Znaczenie bakterii w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Bakterie, dzięki zróżnicowanemu metabolizmu, zdolne są zasiedlać różne, często skrajne środowiska. Spotkać je można w wilgotnej glebie, oceanie, jeziorze, osadach dennych, gorących źródłach, w powietrzu w formie przetrwalników. Pełnią w ekosystemach zróżnicowane, bardzo ważne funkcje.
 

Pozytywne znaczenie w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Bakterie saprofityczne:

- pełnią rolę reducentów w łańcuchu troficznym, rozkładają martwą materię organiczną, przyczyniając się do obiegu pierwiastków w przyrodzie.

Sinice:

- główny producent tlenu i biomasy w zbiornikach wodnych

Bakterie diazotroficzne:

- wiążą azot atmosferyczny, wzbogacają glebę i organizmy w jego przyswajalne biologicznie formy

Bakterie chemosyntetyzujące:

- utleniają związki mineralne, przyczyniają się do obiegu pierwiastków w ekosystemach, szczególnie bakterie nitryfikacyjne

Bakterie brodawkowe:

- umożliwiają roślinom motylkowych wzrost na glebach ubogich w azot

Bakterie bytujące w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka, wspomagają rozkład celulozy, ułatwiają trawienie i wchłanianie związków odżywczych, są źródłem witamin z grupy B i witaminy K.

Sinice i niektóre gatunki grzybów wchodzą w symbiozę, dzięki czemu plechy porostów mogą zasiedlać trudno dostępne tereny.
 

Negatywne znaczenie w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

 

Wydzielanie do środowiska toksyn

Rozwój pasożytniczych bakterii wewnątrz organizmu powodujący choroby

Toksyny:

Toksyna jadu kiełbasianego – wydzielana przez bakterie Clostridium botulinum; rozwija się m.in. w zanieczyszczonych konserwach mięsnych, prowadzi do groźnej choroby, botulizmu (powoduje poważne zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego), prowadzi do śmiertelnego zatrucia

Toksyna gronkowcowa – produkowana przez Staphylococcus aureus, znajduje się w lodach, kremach, majonezie. Prowadzi do ostrych zatruć pokarmowych (biegunka, wymioty, bóle brzucha)

U roślin powodują nekrotyczne plamy na liściach i pędach, więdnięcie kwiatów, niszczenie owoców, powstawanie narośli, guzków, brodawek.

Choroby zwierzęce i ludzkie pochodzenia bakteryjnego:

Nosacizna – pałeczka nosacizny (konie, muły, osły – przewlekłe stany zapalne jamy nosowej)
Wąglik – laseczka wąglika – stany zapalne, nacieki skórne na szyi, błonach śluzowych, często prowadzi do śmierci (broń biologiczna kategoria A).
 Krętek kiły, dwoinka rzeżączki – choroby przenoszone drogą płciową (choroby weneryczne)  Pałeczka duru brzusznego, pałeczka czerwonki, przecinkowiec cholery – dostają się z zanieczyszczoną woda lub jedzeniem (choroby układu  pokarmowego)  Dwoinka zapalenia płuc, pałeczka krztuśca, prątek gruźlicy – przenoszone drogą kropelkową, schorzenia układu oddechowego  Pałeczka duru plamistego powoduje tyfus   Pałeczka dżumy ( pchły, szczury, ludzie)   

 W organizmie mogą występować bakterie niepowodujące objawów chorobowych. Przykładem jest pałeczka  okrężnicy, bytująca w jelicie grubym. Jest ona wskaźnikiem zanieczyszczenia wody ściekami komunalnymi, gdyż  obecna jest w ludzkim kale.

  Walka i profilaktyka chorób bakteryjnych:

1. przestrzeganie zasad higieny

2. szczepienia ochronne (odporność na dany gatunek bakterii i chorobę)                                                                                                         Dwoinka zapalenia płuc

3. antybiotyki – substancje chemiczne działające bakteriostatycznie lub bakteriobójcz

4. metody konserwacji żywności – zamrażanie, gotowanie, wędzenie, kwaszenie, solenie, suszenie, zasładzanie

5. Schemat przedstawia mechanizm działania antybiotyków.