zrobił Sokratesie, Do Obywatela Johna Brown, Bema Pamięci Żałobny Rapsod	-realizm, użyteczny, pewny i ścisły -poznanie jednostki jako cząstki społeczeństwa i ludzkości. -Scjentyzm-zaufanie do nauki H.Spencer -Utylitaryzm-John Stuart Mill -Ewolucjonizm – Herbert Spencer -Determiznizm -Realizm-rzeczywistość, wierny Obiektywy, obserwacja -Naturalizm-kier.literacki, Emil Zola,scjentyzm,skrajny obiektywizm -rusyfikacja, germanizacja. -praca organiczna, praca u podstaw, asymilacja Żydów, emancypacja kobiet -literatura piękna: Powieść: -realistyczna, historyczna, naturalistyczna, -nowela, obrazek -Fiodor Dostojewski – Zbrodnia i Kara ( Raskolnikow), psychomania -Bolesław Prus – Lalka,powieść realizmu krytycznego,idealizm Wokulski, Rzecki, Ochocki, warstwy społeczne, miłość platoniczna, -topos świata jako teatru(marionetki wszystko marionetki) -Henryk Sienkiewicz – Potop, Krzyżacy, trylogia „ku pokrzepieniu serc” – powieść historyczna.

MŁODA POLSKA MODERNIZM	20-LECIE MIĘDZYWOJENNE	LITERATURA WSPÓŁCZENA II WOJNA ŚWIATOWA	LITERATURA WSPÓŁCZESNA LITERATURA POWOJENNA
-modernizm, dekadentyzm, symbolizm, impresjonizm, naturalizm, ekspresjonizm -Artur Schopenhauer – dekadentyzm, pesymizm, nirwana, pasmo cierpień -Henryk Berkson – élan vital (pęd życiowy), intuicja -Fryderyk Nietzsche – indywidualizm, nadczłowiek, własna moralność, odrzucenie moralności chrześcijańskiej -Karol Marks, Fryderyk Engels – Marksizm, myśliciele rewolucyjni -Motywy – motyw tatrzański, motyw artysty (kapłana), Hasło – „sztuka dla sztuki” -Symbole – łabędź, jednorożec – tajemnica, zagadka. Orzeł, Albatros – artysta wzgardzony przez tłum -Kazimierz Przerwa – Tetmajer- -Hymn do Nirvany, Melodia Mgieł Nocnych, Nie wierze w Nic, Anioł Pański, Evviva L’arte, -Leopold Staff – Sonet Kowal, Deszcz Jesienny(dekadentyzm), O Miłości Wroga, Przedśpiew(epikureizm, franciszkanizm, humanizm renesansowy) -Stanisław Wyspiański -Wesele, dwa plany Realistyczny, Fantastyczny -arkadyjski obraz wsi, mit chłopa-oracza chłopa-kosyniera -tematyka narodowa, odwołania Wernyhora,Stańczyk,Bitwa pod Racławicami, Bitwa pod Grunwaldem. -Chłopi – antyurbanizm, wieś oaza spokoju, -trzy ciągi fabularne: -obraz gromady chłopskiej, -kalendarz obyczajowo-obrzędowo-liturgiczny -rytm przyrody, czas cykliczny -naturalizm, impresjonizm, symboizm -Stefan Żeromski – Ludzie Bezdomni: -bezdomność rzeczywista, wynikająca z założenia, że będzie się służyć idei, ekonomiczna, społeczna, polityczna, duchowa -albumowy charakter scen, synkretyzm poetyk: symbolizm, naturalizmu, impresjonizmu, indywidualizacja języka postaci, wielogłos narracyjny, zakończenie otwarte. -rzeźba Wenus z Milo, Rybak, TOMASZ JUDYN Joseph Conrad – akcja w Kongo, handel, plemiona -symbole w utworze Podróż Marowa: poznania, wędrówki duchowej, Jądro Ciemności: symbol niszczącej cywilizacji, ludzkiej duszy, degeneracji Kurtza, ciemnej strony ludziej psychiki, symboliczna nazwa Czarnego Lądu, różne aspekty zła, problemy związane z etycznym aspektem.	-Henry Bergson – Intuicjonizm, intuicja i instynkt -William James – Pragmatyzm, wartość poznania zależy od poznającego -Edmund Husserl – Fenomenologia, poznanie dostępnych aspektów rzeczywistości -Ekspresjonizm, Formizm, Futuryzm, Dadaizm, Awangarda Francuska, Nadrealizm, Neoklasycyzm, Grupy literackie: Ekspresjoniści: Jan Kasprowicz, Jarosław Iwaszkiewicz, Skamander-Juliam Tuwim, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz(grupa bezprogramowa) Futuryści: Bruno Jasieński Awangarda Krakowska: pierwsza awangarda, Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Kult 3xM Miasto Masa Maszyna Druga Awangarda: Konstanty Ildefons Gałczyński, Katastrofizm, tendencje antyfaszystowskie (ŻAGRY, KWADRYGA). -Bolesław Leśmian – W Malinowym Chruśniaku, erotyk, miłość franciszkańska, platońska; wątek Tristana i Izoldy, Don Juana, -Juliam Tuwim – Do krytyków, Wiosna, Do Losu (nawiązanie do ody Horacego Exegi Monomentum) -WITALIZM – pochwała życia. -Stefan Żeromski – Przedwiośnie -programy: Szymona gajowca, komunistów, -Motyw Szklanych domów, -rewolucja bolszewicka 1917, -Baryka, bohater dynamiczny, -Nawłoć = Soplicowo -Witold Gombrowicz – Ferdydyrke, temat: zmagania z formą; gęba, pupa, upupianie. -trzy części: 1.szkoła 2.Młodziakowie 3.Dworek Hurleckich -Zofia Nałkowska – Granica: ekonomiczna-społeczna, moralna, odporności psychicznej, psychologiczna, filozoficzna, ZENON ZIEMBIEWICZ, -Maria Kuncewiczowa – Cudzoziemka- analiza wewnętrznego świata jednostki, portret psychologiczny kobiety niespełnionej, symbolika : nigdy się nie pogodziła ze swoim życiem, AUTOBIOGRAFIZM -Stanisław Ignacy Witkiewicz – Szewcy: czysta forma, nowa sztuka; odpolitycznienia sztuki, wyzwolenie się sztuki spod rygorów sztuki realistycznej, eksperyment; specyficzna kreacja bohaterów, brakt tradycyjnego toku akcji, nowatorski język. Na rewolucji najwięcej korzystają ludzie inni Ci, którzy ją przeprowadzili, rewolucja pożera własne dzieci, ludzie, którzy zdobyli władze staną się tacy sami jak Ci, którym tę władzę odebrali. -Franz Kafka – Proces – Powieść o zwolnieniu: sąd to instytucja schierarchizowana i zbiurokratyzowana, człowiek staje się narzędziem, przedmiotem; samotności, człowieku uzależnionym, winie: wynikającej z biernej postawy wobec zycia, wpisanej w winę absolutną, -Michał Bułhakow – Mistrz i Małgorzata – dobro i zło kwestia milosierdzia, absurdy moskiewskiej rzeczywistości, inspiracja Faust Goethego, wątki biblijne.	-pokolenie starsze – Czesław Miłosz -pokolenie Kolumbów – Krzysztof Kamil Baczyński -socrealizm – kierunek w sztuce radzieckiej Tadeusz Borowski – człowiek zlagrowany – człowiek odrzuca prawa kodeksu etycznego , walka o przetrwaniem, tragizm więźnia. -behawiorystyka - zachowanie -Pożegnanie z Marią, Dzień na Harmenzach, Proszę Państwa do Gazu, U nas w Auschwitzu, -Gustaw Herling-Grudziński – Inny Świat – człowiek złagrowany – chęć przeżycia za wszelką cene, pozbawiony wrażliwości, Degradacja psychiczna człowieka -Hanna Krall – Zdążyć Przed Panem Bogiem – Holocaust, getta, -Marek Edelman – ironicznie obnaża fałszywą tendencje do poetyzacji i uwznioślenia walczących, zrywa z pomnikową, martyrologiczną tradycją mówienia o naszych powstaniach niepodległościowych, zrywa z tradycyjnym wizerunkiem powstania-bohatera, postaci-pomnika, demitologizuje ludzką śmierć -„Ostateczne Rozwiązanie” -Czesław Miłosz – Campo Di Fiori, -Krzysztof Kamil Baczyński – pokolenie Kolumbów – apokaliptyczne wizje końca świata. Z głową na karabinie, Historia, Pokolenie, Elegia o chłopcu Polskim, -arkadia,światło, ciemość, katastrofizm historyczny, słowa klucze: grom,mit,deszcz,drzewo. -Tadeusz Różewicz – skrótowość, hasłowość, brak interpunkcji, Lament, Ocalony.	-Witold Gombrowicz – Trans Atlantyk, słowo klucz: Ojczyzna. FORMA, -Stanisław Mrożek – Tango – parodia dramatu rodzinnego, dramat o rozkładzie rodziny, analizą społeczeństwa w państwie totalitarnym, dramatem o dwóch modelach społeczeństwa. Gł. Wątek: ostrzega przed nihilistycznym buntem przynoszącym anarchię. Scena-Symbol: scena tańca, chaos etyczny i moralny, zniewolone i sterroryzowane społeczeństwo -elementy groteski i absurdu: odwrócenie tradycyjnych ról, czarny humor, parodie literackie, karykaturalność i przerysowanie postaci, łączenie przeciwstawnych kategorii etnicznych, absurdalny finał sztuki, deformacja świata, zderzenie stylu wysokiego i niskiego, wykorzystanie formy dramaty mieszczańskiego -Albert Camus – Dżuma – powieść egzystencjalna, elementy egzystencjalizmu: przekonanie o absurdalności istnienia, osamotnienie, różnicą -Parabola-Dżuma jako alegoria zła oraz metafora śmierci. -Czesław Miłosz – Piosenka o Końcu Świata, Który skrzywdziłeś, -Zbigniew Herbert – Potęga Smaku, Raport z oblężonego miasta, Nike, która się nie waha -Wisława Szymborska – Rehabilitacja, Głos w Sprawie Pornografii -Miron Białoszewski – Podłogo, Błogosław, O Obrotach Rzeczy -Jan Twardowski – Do moich uczniów, Sprawiedliwość, Spieszmy się.