Data początkowa to 1864 upadek powstania styczniowego, koniec to 1890-95 czas debiutów twórców zaliczanych do młodej polski. Po 1890 pozytywiści tworzyli ich program współgrał z ideami młodopolskimi. Pozytywizm jako nazwa epoki odnosi się wyłącznie do kultury polskiej. W europie to określenie jednego z nurtów filozoficznych, to „wiek pary i elektryczności” . założenia: pozytywizm to metoda poznawania rzeczywistości, filozofia powinna skoncentrować się na naukowym opisie procesów i zmian zachodzących w świecie. Filozofia ta proponowała myślenie oparte na logicznym rozumowaniu i nauce Ewolucjonizm-Karol Darwin był twórca tej teorii. Społeczeństwa podlegają ewolucji czyli ciągłym zmianom które są jednokierunkowe oraz procesom ewolucji. Wytwarzają się instytucje społeczne, społeczeństwa powinny się przekształcić na drodze ewolucji a nie rewolucji. Utylitaryzm- ludzkie działanie nastawione jest na dążenie do maksymalnego szczęścia, występował w dwóch odmianach hedonistycznej-szczęście jednostki, altruistycznej-szczęście ogółu. Agnostycyzm neguje możliwość poznania świata i praw nim rządzących. Scjentyzm- pogląd głoszący że prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarczają jedynie nauki przyrodnicze Historyzm naśladowanie stylów minionych epok ( w sztuce) tematy zaczerpnięte z historii- J. Matejko, J. Kossak. Akademizm- kierunek związany z uczelniami artystycznymi, jego twórcy stosują się do określonych reguł, wzorują się na etyce klasycznej, dążą do ukazania piękna i harmonii świata ( H. Sienkiewicz) Realizm dążenie do wiernego odtwarzania rzeczywistości- odrzucenie akademickich kanonów piękna-S. Witkiewicz Pan Tadeusz a Nad Niemnem -w obu utworach pojawia się mesjanizm. W PT centrum było Soplicowo w NN zaścianek, zakończenie jest podobne małżeństwo godzi zwaśnione rody, bardzo ważną rolę odgrywa przyroda w obu dziełach, myślistwo-Korczyński lubi tę rozrywkę w PT wspomniano polowanie jako jedna z rozrywek
cechy gatunkowe legendy- to epika która nawiązuje do przyszłości łączy elementy realistyczne i fantastyczne, przenikają się dwa różne światy, pojawia się religia. Odwołanie do Ks. Rodzaju służą do ukazania podobieństwa pomiędzy biblijną arkadią a nadziemską puszczą. Ród Bohatyrewiczów żył długo i szczęśliwie, żmudna praca nad dziką naturą została doceniona. Cechy mitu genealogicznego – mit taki opowiada o historii rodów, ten fragment można do tego zaliczyć, historia przekazywana jest innym pokoleniom – daje przykład innym. Archaizmy w tekście są by : ukazać ważną role przeszłości, przybliżyć dawne czasy, odzwierciedlić panującą sytuację. Opisy przyrody w tekście: są sielankowe, natura współgra z człowiekiem, odzwierciedlają nastrój panujący w puszczy dzięki temu ludzie żyją w zgodzie z naturą , obraz ten ukazany jest jako idealny . Holocaust- całopalenie zagłada Żydów podczas hitlerowskiej okupacji. Chasydyzm nurt religijności żydowskiej przejawiający się w tradycjach i obyczajach i światopoglądzie