PRZEDSIĘBIORSTWO MIĘDZYNARODOWE listy: 24.04. |
max 2 nieobecności testo-case |
|---|
WYKŁAD 1 - 24.04.2015
Teoretyczne ujęcie internacjonalizacji przedsiębiorstwa
1. Definicja internacjonalizacji
2. Sekwencyjny model internacjonalizacji
3. Przedsiębiorstwa "born global"
4. Cykl życia produktu Vernona
5. Elektryczny model J. H. Dunninga
1. Definicja internacjonalizacji podmiotu gospodarującego
Pojęcie internacjonalizacji (umiędzynarodowienia) można rozpatrywać w różnych poziomach, w tym:
- mikroekonomicznym,
- mezoekonomicznym,
- makroekonomicznym.
Rozpatruje się zatem internacjonalizację przedsiębiorstw, sektorów gospodarki, regionów gospodarczych, czy całych gospodarek.
W najszerszym ujęciu internacjonalizacja jest to podejmowanie przez przedsiębiorstwa, poszczególne sektory gospodarki i całe gospodarki narodowe lub ich regiony wszelkiej działalności poza rynkiem macierzystym, prowadzące do rosnącej współzależności ekonomicznej różnych krajów i grup krajów.
Wyróżnia się internacjonalizację:
- czynną,
- bierną.
Internacjonalizacja czynna charakteryzuje się aktywnym zaangażowaniem podmiotu gospodarującego na rynku zagranicznym.
Internacjonalizacja bierna definiowana jest jako napływ na rachunek krajowy dóbr i usług w postaci importu oraz inwestycji zagranicznych.
Internacjonalizacja przedsiębiorstwa oznacza zmianę jednego stanu, przez co należy ujmować to pojęcie dynamicznie. Występują trzy generalne metody, w ramach których firma może penetrować rynek zagraniczny: eksport, licencjonowanie oraz inwestycje bezpośrednie.
M. Nowakowski wyróżnia internacjonalizację płytką, utożsamianą z niskim stopniem integracji z partnerem zagranicznym, oraz głęboką, charakteryzującą się zaawansowaną współpracą, wspólnotą strategicznych celów, konieczność ponoszenia wysokich nakładów oraz wysokim ryzykiem współpracy.
Internacjonalizacja to proces polegający na rosnącym uczestnictwie w międzynarodowych operacjach - zawierający zarówno stronę wyjścia na zewnątrz jak i przyjęcia do wewnątrz operacji międzynarodowych. Proces ten jest odwracalny – deinternacjonalizacja może mieć miejsce na każdym etapie procesu umiędzynarodowienia. (Welch L., Luostarinen R.)
Internacjonalizacja jest procesem o charakterze gradualnym, który przejawia się stopniowym wzrostem zaangażowania zasobów i aktywności przedsiębiorstwa na rynkach zagranicznych. (Johanson J., Wiedersheim-Paul F.)
Klasyczny etapowy model internacjonalizacji został sformułowany przez szwedzkich badaczy Uniwersytetu w Uppsali: J. Johansona, J-E. Vahlne oraz F. Wiedersheim-Paula w połowie lat 70. (nazywany w literaturze U-modelem)
Podstawowe założenie U-modelu:
przedsiębiorstwo najpierw rozwija się na rynku macierzystym, czego następstwem jest zaangażowanie międzynarodowe.
Również na rynkach zagranicznych wskazuje się na stopniowy wzrost aktywności: od form najprostszych (handel zagraniczny) do bardziej ryzykownych (inwestycje zagraniczne).
RYSUNEK OD ASI
2. Sekwencyjny model internacjonalizacji
WIEDZA O RYNKU ------------------> ZAANGAŻOWANIE DECYZYJNE
ZAANGAŻOWANIE RYNKOWE <----------------- BIEŻĄCA DZIAŁALNOŚĆ
W U-modelu autorzy dopuszczają możliwość odstępu od realizacji pełnego łańcucha internacjonalizacji:
po pierwsze niektóre rynki nie są na tyle duże, aby wymagały stopniowej penetracji,
po drugie możliwe jest "przeskakiwanie" poszczególnych etapów wskutek osiągniętego przez firmę doświadczenia na innych rynkach zagranicznych.
3. Przedsiębiorstwa "born global"
Firmy "globalne od urodzenia" (born globals) już na etapie koncepcji ich powstania zakładają działalność międzynarodową czy nawet globalną, bez konieczności stopniowego przechodzenia od aktywności krajowej do międzynarodowej.
"Born globals" stanowią zatem skrajny przypadek "przeskakiwania" etapów umiędzynarodowienia, gdyż zaczynają proces internacjonalizacji od najwyższego jej stadium.
Przyczyny powstawania firm "globalnych od urodzenia":
- nowe warunki rynkowe (w szczególności liberalizację rynków międzynarodowych),
- rozwój technologiczny (mający miejsce w sferze produkcji, transportu czy komunikacji),
- bardziej złożoną rolę czynnika ludzkiego w organizacji (mobilność pracowników oraz kadra menedżerska, która potrafi wykorzystać szanse wynikające z w/w punktów).
Wątpliwym jest mówienie przy "born globals" o nowej firmie.
W ujęciu prawnym można ją uznać za nową, ale umiejętności jej pracowników (w szczególności kadry kierowniczej) "urodziły się" i dojrzały wcześniej.
4. Teoria cyklu życia Vernona
Bazą budowy teorii Vernona stała się koncepcja Posnera z 1961r.
Wskazał on, że różnice technologiczne w skali firm, gałęzi i krajów prowadzą do powstawania strumieni handlu międzynarodowego niezależnie od innych czynników, takich jak wyposażenie w bazowe czynniki produkcji czy statyczne korzyści skali (Teoria luki technologicznej).
Teoria cyklu życia produktu opiera się na założeniu, że wiedza technologiczna nie jest dobrem wolnym a jej przepływ między krajami jest ograniczony (patenty, bariery handlowe) a przez to nierównomierny.
5. Elektryczna teoria J. H. Dunninga
Koncepcja Dunninga to próba wyjaśnienia procesu internacjonalizacji przedsiębiorstwa w oparciu o grupę czynników, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych.
Decyzja o produkcji zagranicznej wynika z trzech zasadniczych determinant (paradygmat OLI):
1.faktu posiadania (lub chociaż takiej możliwości) zasobów, których konkurenci (lub potencjalni konkurenci) nie posiadają (ownership),
2. dodatkowej korzyści z wykorzystania tych zasobów na rynkach zagranicznych w porównaniu do funkcjonowania wyłącznie na rynku macierzystym (localization),
3. interesu w zatrzymaniu tych zasobów w ramach organizacji (internalizacja działalności) (internalisation).
WYKŁAD 2 - 08.05.2015
Formy internacjonalizacji
1. Klasyfikacja form internacjonalizacji
2. Handel zagraniczny jako pierwotna forma umiędzynarodowienia
3. Działania kooperacyjne niekapitałowe:
- licencjonowanie,
- franchising,
- kontrakty menedżerskie
4. Działania kooperacyjne kapitałowe
5. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)
1. Klasyfikacja form internacjonalizacji
eksport -> licencje -> franchising -> filia zagraniczna -> zagraniczny zakład produkcyjny
Kolejne formy umiędzynarodowienia wiążą się z rosnącym:
- ryzykiem działalności,
- zaangażowaniem zasobów za granicą,
- poziomem współzależności zagranicznej,
- stopniem internacjonalizacji firmy.
Strategia wejścia na rynki zagraniczne obejmuje:
- określenie celów,
- ustalenie form oraz istniejących ograniczeń ich wykorzystania,
- rachunek ekonomiczny planowanej działalności,
- podjęcie decyzji o wyborze optymalnej formy internacjonalizacji
Klasyfikacja form internacjonalizacji:
1. handel zagraniczny,
2. powiązania kooperacyjne (kapitałowe i niekapitałowe),
3. samodzielna działalność za granicą.
2. Handel zagraniczny - działalność eksportowa
Podstawową formą aktywności podmiotów gospodarujących na rynkach zagranicznych jest eksport.
Transakcje eksportowe mogą być realizowane bezpośrednio między dostawcami i odbiorcami (eksport bezpośredni) lub z wykorzystaniem wyspecjalizowanych pośredników (agentów) handlowych (eksport pośredni).
Eksport pośredni to zazwyczaj pierwsza faza działań za granicą. Jest charakterystyczny dla podmiotów, które:
- nie mają doświadczenia w działaniach na rynkach zagranicznych,
- nie dysponują personelem ani środkami finansowymi koniecznymi dla działań bezpośrednich na rynkach zagranicznych,
- zamierzają rozpocząć aktywność na rynku zbyt małym, aby opłacalnym było podjęcie działań samodzielnych.
Forma eksportu bezpośredniego wymaga większego zaangażowania i doświadczenia w działaniach na rynkach zagranicznych. Jej efektem często są zmiany dostosowawcze struktury organizacyjnej, przejawiające się tworzeniem odrębnej jednostki - działu eksportu.
Działalność eksportowa może przyjmować również postać transakcji nietypowych, wśród których najczęściej wskazuje się na:
- barter,
- kompensatę,
- offset,
- samospłatę.
Barter oznacza umowę handlową, zgodnie z którą następuje wymiana jednego towaru (kilku towarów) na drugi (kilka innych towarów).
W odróżnieniu od transakcji barterowej kompensatę charakteryzuje możliwość niepełnego pokrycia towarem wielkości dostaw przez obie strony.
Transakcja typu offset (transakcja wiązana) polega na zobowiązaniu się eksportera do zakupów w kraju importera określonych towarów lub usług.
Samospłata (buy-back) jest stosowana w warunkach, gdy jedna ze stron nie posiada odpowiedniego kapitału, aby dokonać zakupu sprzętu inwestycyjnego w celu uruchomienia określonego rodzaju produkcji lub wdrożenia nowej technologii i oferuje w zamian za dostarczenie sprzętu dostawcę określonej ilości produktów wytworzonych lub pozyskanych przy użyciu tego sprzętu.
3. Działania kooperacyjne niekapitałowe
Sprzedaż licencji oznacza transfer przez granicę objętych patentem lub ochroną wzoru praw do częściowego lub całkowitego korzystania w celach zarobkowych z:
- wynalazków lub praw ochrony wynalazków,
- wzorów nieużytkowych lub ich rejestracji,
- znaków towarowych i praw publikowania,
- technicznego i handlowego know-how.
Sprzedaż licencji za granicę ma miejsce szczególnie w sytuacjach, kiedy utrudnione (nieopłacalne) jest zastosowanie innej formy umiędzynarodowienia, np. eksport jest obciążony wysokimi barierami taryfowymi i pozataryfowymi a bezpośrednie inwestycje zagraniczne obwarowane są niekorzystnym dla inwestora stanem prawnym.
Dla licencjonowania charakterystyczne są produkty, które w ujęciu technologicznym szybko się starzeją.
Istotą franchisingu jest rozwinięcie produktu lub usługi przez jedno przedsiębiorstwo (zwane franczyzodawcą) i zaoferowanie tego pomysłu innemu przedsiębiorstwu (zwanego franczyzobiorcą) w ramach pewnego terytorium.
Wraz z pomysłem nowego produktu zazwyczaj przekazywana jest jego nazwa i logo, forma prowadzonego marketingu i procedury operacyjne. W zamian franczyzobiorca płaci określoną cenę na rzecz franczyzodawcy.
Franchising odgrywa szczególną rolę w sektorze usług (najczęściej cytowany w literaturze przykład to McDonald's). Również sieci sprzedaży detalicznej coraz częściej korzystają z tej formy internacjonalizacji.
Internacjonalizacja w formie kontraktu menedżerskiego polega na postawieniu do dyspozycji inwestora zagranicznego zespołu ludzi, który charakteryzuje się określoną wiedzą i doświadczeniem, wymaganymi do zarządzania firmą.
Kontrakty menedżerskie wykorzystywane są przez przedsiębiorstwa dysponujące odpowiednimi zasobami ludzkimi.
Kapitałowe zaangażowanie inwestycyjne na rynku międzynarodowym przyjmuje postać inwestycji zagranicznych:
- portfelowych,
- bezpośrednich (BIZ).
Inwestycje portfelowe realizowane są przez zakup papierów wartościowych na rynkach zagranicznych (np. akcji, obligacji).
4. Działania kooperacyjne kapitałowe
Inwestor oczekuje w takiej sytuacji zysku z:
- zmiany wartości zakupionych papierów wartościowych,
- korzystnych zmian kursu walutowego,
- wypłaty dywidendy.
Cechy inwestycji portfelowych:
- łatwość wycofania się z inwestycji,
- często krótkoterminowość,
- słabe związanie z rynkiem inwestycji.
Inwestycje bezpośrednie przejawiają się organizowaniem własnego bądź wspólnego z innym inwestorem przedsiębiorstwa na rynku zagranicznym.
Własna działalność na rynku zagranicznym może przyjąć postać:
- filii handlowej,
- zakładu montażowego,
- zakładu produkcyjnego.
Zagraniczna filia handlowa to forma inwestycji zagranicznych o najmniejszym stopniu zaangażowania kapitału. Funkcjonowanie takiej filii jest oparte na ogół na imporcie z przedsiębiorstwa macierzystego.
Zakład montażowy lub produkcyjny wiąże się z większym zaangażowaniem kapitałowym i personalnym na rynku zagranicznym. Często montaż stanowi fazę przejściową przed rozpoczęciem pełnej produkcji za granicą.
Zakład montażowy lub produkcyjny może przyjąć następujące formy:
- oddział (integralna część firmy),
- spółka córka (oddzielny podmiot),
- joint venture (współpraca).
Wspólna działalność przyjmuje zazwyczaj postać joint venture. Jest to forma wspólnego przedsiębiorstwa partnerów z dwóch lub więcej krajów, powoływanego na podstawie umowy i przepisów prawnych obowiązujących w państwie, które jest siedzibą przedsiębiorstwa.
Często organizowanie joint venture wynika z braku innej możliwości obecności na rynku zagranicznym. Ponadto współpraca z miejscowym przedsiębiorstwem daje dostęp do jego doświadczenia i wiedzy na temat działalności na rynku lokalnym, co często stanowi kluczowy obszar przewagi konkurencyjnej.
Za szczególny przypadek joint venture uważa się alianse strategiczne. Alians strategiczny jest to współpraca między obecnymi bądź potencjalnymi konkurentami, której celem jest wpływ na sytuację innych konkurentów, dostawców lub klientów w obrębie tego samego lub pokrewnych sektorów. długoterminowość
Podsumowanie
Wybór optymalnej formy zaangażowania na rynku zagranicznym uzależniony jest od szerokiej gamy czynników. Dotyczą one zarówno sfery ekonomicznej, jak też innych aspektów:
- politycznych,
- kulturowych,
- prawnych.
WYKŁAD 3 - 21.05.
Motywy internacjonalizacji przedsiębiorstw
1. Rodzaje determinant internacjonalizacji
Wyróżnia się determinanty typu: PUSH, PULL.
Typ PUSH (pchać) dotyczy elementów wewnętrznych badanego podmiotu, które skłaniają go do internacjonalizacji.
Typ PULL (ciągnąć) oznacza istnienie powodów wejścia na rynki międzynarodowe pochodzących z zagranicy.
Determinanty internacjonalizacji dzieli się na:
- zewnętrzne,
- wewnętrzne.
Determinanty zewnętrzne (egzogeniczne) pochodzą z otoczenia przedsiębiorstwa (ekonomicznego, polityczno-prawnego, kulturowego, technologicznego itd.).
Determinanty wewnętrzne (endogeniczne) odnoszą się do charakterystyki analizowanego podmiotu (np. zasoby ludzkie, wiedza, innowacyjność, doświadczenie itd.).
2. Motywy handlu zagranicznego
Podstawowe przyczyny internacjonalizacji (początkowo wyłącznie w postaci handlu zagranicznego między krajami) zostały przedstawione w tradycyjnych i współczesnych teoriach wymiany międzynarodowej.
Ponieważ handel zagraniczny stanowi najstarszą formę współpracy między krajami, dorobek teoretyczny w tym obszarze jest jednym z najbardziej ugruntowanych w całej ekonomii.
Adam Smith 1776r. "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów"
Teoria kosztów absolutnych - źródłem korzyści z międzynarodowej wymiany handlowej jest występowanie między różnymi krajami bezwzględnych różnic w kosztach wytwarzania.
Ricardo 1817r. "Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania"
Teoria kosztów względnych (komparatywnych) wskazuje, że wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów, nawet jeśli jeden z nich wytwarza większość towarów taniej niż drugi. Ricardo stwierdził, że aby handel był opłacalny wystarczy istnienie względnych różnic w kosztach wytwarzania w obu krajach.
E. Heckscher i B. Ohlin 1930-1940
Teoria obfitości zasobów wskazuje, że kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a sprowadzał z zagranicy towary, których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie rzadkiego.
W. Leontief 1947-1953
Paradoks Leontiefa - w wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że eksport amerykański jest o około 1/3 bardziej pracochłonny niż produkcja w branżach konkurujących z importem.
Teorie neoczynnikowe wskazują na nowe czynniki determinujące handel międzynarodowy. Podkreślenie roli zasobów naturalnych poszczególnych państw oraz wyodrębnienie w ramach czynnika ludzkiego pracy prostej (raw labour) oraz pracy złożonej ujętej jako kapitał ludzki (human capital), pozwalają w sposób bardziej kompleksowy tłumaczyć strumienie handlu światowego.
M. Posner lata 60. XX w.
Teoria luki technologicznej wskazuje, że różnice technologiczne w skali firm, gałęzi i krajów prowadzą do powstawania strumieni handlu międzynarodowego niezależnie od innych czynników, takich jak wyposażenie w bazowe czynniki produkcji czy statyczne korzyści skali.
!!!!! S. B. Linder 1961r.
Teoria ujednoliconej struktury popytu - wskazuje dwie tezy będące dość kontrowersyjne wobec dorobku ekonomii klasycznej:
- intensywność handlu międzynarodowego artykułami przemysłowymi jest tym większa, im bardziej zbliżone są struktury popytu krajów-partnerów,
- handel międzynarodowy artykułami przemysłowymi jest tym bardziej intensywny, im mniejsze są różnice przeciętnych dochodów indywidualnych we współpracujących krajach.
3. Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji
Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji mają swoje źródło w tradycyjnych teoriach handlu międzynarodowego. Złożone otoczenie międzynarodowe determinuje nie tylko poziom, ale również formę internacjonalizacji przedsiębiorstw.
W otoczeniu przedsiębiorstwa wyróżnia się następujące grupy determinant:
- ekonomiczne,
- polityczno-prawne,
- kulturowe.
Do ekonomicznych determinant zaliczamy:
- czynniki rynkowo-kosztowe,
- charakterystyka popytowa rynku,
- kurs walutowy,
- internacjonalizacja bierna przedsiębiorstwa/gospodarki.
Do cech rynków, które determinują internacjonalizację działalności gospodarczej należy zaliczyć:
- wielkość rynku i potencjał jego wzrostu,
- poziom konkurencji na rynku oraz zachowanie się konkurentów,
- ryzyko danego rynku,
- specyfika określonego rynku branżowego,
- pojawienie się nowych rynków,
- integracja rynków,
- liberalizacja rynków w ramach polityki handlowej,
- cechy rynku o charakterze makroekonomicznym (poziom kursu walutowego, wielkość popytu i tendencja jego zmiany, stopa bezrobocia, stabilizacja gospodarcza).
Do głównych kosztów realizacji transakcji zagranicznej zalicza się:
- koszty transportu,
- koszty celno-podatkowe,
- koszty pracy na rynku zagranicznym,
- koszty surowców i energii na rynku zagranicznym,
- koszty pozyskania informacji (z wywiadowni gospodarczych).
R. Coase O. Williamson
Teoria kosztów transakcyjnych
W swych badaniach Coase zauważył, że działalność przedsiębiorstwa może polegać na realizowaniu transakcji nie tylko na rynku zewnętrznym (poprzez wykorzystanie dostawców i odbiorców), ale również w ramach firmy (na rynku wewnętrznym).
Będący kontynuatorem tych założeń Williamson zdefiniował koszty prowadzenia transakcji na rynku zewnętrznym wobec firmy mianem kosztów transakcyjnych.
Analiza popytu umożliwia poznanie potencjału konsumpcyjnego społeczeństwa na różnych rynkach, wyodrębnienie gustów i kultur konsumpcyjnych jak też przedstawienie możliwości finansowych nabywców.
Ryzyko kursu walutowego w handlu zagranicznym można zdefiniować jako ryzyko poniesienia straty z tytułu posiadania przez przedsiębiorstwo..
Silna waluta krajowa powoduje mniejszą opłacalność eksportu czyniąc jednocześnie bardziej dochodową działalność importową. W takiej sytuacji bardziej atrakcyjną formą internacjonalizacji może okazać się BIZ.
deprecjacja - korzystniejsza dla eksportu
aprecjacja - niekorzystna dla eksportu - będzie na zaliczeniu?
Ograniczenia ryzyka walutowego można dokonać w ramach:
- wykorzystania dostępnych instrumentów rynku kapitałowego (np. opcja na zakup waluty),
- rozliczenie się w walucie krajowej,
- równoważenie eksportu i importu w danej walucie.
Umiędzynarodowienie bierne, czyli napływ na rynek macierzysty towarów, usług, kapitału itd. Z zagranicy, przekłada się na wzrost współzależności gospodarczej z innymi krajami oraz pozwala na zdobycie cennego doświadczenia w transakcjach o charakterze ponadnarodowym.
Wraz z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi często "podążają" nowoczesne technologie czy nowatorskie systemy organizacji i zarządzania. Ich adaptacja przez firmy krajowe może pozwolić na skuteczną konkurencję na rynkach zagranicznych, a więc na czynną internacjonalizację.
Determinanty polityczno-prawne dotyczą zarówno polityki i porządku prawnego kraju macierzystego jak i sytuacji w innych państwach.
Mimo postępującej globalizacji gospodarki międzynarodowej wciąż istnieją kraje o gospodarce niemal autarkicznej (np. Korea Północna, Kuba) lub charakteryzujące się stosunkowo wysokim ryzykiem związanym z niestabilnością polityczną (np. Białoruś).
Istniejące badania empiryczne wskazują, że czynnik kulturowy często stanowi istotną determinantę w internacjonalizacji i wyborze formy ekspansji zagranicznej.
Wspólny język, religia, uznawane normy i wartości przekładają się na łatwiejszą współpracę gospodarczą, obniżając jednocześnie koszty transakcyjne.
Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji wynikają z cech indywidualnych poszczególnych przedsiębiorstw. Szczególnie można wyróżnić:
- zasoby wiedzy,
- dystans psychiczny,
- cechy specyficzne organizacji.
Wiedza i doświadczenie kadry kierowniczej decydują nie tylko o decyzji o ekspansji zagranicznej, ale również o jej formie i kierunku.
Czynnik ten został uczyniony podstawą modelu teoretycznego, który trzydzieści lat temu sformułowali badacze z Uniwersytetu w Uppsali (U-model).
Wyróżnia się:
- wiedzę obiektywną (wyuczoną),
- wiedzę z doświadczenia zdobytą w czasie praktyki zawodowej (learning by doing),
- wiedzę imitacyjną.
W ramach wiedzy z doświadczenia wskazuje się na 3 elementy wiedzy, które można rozszerzyć w ramach działalności na rynkach zagranicznych: rynkowa, technologiczna, społeczna.
Stosunkowo nowym elementem wiedzy jest tzw. wiedza imitacyjna, której źródłem jest obserwacja innych firm.
WYKŁAD 4 - 29.05.2015
Dystans psychiczny (psychic distance) to złożona koncepcja z elementami takimi jak język, kultura, system polityczny, system prawny itd.
Firmy z reguły rozpoczynają internacjonalizację w kraju, w którym wiele z tych elementów jest im znanych, najczęściej są to kraje sąsiedzkie. Pokonania wymagają zatem nie tylko bariery geograficzne, ale również mentalne.
Dynamiczne ujęcie dystansu psychicznego wiąże jego zmienną charakterystykę z czasem. Zmniejszenie tego dystansu jest możliwe wraz ze zdobywanym doświadczeniem na rynkach zagranicznych.
Do zmniejszenia dystansu psychicznego w procesie internacjonalizacji może przyczynić się stosowanie nowoczesnych technik informacyjnych. Wskazuje się, że tzw. internacjonalizacja online, czyli realizacja transakcji biznesowych ponad granicami w przestrzeni wirtualnej, przyczynia się do redukcji dystansu psychicznego.
Wśród specyficznych cech przedsiębiorstwa determinujących jego internacjonalizacją, prócz omówionych wcześniej, najczęściej wymienia się:
- wielkość przedsiębiorstwa,
- wiek przedsiębiorstwa,
- położenie geograficzne,
- skłonność do innowacji,
- przewagi technologiczne.
Temat: Korporacje transnarodowe
Pojęcie korporacji transnarodowych (KTN).
Klasyfikacja KTN.
Rola KTN w gospodarce globalnej.
Przemiany obecnych KTN.
Ewolucja strategii działań KTN.
Pojęcie korporacji transnarodowych.
Korporacja transnarodowa jest organizacją, która koordynuje działalność produkcyjno-handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.
Zdaniem J. Dunninga unikalną cechą KTN jest ich zaangażowanie w produkcję międzynarodową (opartą na ZIB) w innych krajach oraz dokonywanie obrotów dobrami pośrednimi (tworzącymi tę produkcję) na rynkach tych krajów, w ramach własnych struktur organizacyjnych (internacjonalizacja).
Do międzynarodowych funkcji korporacji zalicza się:
- przemieszczanie zasobów i zdolności produkcyjno-handlowych,
- pobudzenie wzrostu i efektywności gospodarczej,
- stymulowanie restrukturyzacji,
- aktywizowanie lokalnych zasobów i konkurencji na rynku,
- transmitowanie nowych metod i wzorców,
- wyrównywanie warunków działania,
- integrowanie działalności przedsiębiorstw i gospodarek.
Cechy KTN:
Suwerenność
Dysponując produkcyjno-handlowa…
Złożoność
Działalność produkcyjno-handlowa jest prowadzone przez KTN w wielu krajach, nie tylko w posiadanym przez nie majątku produkcyjnym, lecz również w niezależnych przedsiębiorstwach, w wyniku zawartych z nimi porozumień.
Rozproszenie
Jednostki organizacyjne największych KTN istnieją na kilku kontynentach, zarówno na ważnych rynkach zaopatrzenia, w miejscach przetwórstwa oraz zbytu, jak też w krajach będących kierunkiem ekspansji głównych konkurentów.
Specjalizacja
Niektóre jednostki organizacyjne KTN otrzymują tzw. „globalny mandat”, co oznacza, że podejmują one określoną działalność nie na potrzeby wyłącznie rynku kraju goszczącego, lecz rynku ogólnoświatowego.
Zdolność arbitrażowania
Polega ona na prowadzeniu operacji jednocześnie na różnych rynkach dla szybkiego, zyskownego wykorzystania różnic ekonomicznych, które istnieją w danej sytuacji.
Zdolność integrowania
Podział pracy wewnątrz KTN i specjalizacja poszczególnych jednostek wymagają jednocześnie ścisłego powiązania i koordynacji ich działalności w różnych układach. Efektem tego jest duża współzależność działania jednostek, prowadząca do powstania zintegrowanych systemów korporacyjnych, działających w skali światowej.
Elastyczność organizowania
KNT cechuje elastyczność organizowania i koordynowania procesów produkcyjno-handlowych w skali ogólnoświatowej. Elastyczność odnosi się do działań realizowanych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz do stosunków z jego otoczeniem, m.in. z innymi firmami.
Globalna efektywność
Zoptymalizowany w ujęciu globalnym rozdział działań badawczych, produkcyjnych oraz handlowych prowadzi do obniżenia kosztów netto w całym systemie korporacyjnym, co nie oznacza jednak, że optymalizacja ta jest osiągnięta we wszystkich jednostkach organizacyjnych w danym czasie.
Czynniki wpływające na korporacje transnarodowe:
- postęp w nauce i technice,
-zmiany w międzynarodowej konkurencji,
- postępująca liberalizacja przepływów międzynarodowych.
Klasyfikacja KTN !!!
Indeks trans nacjonalizacji (TNI) - jest to miernik oparty na 3 wskaźnikach, z których wyciągnięta jest średnia arytmetyczna. Te wskaźniki to :
- udział aktywów zagranicznych w aktywach ogółem,
- udział sprzedaży zagranicznej w sprzedaży ogółem,
- udział zatrudnienia zagranicznego w zatrudnieniu ogółem.
TNI jest wyrażony w procentach.
Indeks internacjonalizacji (II)– jest to miernik zbudowany w oparciu o jedną zmienną- liczba filii zagranicznych jest podzielona przez liczbę wszystkich filii danej KTN (%).
Indeks rozpiętości geograficznej ( GSI)- jest to miernik wyznaczony jako pierwiastek kwadratowy indeksu internacjonalizacji pomnożony przez liczbę krajów , w których dana KTN posiada filie.
Wśród korporacji o największych aktywach zagranicznych dominują KTN pochodzące z państw TRIADY- w pierwszej 20, aż 6 pochodzi z USA, 2 z Japonii, a reszta z państw UE, W tym po 4 z Niemiec i Francji.
Najpotężniejsze KTN są przyporządkowane do określonej grupy branż. Do najbardziej globalnych należy zaliczyć:
- przemysł petrochemiczny,
-przemysł motoryzacyjny,
- usługi telekomunikacyjne,
- przemysł farmaceutyczny.
Rola KTN w gospodarce globalnej
Korporacje transnarodowe odgrywają kluczową rolę zarówno w gospodarce państw rozwiniętych jak i rozwijających się. W skutek silnego zaangażowania inwestycyjnego w biedniejszych krajach przyczyniają się do rozwoju infrastruktury, podwyższenia poziomu technologicznego oraz wzrostu eksportu państw goszczących.
KTN są głównymi aktorami formułującej się tzw. „ nowej gospodarki”. Wynika to z włączenia się korporacji w nurt przemian technologicznych, ekonomicznych, menedżerskich i organizacyjnych, które są związane z „ nową gospodarką”.
Wskazuje się, że „ nowa gospodarka” jest informacyjna, sieciowa i globalna.
KTN są najważniejszymi podmiotami gospodarki światowej, które odpowiadają większość globalnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Lokowanie BIZ służy tworzeniu zagranicznych filii oraz wspólnych przedsięwzięć, które sprzedają swe wyroby ( wyroby, usługi) na rynkach lokalnych i zagranicznych.
O potencjale KTN świadczą dane dotyczące udziału tych podmiotów w międzynarodowych przepływach towarów, kapitału i technologii. Udziałem KTN jest realizowane ok. 80% międzynarodowego handlu, przy czym korporacje występują jakie jedna lub obydwie strony transakcji.
KTN są silnie zaangażowane w inwestycje w działalność B+R.
Wśród 22 podmiotów najwięcej inwestujących w pracę B+R tylko 5 pierwszych jest państwami ( USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wlk. Brytania). Pozostałe wiodące „badawcze potęgi” to KTN, wśród których przewodzą firmy motoryzacyjne i elektroniczne.
Działalność KTN determinuje internacjonalizację mniejszych firm pracujących na ich potrzeby. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw wyodrębniła się grupa zwana mikrokorporacjami. Główną formą ich umiędzynarodowienia stają się kontrakty i porozumienia korporacyjne , a nie samodzielny eksport czy inwestycje zagraniczne. Ich ścisłe powiązanie z KTN powoduje, ze określa się je mianem „ globalnych od urodzenia”.
Ewolucja strategii KTN
W warunkach „ nowej gospodarki” zmianie ulegają strategie realizowanie przez korporacje.
Zmiany barier wejścia na rynek:
- korzyści skali -> zróżnicowanie oferty dla klientów ( produkt, dystrybucja),
- zasoby kapitałowe -> zasoby wiedzy i informacji,
- wyrobienie marki -> dopasowanie do potrzeb klienta.