Prawo bezwzględne – erga omnes; skuteczne wobec wszystkich
1. prawo względne: prawo i obowiązek, zawsze oznaczone osoby
- zobowiązania realne – przełamanie względnego charakteru wierzytelności; podmiot prawa względnego ustala się w stosunku do rzeczy;
np. współwłaściciele; najem art. 678
2. prawa majątkowe – dotyczące mienia prawa rzeczowe, wierzytelności, prawa spadkowe, rodzinne majątkowe – np. alimentacja
- prawa niemajątkowe – osobiste, które płyną z dóbr osobistych
- prawa osobiste niemajątkowe – np. autorskie
3. prawa zbywalne – prawa majątkowe co do zasady są właśnie zbywalne – można je przenieść na in. osobą w drodze czynności prawnej, ale nie można wyłączyć prawa zbywalności praw majątkowych; art.57 § 2
- prawa majątkowe, które nie są zbywalne
- art. 509 – pactum de noncendenta – a reszta wierzytelności jest zbywalna
- art. 445 § 3 – roszczenia odszkodowawcze; roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko za zgodą sprawcy lub przez powództwo
wytoczone za życia poszkodowanego
- art. 449
- art. 254 – użytkowanie jest zbywalne
- służebność osobista – w zakresie służebności gruntowej – oznaczona z imienia i nazwiska
- prawa niezbywalne – osobiste
4. prawa związane – związanie dwóch różnych praw przesłanką jednego podmiotu
- superficies solo cedit
- wyjątki: budynki wybudowane przez użytkownika wieczystego na gruncie będącym pod użytkowanie wieczystym – to, co wybudował
jest jego własnością
5. prawa samoistne – większość praw
- prawa akcesoryjne – współistnieją, służą zabezpieczeniu wierzytelności, np. hipoteka, zastaw, roszczenie o odsetki zależne od prawa głównego,
potrącenie; przeniesienie prawa głównego pociąga skutki na akcesoryjne; zakres zabezpieczenia zależy od prawa głównego
Ekspektatywa prawa podmiotowego
- prawo podmiotowe tymczasowe – ma prowadzić ta sytuacja do definitywnego powstania prawa podmiotowego, jednak potrzeba spełnić jeszcze jeden element
- chronimy także tymczasowe prawo ponieważ całe prawo podmiotowe powstaje w pewnym procesie
- ekspektatywa prawa własnościowego do lokalu – prawo spółdzielcze
- ekspektatywa odrębnej własności do lokalu – art. 19 ustawy o własności lokali
- ta ochrona polega na tym, że można ją zbywać, dziedziczyć i można prowadzić z niej egzekucje
- prawo warunkowe – element brakujący to element warunku, np. przy nasciturusie – iż urodzi się żywy
- zależy od dyskrecjonalnej czynności innej osoby lub administracji publicznej
- posiadacz in statu usucapiendi – to nie jest ekspektatywa; posiadanie jest tylko stanem faktycznym
- spadek i zachowek – to też nie jest ekspektatywa
- ekspektatywa odrębnej własności lokalu jest zbywalna, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji
Nabycie prawa podmiotowego
- pochodne – inaczej: sukcesja; prawo już istnieje, ale przechodzi z osoby A na osobę B, która to uzyskuje zawsze takie samo prawo lub może uzyskać nowe węższe prawo’ jeżeli sukcesja będzie pod tytułem ogólnym, to następuje przez jedno zdarzenie, nabywa się ogół praw i obowiązek
- sukcesja singularna – jedno lub więcej praw, nabycie prawa przez jedo zdarzenie, skuteczność przez odrębne zdarzenie dla jednego lub więcej praw,
ale nie ogół praw; sukcesja pod tytułem szczególnym
- pierwotne – ma miejsce, gdy prawa nie ma, powstaje ono w wyniku nabycia, np. w wyniku zasiedzenia, zawłaszczenia rzeczy niczyj, przeistoczenie rzeczy, nacjonalizację, wywłaszczenie
Nemo in alium plu iuris transfere potest quam ipse habet – wyjątki
- nabycie od nieuprawnionego – art. 169 KC
- art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece; rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych
Posiadanie legitymuje zbywcę
- art. 1028 rozporządzenie prawem należącym do spadku przez nieuprawnionego – nabywca chroniony
- art. prawa wekslowego i czekowego; weksel musi mieć szereg indosów – podpisów na papierze wartościowym; art. 9219§2
Wyjątki nabycia prawa pierwotnego bez obciążeń (przepisy szczególne i orzecznictwo SN)
- nabycie przez zasiedzenie nieruchomości nie powoduje wygaśnięcia praw rzeczowych
- przy sukcesji syngularnej do ważności potrzebna jest określona forma czynności, nie ma tego przy sukcesji ogólnej
Utrata prawa podmiotowego – zdarzenie przewidziane w ustawie powodujące wygaśnięcie tego prawa, np. upływ czasu, śmierć
Nadużycie prawa podmiotowego – art. 5 – tj. teoria wewnętrzna nadużycia prawa; tj. środek obrony a nie ataku; niedopuszczalne jest zmniejszenie kary
na podstawie art. 5
- zaś teoria zewnętrza – oddzielała problem treści prawa podmiotowego od jego wykonywania
Działanie bezprawne nie jest wykonywaniem prawa podmiotowego
Zasada czystych rąk – nie można zarzucać komuś nadużycia prawa, jeśli samemu się postępuje bezprawnie
Przeczytać – ochrona praw podmiotowych (!)