Wykład 6.10.2015
Ustawa dnia 18 grudnia 2003 o zakładach leczniczych dla zwierąt
Tok postępowania lekarskiego w każdym wypadku i podstawowe pojęcia
Badania – exploratio, examinatio
Rozpoznawanie – diagnosis
Rokowanie – prognosis
Leczenie – therapia
Zapobieganie – prophylaxis
Rodzaje badań
Badanie polega na ustalenie objawów i zmian czyli odstępstw od normy.
Badanie kliniczne (fizykalne) podstawowe
Badania specjalistyczne (dodatkowe) analityczne i instrumentalne (EKG, sekcja, morfologia, biochemia, badanie wydzielin, badania laboratoryjne)
Objawy symptomata
Przedmiotowe (obiektywne) specyficzne i niespecyficzne, głowne i towarzyszące
Podmiotowe (subiektywne) – manifestacja zachowaniem przez zwierze potencjalnego problemu
Badanie kliniczne ma 5 metod: (alfabetycznie + łacina na pamięć!!)
Oglądanie – inspectio
Omacywanie – palpatio
Opukiwanie – percusio
Osłuchiwanie – auscultatio
Mierzenie – mensuratio
Oglądanie – inspectio
Bezpośrednie – okiem nieuzbrojonym - od ogólnego oglądania zwierzęcia, od głowy ku tyłowi. W przypadku zauważenia zmian staramy się ustać i zapamiętać:
Miejsce (lokalizację)
Wielkość
Ksztalt
Barwę
Charakter (rodzaj) zmian
Pośrednie – za pomocą sprzętów i aparatów
Endoskopia – oglądanie wewnętrzne – oglądamy przede wszystkim błony śluzowe
Rinolaryngoskopem – oglądamy wnętrze krtani
Otoskop – przwód słuchowy
Gastroskop – błony śluzowe żołądka
Oglądać można także przy pomocy lupy, szkła powiekszającego lub ultrasonografu, tomografu
Omacywanie palpatio
Dotykanie lub uciskanie/ugniatanie badanych części ciała lub narządów palcami lub dłonią
Omacywanie może być bezpośrednie (skóra, rogi, jama ustna), lub pośrednie (tętno, węzły chłonne, wątroba, pod tkankami, pod skórą)
Przy porównywaniu ciepłoty zewnętrznej na całym ciele mierzy się grzbietem dłoni
Konsystencja (spoistość tkanek i narządów) i omacywanie bólowe
Oporna (jędrna, mięsista) – nerka, wątroba, tkanki wracają do normalnego położenia
Ciastowata – jak ucisne to dołek zostaje, można dużo bardziej ucisnąć niż przy opornej
Fluktująca – płyn, po naciśnięciu płyn idzie do drugiej ściany i wraca, najpierw powoli a potem pach pach
Twarda - kość
Odmowa – jest gaz, po dotyku będzie trzeszczenie i przemieszczanie gazu
Opukiwanie percusio
Ocena odgłosu opukowego, powstającego przez drgania opukiwanych tkanek. Fale przenoszone przez uderzenie i odbite nakładają się na siebie tworząc falę interferencyjna dając odgłos opukowy (wypuk)
Opukiwanie można wykonywać metodą bezpośrednią (zatoki, jak tkanek oddzielających jest mało)), lub pośrednią palcem o palec/ młoteczkiem i plezimetrem
Są tkanki wzorcowe do opukiwania.
Można tak badać tylko narządy bezpośrednio przylegające do powłok ciałą.
Odgłos opukowy – wypuk
Bębenkowy – nad płucami ale przy dużej powietrzności i cienkiej ścianie klatki piersiowej (np. U chartów i yorkach), albo zatoki
Jawny – bardziej powietrzny niż miąższowy, wzorcem są płuca
Stłumiony bezwzględnie lub względnie (przytłumiony) – powstaje na mięśniach, nad bezpowietrznymi tkankami (nerki, wątroba)
Odgłosy opukowe pośrednie – zajawny, pudełkowy, pękniętego garnka, metaliczny
Osłuchiwanie auscultatio
Polega na ocenie dźwięków (szmerów, szumów, tonów) pochodzących w trakcie pracy z niektórych narządów wewnętrznych. Najczęściej wykonuje się je metodą pośrednią przy użyciu stetoskopu lub fonendoskopu.
Mierzenie
Liczba tętna, oddechów, ruchów żwacza
Ciepłoty wewnętrznej ciała
Grubość podściółki tłuszczowej, wzrost
Parametry mierzalne w gabinecie są inne niż te w domu, bo zwierze się denerwuje.
Rodzaje rozpoznania –> wiarygodność rozpoznania
Pewne (diagnosis certa) – przy jednostkach chorobowych standartowych, z testami np. Białaczka, FIP u kotów, bruceloza
Niepewne (diagnosis incerta s. Dubia) = podejrzenie suspitio – najczęstsze po badaniu klinicznym zwierzęcia
Błędne (diagnosis falsa)
Rokowanie prognosis
Co do życia (prognosis quod vitam) – co do zwierząt towarzyszących
Co do zdrowia (prognosis quod valetudinem) – co do zwierząt gospodarskich
Rodzaje rokowania
Pomyślne (prognosis bona s fausta) – całkowity powrót do zdrowia
Niepewne, ostrożne (p. Incerta)
Wątpliwe (p. Dubia)
Niepomyślne = złe (p. Infausta s mala)
Plan badania klinicznego – XERO
Opis zmian (generalia, signalement)
Wywiad (anamnesis) – w zależności od zdarzenia może różnie trwać – np przy wypadku samochodowym jest nie istotny, ale przy chorobach przewlekłych trwa i trwa
Stan obecny (status preaseens) stan zmian w chwili badania
Przedmiotowe badanie ogólne
Wygląd zewnętrzny zwierzęcia (habitus)
Widoczne błony śluzowe naturalnych otworów ciała
Węzły i naczynia chłonne
Ciepłota (temperatura wewnętrzna), tętno i oddechy CTO
Przedmiotowe badanie szczegółowe
Zewnętrzne powłoki ciała (skóra i jej wytwory)
Układ oddechowy
Układ krążenia
Układ pokarmowy
Układ moczowo-płciowy
Układ ruchu
Układ nerwowy
Krew i układ krwionośny
Badanie kliniczne często jest uzupełniane badaniem analitycznym i instrumentalnym.
Wykład 13.10.2015
Badania hematologiczne
Pobieranie krwi żylnej do badań morfologicznych krwi. Nadaje się krew pobrana do odpowiednich probowek z antykoagulantem EDTA probówki 1ml, 2ml dla koni i bydla i 0,2ml dla zwierząt małych (gryzonie).
Krew pobrana musi być możliwa do utrzymania bez krzepnięcia przez odpowiednio długi czas żeby można było zrobić badanie.
Pacjent musi być odpowiednio przygotowany – na czczo – dla psa 12h, kot 6h (po nocy bez jedzenia)
Badania morfologiczne – tutaj dieta i bycie na czczo nie ma znaczenia, ale krew pobrana do probówki z EDTA daje możliwość uzyskania osocza. EDTA zapobiega wytrącania się białek i fibrynogenu, zatem po odwirowaniu uzyskać można płynne osocze.
Jak osocze będzie lipemiczne (z dużą ilościa tłuszczu) to pewne badania są niemożliwe.
Do badania poziomu glukozy wystarczy kropla krwi.
Jak potrzebujemy krew np na cytometrię (musi być zachowana osmolarność) to stosuje się heparynę.
Transport krwi musi być w odpowiednich warunkach:
Temperatura środowiska – już przy ok 5-10stopni hemoliza przebiega
Wstrząsy – gwałtowne powodują hemolizę
Próbka musi być oznakowana – od kogo, kiedy i po co została pobrana.
Etapy oceniania stanu krwi żylnej w morfologii:
Ocena układu czerwonokrwinkowego. Parametry określane:
Stosunek elementów krwinkowych do płynnych elementów – hematokryt.
Przy wirowaniu 1600-1800 otrzymuje się 3 fazy: na dole czerwone krwinki, potem białe i na górze osocze.
Mówi o zawartości płynów w próbce krwi pobranej – wskaźnik odwodnienia, nawodnienia lub przewodnienia organizmu.
Wartości hematokrytu są ustalone – veterinary hematology Shalm (zwierzęta duże)
Białokrwinkowego
Określamy zawartość leukocytów w 1mm3, normy są podane dla poszczególnych gatunków zwierząt. U psów nie więcej niż 11tyś/1mm3.
Przy złym hematokrycie mogą być zmiany ilości leukocytów.
Granulocyty obojętnochłonne – można znaleźć młodociane pałeczkowate i dorosłe segmentowane. Różnica to kształt jądra. Segmentowane dorosłe mają większe właściwości żerne. Mogą zmieniać szybko swój kształt (hemotaksja z naczyń krwionośny w miejsce zapalne). Ich obecność w naczyniach może być rózna – jak jest mało tzn że są potrzebne gdzieś indziej, jak jest dużo pałeczkowatych (15%) i mało segmentowanych (60% - powienno byc 70) tzn że stan zapalny jest, proces chorobowy trwa i zdolność do regeneracji jest.
Limfocyty:
Małe
Duże osiadłe – przeżuwanie wszystkich informacji i przesyłanie czynników hemotaktycznych
Jak intruz jest mały i tkanka sobie poradzi to jest stan zapalny miejscowy i spoko. Jak jest intruz ekspansywny to zachodzi stan zapalny ogólny, mobilizacja całego organizmu.
Badane najczęściej i najbardziej.
Limfopenia - Glikokortykosteroidy i cytostatyki są lekami immunosupresyjnymi. Z tego trzeba robić badania kontrolne limfocytów, żeby ich wszystkich nie wybić.
Limfocytoza – nadmierna aktywność układu limfotwórczego – mamy do czynienia z nowotworem krwi = białaczką.
Zwierzęta zwykle nie mają form młodocianych, tak więc białaczka jeśli występuje to wykrywa się ją po zaawansowanych objawach i wtedy wykonuje się biopsję szpiku albo węzłów chłonnych. FELF albo FIF u kotów
Ocena układu krzepliwości/krzepnięcia – używa się tu cytrynian sodowy w stosunku 1:9 z krwią, ale wtedy nie nadaj się na morfologie bo jest rozcieńczony
Jeden wskaźnik nie jest wyrocznią! Jak np. Hematokryt jest mały to to pociąga dalsze konsekwencje, wtedy trzeba sprawdzić ile jest krwinek czerwonych (6-9 mln). Jak jest mało (erytropenia) to trzeba znaleźć z czego wynika – potrzeba dodatkowych informacji bo np te krwinki spełniają swoją funkcję nawet przy małym hematokrycie bo np pies był po wlewie dożylnym. Ale może okazać się że zawartość HB w krwince jest za małe, albo średnie steżenie HB jest za małe. MCV – srednia objętość krwinki, MCHC – srednie stężenie HB w krwince. Trzeba patrzeć na wszystkie wyniki a nie tylko na jeden.
Przy zmniejszonej albo zwiększonej wielkości krwinki czerwonej, aparat może ich nie zidentyfikować (bo ma ustaloną wielkość krwinki). Błąd laboratoryjny dopuszczony jest różny w zależności od parametru badanego (stężenie glukozy 7% błędu).
Jeśli aparat nie daje nam rozpoznania, to robimy rozmaz. Do identyfikacji poszczególnych frakcji. Albo w niektórych jednostkach chorobowych trzeba zrobić rozpoznanie samemu np. Do znalezienia babeszjozy (zwykle u psów, u kotów i ludzi nie).
W weterynarii przyjęło się badanie cytometrii przepływowej. Przez wiązki światła przepuszcza się komórki krwi – tam jest identyfikowana wielkość, powierzchnia, gęstość. Dzięki temu aparat może nam rozpoznać i policzyć komórki. Dzięki temu aparatowi można także obserwować komórki wykazujące cechy charakterystyczne odpowiedź immunologiczną (reakcja antygen-przeciwciało).
To badanie jest bardzo wrażliwe – muszą być odpowiednie warunki (np temperatura przynajmniej 24 stopnie)
Rozmaz na szkiełku podstawowym i ogląda się pod mikroskopem.
Techniki stosowane w diagnostyce laboratoryjnej
Działy weterynarii:
Urzędowa – wykrywanie różnych rzeczy sposobami urzedowymi
Eksperymentalna – sprzęt, odczynniki i ich przeniesienie z medycyny ludzkiej na weterynaryjną.
Diagnostyka kliniczna i laboratoryjna (analityka kliniczna) – te badania laboratoryjne które służa do różnicowania.
Metody spektroskopowe
Wykorzystują efekt oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego o różnej długości fali na próbkę. Promieniowanie padające na próbkę może być pochłaniane (spektrofotometria absorpcyjna), odbijanie (płomieniowa) lub rozproszone (fluorymetria).
Metody te polegają na pomiarze abdorbancji – proces pochłaniania energii fali energii elektromagnetycznej przez substancję.
Absorbancja
Prawo Lamberta-Beera = natężenie promieniowania padającego: natężenie promieniowana wychodzącego, co jest zależne od grubości warstwy absorpcyjnej stężenia substancji i współczynnika molowego.
Spektroskopia absorpcyjna
Opiera się na wykazaniu różnicy promieniowania padającego i pochłanianego przez substancję. Stosuje się promieniowanie w zakresie światła widzialnego tj. białego (VIS) – w kolorymetrii, podczerwieni (IR) i nadfioletu (UV).
Kolorymetria
Opiera się na ocenie barwy włąsnej substancji lub barwy związku, w który dana substancja została przeprowadzona lub przez niego związana
Każde oznaczenie spektrofotometryczne składa się z:
Otrzymania barwnego połączenia
Pomiaru absorbancji w świetle o odpowiedniej długości fali
Składowe kolorymetru
Źródło światła (żarówka, lampa)
Regulator natężenia wiżaki światła (przesłona, szczelina)
Monochromator (filt świetlny, pryzmat)
Roztwór badany w kuwecie pomiarowej – odpowiedni materiał, żeby załamanie światła było mierzalne i do wyeliminowania
Detektor (fotokomórka)
Wskaźnik (czytnik, drukarka)
Wyznaczanie krzywej wzorcowej – kalibracyjnej
Polega na ustaleniu zależności pomiędzy stężeniem substancji badanej a absorbancją. Porównuje się absorbancję przygotowanych roztworów substancji badanej i tła (roztwór bez substancji oznaczanej) przy danej długości fali.
Reakcja kinetyczna
Badanie danej reakcji od strony kinetycznej polega na ustaleniu zalexności tempa powstawania produktów (i ubytku substratów) od temperatury, ciśnienia, rodzaju rozpuszczalnika, rodzaju i stężenia katalizatora oraz wyjściowych proporcji substratów.
Reakcja może być prosta, złożona, następcza, postępowa.
W 1955 Karmen wymyślił jak wykryć enzym AST (GOT), w warunkach in vitro.
Użył pH=8 i temp. 20stC przy pomiaru spadku adsorbancji przy 340nm
Reakcja punktu końcowego wskazuje na całkowite zużycie badanego substratu podczas reakcji kinetycznej
Zmiany energii w czasie rekacji. By przeprowadzić substraty w stan przejściowy potrzeba dużej energii do pokonania progu aktywacji. Składniki reakcji w stanie przejściowym są konwertowane następnie do produkty końcowe. Enzym obniża energię aktywacji reakcji przez utworzenie alternatywnej ścieżki reakcji ze stanem pośrednim o mniejszej energii oraz stabilizują ją.
Oznaczenie glukozy OXY – reakcja punktu końcowego
Glukoza w próbce + oksydaza glukozowa -> kwas glukonowy + H2O2
H2O2 + peroksydaza w obecności HBA i aminoantypiryny -> chinonoimina
Intensywność zabarwienia mierzona jest falą 460-560 nm i jest wprost propocjonoalna do stężenia glukozy w próbce badanej.
Spektralna analiza emisyjna - fotometria płomieniowa
Zasada: każdy pierwiastek podczas wzbudzenia go działaniem temperatury emituje promieniowanie o charakterystycznych dla niego długościach fal. Dostarczenie atomowi energii powoduje przeniesienie jednego z jego elektronów na wyższy poziom energetyczny i powrót na poziom podstawowy. Podczas ruchu elektronów dochodzi do emisji energii w postaci promieniowania
Im wyższa energia wzbudzenia tym intensywność emisji wzrasta. Stała energia jest ..
Metoda polega na wprowadzeniu do płomienia palnika powietrzno-acetylenowego roztworu badanej substancji. Natężenie światła o długości fali charakterystyczne dla danego pierwiastka mierzona jest za pomocą fotokomórki
Zastosowanie do pierwiastków: K, Na, ca, Li, Tl, Sr, Ba
Absorbcja atomowa
Zasada: atom pierwiastka jest zdolny do absrobcji tylko takiego kwantu energii jaki sam może emitować
Fluorymetria
Mierzy emitowaną energię świetlną przez susbtancję naświetloną inną długością fali
Długość fali emitowanej jest proporcjonalna do stężenia badanej substancji
Promieniowanie fluorescencyjne.
Fluorescencja
Jesten z rodzajów luminescencji – zjawiska emitowania światła przez wzbudzony atom lub cząsteczkę.
Stosowane i wprowadzone przez wojsko.
Zjawisko uznaje się za fluorescencję, gdy po zaniku czynnika pobudzającego następuje szybki zanik emisji w czasie 10s. gdy czas zaniku jest znacznie dłuższy to zjawisko jest uznawane za fosforescencję.
Refraktometria i polarymetria
Refrakcja światła tj stosunek prędkości światła w próżni do prędkości przy przejściu przez dany ośrodek. Inaczej spółczynnik załamania światła.
Mierzy się różnicę współczynnika załamania światła monochromatycznego przy przejściu przez roztwory o różnym stężeniu.
Oznaczanie poziomu białka w moczu i ciężaru właściwego moczu
Metody rozdzielcze w diagnostyce laboratoryjnej
Wirowanie
Chromatografia
Elektroforeza
Wirowanie – odizolowanie cząsteczek stałych od płynu
Wirówki niskoobrotowe – 2-6tys obrotów - laboratoryjne
Wysokoobrotowe – 18-25tyś – eliminacja materiału wytworzonego
Ultrawirówki – 40-90 tyś – określenie tylko pewnych struktur np samo DNA
Chromatografia
Cel – wyodrębnienie z substancji poszczegołnych skaldników i przypisanie ich do fazy nieruchomej lub ruchomej (eluent)
Na zasadzie sączenie molekularnego (różnica wielkości cząstek)
Chromatografia gazowa, cieczowa i nadkrytyczne
Musi być wzorzec!!
Chromatografia gazowa - fazą nośną jest gaz – hel, argon, wodór. Leki, alkaloidy, substancje toksyczne (alkohol, amfetamina)
Chromatografia cieczowa – fazą nośną jest ciecz, zwykle rozpuszczalnik. Istotą jest rozdział każdej frakcji. Np treść żwacza: frakcja przejrzysta, frakcja słomkowa i na dole to co strawione. Witaminy, zw. Organiczne (aminokwasy, hormony)
Chromatografia nadkrytyczna – eluentem jest gaz w fazie nadkrytycznej
Elektroforeza
Elektromigracja oparta na zależności ładunku cząsteczek białkowych od pH roztworu
W roztworach wodnych cząsteczki białek mają ładunki ujemne (grupy karboksylowe), jak i dodatnie (grupy aminowe). W miarę zakwaszania środowiska wypadkowy ładunek białka staje się dodatni
Wartość pH, przy którym wypadkowy ładuenk białka jest równy zeru, nazywa się punktem izoelektrycznym białka
Elektroforeza żelu agarozowym
Metody elektrochemiczne
Mierzenie zdolności przewodnictwa elektrycznego materiału
Potencjometria: jony ca, Na K Mg pH roztworów (analizatory gazowe) – przenośne, badanie musi być wykonane natychmiast po pobraniu materiału do badania (do 15minut od pobrania)
Konduktometria: liczba erytrocytów, płytek krwi, Ht, MCV
Polarografia – glukoza
Konduktometry – mierniki przewodnictwa elektryczne
Metody immunologiczne
Radioimmunologiczne RIA
Immunoenzymatyczne ELISA
Immunochemiluminescecyjne lub immunofluorescencyjne
RIA – reakcja antygenu z przeciwciałem, do pomiaru którego służy pierwiastek znakowany promieniowaniem. Do oznaczania hormonów tarczycy.
ELISA – immunoenzymatyczny – wykrycie białek dzieki przeciwciałom mono lb poliklonalnym
Pośredni i bezpośredni
Morfologia krwi obwodowej
Liczba elementów morfotycznych: krwinek czerwonych, białych, płytkowych
Wartość hematokrytu Ht
Stężenie hemoglobiny Hb
3 części:
Układ białokrwinkowy
Czerwonokrwinkowy
Plytki krwi
Stężenie hemoglobiny Hb
Zwiększone stężenie
Nadkrwistości pierwotne i wtórne
Odwodndienie
Zmniejszone stężenie
Niedokrwistości
Przewodnienie
Zmiany w stężeniu Hb należy oceniać łącznie ze zmianami ilościowymi ji jakościowymi krwinek czerwonych
MCV srednia objętość krwinki
Wzrost – niedokrwistości makrocytowe i megaloblastyczne (niedobór B12, kwasu foliowego)
MCH – srednia masa hemoglobiny w erytrocycie
Wzrost- niedokrwiosotść nadbarwliwa, marskość wątroby
Spadek – niedokrwistość niedobarwliwa z powodu nowotworów i niedoboru żelaza
MCHC srednie stężenie hemoglobiny w erytrocycie
Wzrost – zaburzenia hipertoniczne gospodarki wodno-elektrolitowej
Spadek – zaburzenia hypotoniczne
RDW wskaźnik anizocytozy
PDW wskaźnik zmiennosci płytek krwi
PCT – hematokryt płytkowy
WBC – białe krwinki
LYM % - procentowy udział frakcji lymf
MON% - % udział monocytów
LYM# - ilość komórek limfocytów w mm3. Trzeba sprawdzić czy suma poszczególnych frakcji jest taka sama +/- 5% jak WBC
Ostre zapalenie:
I neutrofilowa faza walki
Lekocytoza neutrofilna,
Przesunięcie obrazu białokrwinkowego w lewo
Względna lub bezwzględna limfopenia
Eozynopenia
II monocytowa faza przezwyciężania
Zmiany jak wyżej
Monocytoza – wskaźnik, że proces chorobowy trwa dłużej
III limfocytowa faza zdrowienia
Stopniowy powrót do normy
Umiarkowana limfocytoza – 16-22. Jak jest za dużo to niedobrze
Pojawienie się eozynofili
Omawianie:
Identyfikacja badanego i badającego
Układ czerwonokrwinkowy
Pies mało płytek, ich objętość w normie, czerwonokrwinkowy w normie – mogą być zaburzenia w krzepliwości krwi. Patrzymy zatem na Ht
Obniżona liczba WBC – leukopenia, obniżone limfocyty (limfopenia) – tzn że poszczególne frakcje się gdzieś podziały. Mamy jeszcze leukocytozę
Kot Iwan
Czerwonokrwinkowy w normie
Trombocytoza,
Leukocytoza, ilmfocytoza, granulocytoza, eozynocytoza
Pytanie czy kot wychodzi na pole czy nie, bo jak tak to jest narażony przez czynniki chorobowe przenoszone przez dzikie zwierzęta.
Stan fizyczny może być w normie bo ani nie jest odwodniony (Ht w normie) ani nic.
Jest duża niezgodność między ilościami frakcji białych krwinek liczonych przez maszynę a przez człowieka.
Często takie wyniki są spowodowane złym reagowaniem na leki
Pies
Erytrocytopenia bardzo duża
Obniżone stężenie Hb we krwi
Zawyżony Ht
Podwyższone RDW – mlodociane krwinki
MCHC w normie – stężenie w krwinkach
Anemia. Utrata krwinek czerwonych mogła być nagła, albo erytrocyty są niszczone szybko. Trzeba popatrzeć na białokrwinkowy bo jak jest w porządku tzn że proces nie jest długotrwały.
Leukocytoza, granulocytoza, eozynocytoza
Trombopenia – wiążą elementy rozpadniętych erytrocytów
Kot
Leukocytoza, cały układ podwyższony.
Badanie moczu – właściwosci fizyczne i chemiczne. Mikroskopowe badanie osadu moczu
Diagnostyka nefrologiczna
Ocena funkcji nerek – diagnostyka obrazowa, analityka
Ocena funkcji dróg moczowych – trudniejsze do diagnostyki
Funkcje nerek
Usuwanie metabolitów
Równowaga kwasowo-zasadowa i elektrolitowa na drodze hormonalnej
Aktywność kłębków nerkowych jest możliwa do diagnostyki
Regulacja czynności szpiku kostnego – erytropoetyczna
Z punktu widzenia klinicznego dosyć ważne i wynika z morfologii krwi a nie z badania nerek
Wpływ na metabolizm wapnia i fosforu (aktywna forma wit. D3)
Budowa nerek
Jednostka podstawowa – kłębuszki nerkowe – tam tworzy się mocz pierwotny
Kanaliki nerkowe – funkcja transportu aktywnego albo biernego pewnych składników
Funkcje cewek nerkowych
To z fizjologii
Etapy produkcji moczu
Filtracja kłębuszkowa osocza i tworzenie moczu pierwotnego
Resorpcja i sekrecja kanalikowa – zależna od regulacji hormonalnej
Wchłanianie wody – zależna od regulacji hormonalnej
Regulacja hormonalna: wazopresyna, aldosteron, renina, angiotensyna, erytropoetyna
Klinicznie schorzenia na drodze zaburzeń hormonalnych występują bardzo rzadko!
Warunki powstawania moczu
Podstawowym mechanizmem prowadzącym do powstawania moczu jest przesączanie kłebuszkowe, ato bezpośrednio zależnie od ukrwienia.
Można sprawdzić czy szybkość przesączania jest odpowiednia i co za tym idzie ile kłębuszków działa. Jest to badanie mocno inwazyjne z kontrastem.
Prawidłowo w ciągu 1 minuty następuje w kłębuszkach przesączanie 120ml osocza. Nazywa się to wielkością przesączania kłębuszkowego.
Wytwarzanie moczu
Na drodze biernego przesączania moczu
Czasami podaje się płyny izotoniczne dożylnie, powoduje się wzrost ciśnienia w naczyniach tętniczych tak duży, że mimo że kłębuszki są uszkodzone, to to ciśnienie wymusza diurezę i może pomóc wypłukać jakieś metabolity.
Przesączanie ustaje, gdy ciśnienie moczu pierwotnego w kłębuszku nerkowym i ciśnienie onkotyczne białek osocza = ciśnienie hydrostatyczne krwi
Przesączanie jest zwiększone, gdy rośnie ciśnienie...
Z racji na to że kanaliki nerkowe są u ludzi ułożone pionowo, to niektóre leki są podawane tylko gdy człowiek znajduje się w pozycji leżącej.
Aby kanaliki nie działały w cale, to trzeba, żeby 80% kanalików było uszkodzonych.
Wytwarzanie moczu pierwotnego
Mocz pierwotny zawiera: woda, Na, K, Ca, glukoza, mocznik
Stężenie poszczególnych substancji jest zbliżone do stężenia w osoczu.
W moczu ostatecznym nie powinno być ani glukozy, ani białka.
Standardowo uznaje się, że może być białka do 15mg%
Wytwarzanie moczu ostatecznego
Aktywnie transportowane są z niego Na, Cl, K, H+, Ca, HCO3-. Transportowane za pomocą układu aldosteron-renina-angiotensyna, PTH, kalcytonina i kalcytriol
Wchłanianie zwrotne glukozy, moczanów, aminokwasów, fosforanów
Nie wchłaniane są zwrotnie produkty zbędne: mocznik, kreatyna, ciała ketonowe, amoniak, kwas moczowy, kreatyna
Należy podawać wodę, żeby nie doszło do zatrzymania produkcji i wydalania moczu. Bo wtedy nie ma zdolności do oczyszczania i kontroli nad ilością bakterii zasiedlających cewkę moczową. Kobiety powinny oddawać mocz co 2 godziny.
Skład moczu ostatecznego o somolalności 40-1400 mosmol/kg
Woda
Składniki nieorganiczne – chlorki, sód, K, P, S, Ca, Mg, I
Składniki organiczne – mocznik, kreatynina, amoniak, kwas moczowy, kreatyna
Przy prawidłowej funkcji kanalików nerkowych resorpcja Na+ jest równoważona zwiększonym wydalaniem H+ w zamian za oszczędzanie K+. Dlatego też jeżeli pH w organizmie jest ok, to nie ma możliwości aby zwiększyć wydalanie H+.
Zaburzenia przesączania przy prawidłowej czynności kanalików nerkowych
Zamniejszenie przesączania kłębuszkowego przy zachowanej pracy kanalika prowadzi do wzrostu stężenia mocznika, kreatyniny, kwasu moczowego w osoczu i upośledza wymianę jonową powodując:
Zmniejszone wydzielanie jonów H, zmiejszone wchłanianie jonów HCO3 i niedobór zasad w osoczu (pH krwi spada, a moczu rośnie)
Zmniejszone wydzielania jonów K w kanaliku dalszym
Zaburzenia przesączania przy prawidłowej czynności kanalików nerkowytch pojawiają się przy:
Spadku ciśnienia krwi – krwotoki
Zaburzenia czynności kanalików nerkowych przy prawidłowym przesączaniu
Kanalików blizszych – upośledzone wchłanianie wodu
Kanaliki dalsze – poliuria z hipostenurią (obniżony ciężar właściwy) – spadek regulacji hormonalnej ADH
Zaburzenia czynności kanalików przy prawidłowym przesączaniu – następstwa
Prawidłowe stęzenie mocznika i kreatyniny we krwi
Upośledzone zwrotny transport glukozy, aminokwasów, fosforanów, kwasu moczowego -> wzrost stężenia fosforanów i moczanów we krwi
Zespoły kliniczne w chorobach nerek
Ostra niewydolnośc nerek
Przewlekła niewydolnośc nerek
Kamica nerkowa
Diagnostyka laboratoryjna
Badania statyczne – moczu (chemiczne i morfologiczne) i krwi (oznaczanie w surowicy stężenia substancji wydalanych przez nerki)
Badania dynamiczne – czynnościowe badania nerek
Odpowiednie badanie moczu ma nam dać odpowiedź na pytanie o rodzaj leczenia
Wskazania do badania moczu
Zaburzenia ilości i częstości oddawania moczu
Zmiany barwy i zapachu moczu
Wskazania wyników badania klinicznego pacjenta
Choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, mocznica
Badanie moczu:
Ilość moczu (dobowa) poliuria, oliguria, anuria – u zwierząt słabo
Częstość wydalania moczu – pollakisuria, oligokisuria
Barwa
Przejrzystość – krwiomocz, krwinkomocz (hemoglobinuria, hematuria)
Gęstość
pH
Obecność białka, cukier
Obecność krwi i barwników
Obecność ciał ketonowych
Oznaczanie chlorków i wapnia
Oznaczanie objętości moczu
Minimalna objetość próbki – 100ml
Dobowe objętość moczu w litrach
Psy 0,5-2
Koty 0,2-0,5
Bydło 14,7
Barwa przejrzystość, zapach – organoleptycznie w szklanym cylinderku, ocena subkietywna
Interpretacja – barwna
Jasnosłomkowa gdy ciężar właściwy jest niski – przewklekłe śródmiąższowe zapalenie nerek, moczówka, cukrzyca
Żółtobrunatna do żółtozielonej – obecnośc barwników żółciowych
Czerwona do brunatnej – hemoglobiny
Mleczna – leukocyty, ropa
Przejrzystość
Opalizujący – zawiera bakterie
Mętny, kłaczkowaty – komórki nabłonkowe, krew, śluz, ropa, fosforany wapnia i magnezu (pH alkaliczne), moczany (pH kwaśne)
Mocz spieniony świadczy o obecności białka – u konia
Ciężar właściwy – u wszystkich gatunków oprócz świń 1,025-1,035.
Granicznie 1,012-1,015
Izostenuria
Stan w którym gęstość moczu jest zbliżona do gęstości odbiałczonego osocza tj 1,01-1,012 g/ml
Występuje w przewlekłych chorobach nerek, kiedy cewki tracą zdolność zagęszczania moczu
Jak ciężar właściwy jest niski to świadczy o przewlekłych chorobach nerek, gdzie filtracja jest okej, ale wydalane jest duuużo moczu., przewlekłe śródmioższowe zapalenie nerek, moczówka prosta, nadczynność kory nadnerczy po leczeniu sterydami
Wysoki c. Wł. – ostre śródmiąższowe zapalenei nerek, cukrzyca, zapalenie pęcherza moczowego, odwodnienie
Próba zagęszczenia moczu
Wskazania – antydiureza naturalna
18-24h dieta sucha bez wody do picia przez noc (przynajmniej 6 godzin)
pH moczu
Bydło – odczyn zasadowy 7,4-8,4
Konie zzasadowy 8
Owce kozy 8
Swinie 6-8
Psy – 6-7
Koty – 6-7
Umożliwia różne zakażenia bakteryjne – przestrzega się osoby chcące przejść na dietę jarską które były wszystkożerne
Produkcja i kolonizacja bakterii, oraz odkladanie się nieorganicznych substancji (szczawiany, moczany)
Interpretacja pH
Odczyn kwaśny – klacze karmiące, krowy w ysokiej laktacji gorączka, kwasica metaboliczna (krowy z ketozą) lub oddechowa (zwłaszcza u cieląt)
Odczyn zasadowy – bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego, zatrzymanie moczu, zasadowica metaboliczna lub oddechowa
Białko w moczu (białkomocz – proteinuria)
Dopuszczalna obecność do 15mg%
Nasilenie białkomoczu
Białkomocz znikomy – wydalanie białka z moczem nie przekracza 0,5 grama/dobę
Białkomocz mierny – wydalanie białka z moczem 0,5-3,5 grama/dobę, 50-350mg%
Białkomocz znaczny (nasilony) – wydalanie białka z moczem powyżej 350 mg% = 3,5g/dobę
Białkomocz nerkowy
Zapalenie kłębuszków nerkowych
Białkomocz pozanerkowy
Infekcje dróg wyprowadzających, zapalenia macicy, pochwy, gruczołu krokowego, białaczka szpikowa, nasilona hemoliza, gorączka, zapalenie trzustki, uszkodzenia tkanek,, DIC – zespól wewnątrznaczyniowego wykrzepiania.
Mikrobiałkomocz – określa się zawartość białek na podstawie ich wielkości.
Oznaczanie cukru w mocu
Metoda Benedicta, Fehlinga, glukotest
Cukier w moczu
Cukrzyca – u zwierząt nazywa się to już zapaleniem trzustki
Martwica trzustki
Nadczynność kory nadnerczy, tarczycy – nadczynność tarczycy często u kotów
Wzrost ciśnienia śródczaszkowego (wścieklizna, urazy czaszki, wstrząs)
Uszkodzenia kanalików nerkowych
Narkoza ogólna
Oznaczanie związków ketonowych w moczu - u zwierząt roślinożernych
Aceton, kwas acetooctowy, kwas beta-hydroksymasłowy powstają na skutek zaburzeń gospodarki węglowodanowej (kwasica metboliczna) i towarzyszą cukrzycy, zaburzeniom hormonalnym (niedobór ACTH, kortyzolu)
Metody: próba Rossa, Rothera, ketotest
Wykrywanie krwi i barwników i żółci w moczu
Wirowanie moczu – różnicuje hematurię i hemoglobinurię (krwinki opadają na dół, przy hemoglobinurią dalej będzie cały czerwony)
Próba benzydynowa do różnicowania barwników – czy mioglobina czy hemoglobina.
Bilirubina w moczu
Żółtaczka hemolityczna, miąższowa, mechaniczna
Ostre zapalenie jelit
Zatkanie jelit
Przede wszystkim u konia, bo nie ma pęcherzyka żółciowego
Badanie mikroskopowe osadu moczu
Komórki (krwinki, nabłonki)
Wałeczki
Związki nieorganiczne
Bakterie
Plemniki
Badać środkową porcję rannego moczu tj pobranego 8 godzin bez podaży płynów
7-10 ml pobrać do probówki, wirować 1500-300 obr/min przez 3 min
Zlać mocz znad osadu
Nanieść kroplę na szkiełko podstawowe i przykryć nakrywkowym
Oceniać w jasnym i ciemnym polu widzenia pod powiększeniem 10x20, 10x40
Defraktometr
Ciężar właściwy 1,022
Białko 3,1 gms/100ml
Diagnostyka enzymatyczna
Parametry:
Metale np ołów, selen, siarka
Hormony
Badanie aktywności enzymów – przewidywanie stopnia zaawansowania choroby (uszkodzenie wątroby, nerek, trzustki), skuteczności leczenia, zapobiegawczo (choroby przewlekłe i nieuleczalne)
Enzymy – białka regulujące procesy biochemiczne w komórkach. Nie ma enzymu produkowanego tylko przez jeden narząd.
Aminotransferaza asparaginianowa jest dla konia, a dla psa jakaś tam inna
IU – International Unit – aktywność kataboliczna zdolna do przekształcania 1umol substancji na minutę – jednostka aktywności enzymu.
Określone warunki do zachodzenia procesów enzymatycznych to 30 stopni C.
Podział enzymów na grupy przez ich typy reakcji, nie ma wartości dla klinicystów. Bardziej te stosowane w analityce czyli takie które odzwierciedlają ich aktywność. Podział wg Schnita:
Enzymy wskaźnikowe – wewnątrzkomórkowe, uwalniane w wyniku uszkodzenia błony komórkowej, albo rozpadu komórek (rozpad mitochondriów, rybosomów i jądra). Ich zwiększona obecność we krwi świadczy o uszkodzeniu tkanki. Pytanie jest czy ich obecność jest spowodowana uszkodzeniem błon (wtedy luz bo łatwe do naprawy), czy uszkodzeniem komórek (działanie już nie możliwe do naprawy) – np. Czy zwierze może żyć przy restrykcjach, czy też leki nie przyniosą efektów i trzeba zrobić przeszczep albo eutanazja.
Enzymy sekrecyjne – wydzielane do układu krążenia, gdzie pełnią swoją funkcję – uszkodzenie narządu je wytwarzające ujawnia się spadkiem ich stężenia w surowicy albo osoczu. Można oceniać: zapotrzebowanie na dane enzymy przez organizm,
Enzymy ekskrecyjne – wytwarzane przez tkanki i gruczoły i transportowane są przez krew do innych narządów, gdzie działają. Enzymy w sokach trawiennych czy ślinie. Mogą się znaleźć w surowicy tylko przez przypadek. Eznymy do badań trzeba pobierać bezpośrednio z układu pokarmowego.
Enzymy narządowo swoiste – pochodzą z danego narządu i ich obecność we krwi świadczy z całą pewnością o uszkodzeniu tego narządu. Typowy narząd to trzustka – obecność amylazy i lipazy trzustkowej w osoczu świadczy o uszkodzeniu trzustki. Problem polega na tym, że enzymy mogą wydostawać się także do tkanek albo do jamy otrzewnowej.
Izoenzymy – nie wykazują swoistości tkankowej.
W miocycie AST 100% w komórkach, LT w 10%
W analityce klinicznej należy wstawać źródło pochodzenia enzymu badanego. Założenie mówi że aktywność enzymów komórkowych w osoczu zależy od szybkości dostawania się ich poza komórkę i jak szybko mogą być eliminowane z osocza.
Nie można oprzeć rozpoznania na podstawie samych enzymów. Jeśli więc chcemy ocenić aktywność wątroby to trzeba zastosować w badaniu lab oznaczanie parametrów wskazujących jej funkcji:
Synteza protein – stężenie albumin, globulin
Przemiany węglowodanów – glukoza we krwi
Metabolizm lipidów – cholesterol (u zwierząt nie gra roli), trójglicerydów, kwasy tłuszczowe
Detoksykacyjne – kwas moczowy
Zdolności fagocytozy – biopsja komórek
Uszkodzenia wątroby to atrofia, zwłóknienie itp. – wskaźniki:
Anemia, hipoproteinemia, hipofibrynonemia, hipoglikemia (90-120 średnio, ale u krowy próg to 130 w moczu) itp
Badanie soków żółciowych i zdolność do ich eliminacji z pęcherzyka do dwunastnicy. Ich utrudnienia to cholestaza. Enzym do oceny to fosfataza alkaliczna AP, hipercholesterolemia, hiperbiliruemia.
ALT, ALAT, GPT, SGPT
GGT, GammaGT
LD, LDH
GLD, GLDH,
AP
SD, SDH
AST
U krów ważna choroba to ketoza – uszkodzenie wątroby na skutek nieprawidłowej diety, zbyt duże obciążenie wątroby i stłuszczenie, zwłóknienie wątroby doprowadza do martwicy i zaniku aktywnych komórek wątroby. Charakter postępujący, uleczenie do pewnych granic. Ni ma mleka, ni ma ciąży, ni ma produkcyjności. Dehydrogenaza glutaminowa, sorbitolowa i mleczanowa – uszkodzenie mitochondriów i komórek wątroby.
Możemy określać w przypadku funkcji wątroby zdolność wydzielniczą, metabolizmy białkowe, węglowodanowe, lipidowe
U konia interesujące jest do oceny zdolność wydzielenia. Oprócz tego klirens substancji obcych.
Metabolizm białkowy – stężenie białka całkowitego, albuminy i globuliny, stężenie fibrynogenu, rzadko stężenie amoniaku.
AST – enzym wskaźnikowy, w cytoplazmie i mitochondriach. U koni żeby potwierdzić uszkodzenie wątroby AST to łączy sie z GDH albo GSDH bada się niezhemolizowaną surowicę.
ALT – enzym specyficzny na wątroby psów i kotów. Okres półtrwania u psów 60h, u kota 24h. Wysoka aktywność produkcji jest w wątrobie, trzustce, mięsniach szkieletowych. Glikokortykosteroidy – hepatoptie polekowe, zapalenie ostre, przewlekłe wątroby.
Choroby wątroby
Uszkodzenie miąższu wątrobowego – ALT, GLDH
Cholestaza – AP, GGT
Funkcja transportowa wątroby – bilirubina
Zdolność do syntey białek – albuminy
AST – aminotransferaza asparaginianowa
W cytoplazmie i mitochondriach
Do diagnostyki chorób wątroby koni i przeżuwaczy
U bydła powrót do wartości normalnych po 3 tygdoniach
U dużych zwierząt podwyższona aktywność AST jest uszkodzenie wątroby (konieczne wykonanie badania GGT, GLDH, SDH)
Materiał – niezhemolizowana surowica
Stabilny w surowicy do 7 dni w temp 4 stC
ALT – aminotransferaza alaninowa
Specyficzny dla psów i kotów
Okres półtrwania u psa 60h, u ktoa 24h
Przy nadmiernej utracie rezerwy czynnościowej wątroby aktywność poniżej normy
Wysoka aktywność enzymu w wątrobie, nerkach, płucach, trzustce, śledzionie, mięśniach szkieletowych
Stabilny w surowicy do 7 dni w 4stC
Aktywność może wzrastać w stanie zdrowia
Nie określa się aktywności ALT u bydła i koni
Przyczyny wzrostu:
Pierwotne choroby wątroby (ostre zapalenie, przewlekłe aktywne zapalenie, stłuszczenie, choroba spichrzeniowa)
Hepatopatie polekowe, toksyczne
Cholangiohepatitis u kotów
Nadczynność tarczycy u kotów
Nadczynność kory nadnerczy
Leczenie glikokortykoidami i lekami p/padaczkowymi
AP – fosfataza alkaliczna
Enzym błon plazmatycznych
Wątrobowo specyficzny
Wysoka aktywność w wątrobie, przewodach żółciowych – cholestaza, kościach, jelitach, łożysku, komórkach nowotworowych
Typowy dla komórek intensywnie rosnacych
W surowicy frakcja wątrobowa 50%, kostna 40%, jelitowa 10%
U młodych rosnących fizjologicznie 3-5 krotny wzrost, podobnie podczas ciązy
Przyczyny wzrostów
Cholestaza – 10-100krotny wzrost
Nadcyznność tarczyny, kory nadnerczy
Leczenie: glikokortykoidy, p/padaczkowe, barbiturany
Choroby nowotworowe
Cholangiohepatitis u kota
Choroby kości (niedobór D3, osteomalacja)
Przewlekłe aktywne zapalenie wątroby
GGT – gamma-glutamyltransferaza
Enzym wskaźnikowy i wydalniczy, swoisty dla wątroby – enzym błon plazmatycznych
Wysokie stężenie w kanalikach nerkowych i moczu
U cieląt pojonych siarą fizjologiczny wzrost
We krwi pojawia się z wątroby i dróg żółciowych
W przypadku chorób kości wzrasta AP, a GGT pozostaje w normie
Przyczyny wzrostu:
Cholestaza wewnątrz i poza wątrobowa
Niewydolność wątroby u koni
Leki: glikokortykoidy, leki p/padaczkowe
GLDH – dehydrogenaza glutaminianowa
Wskaźnikowy w mitochondriach komórek wątroby, nerek, mózgu
Wzrost we krwi wskazuje na całkowitą martwicę komórki
Wykrywalna w surowicy pochodzi z wątroby
Wzrost aktywności w stłuszczeniu wątroby, ciężkim uszkodzeniu wątroby
Powrót do wartości prawidłowych po 7-9 dniach
SDH – dehydrogenaza sorbitolowa
Enzym cytoplazmatyczny komórek wątroby, nerek, mózgu
Specyficzny dla wątroby bydła i koni
Niestabilny w surowicy (oznaczenie musi być wykonane po 12h od pobrania krwi)
Enzym z krótkim okresem półtrwania (24-48h) i małą amplitudą zmian
Wzrost aktywności w ostrych chorobach wątroby (stłuszczenie, motylica wątrobowa, polekowe i toksyczne uszkodzenie)
Bilirubina całkowita i związana
Produkt uboczny rozpadu hemoglobiny, musi być zmetabolizowana i wydalona żółcią. Jej nośnikami są albuminy
W surowicy jest w formie wolnej i związanej z kwasem glukuronowym
Bilirubina wolna nie przenika przez błonę podstawną kłębuszków nerkowych i nie przedostaje się do moczu. Przenika barierę krew-mózg, więc jest neurotoksyczna
Bilirubina związana przedsotaje się do nerek i moczu oraz jelit, gdzie utlenia się do sterkobilinogenu, który powienen być przetworzony w hepatocytach. Gdy wątroba jest uszkodzona – urobilinogen w moczu
Wzrost bilirubiny całkowite (Bt) występuje w chorobach związanych z hemolizą krwi, uszkodzeniem miążdzu wątroby, zaburzeniach żółci
Współczynniki przeliczeniowe:
Mg/dl x 17,1 = umol/l
Umol/l x 0,059 = mg/dl
Przyczyny wzrostu to wzrost:
Pierwotne i wtórne uszkodzenia wątroby ( zzapalenie, toksyczne i polekowe uszkodzenie, stłuszczenie, marskość, nowotwory)
Głodzenie zweirząt i brak apetytu u koni
Zatkanie przewodów żółciowych (cholestaza wewnątrz i pozawątrobowa)
Hemoliza krwi
Niewydolność wątroby (utrata ponad 70% funkcjonalnej masy)
Fizjologiczny wzrost w czasie ciąży u noworodków
Spadek stężenia cholesterolu całkowitego
Niewydolność wątroby, tarczycy
Terapia primidonem (Mizodin) – psy
Dieta niskotłuszczowa
Zespół złego wchłaniania
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki
Posocznica u koni
Mg/dl x 0,0259 = mmol/l
Mmol/l x 38,67 = mg/dl
Dieta wysokotłuszczowa
Niedoczynność tarczycy
Syndrom nerczycowy
Cukrzyca
Cholestaza
Ostre zapalenie trzustki
Głodzenie
Nadczynność kory nadnerczy
Leki: glikokortykoidy
Zespół hiperlipemiczny koni
10.11.15 wykład
Opis zwierzęcia (Generalia,signalement)
Cel: identyfikacja zwierzęcia:
1. Gatunek
2. Płeć
3. Rasa
4. Maść(odmiany,odznaki)
5. Wiek
6. Wielkość
7. Użytkowość
8. Znaki szczególne ( nr. Kolczyka, nr tatuażu)
Ustalenie wartości zwierzęcia
Ze względów diagnostycznych dokładny opis ułatwia rozpoznanie i pozwala na wybór odpowiedniej metody leczenia i zapobiegania – chodzi o uniknięcie chorób dla ludzi ( np. choroba Auschkiego u świń)
GATUNEK:
Duża liczba chorób jest swoista dla danego gatunku: zakaźne i zaraźliwe choroby jak np. pomór świń – dla całej trzody chlewnej, wirus grypy u ptaków – dot. Nie tylko hodowlanych ale i dzikich zwierzat, ptaki migrujące przenoszą wirusy; cykl hodowlany ogranicza kontakt ze środowiskiem zewnętrznym - drób w trzech pomieszczeniach.; Brucelloza u krów – badane mleko, bo człowiek może się zakazić; na babeszjoze chorują psy a koty już nie itd.
Choroby występujące u kilku gatunków mają różny przebieg – w zależności od gatunku np. różyca u świń, ketoza u krów
Różna jest wrażliwośc na zachorowanie czy zakażenia np. tężec u koni
Różna wrażliwość poszczególnych gatunków na leki np. przeżuwacze wrażliwe na ołów, koty na związki fenolu,olejki eteryczne, walerianę, źle znoszą kąpiele..(zaraztu wrzucę filmiki Youtube…:P)
KOTY I OLIWKIII!!!! Prawdziwe, potwierdzam, Anna Diakowski :D
PŁEĆ:
Choroby związane z płcią: powiększenie gruczołu krokowego u samców, choroby gruczołu mlekowego i niektóre choroby związane z porodem u krów i suk)
Inny przebieg chorób w zależności od płci:przebieg kamicy dróg moczowych u tryków i psów, u samic rozwijają się zakażenia układu moczowego
Różne przeciwwskazania stosowania leków w zależności od płci: nie stosuje się leków działających toksycznie i pobudzających skurcze mięśni gładkich u ciężarnych samic
RASA:
Typy konstytucjonalne,predyspozycje genetyczne
Psy boksery i buldogi – źle znoszą nieżyty nosa, sharpei- skóra ma być pofałdowana, więc zawsze zakażenia skóry, charty – predyspozycje do chorób układu oddechowego i krążenia( bo typ oddechowy budowy); samice wieloródki - predyspozycje do różnego rodzaju chorób, zakażenia dróg rodnych, przeciążenia dla kośćca; u krów ras mlecznych: tężyczka poporodowana tle hipokalcemii, ketoza; u koni typu konst. Nerwowego(oddechowego) częste choroby układu oddechowego i układu ruchu
MAŚĆ
Duże znaczenie identyfikacyjne u koni(odmiany); u koni siwych – czeste czerniako mięsaki, skóra niepigmentowana u szczeniąt – wrażliwe bardziej na porażenia słoneczne
Np. dalmatyńczyk ma mieć małe plamy i oddzielnie, im bardziej równomiernie rozmieszczone tym lepiej, jak ma zlane plamy to dyskwalifikacja
Odbarwienie skóry u szpiców
WIEK:
Choroby noworodków,wieku odsadzeniowego,wieku produkcyjnego i wieku starszego
Typowe choroby dla określonego wieku: krzywica u zwierząt młodych, niewydolnośc krążenia u starych
Różna wrażliwośc na choroby: młode wrażliwe na choroby zakaźne(nosówka u młodych psów)
Uczulenia częściej u młodych typu wczesnego: presyspozycja genetyczna do nadwrażliwości; a u starych typu późnego(nadwrażliwość nabyta)
Choroby wieku młodzieńczego – wirusowe – zwierzę musi przechorować, choroby rozwojowe, ujawniają się w tym wieku po zmianie kontaktu z matką
WIELKOŚĆ (Waga,masa)
Ocena stanu odżywienia i waga: istotna przy dawkowaniu leków, spadek masy zwykle w przebiegu chorób chronicznych oraz braku apetytu, szybki spadek wagi przy chorobach nerek przebiegających z białkomoczem,ketozie
UŻYTKOWOŚĆ
Przypomnieć odmiany i maści u koni ))) i maści psów(podpalane,czaprakowate, bicolor,tricolor,szylkret)
Mięśniochwat , rozedma płuc u koni pociągowych
Krowy mleczne – choroby gruczołu mlekowego, przemiany materii,przemiany materii(ketoza,porażenie poporodowe
WYWIAD
Anamnesis:
Informacje dotyczące okoliczności powstania i przebiegu chorobydo momentu badania, uzyskane od użytkownika lub właściwego zwierzęcia. Wywiad uzupełnia badanie lekarskie i ma zasadnicze znaczenie co do rozpoznania i rokowania szczególnie gdy objawy są:
Wyst okresowo i są zmienne w czasie
Są słabo wyrażone i możliwe do …
ZALECENIA:
Proste pytania, dostosowane do poziomu rozmówcy
Wysłuchać i uzupełnić pytania
Wywiad dotyczący choroby(Anamnesis morbi)
Od kiedy,jak długo zwierzę choruje i jakie były okoliczności zachorowania
Jakie zaobserwowano objawy kliniczne choroby
Czy zwierzę chorowało już wcześniej z podobnymi objawami
Czy chore zwierzę było leczone i u kogo, jakie zastosowano środki oraz stosowane środki profilaktyczne, leki mogą zaciemnić obraz choroby, na niektóre leki jest alergia z czasem
A jak wypadek to sprawdzamy trzy formy: zdolność oddechowa,swiadomość zwierzęcia i układ krążenia
ANAMNESIS VITAE
Pochodzenie zwierzęcia( z własnej hodowli, z zakupu, kiedy i skąd) (rodzaj jakość i ilośc stosowanych pasz),żywienie zwierząt, warunki utrzymania i pielęgnacji, sposób użytkowania, analiza stanu zdrowotnego zwierząt w okolicy łącznie z warunkami glebowo-klimatycznymi