PRZEDSIĘBIORSTWO MIĘDZYNARODOWE

PRZEDSIĘBIORSTWO MIĘDZYNARODOWE

  1. DEFINICJA INTERNACJONALIZACJI

Pojęcie internacjonalizacji (umiędzynarodowienia) można rozpatrywać w różnych poziomach, w tym:

Rozpatruje się zatem internacjonalizację przedsiębiorstw, sektorów gospodarki, regionów gospodarczych czy całych gospodarek.

W najszerszym ujęciu internacjonalizacja jest to podejmowanie przez przedsiębiorstwa, poszczególne sektory gospodarki i całe gospodarki narodowe lub ich regiony wszelkiej działalności poza rynkiem macierzystym, prowadzące do rosnącej współzależności ekonomicznej różnych krajów i grup krajów.

Wyróżnia się internacjonalizację:

Internacjonalizacja czynna charakteryzuje się aktywnym zaangażowaniem podmiotu gospodarującego na rynkach zagranicznych.

Internacjonalizacja bierna definiowana jest jako napływ na rynek krajowy dóbr i usług w postaci importu oraz inwestycji zagranicznych.

Internacjonalizacja przedsiębiorstwa oznacza zmianę jego stanu, przez co należy ujmować to pojęcie dynamicznie. Występują trzy generalne metody, w ramach których firma może penetrować rynek zagraniczny: eksport, licencjonowanie oraz inwestycje bezpośrednie.

Wyróżnia się internacjonalizację płytką, utożsamianą z niskim stopniem integracji z partnerem zagranicznym oraz głęboką charakteryzującą się zaawansowaną współpracą, wspólnotą strategicznych celów, konieczność ponoszenia wysokich nakładów oraz wysokim ryzykiem współpracy.

Internacjonalizacja to proces polegający na rosnącym uczestnictwie w międzynarodowych operacjach – zawierający zarówno stronę wyjścia na zewnątrz jak i przyjęcia do wewnątrz operacji międzynarodowych. Proces ten jest odwracalny – deinternacjonalizacja może mieć miejsce na każdym etapie procesu umiędzynarodowienia.

Internacjonalizacja jest procesem o charakterze gradualnym, który przejawia się stopniowym wzrostem zaangażowania zasobów i aktywności przedsiębiorstwa na rynkach zagranicznych.

  1. SEKWENCYJNY MODEL INTERNACJONALIZACJI

Klasyczny etapowy model internacjonalizacji został sformułowany przez szwedzkich badaczy Uniwersytetu w Uppsali: J. Johansona, J-E. Vahlne oraz F. Wiedersheim-Paula w połowie lat 70. (nazywany w literaturze U-modelem).

Podstawowe założenie U-modelu: przedsiębiorstwo najpierw rozwija się na rynku macierzystym, czego następstwem jest zaangażowanie międzynarodowe. Również na rynkach zagranicznych wskazuje się na stopniowy wzrost aktywności: od form najprostszych (handel zagraniczny) do bardziej ryzykownych (inwestycje zagraniczne).

WIEDZA O RYNKU ZAANGAŻOWANIE DECYZYJNE

ZAANGAŻOWANIE RYNKOWE BIEŻĄCA DZIAŁANOŚĆ

W U-modelu autorzy dopuszczają możliwość odstępu od realizacji pełnego łańcucha internacjonalizacji:

  1. Po pierwsze niektóre rynki nie są na tyle duże, aby wymagały stopniowej penetracji,

  2. Po drugie możliwe jest „przeskakiwanie” poszczególnych etapów wskutek osiągniętego przez firmę doświadczenia na innych rynkach zagranicznych.

  1. PRZEDSIĘBIORSTWO „BORN GLOBAL”

Firmy „globalne od urodzenia” (born globals) już na etapie koncepcji ich powstania zakładają działalność międzynarodową czy nawet globalną, bez konieczności stopniowego przechodzenia od aktywności do międzynarodowej.

„Born globals” stanowią zatem skrajny przypadek „przeskakiwania” etapów umiędzynarodowienia, gdyż zaczynają proces internacjonalizacji od najwyższego jej stadium.

Przyczyny powstawania firm globalnych od urodzenia:

Wątpliwym jest mówienie przy „born globals” o nowej firmie.

W ujęciu prawnym można ją uznać na nową, ale umiejętności jej pracowników (w szczególności kadry kierowniczej) „urodziły się i dojrzały wcześniej.

  1. CYKL ŻYCIA PRODUKTU VERNONA

Bazą budowy teorii Vernona stała się koncepcja Posnera z 1961 roku. Wskazał on, że różnice technologiczne w skali firm, gałęzi i krajów prowadzą do powstawania strumieni handlu międzynarodowego niezależnie od innych czynników, takich jak wyposażenie w bazowe czynniki produkcji czy statyczne korzyści skali (Teoria luki technologicznej).

Handel międzynarodowy danym produktem charakteryzuje się etapowością – wyróżnia się fazę innowacyjną, dojrzewania i standaryzacji.

Teoria cyklu życia produktu charakteryzuje się ograniczonym zastosowaniem. Odnosi się ona w zasadzie wyłącznie do sektorów wysokiej technologii, a przez to do państw, które dysponują bogatymi zasobami w tej dziedzinie.

  1. EKLEKTYCZNY MODEL J.H. DUNNINGA

Koncepcja Dunniga to próba wyjaśnienia procesu internacjonalizacji przedsiębiorstwa w oparciu o grupę czynników, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych.

Decyzja o produkcji zagranicznej wynika z trzech zasadniczych determinant (paradygmat OLI):

  1. Faktu posiadania (lub chociaż takiej możliwości) zasobów, których konkurenci (lub potencjalni konkurenci) nie posiadają (ownership),

  2. Dodatkowej korzyści z wykorzystania tych zasobów na rynkach zagranicznych w porównaniu do funkcjonowania wyłącznie na rynku macierzystym (localization),

  3. Interesu w zatrzymaniu tych zasobów w ramach organizacji (internalizacja działalności) (internalisation).

Modele oparte na zasobach

Wskazuje się, że o internacjonalizacji przedsiębiorstw mogą decydować specyficzne kombinacje posiadanych przez nie zasobów.

Zasoby firmy decydujące o internacjonalizacji:

Podejście sieciowe

Teoria ta sytuuje firmę w jej otoczeniu, przez co jest ona widziana jako fragment szerszego systemu wielu aktorów (sieci), którzy wzajemnie na siebie wpływają.

Teoria podobieństwa preferencji Lindera

Stawiając w wątpliwość dorobek ekonomii klasycznej Linder twierdzi, że nie zróżnicowanie między krajami, ale ich podobieństwo jest zasadniczą determinantą umiędzynarodowienia gospodarek.

Założenia Lindera:

WYKŁAD 2 06.03.2012

FORMY INTERNACJONALIZACJI

  1. Klasyfikacja form internacjonalizacji

  2. Handel zagraniczny jako pierwotna forma umiędzynarodowienia

  3. Działania kooperacyjne nie kapitałowe:

  1. Działania kooperacyjne kapitałowe

  2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)

  1. KLASYFIKACJA FORM INTERNACJONALIZACJI

Kolejne formy umiędzynarodowienia wiążą się z rosnącym:

Strategia wejścia na rynki zagraniczne obejmuje:

Klasyfikacja form internacjonalizacji:

  1. Handel zagraniczny,

  2. Powiązania kooperacyjne (kapitałowe i nie kapitałowe),

  3. Samodzielna działalność za granicą.

  1. HANDEL ZAGRANICZNY – DZIAŁALNOŚĆ EKSPORTOWA

Podstawową formą aktywności podmiotów gospodarujących na rynkach zagranicznych jest eksport.

Transakcje eksportowe mogą być realizowane bezpośrednio między dostawcami i odbiorcami (eksport bezpośredni) lub z wykorzystaniem wyspecjalizowanych pośredników (agentów) handlowych (eksport pośredni).

Eksport pośredni to zazwyczaj pierwsza faza działań za granicą. Jest charakterystyczny dla podmiotów, które:

Forma eksportu bezpośredniego wymaga większego zaangażowania i doświadczenia w działaniach na rynkach zagranicznych. Jej efektem często są zmiany dostosowawcze struktury organizacyjnej, przejawiające się tworzeniem odrębnej jednostki – działu eksportu.

Działalność eksportowa może przyjmować również postać transakcji nietypowych, wśród których najczęściej wskazuje się na:

Barter oznacza umowę handlową, zgodnie z którą następuje wymiana jednego towaru (kilku towarów) na drugi (kilka innych towarów).

W odróżnieniu od transakcji barterowej kompensatę charakteryzuje możliwość niepełnego pokrycia towarem wielkości dostaw przez obie strony.

Transakcja typu offset (transakcja wiązana) polega na zobowiązaniu się eksportera do zakupów w kraju importera określonych towarów lub usług.

Samospłata (buy-back) jest stosowana w warunkach, gdy jedna ze stron nie posiada odpowiedniego kapitału, aby dokonać zakupu sprzętu inwestycyjnego w celu uruchomienia określonego rodzaju produkcji lub wdrożenia nowej technologii i oferuje w zamian za dostarczenie sprzętu dostawę określonej ilości produktów wytworzonych lub pozyskanych przy użyciu tego sprzętu.

  1. DZIAŁANIA KOOPERACYJNE NIEKAPITAŁOWE

Do działań kooperacyjnych nie kapitałowych zalicza się:

Sprzedaż licencji oznacza transfer przez granicę objętych patentem lub ochroną wzoru praw do częściowego lub całkowitego korzystania w celach zarobkowych z:

Sprzedaż licencji za granicę ma miejsce szczególnie w sytuacjach, kiedy utrudnione (nieopłacalne) jest zastosowanie innej formy umiędzynarodowienia, np. eksport jest obciążony wysokimi barierami taryfowymi i pozataryfowymi a bezpośrednie inwestycje zagraniczne obwarowane są niekorzystnym dla inwestora stanem prawnym.

Dla licencjonowania charakterystyczne są produkty, które w ujęciu technologicznym szybko się starzeją.

Istotą franchisingu jest rozwinięcie produktu lub usługi przez jedno przedsiębiorstwo (zwane franczyzodawcą) i zaoferowanie tego pomysłu innemu przedsiębiorstwu (zwanemu franczyzobiorcą) w ramach pewnego terytorium.

Wraz z pomysłem nowego produktu zazwyczaj przekazywana jest jego nazwa i logo, forma prowadzonego marketingu i procedury operacyjne. W zamian franczyzobiorca płaci określoną cenę na rzecz franczyzodawcy.

Franchising odgrywa szczególną rolę w sektorze usług (najczęściej cytowany w literaturze przykład to Mc Donald’s). Również sieci sprzedaży detalicznej coraz częściej korzystają z tej formy internacjonalizacji.

Internacjonalizacja w formie kontraktu menedżerskiego polega na postawieniu do dyspozycji inwestora zagranicznego zespołu ludzi, który charakteryzuje się określoną wiedzą i doświadczeniem, wymaganymi do zarządzania firmą.

  1. DZIAŁANIA KOOPERACYJNE KAPITAŁOWE

Kapitałowe zaangażowanie inwestycyjne na rynku międzynarodowym przyjmuje postać inwestycji zagranicznych:

Inwestycje portfelowe realizowane są przez zakup papierów wartościowych na rynkach zagranicznych (np. akcji, obligacji).

Inwestor oczekuje w takiej sytuacji zysku z:

Cechy inwestycji portfelowych:

Inwestycje bezpośrednie przejawiają się organizowaniem własnego bądź wspólnego z innym inwestorem przedsiębiorstwa na rynku zagranicznym.

Własna działalność na rynku zagranicznym może przyjąć postać:

Zagraniczna filia handlowa to forma inwestycji zagranicznych o najmniejszym stopniu zaangażowania kapitału. Funkcjonowanie takiej filii jest oparte na ogół na imporcie z przedsiębiorstwa macierzystego.

Zakład montażowy lub produkcyjny wiąże się z większym zaangażowaniem kapitałowym i personalnym na rynku zagranicznym.

Często montaż stanowi fazę przejściową przed rozpoczęciem pełnej produkcji za granicą.

Zakład montażowy lub produkcyjny może przyjąć następujące formy:

Wspólna działalność przyjmuje zazwyczaj postać joint venture. Jest to forma wspólnego przedsiębiorstwa partnerów z dwóch lub więcej krajów, powoływanego na podstawie umów i przepisów prawnych obowiązujących w państwie, które jest siedzibą przedsiębiorstwa.

Często organizowanie joint venture wynika z braku innej możliwości obecności na rynku zagranicznym. Ponadto współpraca z miejscowym przedsiębiorstwem daje dostęp do jego doświadczenia i wiedzy na temat działalności na rynku lokalnym, co często stanowi kluczowy obszar przewagi konkurencyjnej.

Za szczególny przypadek joint venture uważa się alianse strategiczne. Alians strategiczny jest to współpraca między obecnymi bądź potencjalnymi konkurentami, której celem jest wpływ na sytuację innych konkurentów, dostawców lub klientów w obrębie tego samego lub pokrewnych sektorów.

Zasadniczą cechą aliansu strategicznego jest jego długoterminowość.

Wybór optymalnej formy zaangażowania na rynku zagranicznym uzależniony jest od szerokiej gamy czynników. Dotyczą one zarówno sfery ekonomicznej jak też innych aspektów:

Zróżnicowanie stosowanych form wynika również z odmienności poszczególnych sektorów i branż gospodarki. Charakterystyka produktu (np. jego zaawansowanie technologiczne, możliwość transportu, termin przydatności do spożycia) wyklucza często niektóre strategie internacjonalizacji.

WYKŁAD 3 20.03.2012

OTOCZENIE MIĘDZYNARODOWE PRZEDSIĘBIORSTWA

  1. Pojęcie otoczenia międzynarodowego

  2. Otoczenie ekonomiczne

  3. Otoczenie demograficzne

  4. Otoczenie polityczno-prawne

  5. Otoczenie kulturowe

  6. Otoczenie technologiczne

  7. Otoczenie geograficzne

  1. POJĘCIE OTOCZENIA MIĘDZYNARODOWEGO

Otoczenie przedsiębiorstwa to wszystkie czynniki zewnętrzne, które wpływają lun mogą wpływać na działania firmy na rynku.

Otoczenie dzieli się na:

MIKROOTOCZENIE obejmuje podmioty, które mają bezpośredni wpływ na działania przedsiębiorstwa, w tym m.in.:

MAKROOTOCZENIE zawiera czynniki, które tworzą ramy dla działalności przedsiębiorstwa, ale na które firma nie ma żadnego wpływu lub ma wpływ niewielki. Zalicza się do niego czynniki:

Otoczenie międzynarodowe stanowią wszystkie elementy otoczenia przedsiębiorstwa, które zawierają aspekty wykraczające poza granice narodowe.

Elementy otoczenia międzynarodowego są zazwyczaj różne od składników otoczenia krajowego, a dodatkowo odmienne dla poszczególnych rynków.

Mimo że wpływ przedsiębiorstwa na otoczenie międzynarodowe jest zazwyczaj nikły, jego znajomości i analiza pozwalają na podejmowanie optymalnych decyzji w gospodarce globalnej: wykorzystywanie potencjalnych szans czy unikanie ewentualnych zagrożeń.

Istotna jest nie tylko bieżąca identyfikacja otoczenia, ale również monitorowanie oraz przewidywanie zmian, które w otoczeniu zachodzą i mogą zachodzić.

Trudność analizy otoczenia międzynarodowego wynika z jego następujących cech:

  1. Rozległość – rynek się globalizuje, znikają bariery przepływu towarów, ludzi, informacji,

  2. Zróżnicowanie – powstają nowe, wąskie i specyficzne, nisze rynkowe,

  3. Niestabilność – skraca się cykl życia produktów, zwiększa się konkurencja w ujęciu międzynarodowym,

  4. Kompleksowość – wiele zjawisk jest od siebie uzależnionych.

  1. OTOCZENIE EKONOMICZNE

Otoczenie ekonomiczne jest odzwierciedleniem stanu gospodarki danego kraju oraz poziomu dochodów konsumentów.

Do głównych czynników otoczenia ekonomicznego zalicza się:

Dochody ludności (mierzone zwykle wskaźnikiem PKB/mieszkańca) wpływają na siłę nabywczą mieszkańców danego kraju oraz strukturę koszyka konsumpcyjnego.

Tempo wzrostu gospodarczego kraju pozwala przedsiębiorstwu międzynarodowemu na analizę określonego rynku w ujęciu dynamicznym.

Poziom inflacji określa realną zmianę wartości pieniądza w czasie oraz stopień stabilności gospodarczej danego kraju. Jest to czynnik wpływający na ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż oddziałuje na:

Poziom i wahania kursu walutowego oraz związane z tym ryzyko kursowe stanowią kluczowy element ekonomicznego otoczenia międzynarodowego. Niekorzystne zmiany kursów mogą doprowadzić do zmniejszenia przychodów i wzrostu zobowiązań wynikających z działań na rynkach międzynarodowych.

  1. OTOCZENIE DEMOGRAFICZNE

Otoczenie demograficzne obejmuje czynniki opisujące ludność poszczególnych państw oraz zmiany zachodzące w populacji.

Do podstawowych mierników demograficznych należą:

Liczba ludności pozwala na ogólne określenie wielkości potencjalnego popytu. Jednak pełen obraz sytuacji demograficznej kraju powinien zawierać strukturę populacji oraz zmiany zachodzące w czasie (przyrost naturalny, zmiana PKB/mieszkańca).

Widoczną tendencję światową jest starzenie się ludności świata. W najbliższych dekadach dotknie ona szczególnie kraje o najwyższym stopniu rozwoju – w tym Europę czy Amerykę Północną. Oznacza to spadek ludności w tych regionach. Natomiast w krajach rozwijających się, głównie w Afryce, liczba ludności będzie dynamicznie rosła.

  1. OTOCZENIE POLITYCZNO-PRAWNE

Otoczenie polityczno-prawne na rynkach zagranicznych jest wyznaczone przez funkcjonujące na nich systemy polityczne i obowiązujący porządek prawny oraz ich stabilność.

Elementy otoczenia polityczno-prawnego wyznaczają formalną dostępność poszczególnych rynków narodowych dla firm zagranicznych, w tym wpływają na swobodę wyboru strategii wejścia na rynek, strategii marketingowych oraz kształt wykorzystywanych narzędzi marketingu.

Wejście na rynki zagraniczne wiąże się z ryzykiem politycznym, czyli ryzykiem strat wynikających ze zmian polityki rządowej. Na ryzyko polityczne składają się:

Specyfika systemu prawnego kraju determinuje zachowania przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. Szczególnie niestabilność i nieprzejrzystość porządku prawnego stanowi duże wyzwanie dla firm międzynarodowych.

Szczególną formą polityki państwowej, regulującą wymianę handlową kraju z zagranicą, jest polityka handlowa państwa.

W ramach jej instrumentów wykorzystuje się:

W procesie internacjonalizacji działalności firma powinna przeanalizować krajowe otoczenie polityczno-prawne. Istnieją bowiem liczne narzędzia, w ramach których rządy państw wspierają krajowe podmioty w prowadzeniu działań na rynkach międzynarodowych.

Formy wsparcia państwowego dla firm:

Ważnym elementem polityki państwa jest przynależność do organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym. Mogą one mieć zasięg światowy (np. WTO) albo regionalny (wszelkiego rodzaju formy integracji gospodarczej, np. UE).

  1. OTOCZENIE KULTUROWE

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnej i niematerialnej, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w danych zbiorowościach, przekazywanych następnym zbiorowościom i innym pokoleniom.

Do składników kultury należą:

Mimo wciąż istniejących różnic kulturowych w świecie, procesy globalizacyjne doprowadziły do częściowego ujednolicenia zachowań, przekonań i działań społecznych. Wciąż jednak koniecznym wydaje się dobre zapoznanie się z miejscowymi obyczajami rynków zagranicznych.

Szczególne znaczenie przypisuje się zarządzaniu na skrzyżowaniu kultur. Międzynarodowe zasoby ludzkie przedsiębiorstwa powodują, że menadżerowie są zmuszeni do stosowania odpowiednich działań, aby wykorzystać zróżnicowany potencjał podwładnych.

  1. OTOCZENIE TECHNOLOGICZNE

Otoczenie technologiczne wiąże się infrastrukturą dostępną na rynkach zagranicznych oraz zaawansowaniem wiedzy technicznej społeczeństwa.

Otoczenie technologiczne charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką zmian. W efekcie projektowanie produktów, procesy wytwarzania i dystrybucji podlegają bardzo szybkiemu starzeniu się. Przejawem tej tendencji są coraz krótsze cykle życia produktów.

  1. OTOCZENIE GEOGRAFICZNE

Otoczenie geograficzne stanowi zbiór czynników klimatycznych i przyrodniczych charakterystycznych dla danego regionu.

Do elementów otoczenia naturalnego zalicza się:

Ważnym elementem jest stosunek krajowych władz i konsumentów do zagadnień ochrony środowiska. Liberalne zasady w tym obszarze są częstym czynnikiem motywującym inwestycje zagraniczne w „brudne” gałęzie przemysłu.

WYKŁAD 4 03.04.2012

MOTYWY INTERNACJONALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW

  1. Rodzaje determinant internacjonalizacji

  2. Motywy handlu zagranicznego

  3. Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji

  4. Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji

  1. RODZAJE DETERMINANT INTERNACJONALIZACJI

Wyróżnia się determinanty typu:

Typ „push” (pchać) dotyczy elementów wewnętrznych badanego podmiotu, które skłaniają go do internacjonalizacji.

Typ „pull” (ciągnąć) oznacza istnienie powodów wejścia na rynki międzynarodowe pochodzących z zagranicy.

Determinanty internacjonalizacji dzieli się na:

Determinanty zewnętrzne (egzogeniczne) pochodzą z otoczenia przedsiębiorstwa (ekonomicznego, polityczno-prawnego, kulturowego, technologicznego itd.)

Determinanty wewnętrzne (endogenicznego) odnoszą się do charakterystyki analizowanego podmiotu (np. zasoby ludzkie, wiedza, innowacyjność, doświadczenie itd.)

  1. MOTYWY HANDLU ZAGRANICZNEGO

Podstawowe przyczyny internacjonalizacji (początkowo wyłącznie w postaci handlu zagranicznego między krajami) zostały przedstawione w tradycyjnych i współczesnych teoriach wymiany międzynarodowej.

Ponieważ handel zagraniczny stanowi najstarszą formę współpracy między krajami, dorobek teoretyczny w tym obszarze jest jednym z najbardziej ugruntowanych w całej ekonomii.

TEORIE

  1. Adam Smith – 1776 r. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

Teoria kosztów absolutnych

  1. Ricardo – 1817 r. „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”

Teoria kosztów względnych (komparatywnych)

  1. E. Hecksher i B. Ohlin – 1930-40 r.

Teoria obfitości zasobów

  1. W. Leontief – 1947-53 r.

Paradox Leontiefa

  1. Teorie neoczynnikowe wskazują na nowe czynniki determinujące handel międzynarodowy.

  2. M. Posner – lata 60. XX wieku

Teoria luki technologicznej

  1. Teoria korzyści ze skali produkcji i zbytu – korzyścu te występują wówczas, gdy rozmiary produkcji i zbytu rosną szybciej niż nakłady czynników wytwórczych. Wiąże się to z zastosowaniem nowej technologii, procesem uczenia się oraz inwestowaniem w działania dostosowawcze.

  2. S.B. Linder – 1961 r.

Teoria ujednoliconej struktury popytu – wskazuje dwie tezy będące dość kontrowersyjne wobec dorobku ekonomii klasycznej:

  1. ZEWNĘTRZNE DETERMINANTY INTERNACJONALIZACJI

Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji mają swoje źródło w tradycyjnych teoriach handlu międzynarodowego. Złożone otoczenie międzynarodowe determinuje nie tylko poziom, ale również formę internacjonalizacji przedsiębiorstw.

W otoczeniu przedsiębiorstwa wyróżnia się następujące grupy determinant:

Do ekonomicznych determinant zaliczamy:

Do cech rynków, które determinują internacjonalizację działalności gospodarczej należy zaliczyć:

Do głównych kosztów realizacji transakcji zagranicznej zalicza się:

R. Coase, O. Williamson

Teoria kosztów transakcyjnych

W swych badaniach Coase zauważył, że działalność przedsiębiorstwa może polegać na realizowaniu transakcji nie tylko na rynku zewnętrznym (poprzez wykorzystanie dostawców i odbiorców), ale również w ramach firmy (na rynku wewnętrznym).

Będący kontynuatorem tych założeń Williamson zdefiniował koszty prowadzenia transakcji na rynku zewnętrznym wobec firmy mianem kosztów transakcyjnych.

Analiza popytu umożliwia poznanie potencjału konsumpcyjnego społeczeństw na różnych rynkach, wyodrębnienie gustów i kultur konsumpcyjnych, jak też przedstawienie możliwości finansowych nabywców.

Ryzyko kursu walutowego w handlu zagranicznym można zdefiniować jako ryzyko poniesienia straty z tytułu posiadania przez przedsiębiorstwo otwartej i niezabezpieczonej pozycji walutowej na skutek niekorzystnego ruchu kursów walutowych.

Silna waluta krajowa powoduje mniejszą opłacalność eksportu czyniąc jednocześnie bardziej dochodowa działalności importową. W takiej sytuacji bardziej atrakcyjną formą internacjonalizacji może okazać się BIZ.

Ograniczenia ryzyka walutowego można dokonać w ramach:

Umiędzynarodowienie bierne, czyli napływ na rynek macierzysty towarów, usług, kapitału itd. Z zagranicy, przekłada się na wzrost współzależności gospodarczej z innymi krajami oraz pozwala na zdobycie cennego doświadczenia w transakcjach w charakterze ponadnarodowym.

Determinanty polityczno-prawne dotyczą zarówno polityki i porządku prawnego kraju macierzystego jak i sytuacji w innych państwach.

Mimo postępującej globalizacji gospodarki międzynarodowej wciąż istnieją kraje o gospodarce niemal autarkicznej (np. Korea Północna, Kuba) lub charakteryzujące się stosunkowo wysokim ryzykiem związanym z niestabilnością polityczną (np. Białoruś).

Wśród szeregu narzędzi stosowanych w polityce krajów, do których skierowana jest międzynarodowa działalność przedsiębiorstw, należy wymienić:

Istniejące badania empiryczne wskazują, że czynniki kulturowy często stanowi istotną determinantę w internacjonalizacji i wyborze formy ekspansji zagranicznej.

Wspólny język, religia, uznawane normy i wartości przekładają się na łatwiejszą współpracę gospodarczą, obniżając jednocześnie koszty transakcyjne.

  1. WEWNĘTRZNE DETERMINANTY INTERNACJONALIZACJI

Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji wynikają z cech indywidualnych poszczególnych przedsiębiorstw. Szczególnie można wyróżnić:

Wiedza i doświadczenie kadry kierowniczej decydują nie tylko o decyzji o ekspansji zagranicznej, ale również o jej formie i kierunku.

Czynniki ten został uczyniony podstawą modelu teoretycznego, który trzydzieści lat temu sformułowali badacze z Uniwersytetu w Uppsall.

Wyróżnia się:

W ramach wiedzy z doświadczenia wskazuje się na trzy elementy wiedzy, które można rozszerzyć w ramach działalności na rynkach zagranicznych: rynkowa, technologiczna i społeczna.

Stosunkowo nowym elementem wiedzy jest tzw. wiedza imitacyjna, której źródłem jest obserwacja innych firm.

Wiedzę przypisuje się do konkretnych osób, którymi w przypadku firm są kierownicy wyższych szczebli. Jednak wiedza może zostać osadzona również w zespołach pracowników lub nawet na poziomie całej organizacji.

Dystans psychiczny (psychic distance) to złożona koncepcja z elementami takimi jak język, kultura, system polityczny, system prawny itd.

Firmy z reguły rozpoczynają internacjonalizację w kraju, w którym wiele z tych elementów jest im znanych, najczęściej są to kraje sąsiedzkie. Pokonania wymagają zatem nie tylko bariery geograficzne, ale również mentalne.

Dynamiczne ujęcie dystansu psychicznego wiąże jego zmienną charakterystykę z czasem. Zmniejszenie tego dystansu jest możliwe wraz ze zdobywanym doświadczeniem na rynkach zagranicznych.

Do zmniejszenia dystansu psychicznego w procesie internacjonalizacji może przyczynić się stosowanie nowoczesnych technik informatycznych. Wskazuje się, że tzw. internacjonalizacja online, czyli realizacja transakcji biznesowych ponad granicami w przestrzeni wirtualnej, przyczynia się do redukcji dystansu psychicznego.

Wśród specyficznych cech przedsiębiorstwa determinujących jego internacjonalizację, prócz omówionych wcześniej, najczęściej wymienia się:

WYKŁAD 5 17.04.2012

KORPORACJE TRANSNARODOWE

  1. Pojęcie korporacji transnarodowych (KTN)

  2. Klasyfikacja KTN

  3. Rola KTN w gospodarce globalnej

  4. Przemiany obecnych KTN

  5. Ewolucja strategii działań KTN

  1. POJĘCIE KORPORACJI TRANSNARODOWYCH (KTN)

Korporacja transnarodowa jest organizacją, która koordynuje działalność produkcyjno-handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.

Zdaniem J. Dunninga unikalną cechą KTN jest ich zaangażowanie w produkcję międzynarodową (opartą na ZIB) w innych krajach oraz dokonywanie obrotów dobrami pośrednimi (tworzącymi tę produkcję) na rynkach tych krajów, w ramach własnych struktur organizacyjnych (internalizacja).

Do międzynarodowych funkcji korporacji zalicza się:

Cechy KTN:

  1. SUWERENNOŚĆ – dysponując potencjałem ekonomicznym większym niż wiele państw świata, KTN podejmują strategiczne decyzje i działania w pewnej mierze niezależnie od sytuacji i interesów państw będących terenem ich ekspansji.

  2. ZŁOŻONOŚĆ – działalność produkcyjno-handlowa jest prowadzona przez KTN w wielu krajach, nie tylko w posiadanym przez nie majątku produkcyjnym, lecz również w niezależnych przedsiębiorstwach, w wyniku zawartych z nimi porozumień.

  3. ROZPROSZENIE - jednostki organizacyjne największych KTN istnieją na kilku kontynentach, zarówno na ważnych rynkach zaopatrzenia, w miejscach przetwórstwa oraz zbytu, jak też w krajach będących kierunkiem ekspansji głównych konkurentów.

  4. SPECJALIZACJA – niektóre jednostki organizacyjne KTN otrzymują tzw. „globalny mandat”, co oznacza, że podejmują one określoną działalność nie na potrzeby wyłącznie rynku kraju goszczącego, lecz rynku ogólnoświatowego.

  5. ZDOLNOŚĆ ARBITRAŻOWANIA – polega ona na prowadzeniu operacji jednocześnie na różnych rynkach dla szybkiego, zyskownego wykorzystywania różnic ekonomicznych, które istnieją w danej sytuacji.

  6. ZDOLNOŚĆ INTEGROWANIA – podział pracy wewnątrz KTN i specjalizacja poszczególnych jednostek wymagają jednocześnie ścisłego powiązania i koordynacji ich działalności w różnych układach. Efektem jest duża współzależność działania jednostek, prowadząca do powstania zintegrowanych systemów korporacyjnych, działających w skali światowej.

  7. ELASTYCZNOŚĆ ORGANIZOWANIA – KTN cechuje elastyczność organizowania i koordynowania procesów produkcyjno-handlowych w skali ogólnoświatowej. Elastyczność odnosi się do działań realizowanych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz do stosunków z jego otoczeniem, m.in. z innymi firmami.

  8. GLONALNA EFEKTYWNOŚC – zoptymalizowany w ujęciu globalnym rozdział działań badawczych, produkcyjnych oraz handlowych prowadzi do obniżenia kosztów netto w całym systemie korporacyjnym, co nie oznacza jednak, że optymalizacja ta jest osiągnięta we wszystkich jednostkach organizacyjnych w danym czasie.

Czynniki wpływające na korporacje transnarodowe:

  1. KLASYFIKACJA KTN

Korporacje transnarodowe klasyfikuje się w oparciu w pewne liczby i wskaźniki, które decydują o sile ekonomicznej tych podmiotów. Do najczęściej używanych należą:

Indeks transnacjonalizacji

Indeks internacjonalizacji (Internationalization Index – II) – jest to miernik zbudowany w oparciu w jedną zmienną – liczba filii zagranicznych jest podzielona przez liczbę wszystkich filii danej KTN. Jest on wyrażony w procentach.

Indeks rozpiętości geograficznej (Geographic Spread Index – GSI) – jest miernik wyznaczony jako pierwiastek kwadratowy indeksu internacjonalizacji pomnożony przez liczbę krajów, w których dana KTN posiada filie.

Wśród korporacji o największych aktywach zagranicznych dominują KTN pochodzące z państw Triady – w pierwszej 20. aż 6 pochodzi z USA, 2 z Japonii, a reszta z państw UE, w tym po 4 z Niemiec i Francji.

Najpotężniejsze KTN są przyporządkowane do określonej grupy branż. Do najbardziej globalnych należy zaliczyć następujące działy gospodarki:

  1. ROLA KTN W GOSPODARCE GLOBALNEJ

Korporacje transnarodowe odgrywają kluczową rolę zarówno w gospodarce państwa rozwiniętych jak i rozwijających się. Wskutek silnego zaangażowania inwestycyjnego w biedniejszych krajach przyczyniają się do rozwoju infrastruktury, podwyższenia poziomu technologicznego oraz wzrostu eksportu państw goszczących.

KTN są głównymi aktorami formułującej się tzw. „nowej gospodarki”. Wynika to z włączenia się korporacji w nurt przemian technologicznych, ekonomicznych, menedżerskich i organizacyjnych, które są związane z „nową gospodarką”.

Wskazuje się, że „nowa gospodarka” jest informacyjna, sieciowa i globalna.

KTN są najważniejszymi podmiotami gospodarki światowej, które odpowiadają większość globalnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Lokowanie BIZ służy tworzeniu zagranicznych filii oraz wspólnych przedsięwzięć, które sprzedają swe wyroby (wyroby, usługi) na rynkach lokalnych i zagranicznych.

O potencjale KTN świadczą dane dotyczące udziału tych podmiotów w międzynarodowych przepływach towarów, kapitału i technologii. Udziałem KTN jest realizowane około 80% międzynarodowego handlu, przy czym korporacje występują jako jedna lub obydwie strony transakcji.

KTN są silnie zaangażowane w inwestycje w działalność B + R (badania i rozwój).

Wśród 22 podmiotów najwięcej inwestycyjnych w prace B + R tylko 5 pierwszych jest państwami (USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania). Pozostałe wiodące „badawcze potęgi” to KTN, wśród których przewodzą firmy motoryzacyjne i elektroniczne.

Działalność KTN determinuje internacjonalizację mniejszych firm pracujących na ich potrzeby. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw wyodrębniła się grupa zwana mikrokorporacjami (micro multinational enterprises). Główną formą ich umiędzynarodowienia stają się kontrakty i porozumienia kooperacyjne, a nie samodzielny eksport czy inwestycje zagraniczne. Ich ścisłe powiązanie z KTN powoduje, że określa je się mianem „globalnych od urodzenia” (born globals).

  1. PRZEMIANY OBECNYCH KTN

Przemiany KTN są obecnie determinowane głównie za sprawą informacyjnych i komunikacyjnych technologii (IKT). Powodują one konieczność nowego podejścia do zarządzania KTN pozwalając jednocześnie na znaczne usprawnienie wykorzystania zasobów.

Stosowanie IKT pozwala:

Szczególną rolę należy przypisać Internetowi – ważnemu elementowi IKT. Stanowi on zarówno źródło informacji jak i szansę na nowe formy działalności na rynku. Efektem wykorzystania Internetu jest możliwość obniżenia kosztów działalności organizacji w wielu obszarach, m.in. komunikacji, przepływ informacji, dystrybucji, zarządzania finansami.

  1. EWOLUCJA STRATEGII DZIAŁAŃ KTN

W warunkach „nowej gospodarki” zmianie ulegają strategie realizowane przez korporacje.

Zmiany barier wejścia na rynek:

Podsumowując, dzięki stosowaniu IKT widoczne są postępujące zmiany oraz ogólne obniżanie się barier wejścia do większości sektorów, co ułatwia wchodzeniem nowym dostawcom i prowadzi do zaostrzenia konkurencji w tradycyjnych i nowych sektorach.

W warunkach hiperkonkurencji na rynku globalnym ważną rolę odgrywa strategia bazująca na innowacyjności. Cykle życia produktu ulegają znacznemu skróceniu – obserwuje się tendencję do przyspieszonego wycofywania przez firmy produktu z rynku przed osiągnięciem przez niego „dojrzałości”, co nazywane jest „kanibalizacją” produktów.

Strategią alternatywną dla innowacyjności jest imitacja. Stosowanie IKT pozwala na ułatwioną obserwację i analizę rynku globalnego oraz podjęcie działań naśladowczych.

KTN od początku XXI wieku bardzo intensywnie inwestują w systemy informacyjne. Rozbudowana struktura informacyjna w całym systemie korporacyjnym (sieci) przekłada się na poprawę komunikacji i koordynacji pracy wielu jednostek oraz ulepszenie kontaktów z rynkiem.

Wpływ IKT na działalność KTN:

WYKŁAD 6 08.05.2012

STRATEGIE INTERNACJONALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW

  1. Pojęcie i elementy strategii

  2. Czynniki wpływające na tworzenie strategii

  3. Rodzaje strategii

  4. Macierz strategicznego rozwoju przedsiębiorstwa

  5. Strategia globalna

  1. POJĘCIE I ELEMENTY STRATEGII

Wyróżnia się cztery koncepcje i podejścia do pojęcia strategii:

  1. Traktowanie strategii jako tworzenie i egzekucja planu działania;

  2. Strategia jako pozycja organizacji względem otoczenia;

  3. Strategia jako względnie trwały wzorzec działania organizacji, jako zbiór pewnych trwałych reguł, sposobów reakcji, wspierany kulturą organizacji;

  4. Strategia jako podkreślenie znaczenia procesu samoidentyfikacji organizacji, odkrywania i kształtowania jej tożsamości.

Strategia internacjonalizacji przedstawia sposoby postępowania przedsiębiorstwa w międzynarodowym otoczeniu przy formułowaniu i dostosowywaniu jego relacji do tego otoczenia oraz kształtowania wewnętrznej struktury i procesów.

Przedsiębiorstwa rozwijające działalność za granicą muszą podejmować decyzje, które można uznać za elementy strategii umiędzynarodowienia(strategie cząstkowe).

Strategia umiędzynarodowienia obejmuje swoim zasięgiem szerokie spektrum działań. Wyodrębnienie takiej strategii w procesie internacjonalizacji przedsiębiorstwa jest tym bardziej celowe, im bardziej otoczenie zagraniczne różni się od krajowego.

  1. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TWORZENIE STRATEGII

Decyzje wyboru między różnymi rodzajami strategii podejmowane są w wyniku wielostopniowego, strategicznego procesu planowania.

Zależą one od licznych czynników zewnętrznych otoczenia przedsiębiorstwa, jego cech (mocnych i słabych oraz szans i zagrożeń) oraz przebiegu procesu formułowania strategii.

  1. RODZAJE STRATEGII

Podział strategii internacjonalizacji firmy ze względu na kierunki zmiany portfelaproduktów – rynków (autorstwa H. Ansoffa):

Strategia internacjonalizacji opiera się na dwóch głównych źródłach przewagi konkurencyjnej:

  1. Możliwości geograficznego rozproszenia różnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa w celu zaopatrzenia rynku światowego,

  2. Zdolności zapewnienia koordynacji różnych ogniw łańcucha wartości.

Według M. Portera czynnikami przesadzającymi o powodzeniu strategii internacjonalizacji są przede wszystkim konfiguracja i koordynacja działalności przedsiębiorstwa.

Wyróżnia się dwie formy konfiguracji:

Strategia koncentracji polega na skupieniu najważniejszych ogniw łańcucha wartości na terytorium jednego lub kilku krajów – kiedy firma produkuje na terytorium własnego kraju a następnie eksportuje swoje produkty, wykorzystując rozproszoną na cały świat sieć dystrybucji. Koncentracja umożliwia osiąganie znacznych korzyści z dużej skali produkcji.

Strategia rozproszenia to rozproszenie terytorialne działalności. Taka konfiguracja wymaga znacznych inwestycji bezpośrednich poza granicami kraju. Ten typ strategii spotyka się w sektorach, w których koszty transportu, przechowywania zapasów czy komunikacji są wysokie.

Klasyfikacja strategii internacjonalizacji według J. Leontiadesa:

Skimming polega na wchodzeniu na ograniczone segmenty zagranicznych rynków, przy jednocześnie niskich kosztach, wysiłku organizacyjnym firmy i ryzyku. Oferta produktowa nie ulega istotnym zmianom. Instrumenty używane do wdrażania tej strategii to pośredni eksport poprzez agentów i licencje.

Dumping oznacza minimalne nakłady organizacyjne i finansowe oraz niewielkie ryzyko. Sprzedaż produktów po niskich cenach umożliwia zwiększenie utargu. Instrumenty stosowane przy strategii dumpingowej to przede wszystkim pośredni eksport poprzez agentów i dystrybutorów.

Exploration (strategia eksploracji) oznacza zainteresowanie uzyskaniem informacji o rynku zagranicznym po to, by ocenić możliwości bezpośrednich inwestycji na duża skalę. Firma ustala relacje handlowe, które charakteryzują się niskimi kosztami i ograniczonym zaangażowaniem organizacyjnym. Najczęściej wykorzystywane instrumenty to eksport, licencje i joint ventures.

Penetration (strategia penetracji) wymaga od firmy maksimum finansowego i organizacyjnego zaangażowania w obcym kraju, a jej celem jest uzyskanie maksymalnych udziałów w rynku w długim okresie. Ryzyko takiej strategii jest wysokie a instrumentem są bezpośrednie inwestycje zagraniczne.

Strategie internacjonalizacji według J. Rymarczyka:

Strategia etnocentryczna oznacza internacjonalizację w formie eksportu na wyselekcjonowane rynki zagraniczne, które są podobne do rynku krajowego i na których można stosować

Policentryczna zakłada obsługę wielu rynków zagranicznych z uwzględnieniem ich zróżnicowania i specyfiki. Może to wymagać do firmy tworzenia na tych rynkach celowych rozwiązań organizacyjnych.

Strategia globalna jest równoznaczna z traktowaniem rynku światowego lub rynku regionalnego jako rynku homogenicznego.

Strategia dualna ma charakter eklektyczny. Jest próbą pogodzenia strategii globalnej i policentrycznej.

Strategia konkurencji

Dla przedsiębiorstwa międzynarodowego podstawowe znaczenie ma zdolność do konkurowania na rynkach zagranicznych. Istnieją dwie główne strategie, za pomocą których przedsiębiorstwo może osiągnąć przewagę na konkurentami:

  1. Przywództwo kosztowe,

  2. Różnicowanie.

Przywództwo kosztowe oznacza, że przedsiębiorstwo największą uwagę przykłada do obniżenia kosztów poniżej poziomu reprezentowanego przez konkurentów.

Przywódca kosztowy ma przewagę w negocjacjach z dostawcami, wskutek czego może wywierać na nich presję i uzyskać upusty cenowe.

Różnicowanie to strategia mająca na celu zbudowanie postrzegania naszego produktu jako wyjątkowego, jedynego w swoim rodzaju. Środkami jej realizacji są różne elementy marketingu. Różnicowanie oznacza zazwyczaj wyższe koszty, dlatego jest racjonalne tylko wtedy, gdy umożliwia uzyskanie wyższych dochodów. Efektem tego są z reguły wyższe ceny, które są akceptowane przez nabywców, którzy zostali przekonani o niepowtarzalnych walorach naszego produktu.

  1. MACIERZ STRATEGICZNEGO ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA

Strategia wzrostu (ekspansji) jest wskazana dla produktów i rynków krajów o prognozowanej wysokiej lub średniej atrakcyjności rynkowej.

Jej celem jest osiągnięcie pozycji przywódcy rynkowego.

Strategia konsolidacji (zabezpieczenia) jest właściwa przede wszystkim dla produktów i rynków, w stosunku do których przedsiębiorstwo osiągnęło już pozycję przywódcy rynkowego. Poprzez jej stosowanie można jeszcze poprawiać swoją pozycję na rynku.

Strategia tworzenia pozycji rynkowej powinna być brana pod uwagę przez przedsiębiorstwo mające słabą pozycję konkurencyjną, wprowadzające do sprzedaży relatywnie nowe produkty lub podejmujące działalność na nowych rynkach o wysokiej i średniej atrakcyjności. Ukierunkowana jest ona na poprawę pozycji i uzyskanie wysokiego udziału w rynku.

Strategia wycofywania się (deinwestycji) jest stosowana w przypadku produktów i rynków przynoszących stałe lub okresowe straty. Oznacza ona rezygnację przedsiębiorstwa z wytwarzania takich produktów i sprzedaży ich na takich rynkach.

  1. STRATEGIA GLOBALNA

Strategia globalna jest wynikiem umiędzynarodowienia przedsiębiorstwa i charakteryzuje się zintegrowanym, spójnym sposobem działania na wielu rynkach zagranicznych jednocześnie.

Strategia globalna jest elastyczną kombinacją wielu elementów, w tym m.in.:

Korzyści strategii globalnej:

Wady strategii globalnej:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pozyskiwanie menedżerów do przedsiębiorstw międzynarodowych
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE wykład 4, Ekonomia przedsiębiorstwa, Miedzynarodowe stosunki gos
przedsiębiorstwo międzynarodowe wykład 1 4
09 Temat Zarzadzaie finansami przedsiebiorstw miedzynarodowych
PI 11 Przedsiębiorczość międzynarodowa
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE wykład 1, Ekonomia przedsiębiorstwa, Miedzynarodowe stosunki gos
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE wykład 6, Ekonomia przedsiębiorstwa, Miedzynarodowe stosunki gos
Przedsiebiorstwa miedzynarodowe, Wydział Zarządzania WZ WNE UW SGH PW czyli studia Warszawa kierunki
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE wykład 3, Ekonomia przedsiębiorstwa, Miedzynarodowe stosunki gos
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE wykład 2, Ekonomia przedsiębiorstwa, Miedzynarodowe stosunki gos
Pozyskiwanie menedżerów do przedsiębiorstw międzynarodowych
Pozyskiwanie menedżerów do przedsiębiorstw międzynarodowych
KULTURY ORGANIZACYJNE PRZEDSIĘBIORSTW W BIZNESIE MIĘDZYNARODOWYM [Rozkwitalska M ]
08 Miedzynarodowe aspekty zarzadzania finansami przedsiebiorstwa wyklad
Oazy podatkowe Finanse międzynarodowe przedsiębiorstw WNPiD M Warciarek
Nurt awangardowy w poezji lecia międzywojennego Założenia i przedstawiciele Awangardy Krakowskie
102 Przedstaw przyczyny zwołania Konferencji Międzyrządowej do Maastricht i scharakteryzuj postanow

więcej podobnych podstron