Gruźlica
choroba zakaźna, prątki kwasoodporney grupy Mycobacterium tuberculosis complex:
M. tuberculosis(dod odcz tuber),M. bovis,M. africanum,M. microti
I.Gruźlica płuc:gr pluc oraz gr pluc i pozaplucna- 91,6%
z dodatnim rozmazem plwociny
z ujemnym rozmazem plwociny
II.Gruzlica pozapłucna : izolowana gr oplucnej,ww chl srodpiersia I wnek pluc)-7,3%
Nowe zachorowanie:
a.bez wcześniejszego leczenia
b.leczenie przeciwprątkowe krótsze niż 4 tyg.
Nawrót choroby:
1.wznowa-po zakończeniu pełnego leczenia
2. Niepowodzenia leczenia:
- (+) rozmaz plwociny w 5 mc leczenia
-początkowo (-) rozmaz plwociny,który stał się (+) po 2 mc leczenia
- początkowo (-), na końcu leczenia (+)
3. Leczenie po przerwie
4. Przypadek przewlekły
Postacie lekkie:
1.ww. chłonnych2. wysiękowe zapalenie opłucnej (jednostronne)3. kości i stawów4. ukl. mocz.-pł.5.OUN
Postacie ciężkie:
1.zap. opon mózg.-rdzen.2. prosówka gruźlicza3. zap. osierdzia4. zap. otrzewnej5. obustronne/ masywne zapal. opłucnej-41%
6. kręgosłupa7. jelit 8. nadnerczy
Metoda Ziehla-Neelsena
kwaśny alkohol (75%alkohol+3%HCl) brak odbarwienia
Prątki:
odporne na: wysuszenie, niską temp., kwasy, ługi, detergenty,
wrażliwe na: temp. 80-100˚, alkohol, fenol, formaldehyd, UV
powolny wzrost hodowli (podział kom. 18-24h),org.tlenowe, posiadaja katalaze,peroksydaze,dysmutaze,nie wytwarzaja toksyn
duże wymagania wzrostowe:In vivo: wysokie ciśnienie tlenu/In vitro: pożywki z białkiem zwierzęcym i substratami węglowymi
Podłoże Lőwensteina-Jensena:
-żółtka jaj, mąka ziemniaczana, sole mineralne, zieleń malachitowa,
-wzrost kolonii po 2-4 tyg.
-kolonie średni. 2-, szorstkie, kalafiorowa te, kremowe
DIAGNOSTYKA:RTG kl piersiowej,bad.bakteriolog(plyny ustrojowe, mat tkankowe), histolog,odczyn tuberkulinowy
Diagnostyka bakteriologiczna:
1.Biologiczne:
-bakterioskopia: BK1-bezpośrednia met rozmazunie odroznia pratkow gruźlicy od pr atypowych w tym saprofitycznych/BK2- po zagęszczeniu
-posiew BK3 (gdy BK1 i 2 dodatnie – pacjent zarażony)
2.Chemiczne: chromatografia –do wykrywania kwasów mykolowych
3. Genetyczne: sonda genetyczna i PCR
Materiał diagnostyczny:
-plwocina,popłuczyny oskrzelowe(bogato tkankowe),popłuczyny żołądkowe,płyn z jamy (opłucnowej, brzusznej),wycinki tkankowe,mocz(ubogo tkankowe),nasienie,krew miesiączkowa,płyn mózgowo-rdzeniowy,krew (u chorych zakażonych HIV)
Struktura bakteriologiczna chorych na gruźlicę płuc 2006:
bakterioskopia(+)/SS(+) 42%
posiew (+) 21,3%
AFB (-) 36,7%
Odczyn tuberkulinowy:
-ujawnia bezobjawowe zakażenie prątkiem gruźlicy,jest wynikiem nadwrażliwości typu opóźnionego na białka prątka
WHO zaleca stosowanie tuberkuliny PPD RT23
Dodatni OT:
-zakażenie prątkiem gruźlicy
-szczepienie BCG
-ekspozycja na prątki niegruźlicze
Fałszywie ujemny OT:
-bardzo młodzi lub wiek podeszły, lecz.kortykosteroidami,zakazeni wirusem HIV,nowotwory,po immunosupresji,choroby przewlekłe,zakażenia wirusowe i bakteryjne (m.in. ciężkie postacie gruźlicy)
Test Mantoux
śródskórne wstrzyknięcie 2 jednostek oczyszczonej tuberkuliny RT23 na przedramieniu, powstanie nacieku w miejscu wstrzykniecia jest dowodem nadwrazliw typu IV na antygeny pratka i wiaze się z pewnym stopniem odporności;odczytanie testu po 48-72 godz.
Średnica nacieku:
≥5mm - ujemny
-zakażeni HIV,osoby z tzw. kontaktu,obraz RTG odpowiada przebytej gruźlicy,immunosupresja (>15md/d prednizonu)
≥10 mm - watpliwy
-imigranci z krajów o dużej zapadalności na gruźlicę,ch. przewlekłe (cukrzyca, Chłoniami, niewydolność nerek),więźniowie,narkomani,pracownicy laboratorium prątka
≥15 mm- dodatni: pozostałe osoby
Akty prawne:
Ustawa o zwalczaniu gruźlicy-1957r
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej-1963r.
Centralny Rejestr Chorych na gruźlicę- Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą IGiChP w Warszawie (prowadzony od 1957)
szczepienia przeciwgruźlicze BCG
-w Polsce obowiązkowe
-Schemat:
1.w ciągu 24h po urodzeniu
2.w 12mc życia u dzieci z blizną <3mm
3.w 7r.ż (bez próby tuberkulinowej)
4.w12.r.ż (u dzieci z (-) wynikiem próby tuberkulinowej)
-Chroni małe dzieci przed ciężkimi postaciami gruźlicy.
-Nie zmniejsza zachorowań wśród dorosłych.
Gruźlica pierwotna:
-rozwija się bezpośr. po zakażeniu,najczęstsza u dzieci,często bez- lub skąpo objawowa,czasem rumień guzowaty,gojenie przez włóknienie lub wapnienie,może mieć również postać wysiękowego zap. opłucnej, prosówki gruźliczej, zap.opon mózg.-rdz.
Zespół pierwotny: jednoczesne zmiany w płucach i ww. chłonnych wnęki lub śródpiersia
Gruźlica popierwotna:
-rozwija się później (zwykle z przetrwałych ognisk),najczęstsza postać gruźlica naciekowa,reinfekcja endogenna lub nowe zakażenie,typowa lokalizacja: płaty górne i segmenty 6,zwykle nie ma wzrostu regionalnych ww. chłonnych,duże niszczenie miąższu płuc, rozpady,współistnieją obszary nacieków i włóknienia
Gruźlica płuc –ok.90%
1.gruźlica płuc
2.gruźlica płuc prosówkowa
3.gruźlicze serowate zapalenie płuc
4.gruźlica włóknisto-jamista płuc przewlekła (+dawna marskość gruźlicza)
Gruźlica płuc – rozpoznanie: a)pewne: potwierdzone mikrobiologicznie/b)wysoce prawdopodobne: ziarnina gruzlicza w bad histopa/cechy kliniczne: 20-30%
RYZYKO ZAKAZENIA: zalezy od: gęstości zakazonych jader kropelek, czasu ekspozycji, rownowagi pomiedzy zjadliwością pratkow gruźlicy i poziomem nieswoistej aktywności makrofagow, czynn genetycznych
DROGI ZAKAZERNIA: inhalacyjna, pokarmowa,powloki skorne,kontakty płciowe,zakaz wrodzone
Struktura kliniczna zachorować na gruźlicę w Polsce 2006
-naciekowa płuc-88,5%
-pozapłucna-8,3%
-serowate zapalenie płuc i gr. prosówkowa -płuc-1,8%
-włóknisto-jamista-1,4%
Objawy ogólne:
-stany podgorączkowe,utrata masy ciała,poty nocne,złe samopoczucie
Inne objawy:
-rumień guzowaty,pryszczykowate zapalenie spojówek,maski Sokołowskiego-rzekomobłonista,rzekomo sercowa, rzekomo żołądkowa, rzekomo grypowa,kaszel>3 tyg. (początkowo suchy, później wilgotny z wykrztuszaniem śluzowej lub ropnej wydzieliny),krwioplucie,duszność
a)pewne: potwierdzone mikrobiologicznie/b)wysoce prawdopodobne: ziarnina gruzlicza w bad histoplat