1. Przedstaw dowolną definicję co to ekonomia i czym się zajmuje.

Ekonomia jest to nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr. Naczelnym zadaniem ekonomi jest pogodzenie sprzeczności między praktycznie nieograniczonymi potrzebami ludzi a ograniczonymi społecznymi możliwościami wytwarzania dóbr i usług służących zaspokajaniu tych potrzeb.

Podział: mikro- ,makro- ,normatywna, pozytywna EKONOMIA

Ekonomia jako nauka zajmuje się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w

dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób

zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

2. Przedstaw uproszczony model gospodarki rynkowej wraz z założeniami.

MODEL TEN OPIERA SIĘ NA ZAŁOŻENIACH METODOLOGICZNYCH:
1. W gospodarce funkcjonują dwie podstawowe grupy podmiotów gospodarujących: konsumenci – reprezentowani przez gospodarstwa domowe i producenci – reprezentantami, których są przedsiębiorcy.
2. W gospodarce funkcjonują dwa podstawowe rynki – rynek dóbr i usług konsumpcyjnych oraz rynek czynników produkcji.
3. Podmioty gospodarcze działają na własną odpowiedzialność w oparciu o rachunek mikroekonomiczny, kierując się zasadą racjonalnego gospodarowania i swoimi indywidualnymi funkcjami celu. W przypadku przedsiębiorstw jest to maksymalizacja zysku, natomiast w przypadku gospodarstw domowych maksymalizacja użyteczności.
4. Miedzy podmiotami tworzą się różne zależności ujawniające się na rynkach.

3.Definicja bezrobocia i klasyfikacja bezrobocia.

BEZROBOCIE – jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Rodzaje bezrobocia:

1/bezrobocie krótkookresowe – obejmuje osoby pozostające bez pracy do 3 miesięcy

2/bezrobocie średniookresowe - obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 3 do 6 miesięcy

3/bezrobocie długookresowe – obejmuje osoby pozostające bez pracy przez minimum 12 miesięcy (bezrobocie chroniczne)

5/bezrobocie jawne – niepracujący, a ujawniający swoją sytuację poprzez rejestrację w Urzędach Pracy, poziom bezrobocia jawnego nie jest zgodny ze stanem faktycznym.

6/bezrobocie ukryte

7/bezrobocie strukturalne – powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę

8/bezrobocie technologiczne – wynikające z postępu technicznego, które powoduje zastępowanie pracy ludzi praca maszyn i urządzeń

9/bezrobocie cykliczne – związane z cyklicznymi zmianami produkcyjności gospodarki

10/bezrobocie sezonowe – jest uwarunkowane porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacją roślin, itp.

11/bezrobocie frykcyjne – związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania

12/bezrobocie z wyboru – zjawisku w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy, bo woli utrzymywać się z zasiłków

4.Definicja inflacji i rodzaje inflacji.

INFLACJA – wzrost ogólnego poziomu cen.

Rodzaje inflacji:

1) według kryterium tempa:

-pełzająca – nie przekracza % rocznie

-krocząca (umiarkowana) – oscyluje w granicach 5-10% rocznie

-galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- lub trzycyfrowej

-megainflacja – stan pośredni między inflacją galopującą a hiperinflacją

-hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 50%

2) według kryterium przyczyny:

-wewnętrzna – której przyczyny tkwią w gospodarce danego kraju

-importowana – której przyczyny znajdują się poza granicami kraju

-endogeniczna – wywołana przez reakcję łańcuchową, spowodowaną reakcją poszczególnych grup społecznych na zmiany relacji wynagrodzeń

-egzogeniczna – którą wywołują czynniki zewnętrzne, niezależne od układu gospodarczego, np. nieurodzaj

-popytowa – gdy podaż pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług

-budżetowa – generowana przez nadmierny wzrost wydatków rządu, nie mający pokrycia w dochodach budżetu

-płacowa – przyczyną jest wzrost płac bądź naciski związków zawodowych na wzrost płac lub świadczeń socjalnych

3) według kryterium przejawiania się oraz skutków:

-otwarta

-tłumiona – charakteryzują przymusowe oszczędności wywołane niedostateczną podażą w stosunku do efektywnego popytu

-jawna – objawia się wzrostem cen rynkowych

-ukryta – nie jest spowodowana wzrostem cen, lecz brakiem towaru w sklepach i niemożliwością ich zakupu

4) według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

-cywilizowana

-barbarzyńska

5) według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

-stratoinflacja

-stagflacja

-slumpflacja

6) według kryterium czynnika czasu:

-sekularna

-okresowa

5.Polityka fiskalna i jej instrumenty

POLITYKA FISKALNA – to ogół działań państwa kształtujących budżet państwa poprzez zmiany we wpływach (np. podatki, zadłużenia publicznego) i wydatkach państwa (np. subwencje, inwestycje państwowe, itp.)

Instrumenty polityki fiskalnej:

I.makroekonomiczne:

- dochody budżetu państwa

- wydatki budżetu państwa

- deficyt i nadwyżki budżetowe

- dług publiczny

II.mikroekonomiczne:

- podatek

-opłata

- cło

-dotacja

-subwencja

-bon skarbowy

- obligacja skarbowa

6.Klasyfikacja podatków i elementy technik podatkowych.

I. podatki dochodowe:

• podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

• podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

II. obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne, itp.

III. opodatkowanie własności :

• podatki od nieruchomości:

- podatek rolny (gruntowy)

- podatek leśny

• podatek od spadków i darowizn

IV. podatki od towarów i usług:

• podatek od wartości dodanej (VAT)

• akcyza – podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru

• cło- podatek graniczny od towarów

• inne:

- podatek od posiadania psa(obecnie podatek od psów został zmieniony na opłatę)

- podatek od środków transportu

- podatek od czynności cywilnoprawnych

- podatek od gier

7.Polityka pieniężna i jej instrumenty

POLITYKA PIENIĘŻNA (MONETARNA) – systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.

Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej:

1/instrumenty kontroli głównej: zmiany oficjalnej stopy redyskontowej, operacje otwartego rynku, system minimalnych rezerw obowiązkowych

2/instrumenty kontroli selektywnej: kontrola stóp procentowych, udzielonych pożyczek, polityka selektywnych wskaźników rezerwowych

3/oddziaływanie przez perswazję: przekazywanie wszelkich uwag i sugestii w stronę banków komercyjnych. Polega to zazwyczaj na ustnym formułowaniu przez bank centralny i rząd nieformalnych zaleceń w celu wymuszenia określonych działań. Często oddziaływanie to ma skalę znacznie szerszą – międzynarodową i wywierane jest przez międzynarodowe organizacje finansowe.

8.Wzrost gospodarczy i produkt krajowy brutto/metody liczenia.

WZROST GOSPODARCZY – określa wymierne skutki procesu powiększania zdolności wytwórczych kraju w danym okresie.

Mierniki wzrostu gospodarczego:

I.produkt krajowy brutto (PKB) – całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju (kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze)

II.produkt narodowy brutto (PNB)

Metody liczenia PKB:

1. PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów

2.PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja

3.PKB = produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej

9.PKB i jego pochodne.

1) produkt narodowy brutto (PNB) – całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju.

2) produkt miejski brutto (PMB) – wartość rynkowa wszystkich wyprodukowanych dóbr i usług w danym mieście oraz w określonym okresie.

10.Cykl koniunkturalny i jego fazy.

Przyczyny wyst.: Wewnętrzne i zewnętrzne.

CYKL KONIUNKTURALNY – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunkturalny, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego.

Fazy:

1/faza kryzysu - rośnie bezrobocie, maleją produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny

2/faza depresji – koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie,

3/faza ożywienia – rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny, maleje: bezrobocie

4/ faza rozkwitu – koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie

W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie i recesję.

11. Przedstaw co to teoria, prawo ekonomiczne oraz przedstaw dowolne metody szczegółowe i ogólne.

Prawa ekonomiczne - wzajemne więzi między istotnymi cechami różnych zjawisk ekonomicznych mające charakter ogólny, konieczny, nieprzypadkowy i stosunkowo trwały.

Teoria-dział ekonomii zajmuje się badaniem ekonomicznych aspektów- zjawisk zachodzących w gospodarce. Zalicza się do niej mikro-, makroekonomie, prawa rządzące rynkiem kapitałowym, zajmuje się całością zagadnień ekonomicznych, bada relacje i powiązania. Wyjaśnia funkcjonowanie gosp. Bada zjawiska i procesy zachodzące we współczesnej ekonomii. Jest nauką dynamiczną.

Metody: ogólne-indukcja, redukcja i dedukcja. Szczegółowe-analiza jakościowa i metoda ilościowa (dzieli się na deterministyczne i stochastyczne)
12. Pieniądz i jego funkcja w gospodarce.

Pieniądz, powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań, pełniący rolę powszechnego ekwiwalentu. Pieniądz pojawił się jako pośrednik w procesach wymiany wówczas, gdy nabrały one cech masowej powtarzalności, regularności, a więc w okresie przechodzenia od gospodarki naturalnej do towarowej.

Funkcje pieniądza: a)jest miernikiem wartości czyli wyraża wartość różnych towarów .Pieniądz będąc miernikiem wartości może spełniać jednocześnie inne funkcje. W tej funkcji pieniądz występuje w postaci idealnej np. w cenniku, roczniku statystycznym. b)środka cyrkulacji występując w transakcjach kupna-sprzedaży, w postaci realnej, nieskończenie pełnowartościowej. c)środka płatniczego. Szczególnie ważna funkcja dla rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej. Ma miejsce głównie wtedy gdy pojawia się zjawisko odroczenia płatności czyli kredyt .d)Środka gromadzenia skarbu-tezauryzacji ,który zostaje wycofany z obiegu. Występuje w postaci pieniądza pełnowartościowego. Jest to pieniądz realny czyli występuje na rynku. e)Pieniądza światowego. Występuje w postaci pełnowartościowej, służy do wyrażania wartości towarów wymiennych na rynku światowym.
13.      Przedstaw rys historyczny przejścia gospodarki z naturalnej w rynkową.

Między X a XII w. w Europie Zachodniej ukształtowało się społeczeństwo feudalne . Wyróżniał je system organizacji gospodarczej , społecznej i politycznej .Był on oparty na bezpośrednich związkach między ludźmi , a charakter ich określał pozycję jednostki w społeczeństwie .Następnie W połowie XIII w. rozwinęły się nowe techniki rolne , które upowszechniły się w tym okresie , pozwoliły na uprawę ciężkich , bardziej urodzajnych gleb . Żelazo , które we wcześniejszym okresie służyło przede wszystkim do wyrobu broni ,posłużyło teraz do udoskonalenia narzędzi takich jak : brony , pługi siekiery , kosy . Wszystkie te wynalazki pozwalające zastąpić pracę ludzką i uczynić ją wydajniejszą były koniecznością .

W XIII w. wzrosła wielkość obrotów handlu oraz różnorodność tej wymiany i udoskonaliła się jej organizacja . Kupcy , najwcześniej włoscy , zakładali spółki początkowo dla zrealizowania jednej lub kilku wypraw natomiast później przekształciły się one w stowarzyszenia handlowe (hanzy , gildie , kompanie ) .
Dla bezpieczeństwa obrotu pieniężnego zakładano banki i ich filie , a obok monety zaczęto posługiwać się wekslem , co wpłynęło na rozwinięcie transakcji kredytowych . W kilku miastach Szampanii , leżących na skrzyżowaniu szlaków lądowych ukonstytuowało się w XII i XIII w. centrum handlowe kontynentu – jarmarki szampańskie na których spotykali się kupcy włoscy z flandryjskimi , angielskimi , niemieckimi i francuskimi .
W okresie od XI-XIV w. zauważamy wielkie przemiany gospodarcze na świecie , których rozwój zachwiały lata nieurodzaju i chorób , miało to jednak także pozytywny wpływ na zachodzące procesy , które zostały ukierunkowane i umocnione . W okresie schyłku XV w. mamy do czynienia z wykształceniem się szeregu form właściwych gospodarce kapitalistycznej (giełdy ,kompanie , manufaktury) . Zarówno jednak ich rozmiary jak i dynamika rozwojowa nie pozwalają na nazwanie tych zmian mianem wczesnokapitalistycznych .

14. Gospodarka otwarta---> handel międzynarodowy (korzyści i niekorzyści wypływające z niego).

Gospodarka otwarta – gospodarka zamknięta otwiera się , gdy zaczyna prowadzić wymianę handlową (eksport netto) oraz kapitałową (odpływ netto) z zagranicą.

Gospodarka otwarta to nie tylko import towarów z kraju za granicę, ale także otwarcie rynku krajowego na towary z zagranicy. Ponadto w gospodarce otwartej następuje włączenie się w międzynarodowy podział pracy, czyli pełnienie przez handel zagraniczny funkcji aktywnej i realizowanie funkcji efektywnej.

Korzyści z handlu międzynarodowego w sposób bezpośredni czerpią producenci i konsumenci. Ci pierwsi, znajdując rynek zbytu, a drudzy, mając większe możliwości wyboru dóbr służących zaspokojeniu potrzeb. Korzyść tych dwóch typów podmiotów była i jest warunkiem niezbędnym dla istnienia i rozwoju handlu. Oprócz nich na handlu międzynarodowym korzysta (zarabia) znacznie więcej podmiotów (kupcy, przedsiębiorstwa transportowe i ubezpieczeniowe, państwa, przez terytorium których handel się odbywa).

Handel zagraniczny ma chyba tyle samo wad co i zalety. Do głównych wad należy zaliczyć przede wszystkim to, że handel zagraniczny sprawia, iż ludzie w niektórych krajach muszą pracować praktycznie za bezcen. Najczęściej do takiego wniosku można dojść kiedy się widzi produkty sprowadzane z Chin i wie się ile tym ludziom zapłacono za tego typu pracę. Z drugiej jednak strony gdyby nie handel zagraniczny ludzie ci w ogóle nie mieli by pracy. Niemniej często uważa się, że osoby produkujące towary na handel zagraniczny są wykorzystywane. Niemniej samym państwom, które taki towar produkują zdecydowanie bardziej się to opłaca. Lepiej przecież jest coś wyprodukować i zarobić na tym jakieś pieniądze, chociażby marne niż najzwyczajniej w świecie nie mieć nic. Czasami jednak zdarza się, że niektóre państwa przesadzają z handlem zagranicznym i, że zdecydowanie za duża część dóbr jest sprzedawana zamiast pozostać w kraju. Przez co czasami dochodzi do sytuacji, w których mieszkańcy danego kraju cierpią na brak danego towaru.

15.Przedstaw i opisz krzywą Philipsa i Laffera.
Krzywa Phillipsa to w ekonomii krzywa ilustrująca związek pomiędzy stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji.

Wzrost stopy opodatkowania początkowo skutkuje wzrostem wpływów budżetowych z podatków, ale po przekroczeniu pewnego poziomu wpływy te spadają.
T → dochód; t → stawka opodatkownia;
t* → stawka opodatkowania maksymalizująca wpływy do budżetu; stopy t₁ i t₃ dają takie same wpływy budżetowe.

Krzywa Laffera – koncepcja teoretyczna, która za pomocą krzywej ilustruje zależność między stawką opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków; opracowana w latach 70. XX w. przez amerykańskiego ekonomistę Arthura Laffera; bywa używana jako argument za zmniejszeniem podatków^[1].