PIERWOTNIAKI - Część królestwa Protista - Rozmiary: od 1 mikrometra (Micromonas sp.) przez kilku mm (Stentor sp.) do kilkunastu cm u niektórych otwornic (Foraminifera) - Formy zwierzęce, roślinne i pośrednie - Środowisko: woda i inne organizmy (tu jeszcze coś było... ;/) 1. Kryteria podziału: * sposób poruszania się * sposób pobierania pokarmu * pokrycie ciała 2. Podział sztuczny, grupy polifetyczne. WICIOWCE 1. Organelle ruchu: wicie (jedna lub więcej) zwykle długie, nieliczne, ruch falujący; 2. Podłużny podział komórki; 3. Pokrycie ciała - pellikula; Wić: 1) Wypustki cytoplazmatyczne; 2) Wewnętrzny szkielet z mikrotubul: aksonema - układ 9 + 2; 3) Część tkwiąca w cytoplaźmie komórki: kinetosem; 4) Budowa charakterystyczna dla wszystkich wici i rzęsek w kom. eukariotycznych; Aksonema - 9 dubletów mikrotubul obudowanych + 2 mikrotubule centralne Ruch: 1) Fala od podstaw do wierzchołka - wić popycha komórkę; 2) Fala od wierzchołka do podstawy - wić ciągnie komorkę; Wiciowce roślinne: 1) Niekiedy obecność celulozy w pokryciu ciała; 2) Stigma i fororeceptor; 3) Skrobia (lub podobny - paramylon) - materiał zapasowy; 4) Auto- lub mikskotrofia, czasem heterotrofia; 5) Obecne plastydy (zawierające chlorofil); 6) Euglena sp.: - 2 wici wyrastają z ampułki; - wrzecionowaty kształt; - 20-200 mikrometrów; - miksotrofia; - cysty jako formy przetrwalne euglen; Euglena desses - wygina się robakowato; Euglena acus - sztywna ZARODZIOWCE 1. Odżywianie: fagocytoza; 2. Podział poprzeczny komórki; 3. Organelle ruchu: pseudopodia: - wypustki cytoplazmatyczne; ` - zwykle tymczasowe, rzadziej stałe; - bok szkieletu z mikrotubul, albo nie ma on struktury aksomeny; 4. Brak cytoszkieletu; 5. Petikula: cienka błona komórkowa bez wzmocnień lub z zewnętrznym pancerzykiem; Pseudopodia: 1) Filopodia - cieńkie; 2) Retikulopodia - z poprzecznymi połączeniami; 3) Aksopodia - sztywne, w osi szkielet z pęku mikrotubul; 4) Lobopodia - szerokie, płotkowate; 5) Rola: - lokomocja; - chwytanie pokarmu; - przyczep ciała do pancerzyka; Ameby nagie: 1) pelikula - błona kom. bez wzmocnień; 2) Ektoplazma (z żelu) gęsta, bez ziarnistości; 3) Endoplazma - rzadka (zol), z ziarnistościami; 4) Ameba sp. Ameby oskorupione: 1) Zewnętrzny pancerzyk (domek); 2) Arcella sp.: - występowanie: błonka powierzchniowa wody, rzęsa, mchy; - domek endogenny, zbudowany z sub. organicznych pochodzenia wewnętrznego; - kom. przyczepione do pancerzyka za pomocą epipodiów 3) Difflugia sp.: - występowanie: osady denne, - domek egzogenny; |
ORZĘSKI (Ciliata) 1. Kinetach - rzeski w południowych rzędach; 2. Pokrycie ciała - korteks; 3. Cytosom, cytopyge; 4. Dualizm jądrowy (mikronukleus, makronukleus); 5. Koniugacja - proces płciowy; 6. Podział poprzeczny - rozmnażanie bezpłciowe; Rzęski (Cillia) 1) Budowa podobna do wici; 2) Krótsze, liczne, sztywne; 3) Południowe rzędy rzęsek; 4) Kinetosomy rzęsek należące do jednej kinety są połączone pod błoną komórkową w postaci włókien; 5) Trichocysty - pałeczkowate, wyrzucone na zewnątrz podczas zagrożenia; 6) Sztywny kontekst uniemożliwia fagocytozę w dowolnym miejscu; 7) Wydzielona część powierzchni komórki o cienkiej pelikuli służy do fagocytozy (cytostom); 8) Usuwanie resztek niestrawionego pokarmu (cytopyge); Orzęsienie: 1) Somatyczne - lokomocja, dotyk; 2) Adonalne - zdobywanie pokarmu; - przekształcenia rzęsek adonalnych: * kinetosomy rzęsek zbliżających się do siebie; * powstają zespoły rzęsek działające wspólnie; Jądra: 1) Mikronukleus - diploidalny, funkcje generatywne (rozmnażanie); 2) Makronukleus - poliploidalny, funkcje wegetatywne (biosynteza białek); Pantofelek: 1) Wrzecionowaty kształt; 2) Do 300 mikrometrów; 3) Otrzęsienie somatyczne: równoległe kinety na całym ciele - około 12 tysięcy rzęsek u pantofelka); Wirczyk: 1) Organizm osiadły; 2) Przyczepia się do twardego podłoża, często w grupach; 3) Kształt kielicha; Małżynek: 1) Grzebietobrzusznie spłaszczony; 2) 300-400 mikrometrów; 3) Drapieżne; 4) Orzęsienie adoralne; 5) Orzęsienie somatyczne; Apicomplexa 1) Wyłącznie pasożytniczy ( gł. wewnątrzkomórkowo); 2) Kompleks apikalny (?); 3) Pokrycie ciała: - 2 błony komórkowe; - mikrospory; 4) W stadium dojrzałym brak organelli ruchu: - ruch ślizgowy; - ruch dzięki zmianie kształtu; 5) Skomplikowany cykl życiowy; Gregaryny: 1) Pasożyty głównie układu pokarmowego bezkręgowców; 2) ok. 350 mikrometrów; 3) Ciało podzielona na protometr i deutrometr; 4) Sporozoit - pierwsze stadium; 5) Cykl rozwojowy; CNIDARIA - PARZYDEŁKOWCE Dwuwarstwowce - ekto- i endoderma i ich pochodne. Tkankowce - Epithelioza Naddział: tkankowce właściwe - Eunetozoa Dział: promieniste - Radiata Typ: parzydełkowce - Cnidaria Podtyp: Metagenetica (przemiana pokoleń - metageneza) .... Cechy charakterystyczne: 1. Organizmy wyłącznie wodne, w większości morskie; 2. Obecność komórek parzydełkowych (knid); 3. Dwie postacie morfologiczne - osiadły polip i wolnopływająca meduza; 4. Obecność bezkomórkowej mezoglei lub zaopatrzonej w nieliczne komórki mezenchymy; 5. Dwuwarstwość: ektoderma (epiderma) i entoderma (gastroderma); 6. Promienista budowa ciała; |
Gromada Hydrozoa (stubigłowy): 1) Dominuje polip; 2) Prosta jama chłonąco-trawiąca; 3) Ektodermalne ganody; 4) Dominują formy kolonijne, morskie; 5) Hydra sp. - stopa - za jej pomocą przyczepia się do podłoża; - Hypostop - stożek gębowy; - biegun oralny - jama gębowa; - biegun analny - odbyt; - w pokrywie dominują komórki nabłonkowo-mięśniowe; - pomiędzy nimi drobne komórki nerwowe; Komórki parzydełkowe: 1) Przekształcone komórki imerstycjalne; 2) Dwa podstawowe typy: - spirocysty - parzydełka bez knidocytu, kapsuła zawiera zwiniętą spiralną nić działającą na zasadzie spężyny; - nematocysty - parzydełka z knidocytem, których nić po wystrzeleniu zostaje odrzucona; *stoma.... Cordylophra capis: 1) Pochodzi z rejonu ponto-kaspijskiego. W Bałtyku od 1800 r.. Szybko rozprzestrzenia się, w tej chwili obecna na wszystkich kontynentach oprócz Arktyki, w wodach słonych... 2) Gametofory rozdzielnopłciowe, siedzące, osadzone bezpośrednio na kolonii pod hydrantami. Kolejne stadium to larwy (planule). Brak swobodnie pływających meduz - nie odrywają się od koloni. 3) Monopoidalne kolonie, gałązki sadzone po kilka na stolonie. 4) Perisark pokrywa tylko pień kolonii, polipy bez tek. Scyphiza (krążkopławy): 1) Ganody jaskrawo zabarwione u samic - różowe czerwone, pomarańczowe; 2) Komórki płciowe - endoderma; 3) Drobne, samotne polipy, jama chłonąco-trawiąca polipów podzielona czteroma przegrodami; Koralowce - Anthozoa: 1) Żyją pojedynczo lub kolonialnie; 2) Wytwarzają wapienne lub rogowe szkielety; 3) Liczbie przegród odpowiada liczba ramion, do których wnikają komory; 4) Wolne brzegi sept zgrubiałe - nici gastralne zaopatrzone w komórki parzydełkowe; 5) Jama gastralna podzielona septami: 6 lub wielokrotności, czasem 8; na nich entodermalne ganody, septy zupełne, niezupełne; 6) Wykształcona tarcza gębowa, otwór gębowy na dnie gardzieli; 7) Tylko postać polipa; Hexacorallia: 1) Ektodermalne szkielety; 2) formy kolonijne lub pojedyncze; Korale madreporowe: 1) Korale rafotwórcze, k. kamienne, k. rafowe - określa się też jako koralowce kamienne lub madreporowce, 2) Należą do nich drobne, osiadłe, przeważnie kolonijne polipy; |
|---|