Podmioty prawa
- osoby fizyczne – art. 1
- każdy człowiek bez względu na wiek, płeć, pochodzenie
- początek i kres – nieuregulowane do końca w KC; regulują to głównie rozporządzenia Ministra Zdrowia
- krzyk dziecka odłączonego od łona matki; domniemanie – udowodnić trzeba urodzenie martwego dziecka – tak, jakby go nigdy nie było
- tj. domniemanie wzruszalne każdym dowodem
- nasciturus – foetus (ang.); płód w łonie matki
- status prawny dziecka poczętego określony
- warunkową zdolnością prawną – art. 8 KC
- dorobkiem doktryny i orzecznictwa
- tj. warunek zawieszający – nabywa teraz wszystko, o ile narodzi się żywe; zawieszenie z chwilą narodzenia,
dzisiaj nabywa on wszystko
- KRiO – domniemanie ojcostwa męża matki; kobieta niezamężna – uznanie
- może nabyć odszkodowanie z tytułu śmierci przez czyn niedozwolony lub zadośćuczynienie z tytułu
śmierci ojca dla nasciturusa, umiera żywiciel dziecka, które urodzi się żywe; matka dochodzi dla siebie
jako wdowy i dla dziecka
- wyrządzenie szkody dziecku przed jego urodzeniem – ar. 4461 KC
- śmierć pnia mózgu (trwałe i nieodwracalne ustanie funkcjonowania pnia mózgu) i stwierdzenie jej musi być przez 3-osobową komisję lekarską, oni wystawiają akt zgonu
- wpływa na ustanie małżeństwa
- procedury równoważne ze śmiercią: uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu
- stwierdzenie zgonu – gdy śmierć jest niewątpliwa; jest corpus – zwłoki, ale nie ma aktu zgonu sporządzonego, przeprowadza się postępowanie sądowe o stwierdzenie zgonu, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu zgonu
i oznacza prawdopodobną chwilę śmierci- sąd ustala najbardziej prawdopodobną chwilę śmierci – dzień i godzina; charakter deklaratoryjny orzeczenia
- wypisuje się później akt zgonu na tej podstawie przez kierownika USC
- biegły może się mylić – uchylenie postępowania, unieważnienie aktu zgonu
- uznanie za zmarłego – nie mamy corpusu – zwłok; człowiek zaginął i nie wiadomo, czy żyje; zaginiony może być uznany
za zmarłego – art. 29 KC; mamy podejrzenie, ale nie ma ciała – tj. jedyna możliwość, swoista fikcja; często ta osoba żyje,
jednak nie ma z nim kontaktu; usuwamy trwałą niepewność
- 10 lat – co do zasady
- 70 lat – uwzględnienie wieku starszego
- gdy osoba nie ukończyła 23 lat – nie możemy ją uznać za zmarłego
- katastrofa: nie odnaleziono żadnych ciał, głównie katastrofy na statkach powietrznych i wodnych – art. 30 KC
- ale to nie działa automatycznie, rodzina o tym decyduje, więc może ona podjąć decyzję o tym np. 15 lat
po zaginięciu
- działania wojenne i zaginięcie w związku z nimi: przepisy wprowadzające KC i nas nie obowiązują
- ma charakter konstytutywny
- oznaczenie chwili śmierci – przybliżenie z braku danych – art. 31 KC
- domniemanie zwykłe wzruszalne obalane każdym przeciwdowodem – domniemanie, że jednak on żyje
- dodatkowe domniemanie – do tej chwili żył
- obalenie: znalezienie ciała lub grobu wskazujące na wcześniejszą chwilę śmierci, znalezienie
żywego człowieka
- domniemanie ustania małżeństwa
- osoby prawne – art. 1 KC
- jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa nadała zdolność prawną – art. 331 KC
- zdolność prawna – do bycia podmiotem; warunkowa zdolność prawna – nasciturus
- zdolność do czynności prawnych
- zdolność operacyjna, by przez swoje działania (własne czynności dokonywane) nabywać prawa lub zaciągać zobowiązania; uwzględniane działanie
przez pełnomocnika- pełna – pełnoletni i nieubezwłasnowolniony
- ograniczona – małoletni (powyżej 13 lat) + pełnoletni ale ubezwłasnowolnieni częściowo + ci, wobec których toczy się proces o ubezwłasnowolnienie,
gdy ustanowiono dla nich doradcę tymczasowego przez sąd – w trybie postępowania o ubezwłasnowolnienie tej osoby- brak – poniżej 13 lat + ubezwłasnowolniony całkowicie (ważność umowy wykonanej przy drobnych czynnościach dnia codziennego, ale gdy umowa
nie została wykonana, to ta czynność pozostaje nieważna, gdyż nie można żądać jej wykonania)- ważność podejmowanych czynność i prawnych
- pełna zdolność – wszystko może robić
- brak – art. 14 KC + art. 19 KC + art. 18 KC
- bezskuteczność zawieszona – sankcja ex tunc, ale czynność jest ważna (!)
- ograniczona – zawsze są ważne i skuteczne czynności drobne życia codziennego
- art. 22 KC – raczej nie dot. przedmiotów wyższej wartości, gdyż one nie są raczej oddane do swobodnego użytku
- spółdzielnie mieszkaniowe – art. 3 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych; małoletni lub ograniczony może być członkiem spółdzielni mieszkaniowej
- ustalenie stanu cywilnego – prawo o aktach stanu cywilnego; uwzględnić samemu: stan cywilny osoby co określa (ur., małżeństwo, przysposobienie, śmierć – zdarzenia prawne stwierdzane w aktach stanu cywilnego, i one stanowią jedyny dowód tego, tylko sąd rodzinny może zmienić stany aktu cywilnego)
- szersze rozumienie stanu cywilnego: rasa, narodowość; dodatkowe cechy tworzące stan prawny człowieka
- węższe rozumienie stanu cywilnego: stan określony w aktach stanu cywilnego
- zreformowanie trybu ubezwłasnowolnienia
- połączenie obydwu; powrót uregulowani opieki i kurateli do KC z KRiO
- źródła niemożności kierowania własnym postępowaniem są prawie identyczne dla obydwu; różnica: nie jest w stanie w ogóle kierować swoim postępowaniem lub jest w stanie, ale potrzebuje pomocy przedstawiciela ustawowego
- domicilium / miejsce zamieszkania ≠ adres korespondencyjny ≠ adres zameldowania; miejsce zamieszkania: faktyczne przebywanie – corpus + wewnętrzny zamiar stałego pobytu – animus; art. 25-28 KC; odpowiednik: siedziba osoby prawnej określona w statucie osoby prawnej
- ochrona dóbr osobistych – pozostają pod ochrona prawa cywilnego; art. 23-24 KC; katalog otwarty; z nich mogą wynikać prawa osobiste; godność – źródłem i genezą wszystkich dóbr osobistych człowieka; + art. 448 KC (dopuszczalna kumulacja roszczeń)