Podział funkcji państwa:

• Tradycyjne

  • Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego kraju

  • Administracyjna

• Współczesne – interwencja państwa w gospodarkę

  • Tworzenia ładu prawnego – każda regulacja prawna ma wpływ na gospodarkę. Państwo ustala formy własności w gospodarce w tym dominującą formę własności, a więc prawa i obowiązki właścicieli zarówno czynników wytwórczych jak i dóbr i usług. Zaliczają się także do tego wszelkie normy (np. normy zanieczyszczenia powietrza etc.). Instrumenty bezpośrednie - nakazy, zakazy. Instrumenty pośrednie – instrumenty polityki fiskalnej i pieniężnej – dotyczą one wszystkich podmiotów funkcjonujących w państwie lecz pozostawia się tym podmiotom swobodę w dostosowaniu się do tych instrumentów.

  • Alokacyjna:

• Dobra publiczne – każdy ma do nich dostęp i dostęp do nich nie uszczupla ich ilości (oświetlenie ulic, obrona narodowa, służba zdrowia).

• Efekty zewnętrzne działalności – mogą być pozytywne i negatywne.

• Problem ochrony konkurencji – państwo musi działać przeciw monopolizacji.

  • Stabilizacyjna – państwo przy pomocy wszystkich instrumentów pośrednich i bezpośrednich ma dążyć do

    • Zapewnienia długotrwałego wzrostu gospodarczego

    • Walki z bezrobociem i przeciwdziałaniu bezrobociu

    • Stabilizacji wartości pieniądza

    • Kształtowaniu pożądanego poziomu kursu waluty danego kraju oraz bilansu płatniczego

  • Redystrybucyjna – wtórny podział dochodu narodowego. Ma służyć sprawiedliwości społecznej czyli nakaz opiekowania się osobami, które nie mają dochodów z tytułu rynku poprzez choroby, inwalidztwo, doświadczenia życiowe.

Lokaut – kiedy żądania pracowników są nieuzasadnione wtedy pracodawca może zwolnić wszystkich pracowników i zostawić tylko tych, których uważa za stosownych do pozostawienia.

Polityka fiskalna – polityka dochodów i wydatków państwa.

Dochody państwa:

• Podatki – bezzwrotne, przymusowe, bezwarunkowe świadczenia na rzecz państwa. Mogą mieć charakter rzeczowy i pieniężny. Dzielą się na:

  • Bezpośrednie – dochodowe, majątkowe

  • Pośrednie – VAT, akcyza

  • Pobierane przez rząd

  • Pobierane przez samorządy

  • Od gospodarstw domowych

  • Od przedsiębiorców

  • Podstawę opodatkowania

  • Stopę opodatkowania:

    • Progresywne – wraz ze wzrostem dochodu rośnie stopa opodatkowania

    • Degresywne – wraz ze wzrostem dochodu maleje stopa opodatkowania

    • Proporcjonalne (liniowe) – od każdej dodatkowo zarobionej jednostki dochodu płacimy taką samą stopę podatkową (krzywa Laffer’a). Zalety:

      • Prostota w sposobie obliczania i odprowadzania

      • Urzędnicy mogą zająć się prawdziwymi przestępcami podatkowymi

• Własność

• Kary i opłaty administracyjne

Wydatki państwa:

• Dobra i usługi

• Wydatki transferowe

Budżet państwa – zestawienie wszystkich dochodów i wszystkich wydatków państwa. Przy konstrukcji budżetu stosuje się następujące zasady:

• Roczność – budżet jest konstruowany na okres jednego roku i rok budżetowy nie musi pokrywać się z kalendarzowym

• Jedność – budżet musi stanowić jedną, zwartą, logicznie uporządkowaną całość

• Jawność – budżet musi być jawny zarówno na etapie tworzenia, realizacji jak i kontroli (Najwyższa izba kontroli kontroluje wykonanie budżetu)

• Zupełność – w budżecie muszą być zawarte wszystkie dochody i wszystkie wydatki państwa

• Zrównoważenia budżetu – budżet powinien być zrównoważony – wydatki państwa powinny być finansowane z jego dochodów