2. Platon i jego filozofia. Koncepcja idei, koncepcja poznania, rzeczywistości i koncepcja państwa
Idealizm i realizm 
- Twórca  filozofii  idealistycznej 
- uwzględniał i zmienność  zjawisk jak Heraklit i  stałość  bytu jak Parmenides, od orfików przejął ideę  nieśmiertelnej duszy. 
- Idee – jaka jest rzeczywistość  którą poznajemy przez pojęcia? Są  rzeczy piękne, ale  czym jest samo piękno? 
- Rzeczy piękne są zmienne i  zniszczalne, ale idea piękna wieczna. Idee nie  są  nam  dane bezpośrednio. 
- Idee są  wiecznymi, niezmiennymi  bytami. Są  samą rzeczywistością (jak  arche u jońskich filozofów,  jak  atom u Demokryta,  jak  duch u Anaksagorasa, ale  idee są bardziej transcendentne wobec  materii. 
- Świat idei  jest hierarchiczny (podobnie jak świat społeczny),  na szczycie  jest idea  Dobra. 
- Dusza w tradycji greckiej  jest rozumiana jako to, co ma w sobie – immanentnie- ruch.
Dusza = ruch . 
U Platona  dusza jest przeciwieństwem materii, która jest bezwładna, bierna. 
- Pierwszy raz pojawiła się  tak  silna opozycja: dusza – materia 
- Zadaniem duszy jest  poznanie – tylko dusza może  mieć kontakt z ideami. Poza tym dusza  jest istotą  boską, zaziemską  i tylko zamieszkuje  ciało, potem je opuszcza, dusza jest  niematerialna, niezależna od ciała, ciało jest jej  więzieniem, jest nieśmiertelna. 
- Wszechświat, planety też mają dusze, bo mają w sobie źródło samoistnego ruchu. 
- Przyroda jest celowa, rozumna, jej stwórca Demiurg uczynił świat  jak najlepszym i wzorował się  na ideach.  Zbudowana z  materii, nieograniczonej, wiecznej,  bezkształtnej,  jest niedoskonała. (Skoro idee i dusze  są  częścią  przyrody  doskonałą,  materia  odpowiada za niedoskonałość). 
- Państwo-  totalitarna koncepcja państwa, ascetyczna komunistyczna wspólnota, nie ma własności ani prywatności;  rządzą   filozofowie (mądrość),  pilnują i bronią strażnicy (odwaga), pracują  rzemieślnicy (panowanie nad sobą) – analogicznie do części duszy rozumnej, popędliwej, pożądliwej (rozum, wola, popędy). 
- Dzieci wychowuje się  poza rodziną, obowiązek rozmnażania się (kobiety 18-40 lat, mężczyźni  do 50, eugenika, cel wspólnoty  dominuje  nad jednostkami. 

7. Filozofia Niczego i jego krytyka.

Zdaniem Nietzschego, człowiek współczesny przestał odczuwać obecność Boga w świecie. Razem z Bogiem usunięta została z naszego świata metafizyczna podstawa wszelkich wartości, od tej pory zawieszone są one w próżni. Nie ma prawdy, ani dobra. Człowiek musi na nowo podjąć trud stanowienia wartości, lecz zdaniem Nietzschego nie jest w stanie. Jesteśmy bowiem tworami chorej kultury, opartej właśnie na odwołaniu do Boga, a nie możemy się do niego odwołać, bo jego już nie ma w naszym świecie. Stąd bierze się nihilizm – udawanie, że nic się nie stało, zaprzeczanie, że istnieją jakiekolwiek problemy. Nihilizm w rozumieniu Nietzschego to akceptacja pozorów, uznanie za wartość tego, co jest już bez-wartością. Łatwe i wygodne życie, przyjemne i pozbawione napięcia. O nihilizmie mówi Nietzsche wtedy, gdy "najwyższe wartości tracą wartość". Niektóre interpretacje przedstawiają nadczłowieka jako istotę, która może zaakceptować wieczny powrót. Oznacza to pełną zgodę na powtarzalność całej historii świata, włącznie z wszelkimi dokonanymi w niej gwałtami i mordami, ale i pełnią twórczej ekstazy. Nietzscheański nadczłowiek miałby być istotą obdarzoną wielką wolą mocy, jednostką twórczą, której każda chwila życia jest doskonale pełna i warta ponownego przeżywania. Istota ta żyłaby poza zasadami obowiązującymi resztę ludzkości, poza rządzącymi nią obecnie prawami (słów "nadczłowiek" lub "rasa silniejsza" używa Nietzsche w opozycji do "człowiek średni" dzisiejszych czasów, zwłaszcza do jego moralności). Zdaniem Nietzschego, w historii ludzkości nadczłowiek pojawiał się kilkakrotnie, zawsze jako efekt przypadku i zawsze dla współczesnych był uosobieniem zła, jawiąc się jako potwór.

8.Główne cechy filozofii oświecenia, postawy wobec religii. Omówić filozofie jednego dowolnego myśliciela tej epoki

.Hume, krytyka religii 
Krytykował  ideę  Boga (nie ma jak dowieść jego istnienia), nieśmiertelności osobowej  (skoro  po śmierci  nie pamięta się  życia,  to skąd wiemy kim jest ta osoba) ,  religię monoteistyczną,  religię w ogóle (Bóg  albo  jest zły albo nie jest wszechwiedzący,  dobrego Boga  i zła  nie  da się połączyć, Leibnitz  nie ma  racji  w teodycei)  i  rozumowanie  deistów – Bóg  jako zegarmistrz,  który  konstruuje i nastawia zegar, potem nie ingeruje).  Moralność  wynika z życia społecznego, nie z woli Boga. Życie społeczne jest dla ludzi koniecznością. 
—          Wiara  jest sprawą wiary, nie dowodzenia.   
Filozofia Oświecenia,
 1690-1790-Angielska, francuska, niemiecka 
Ogólne nowe zasady filozofii 
—         Orientacja przyrodnicza, praktyczna,  nastawienie  na dostępność  wiedzy. 
—         Koniec  systemów metafizycznych. 
—         Naturalizm -  czyli zerwanie z metafizyką,  nastawienie się  na to  co istnieje i  daje się  empirycznie  ująć, bytów  idealnych nie ma. 
—          Empiryzm i racjonalizm – ale nie spekulacja, rozum jako uzupełnienie   doświadczenia.
Relatywizm – zróżnicowanie się  obrazu świata, świadomość  wielości kultur, rozwoju, zmian. 
John Locke ( 1632-1704) 
Filozofia  nie  bada   bytu, ale  nasze pojęcia o bycie. 
—         Dotyczy  więc  poglądu na  człowieka, nie na świat. 
—         Umysł  jest  tabula  rasa,  niezapisana  tablicą, a  cała wiedza  pochodzi  wyłącznie z doświadczenia, „ nie ma  niczego w umyśle  czego  nie  było w zmysłach”(Za Arystotelesem). 
—         Nie  ma żadnych idei wrodzonych (Kartezjusz twierdził, że  wrodzone są   raczej dyspozycje do idei), idee  rzekomo  powszechnie wrodzone  nie są  znane  dzieciom, „dzikim”,  umysłowo chorym, natomiast władze  umysłu,  jego możliwości są cechą  umysłu, w tym sensie  wrodzone. 
—         Doświadczenia  nabywamy  przez postrzeganie   rzeczy zewnętrznych  i  doświadczając samego siebie (sensation & reflection), przy  czym postrzeżenie jest zawsze  pierwsze,  refleksja  musi  mieć „materiał”.  
Idee Locka 
—         Wszystko, co jest w umyśle, postrzeżenia i  refleksje,  stanowi idee -  bo znamy tylko idee, a nie rzeczy. Idee  są pierwotne lub wtórne, zależnie  czy  dotyczą  własności obiektywnych  (rozciągłość, kształt, ruch) czy subiektywnych (barwy, smaki,  dźwięki ) – podział  od Demokryta ; 
—         Własności pierwotne  są  stałe, wtórne nie (gasimy światło i nie ma kolorów), pierwotne  są postrzegane  wieloma zmysłami, wtórne jednym. 
—         Krytyka pojęcia  substancji -  umysł pojmuje własności jako przywiązane  do  substancji, ale  przecież poznajemy tylko  własności. Usuwamy własności -  nie zostanie nic.  Substancja – o ile  jest – nie  da się poznać. 
—         Niemniej  nadal  uważał, że poznanie przez intuicję i dowód prawd ogólnych jest  najpewniejsze. 
—         Zwracał uwagę w pedagogice  na indywidualność   dzieci. 
Teoretyk nowożytnej  tolerancji, prekursor utylitaryzmu, deizm. 

4. Filozofia chrześcijaństwa. (pierwiastek idealny)

Filozofia chrześcijańska – zespół zróżnicowanych kierunków, prądów, tradycji i poglądów filozoficznych powstały w II w. n.e. na gruncie chrześcijaństwa jako odpowiedź na potrzebę racjonalnego ugruntowania rozwijającej się nowej religii i zmierzenia się z poglądami pogan. W szerszym sensie filozofia chrześcijańska to filozofia uprawiana w zgodzie z Objawieniem, w węższym filozofia samego Objawienia. W refleksji nad samą filozofią chrześcijańską kluczowe znaczenie ma jej stosunek do teologii, podobnie jak stosunek rozumu do wiary. Nie wszystkie odłamy chrześcijaństwa mają jednakowy stosunek do filozofii - największe znaczenie ma ona w katolicyzmie który określa się często jako "religia racjonalna" Do głownych filozofów należa; Orygnes, Tertulian oraz Augustyn. 
Cała filozofia średniowiecznego Zachodu ma charakter ściśle chrześcijański i w znacznym stopniu podporządkowana jest teologi

6. Kartezjusz i jego rola w filozofii.

Kartezjusz (ur. 31 marca 1596r.zm. 11 lutego 1650r.) – francuski matematyk, filozof i fizyk, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII wieku, uważany za prekursora nowożytnej kultury umysłowej.

Filozofia Kartezjusza jest przejściem od scholastyki do oświecenia. Tak jak scholastycy, stawia on sobie za zadanie ustalenie systemu i związku dla zasadniczych prawd nauki i religii. Nowością jest jednak to, że jedynie matematykę uznaje za naukę, matematyzuje naturę i uznaje jedynie rozumowe myślenie za źródło poznania.

Kartezjusz sądził, że geometrii brak ogólnej metody postępowania, a algebra bez właściwego powiązania z geometrią jest trudno zrozumiała intuicyjnie. Traktat zawiera oryginalny pomysł nadania każdemu punktowi na płaszczyźnie nazwy przez przypisanie mu dwóch liczb.

Rozwój idei Kartezjusza doprowadził do powstania geometrii analitycznej, a badania własności geometrycznych krzywych metodami algebraicznymi do powstania rachunku różniczkowego i całkowego, a następnie geometrii różniczkowej.

Kartezjusz po raz pierwszy wprowadził termin funkcja, a także nazwę liczby urojone. Zapoczątkował też badania wielu problemów teorii równań algebraicznych. Sformułował twierdzenie znane obecnie pod nazwą twierdzenia Bézout oraz twierdzenie o liczbie rzeczywistych i zespolonych pierwiastków równania algebraicznego. Kartezjusz podał również prosty sposób oszacowania liczby dodatnich i ujemnych pierwiastków równania algebraicznego, tzw. regułę znaków Kartezjusza. Znalazł graficzny sposób rozwiązania równania algebraicznego trzeciego stopnia, jak również nowy sposób rozwiązania równania czwartego stopnia. Wprowadził też do powszechnego użycia zapis potęgowania w postaci indeksu górnego.

Kartezjusz był też jednym z prekursorów fizyki klasycznej. Sformułował zasadę zachowania pędu oraz tzw. teorię wirów. Kartezjusz zajmował się również eksperymentami optycznymi, sformułował prawo załamania i odbicia światła.

1. Arche, co oznacza ten termin. Znane ci koncepcje filozofów starożytnych, którzy go stworzyli i używali.

Arche- w filozofii przedsokratejskiej termin oznaczający praprzyczynę wszystkich bytów i zarazem ich zasadę. Pierwotna zasada kierująca światem, wszechświatem.

Tales

Arche = zasada, pramateria, substancjalne podłoże zjawisk. Arche = woda. Woda jest najważniejszym składnikiem organizmów i roślin, jest nieodzowna do istnienia. Z wody pochodzi życie.

Heraklit z Efezu ( ok. 500 p.n.e.)

Arche, odwieczna zasada - czyli zmiana. Istnieje odpowiedniość między strukturą umysłu ( mową, myślą) a strukturą rzeczywistości; zasada struktury to jedność przeciwieństw. Wieloznaczność zjawisk, świata, płynne przejścia. Introspekcja , ludzka psyche (dusza) jest aktywna i walczy, fizyzcnie, psychicznie, intelektualnie, chwyta się w procesie zmian lecz potrzebuje stałych ram, obiektywnych prawd, reguł postepowania, żeby mogła uchwycić własne istnienie.

Anaksymander z Miletu

Arche – bezkres ( apeiron), odpowiednik bezkresnego pierwotnego chaosu z którego wyłaniają się przeciwieństwa (ciepło –zimno, jasno – ciemność, góra – dół). Samoprzekształcanie się bezkresu, pełnego życia i inteligencji. Ziemia jest w symetrycznym centrum wszechświata i nie porusza się.

Ksenofanes, ur 580 p.n.e.

Arche = ziemia, interesują go bóstwa i religia, której jest pierwszym krytykiem. Antropomorfizm świadczy o ludzkim wytworze, bo „bóg trójkątów byłby trójkątem”. Bóg raczej jest jeden, jest wewnętrzny wobec świata, duch świata, jest tą siłą, która porusza świat ( i nic więcej). Jedność jest jego ideą – do której nawiązywał Parmenides.

9. Rousseau i jego koncepcja wpływu (umowa społeczna).

Umowa społeczna dyskusja na tym jak osiągnąć najbardziej pożądany stan społeczny. Równość i wolność jako podstawowe ludzkie cechy i prawa.

Jean-Jacques Rousseau (ur. 28 czerwca 1712 zm. 2 lipca 1778) – szwajcarski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania.

W ujęciu Rousseau u.s. sprowadza się jedynie do zrzeszenia się ludzi, jednoznacznego z poddaniem się woli powszechnej i przekazaniem wszelkich praw na rzecz zbiorowości. Rousseau odrzucił zarówno teorię przedstawicielstwa, jak i podziału władzy, postulując szczególną formę demokracji bezpośredniej.

Sama idea była całkowitą utopią, gdyż zakładała, iż można założyć od nowa państwo już istniejące – wystarczy jedynie zebrać wszystkich obywateli i założyć państwo od nowa – udając, że istniejący świat polityczny nie istnieje. Utopia miała powstać przy zignorowaniu dotychczasowych struktur władzy i państw. Projekt umowy ma charakter czysto racjonalistycznej abstrakcji: lud zbiera się i w jednym akcie głosowania unieważnia liczącą stulecia lub tysiąclecia tradycję narodową, polityczną i religijną społeczeństwa. Umowa delegitymizuje wszystko, co miało miejsce przed jej zawarciem. Lud ma prawo do rewolucyjnych zmian, przebudowy społecznej w każdej dziedzinie, może zmienić prawa natury, nadać sobie nową religię, a nawet napisać zupełnie od nowa swoją własną historię. Konstruktywizm ludu nie posiada jakichkolwiek ograniczeń, gdyż świat i człowiek są całkowicie plastyczni – nie panują w świecie żadne prawa natury czy socjologii – i lud może świat przekształcić wedle swojej wolnej woli w jakimkolwiek kierunku.