1.Pojęcie i rodzaje bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo (łac. Sine cura) (securitas) stan bądź proces, gwarantujący istnienie podmiotu oraz możliwość jego rozwoju.
Bezpieczeństwo to stan, który daje poczucie pewności istnienia i gwarancje jego zachowania oraz szanse na doskonalenie. Jest to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Odznacza się brakiem ryzyka utraty czegoś dla podmiotu szczególnie cennego – życia, zdrowia, pracy, szacunku, uczuć, dóbr materialnych i dóbr niematerialnych. Bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, jest także podstawową potrzebą państw i systemów międzynarodowych; jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Człowiek, grupa społeczna, państwo, organizacja międzynarodowa starają się oddziaływać na swoje otoczenie zewnętrzne i sferę wewnętrzną, by usuwać a przynajmniej oddalać zagrożenia, eliminując własny lęk, obawy, niepokój i niepewność. Zagrożenia mogą być skierowane na zewnątrz i do wewnątrz; tak samo powinny być skierowane działania w celu ich likwidowania.
Wyróżnia się następujące rodzaje bezpieczeństwa:
• ze względu na obszar jakie obejmuje – bezpieczeństwo globalne, bezpieczeństwo międzynarodowe, bezpieczeństwo regionalne, bezpieczeństwo narodowe;
• ze względu stosunek do obszaru państwa – bezpieczeństwo zewnętrzne i bezpieczeństwo wewnętrzne;
• ze względu na dziedzinę w jakiej występuje – bezpieczeństwo militarne, bezpieczeństwo polityczne, bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo ekologiczne, bezpieczeństwo informatyczne, bezpieczeństwo społeczne, bezpieczeństwo kulturowe; bezpieczeństwo fizyczne i bezpieczeństwo socjalne; bezpieczeństwo strukturalne i bezpieczeństwo personalne
2. Konstytucyjne funkcje panstwa w zakresie bezpieczenstwa
FUNKCJE
PANSTWA
BEZPIECENSTWO
WEWNETRZNE
BEZPIECZENSTWO
ZEWNETRZNE
RACJA STANU
( INTERES NARODOWY)
W obszarze bezpieczenstwa wewnetrznego beda to: administracja panstwowa,
sily bezpieczenstwa wewnetrznego tj. policyjne, ratownictwa, ochrony i obrony
obiektów uzytecznosci publicznej, srodki transportu w tym specjalnego, sieci komunikacji
i lacznosci oraz wybrane elementy gospodarki, itp. Reasumujac podstawowym
podmiotami bezpieczenstwa i porzadku publicznego sa:
1) Policja - pelniaca funkcje:
- operacyjne - pozyskiwanie za pomoca utajnionych technik-(zakup kontrolowany,
podsluch, kontrola korespondencji) informacji zmierzajacych do
udaremniania lub szybkiego wykrywania przestepstw;
- interwencyjne - stosowanie przewidzianych prawem srodków przymusu
bezposredniego, a w razie koniecznosci uzycia równiez broni palnej, podczas
reagowania na zaistniale przypadki naruszenia bezpieczenstwa i porzadku
publicznego;
- wykrywania - dotyczaca wykrywania sprawców przestepstw;
- kontrolno- orzekajace - polegajace na kontrolowaniu przestrzegania przepisów
prawa przez instytucje i obywateli oraz orzekaniu w postepowaniu
mandatowym w sprawach o wykroczenia;
- egzekucyjne - obejmujace realizacje zadan zleconych przez sady, prokuratury
lub inne upowaznione organy oraz egzekucje ich decyzji;
- wychowawcze - realizujace zadania spoleczno - organizatorskie w ramach
profilaktyki przeciw przestepczej.
2) Agencja Bezpieczenstwa Wewnetrznego – zgodnie ze swoimi ustawowymi
zadaniami, zajmuje sie m.in. rozpoznawaniem i zapobieganiem przestepczosci
zorganizowanej, zwiazanej z nielegalnym wytwarzaniem, posiadaniem
i obrotem bronia, amunicja i materialami wybuchowymi oraz srodkami
odurzajacymi i substancjami psychotropowymi w obrocie miedzynarodowym.
W zainteresowaniu ABW pozostaja te grupy przestepcze, których
skala dzialania lub skutki zagrazaja bezpieczenstwu wewnetrznemu pan-
stwa lub godza w jego ekonomiczne podstawy.
3) Straze gminne (miejskie) - chroniace porzadku w miejscach publicznych,
kontrolujace ruch drogowy w zakresie okreslonym w przepisach prawa
o ruchu drogowym, zabezpieczenia miejsc przestepstwa, katastrofy itp.,
ochrona obiektów komunalnych i budynków uzytecznosci publicznej, informowanie
spoleczenstwa o stanie i rodzajach zagrozen, konwojowanie
dokumentów itp.
4) Straz graniczna - chroniaca granice panstwa na ladzie i na morzu oraz
kontrolujaca ruch graniczny w celu: rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania
przestepstw, zapewniania porzadku publicznego w strefie nadgranicznej,
zapobiegania przemytowi m.in. odpadów niebezpiecznych, broni,
amunicji, substancji psychotropowych-narkotyków itp.
5) Straz ochrony kolei - zapewniajaca ochrone mienia i porzadku na obszarze
kolejowym.
6) Straz lesna - powolana do zwalczania przestepstw i wykroczen w zakresie
szkodnictwa lesnego.
7) Panstwowa Straz Lowiecka podlega wojewodom i jest formacja zbrojna
ustawowo zobowiazana do wspólpracy z Policja min. w zakresie zwalczania
klusownictwa.
3. Bezpieczeństw narodowe, międzynarodowe i militarne.
Bezpieczeństwo narodowe - stan uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i nie militarnymi , tak zewnętrznymi jak i wewnętrznymi, przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności państwa. Bezpieczeństwo narodowe, to także najważniejsza wartość, potrzeba narodowa i priorytetowy cel działalności państwa, jednostek i grup społecznych, a jednocześnie proces obejmujący różnorodne środki, gwarantujące trwały, wolny od zakłóceń byt i rozwój narodowy (państwa) w tym obronę państwa jako instytucji politycznej oraz ochronę jednostek i całego społeczeństwa, ich dóbr i środowiska naturalnego przed zagrożeniami, które w znaczący sposób ograniczają jego funkcjonowanie lub godzą w dobra podlegające szczególnej ochronie
Bezpieczeństwo międzynarodowe - pojęcie z zakresu teorii stosunków międzynarodowych charakteryzujące bezpieczeństwo całej zbiorowości państw oraz system międzynarodowy, w jakim państwa te występują. Termin ten używany jest również dla określenia zewnętrznych aspektów bezpieczeństwa narodowego. Na bezpieczeństwo międzynarodowe, oprócz sumy bezpieczeństwa pojedynczych państw, składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Swym zakresem obejmuje ono także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego, tj. stabilność, pokój, równowagę i współpracę.
Bezpieczeństwo militarne : stan uzyskany w rezultacie utrzymywania odpowiednio zorganizowanych i wyposażonych sił zbrojnych oraz zawartych sojuszów wojskowych, a także posiadania koncepcji strategicznej wykorzystania będących w dyspozycji sił, stosownie do zaistniałej sytuacji.
4. Struktura wertykalna bezpieczeństwa
bezpieczeństwo globalne,
bezpieczeństwo regionalne,
bezpieczeństwo państwowe,
bezpieczeństwo społeczeństwa,
bezpieczeństwo obiektu,
bezpieczeństwo obywatela.
5. Polityka bezpieczeństwa państwa.
Element polityki państwa dotyczący przedsięwzięć związanych z tworzeniem i wykorzystaniem potencjału obronnego w celu zapobiegania i przeciwdziałania różnego rodzaju zagrożeniom. W polityce bezpieczeństwa państwa wyodrębnia się politykę gospodarczą, wojskową, zagraniczną i inne.
6, 26, 32
Bezpieczeństwo państwa to stan uzyskany w wyniku zorganizowanej ochrony i obronny przed możliwymi zagrożeniami, wyrażony stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń. W sferze zainteresowania każdej władzy i administracji państwowej jest utrzymywane bezpieczeństwa narodowego na możliwie najwyższym poziomie.
Podobnie jest w Polsce, gdzie nad system bezpieczeństwa narodowegourzeczywistnia najlepiej rozwój naszego kraju.
Przez nad system bezpieczeństwa narodowego Polski rozumuje się najczęściej istniejący "zbiór koncepcji założeń, zasad i ustaleń, a także możliwości środków (nieorężnych i zbrojnych) oraz uregulowań prawnych, które w spół czyniąc się mają do niezagrożonego bytu i rozwoju Rzeczypospolitej" (Balcerowicz 1997). Elementem składowym nadsystemu bezpieczeństwa narodowego jest system obrony państwa.Określa się go, jako zbiór wzajemnie powiązanych elementów - ludzi, organizacji, urządzeń - działających na rzecz zachowania bezpieczeństwa i nienaruszalności terytorialnej kraju.
Celem systemu obronnego państwa jest uzyskanie zdolności do prowadzenia w pełnym zakresie skutecznych działań obronnych dla przeciwstawienia się agresji militarnej. Ten cel realizują następujące elementy systemu obronnego państwa.
Układ militarny (siły zbrojne);
organy kierowania obronnością;
Układ poza militarny.
Podstawowymi założeniami funkcjonowania poszczególnych elementów i ogniw systemu obronnego państwa są:
Kompleksowość i spójność w procesie rozwiązywania zagadnień ogólnopolitycznych, społeczno-gospodarczych i militarnych w ramach przygotowań obronnych;
Zdolność do skutecznego przeciwstawiania się wszelkim zagrożeniom godzącym w bezpieczeństwo narodowe;
Efektywna integracja (współdziałanie) potencjału militarnego (sił zbrojnych) z odpowiednio przygotowaną administracją i gospodarką narodową oraz zorganizowanym i przygotowanym do obrony społeczeństwem.
Według gen. dyw. prof. dr hab. Bolesława Balcerowicza, system, jakoskoordynowany wewnętrznie zbiór elementów organizacyjnych i materiałowych wzajemnie powiązanych i działających celowo, powinien składać się z podsystemów. W punkcie 6 - "system obrony", "Polityki bezpieczeństwa i strategii obrony RP" czytamy: "dla przeciwstawienia się zagrożeniom wojennym, a także w celu realizacji zewnętrznych i wewnętrznych zadań obronnych, utrzymuje się w czasie pokoju i rozwija na czas zagrożenia i wojny system obronny RP" (Balcerowicz, 1997).
Jego głównymi elementami są: siły zbrojne, poza militarne ogniwa obronne i system kierowania obronnością.
Struktura systemu obronnego państwa. Charakterystyka podsystemów.
Stosowanie do wyznaczonych celów i zadań strategicznych, Polska utrzymuje system obronności o potencjale gwarantującym sprostanie wyznaniom i skutecznie przeciwstawienie się wszystkim potencjalnym zagrożeniom zewnętrznym. System ten stanowią wszystkie siły i środki przeznaczone do realizacji zadań obronnych, odpowiednio do tych zadań zorganizowane, utrzymywane i przygotowywane. Składa się on z trzech podstawowych elementów: podsystemu kierowania oraz dwóchpodsystemów wykonawczych - militarnego (Siły Zbrojne RP) i poza militarnego (pozamilitarne ogniwa obronne).
podsystem kierowania (obronnością) jest przeznaczony do przygotowywania i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa zarówno w okresie zagrożenia jak i wojny a tworzą go organy państwowe oraz samorządowe. Składowymi owego podsystemu są: Sejm i Senat RP, Prezydent PR, Premier wraz z Radą Ministrów, Ministrowie, centralne organy administracji państwowej, wojewodowie (terenowe organy administracji rządowej), samorządy terytorialne oraz elementy dowodzenia (podsystem dowodzenia) Siłami Zbrojnymi RP a więc: SG WP, dowództwa OW i Rodzaju Sił Zbrojnych, dowództwa związków taktycznych i oddziałów.
Powinności obronne władz lokalnych i instytucji w czasie pokoju, kryzysu militarnego i czasu wojny.
Zgodnie z art. 2 ustawy "O powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej" z dnia 21 listopada 1967, umacnianie obronności RP należy m.in. także do organów samorządu terytorialnego.
Z wielu zadań, którymi jest obarczona administracja samorządowa można przytoczyć następujące (bez podziału na szczeble):
znajomość i akceptacja zadań obronnych przez organ samorządowy ( w niezbędnym zakresie) realizowanym na terenie administrowanym;
przygotowanie stanowisk umożliwiających kierowanie działaniami na terenie administrowanym, w reżimie doraźnym i kryzysowym;
wdrożenie jednolitych procedur osiągania gotowości do działania przez organy samorządowe, zespoły reagowania kryzysowego, podsystem poza militarny, siły zbrojne;
organizowanie wykonania zadań na terenie administrowanym, przez podsystem militarny;
przygotowywanie do dyspozycji wojska niezbędnych urządzeń wspracialogistycznego podsystem poza militarny;
przygotowanie do dyspozycji wojska:
baz danych dotyczących całokształtu działalności samorządu,
niezbędnej ilości ludności cywilnej do inżynieryjnej rozbudowy terenu,
przygotowanie systemu ochrony ważnych obiektów o znaczeniu lokalnym;
przygotowanie i utrzymanie do dyspozycji wojska punktów pobierania wody;
ustalenie możliwości przekazania do dyspozycji wojska niezbędnych źródeł zaopatrzenia w artykuły żywnościowe;
przygotowanie do dyspozycji wojska niezbędnych nośników energii;
udostępnienie organom wojskowym niezbędnych informacji o możliwościach podsystemu poza militarnego;
uwzględnienie w odpowiednim stanie technicznym istniejących budowli obronnych;
nadzorowanie opracowania planu świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz wojska i innych jednostek organizacyjnych (gminy, miasta);
wdrożenie jednolitych procedur alarmowania i wzajemnego informowania.
Przeglądając zakres i ilość realizowanych zadań przez administrację, można stwierdzić bez przesady, że bez ogniwa samorządowego nie byłoby systemu obronności w RP.
Obrona ojczyzny jest obowiązkiem wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej i jest ona realizowana w ramach powszechnego obowiązku obrony co oznacza także, że obywatele są zobowiązania świadczyć na rzecz tejże.
Wykonywanie pewnych czynności lub oddanie do użytkowania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele obronne przez poszczególnych obywateli, podmioty gospodarcze i administrację publiczną - jest istotą świadczeń na rzecz obrony a obejmują one:świadczenia osobiste, rzeczowe (doraźne i etatowe) oraz szczególne. I tak:
świadczenia osobiste to wykonywanie prac na rzecz: przygotowania obrony państwa lub zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków a czas wykonywania ich w okresie pokoju nie może przekraczać12 godzin (dla kurierów lub osób dostarczających przedmioty świadczeń osobistych - 48 godzin). Taki rodzaj świadczeń może być nakładany najwyżej 3 razy w roku. W czasie mobilizacji i podczas wojny - świadczenia osobiste obejmują te same czynności a czas ich wykonywania nie może przekraczać jednorazowo 7 dni.
świadczenia rzeczowe polegają na przekazaniu (przekazanie jest z góry zaplanowane) posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do dyspozycji sił zbrojnych, OC lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania dla potrzeb obrony państwa. Świadczenia te dzielimy ze względu na przeznaczenie przedmiotów świadczeń na:
doraźne - obejmujące świadczenia przeznaczone do użytkowania przez siły zbrojne, formowanie OC i świadczeń nie wchodzą w skład owych struktur organizacyjnych,
etatowych - obejmują przedmioty świadczeń takie jak np.: pojazdy, maszyny, urządzenia, budynki itp. i są przeznaczone do uzupełnienia etatowego sił zbrojnych i państwowych jednostek organizacyjnych.
Czas wykonywania świadczeń rzeczowych w okresie pokoju nie może przekraczać jednorazowo: 24 godz. w związku z ćwiczeniami powszechnej samoobrony; 48 godz. w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej oraz 7 dni w związku z ćwiczeniami wojskowymi.
świadczenia szczególne - to odpłatne zobowiązania realizowane przez administrację rządową i samorządową (publiczną), instytucje państwowe oraz przedmioty gospodarcze. Polegają one na:
adaptacji posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do potrzeb obrony państwa, przy czym nie następuje w tym przypadku zmiana ich przeznaczenia i właściwości;
przystosowaniu obiektów będących w budowie i wytwarzanych rzeczy ruchomych do potrzeb obrony państwa - bez zmiany ich właściwości i przeznaczenia;
gromadzeniu, przechowywaniu i konserwacji przedmiotów niezbędnych do wykonywania zadań obronnych;
wykonywaniu zadań mobilizacyjnych na rzecz sił zbrojnych.
Obowiązek wykonywania świadczeń nakłada wójt lub burmistrz a także prezydent miasta na wniosek:
w okresie pokoju - komendantów Wojskowych Komend Uzupełnień (WKU), starosty, organu OC;
w czasie mobilizacji - komendantów WKU, organów OC, kierowników jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na rzecz obrony, starosty.
W czasie mobilizacji lub wojny wójt lub burmistrz (prezydent miasta) może nałożyć obowiązek świadczeń na podstawie wniosków doraźnie zgłoszonych przez dotychczas uprawnione organy oraz przez dowódców jednostek wojskowych.
9. Istota zdarzeń nadzwyczajnych.
Zdarzenia nadzwyczajne to zjawiska lub wydarzenia, które zagrażają zdrowiu, życiu ludzi oraz
mieniu w sposób masowy na znacznym obszarze, wywołując rozległe straty sanitarne i materialne . Ich główne przyczyny to nieprzestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa, lekkomyślność i lekceważenie przepisów. Są nimi przede wszystkim groźne awarie i katastrofy, głównie w zakładach przemysłowych i kopalniach oraz transporcie kolejowym, drogowym i lotniczym. W większości powodują one duże straty ludzkie, a niemal zawsze degradacje środowiska naturalnego.
10. Pozytywne i negatywne zdarzenia nadzwyczajne
pozytywne zdarzenie nadzwyczajne – bierze udział w podwyższeniu poziomu jakości systemu (materialnie, energetycznie, informacyjnie, ...), jego zasięg i wpływ na system nie został uprzednio przewidziany ani zaplanowany i wywołuje problemy przy wykonywaniu czynności rutynowych,
negatywne zdarzenie nadzwyczajne – powoduje zatrzymanie czynności, ewentualnie zanik pierwotnego systemu w ten sposób, że przerywa związki pomiędzy jego elementami, w skrajnym przypadku może spowodować jego całkowitą atomizację (rozpad) lub zniszczenie
11. Rodzaje zdarzeń nadzwyczajnych
klęski żywiołowe – to zdarzenia nadzwyczajne wywołane przez niszczące siły przyrody w wyniku, których uwalnia się skumulowana energia i materia, ewentualnie przez oddziaływanie substancji niebezpiecznych lub inne czynniki niszczące mające negatywny wpływ na ludzi, wartości materialne i środowisko naturalne (powodzie, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów);
awarie – to zdarzenia nadzwyczajne powstające podczas używania urządzeń technicznych i technologicznych oraz budowli przez naruszenie procesu ich użytkowania, w wyniku czego może dojść do wycieku substancji niebezpiecznych do otoczenia oraz powstania innych niszczących skutków, które mają negatywny wpływ na życie i zdrowie ludzi, majątek i środowisko naturalne;
katastrofy – to zdarzenia nadzwyczajne o wielkim zasięgu, powstające poprzez kumulację niszczących skutków klęsk żywiołowych lub awarii, mające znaczące następstwa dla mieszkańców, wartości materialnych, środowiska naturalnego, ewentualnie dla działania administracji publicznej. Katastrofami są więc nazywane tylko, niektóre klęski żywiołowe i awarie. Należą do nich wielkie trzęsienia ziemi, awarie samolotów i statków, wypadki w transporcie związane z wyciekiem substancji niebezpiecznych, awarie urządzeń jądrowych, zniszczenie urządzeń gospodarki wodnej i szereg innych;
ataki terrorystyczne – to zdarzenia nadzwyczajne spowodowane celowo dla wywołania paniki, chaosu i społecznego poczucia zagrożenia za pośrednictwem, których grupy terrorystyczne chcą wymóc spełnienie swoich celów.
12.Wskaźniki zdarzeń nadzwyczajnych
Wskaźniki zdarzenia nadzwyczajnego - to charakterystyczne cechy, które je opisują i umożliwiają jego kompleksowe zidentyfikowanie oraz porównanie z innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi. Są nimi;
skutek powstania zdarzenia nadzwyczajnego:
- to konkretny przejaw zdarzenia nadzwyczajnego,
- inicjuje powstanie systemów ochronnych i systemów bezpieczeństwa (zarządzanie kryzysowe, służby awaryjne i ratunkowe, system prac ratunkowych, lokalizacyjnych i likwidacyjnych, systemy monitorujące i analityczne, ...),
przyczyna powstania zdarzenia nadzwyczajnego:
-jej poznanie umożliwia zminimalizowanie negatywnych skutków i wprowadzanie środków zapobiegawczych,
- jej kompleksowa ocena umożliwia przewidywanie powstawania przyszłych zjawisk i przyjęcie szeregu środków zapobiegawczych,
czas powstania zdarzenia nadzwyczajnego :
-zawiera się w szybkości pojawienia się skutków zdarzenia naturalnego i w możliwości przewidzenia powstania zdarzenia nadzwyczajnego o negatywnych skutkach. Przejście procesu do momentu krytycznego może nastąpić:
- nagle,
- stopniowo,
długość trwania zdarzenia nadzwyczajnego :
- stanowi okres, podczas którego oddziałują negatywne zjawiska i uniemożliwiają powrót do stanu pierwotnego. Nie ma ustalonej normy służącej do przyporządkowywania do poszczególnych grup, ale ocenia się je według konkretnych przypadków i dzieli na:
- krótkotrwałe,
- średniotrwałe,
- długotrwałe,
okres powstawania zdarzenia nadzwyczajnego :
-jest związany z możliwością stwierdzenia zdarzenia nadzwyczajnego i z warunkami umożliwiającymi jego rozwiązanie. Z tego punktu widzenia w poszczególnych przypadkach konieczne jest wzięcie pod uwagę:
- dnia,
- nocy,
- pory roku,
przestrzeń powstania zdarzenia nadzwyczajnego :
- jest charakteryzowana przez warunki, w których zachodzi zdarzenie nadzwyczajne:
- warunki wewnętrzne,
- warunki zewnętrzne,
poziom poinformowania o powstaniu zdarzenia nadzwyczajnego:
- zapewnienie podstawowego informowania o powstaniu zdarzenia nadzwyczajnego,
- stworzenie systemu monitorowania zjawiska kryzysowego,
- zawiadomienie pracowników zarządzania kryzysowego i ostrzegania mieszkańców na dotkniętym terenie,
- oferowanie pełnych informacji osobom na stanowiskach kierowniczych zarządzania kryzysowego, fachowcom w praktyce i ogółowi społeczeństwa,
intensywność zdarzenia nadzwyczajnego – to wielkość oddziaływania siły destrukcyjnej,
ryzyko powstania zdarzenia nadzwyczajnego – to stopień niebezpieczeństwa i destrukcyjnego potencjału zagrażającego bezpieczeństwu konkretnego systemu.
13.
RODZAJE DOMEN
domena bezpieczeństwa indywidualnego (DBI);
domena bezpieczeństwa mikrospołecznego (DBM);
domena bezpieczeństwa lokalnego (DBL);
domena bezpieczeństwa państwowego (DBP).
DBI - „obszar indywidualnej aktywności człowieka, mogącej stworzyć zagrożenie lub chronić przed nim, a zależnej tylko od jego swobodnej decyzji”
wymyka się ona wszelkim zewnętrznym systemom zapewnienia bezpieczeństwa;
zarządzanie bezpieczeństwem w przypadku DBI przynosi najlepsze efekty poprzez edukację (zwiększanie świadomości o zagrożeniach).
DBM - „obszar swobodnej aktywności, w ramach danej mikrospołeczności mogącej stworzyć zagrożenie lub chronić przed nim”
nieosiągalna przez zewnętrzne systemy bezpieczeństwa w sposób bezwarunkowy, choć nie bez wpływu na nią;
Przykład: ochrona domu – wynajęta ochrona lub policja.
DBL - „obejmuje większą skalę niż DBM, stanowi obszar swobodnej aktywności w ramach danej społeczności lokalnej, mogącej stworzyć zagrożenie lub chronić przed nim”
odpowiada administracja publiczna od jej najniższego szczebla;
ścierają się wpływy pozostałych domen;
stanowi fundamentalną domenę systemu bezpieczeństwa, jest jego jądrem;
silniejsza im silniejsze powiązania społeczności lokalnej.
DBP - „obejmuje wszystkie domeny bezpieczeństwa lokalnego w skali państwa, stanowi obszar swobodnej aktywności w ramach społeczności całego państwa, mogącej stworzyć zagrożenie lub chronić przed nim”
odpowiada administracja publiczna najwyższego szczebla;
stanowi o wspomaganiu bezpieczeństwa lokalnego i stanowi system bezpieczeństwa państwa.
16. Zagrożenia według Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa :
1. Terroryzm:
zagraża życiu ludzi
powoduje wzrost wydatków
prowadzi do osłabienia otwartości i tolerancji naszych społeczeństw
oraz stanowi coraz większe zagrożenie strategiczne dla całej Europy
2. Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia
3. Konflikty regionalne
4. Rozpad państwa
5. Przestępczość zorganizowana
17. Kryzys a sytuacja kryzysowa
Zarządzanie kryzysowe- to działalność organów administracji publicznej, będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów Zarządzanie kryzysowe przebiega w czterech fazach: zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowa. Lepiej jest zapobiegać niż reagować. W fazach zapobiegania i przygotowania ważne są szkolenia i prewencja .
Sytuacja kryzysowa - należy przez to rozumieć sytuację wpływającą negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołującą znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków.
18. CECHY SYTUACJI KRYZYSOWYCH
Mogą mieć charakter konfliktowy lub niekonfliktowy;
Mogą występować łącznie lub rozłącznie, z dominacją jednego lub drugiego typu;
Wymagają podjęcia nadzwyczajnych, ponadnormatywnych kroków zaradczych;
Wymuszają podejmowanie systemowych co najmniej czteroetapowych działań;
Szczególnego znaczenia nabiera sprawne podjęcie działań według wcześniej posiadanych i przyjętych procedur reagowania, w tym zarządzania.
PONADTO W SYTUACJI KRYZYSOWEJ
Zawsze występuje czynnik zaskoczenia i presja czasu;
Istnieje ograniczony dostęp do informacji;
Zdarzenia rozwijają się lawinowo, nieprzewidywalnie, zwykle szybciej niż reagowanie na nie;
Organ zarządzający traci czasowo kontrolę nad sytuacją;
Pojawia się konflikt interesów stron;
Pojawia się panika i niekontrolowane zachowania poszkodowanych i ofiar.
19.
Rozdział XI Konstytucji zawiera 7 artykułów. Poświęcony jest stanom nadzwyczajnym. Możemy wyróżnić trzy stany nadzwyczajne: stan wyjątkowy, stan wojenny, stan klęski żywiołowej. Wprowadzane są w sytuacjach szczególnych zagrożeń.
Art. 228
1. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.
2. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.
3. Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.
4. Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.
5. Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
6. W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.
7. W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.
Art. 229
W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.
Art. 230
1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
2. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.
Art. 231
Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Art. 232
W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.
Art. 233
1. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art. 30 (godność człowieka), art. 34 i art. 36 (obywatelstwo), art. 38 (ochrona życia), art. 39, art. 40 i art. 41 ust. 4 (humanitarne traktowanie), art. 42 (ponoszenie odpowiedzialności karnej), art. 45 (dostęp do sądu), art. 47 (dobra osobiste), art. 53 (sumienie i religia), art. 63 (petycje) oraz art. 48 i art. 72 (rodzina i dziecko).
2. Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.
3. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).
Art. 234
Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust. 3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.
20. Zasady wprowadzenia stanów nadzwyczajnych.
1) Zasada wyjątkowości oznacza, że stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko w sytuacji szczególnego zagrożenia i tylko jeśli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające (art. 228 ust. 1).
2) Zasada legalności oznacza, że:
a) wprowadzenie stanu nadzwyczajnego może nastąpić tylko na podstawie ustawy i musi nastąpić w formie rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości (art. 228 ust. 2),
b) treść stanu nadzwyczajnego musi określać ustawa, w szczególności dotyczy to zasad działania organów władzy publicznej oraz zakresu, w jakim mogą zostać ograniczone prawa oraz wolności człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych (art. 228 ust. 3).
c) straty majątkowe poniesione w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, a wynikające z ograniczenia praw i wolności jednostki powinny zostać wyrównane przez państwo. Nie jest to obowiązek absolutny, bo art. 228 ust. 4 mówi, iż ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania tych szkód; wydanie takiej ustawy jest więc raczej politycznym (moralnym), a nie prawnym obowiązkiem ustawodawcy. Przyjąć należy, iż stosowna regulacja może być zawarta albo w odrębnej ustawie o wyrównywaniu strat majątkowych poniesionych czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego lub też przewidywać ją mogą ustawy o poszczególnych stanach nadzwyczajnych.
3) Zasada proporcjonalności - oznacza, że działania podejmowane w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, a więc w pierwszym rzędzie, ograniczenia praw i wolności jednostki - "muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia" (art. 228 ust. 5).
4) Zasada celowości - oznacza, że działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego "powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa" (art. 228 ust. 5).
5) Zasada ochrony podstaw systemu prawnego - oznacza, że w okresie stanu nadzwyczajnego nie można zmieniać, a tym bardziej uchwalać na nowo ustaw regulujących pewne szczególnie delikatne materie, takich jak Konstytucja, ustawy wyborcze oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych. W czasie stanu nadzwyczajnego utrzymany też zostaje monopol ustawodawczy Sejmu - żaden inny organ nie może przejąć wykonywania funkcji ustawodawczej wyjątek dopuszczono tylko w odniesieniu do stanu wojennego (art. 234).
6) Zasada ochrony organów przedstawicielskich oznacza, że w czasie stanu nadzwyczajnego, a także w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie można (art. 228 ust. 7):
a) skrócić kadencji Sejmu;
b) przeprowadzić referendum ogólnokrajowego;
c) przeprowadzić wyborów do Sejmu, Senatu oraz wyborów Prezydenta, a wybory do organów samorządu terytorialnego można przeprowadzić tylko tam, gdzie nie wprowadzono stanu nadzwyczajnego.
odpowiednio ulega też przedłużeniu kadencja tych organów.
21. Pojęcia: zarządzanie kryzysowe, infrastruktura krytyczna.
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym Dz.U. z 2007 nr 89 poz. 590 • Brzmienie od 1 stycznia 2013
Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.
Infrastruktura krytyczna — należy przez to rozumieć systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:
a) zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa,
b) łączności,
c) sieci teleinformatycznych,
d) finansowe,
e) zaopatrzenia w żywność,
f) zaopatrzenia w wodę,
g) ochrony zdrowia,
h) transportowe,
22.
1.ZAPOBIEGANIE – to działania, które eliminują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy albo ograniczają jej skutki.
2.PRZYGOTOWANIE – to planowanie jak należy zareagować w przypadku katastrofy, a także działania mające na celu powiększenie zasobów sił i środków niezbędnych do efektywnego reagowania. Przygotowanie to także zapewnienie zasobów specjalistycznych sił i środków reagowania, takich jak: Stanowisko kierowania,
System łączności kryzysowej,
System alarmowania,
Personel reagowania kryzysowego,
Ewidencja zasobów sił i środków przydatnych do reagowania kryzysowego.
3.REAGOWANIE – to zespół przedsięwzięć następujących po wystąpieniu katastrofy. Celem reagowania jest dostarczenie pomocy poszkodowanym i ograniczenie wtórnych zniszczeń i strat.
Wyróżniamy pięć etapów reagowania na katastrofę:
Ostrzeganie i powiadamianie,
Ratowanie ludzi (EWAKUACJA),
Zabezpieczanie mienia,
Opieka socjalna i ocena szkód,
Odtwarzanie.
ŁAGODZENIE SKUTKÓW
Jest etapem pośrednim pomiędzy reagowaniem a odbudową, mającym na celu ograniczenie zniszczeń i strat podczas katastrofy, oraz wypracowanie optymalnych decyzji do realizacji w etapie odbudowy.
4.ODBUDOWA – to działania, mające na celu przywrócenie stanu poprzedniego, a ponadto takie odtworzenie infrastruktury, która będzie mniej wrażliwa na kolejną katastrofę.
23. Poziomy zarządzania kryzysowego
Wszystkie poziomy zarządzania (związane z poziomami władzy)
Lokalny
Wojewódzki
Centralny
Poziom lokalny to poziom wykonawczy. Pozostałe poziomy spełniają przede wszystkim rolę koordynującą
Struktura zarządzania kryzysowego na poszczególnych poziomach administracji publicznej (od najwyższego):
Poziom 1
Prezes Rady Ministrów
Minister Spraw Wewnętrznych
Minister administracji i cyfryzacji
Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa
Zespoły Zarządzania Kryzysowego Ministerstw i Centralnych Organów Administracji Rządowej
Centra Zarządzania Kryzysowego Ministerstw i Centralnych Organów Administracji Rządowej
Poziom 2
Wojewoda
Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego
Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego
Poziom 3
Starosta Powiatowy
Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego
Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego
Poziom 4
Wójt (Burmistrz, Prezydent miasta)
Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego
Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego
25. Cele systemu zarządzania państwem w sytuacjach kryzysowych.
- stworzenie takiego systemu organizacyjno- funkcjonalnego, za pomocą którego można będzie zapewnić możliwie najwyższy stopień bezpieczeństwa ludziom oraz mieniu i środowisku w sytuacjach zagrożeń wywołujących bezpośrednio kryzys lub zagrożeń, których następstwem może być kryzys.
Rozwinięcie generalnego określenia celu wskazuje na najbardziej istotne jego elementy, takie jak:
- zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom
- zapewnienie co najmniej minimalnych warunków życia ludności, prowadzenia działalności gospodarczej i funkcjonowania administracji publicznej w czasie trwania kryzysu.
- wspieranie misji pokojowych i koordynowanie pomocy humanitarnej, technicznej, eksperckiej prowadzonej przez organizacje międzynarodowe.
27.
Charakterystyka podsystemu militarnego podsystem militarny – tworzą Siły Zbrojne RP. Są one podstawowym elementem systemu obronności państwa. Służą do ochrony niepodległości RP i niepodzielności jej terytorium oraz zapewnienia bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic. W czasie pokoju Siły Zbrojne utrzymują odpowiedni system mobilizacyjny, obejmujący zarządzanie zasobami osobowymi, materiałowymi i transportowymi oraz szkolenie rezerw. Jego zadaniem jest zapewnienie rozwinięcia sił zbrojnych do etatu czasu wojennego, a także ich uzupełniania w toku działań wojennych. System ten będzie dostosowywany do nowych wymogów strategicznych, odpowiednio do pokojowych przekształceń sił zbrojnych i zmian co do ich potrzeb na czas wojny. Do najważniejszych działań w tym zakresie należą:
– modyfikacja podsystemu planowania mobilizacyjnego, stosownie do nowych rozwiązań prawnych i ekonomicznych obowiązujących w państwie;
– wdrożenie nowych programów szkolenia żołnierzy rezerwy;
– wzmocnienie struktur wojennych terenowych organów administracji wojskowej;
– przebudowa podsystemu uzupełniania strat ponoszonych w czasie wojny, z uwzględnieniem zasady dostarczania do jednostek bojowych wyszkolonych żołnierzy rezerwy wraz ze sprzętem.
W skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wchodzą Wojska Lądowe, Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej oraz Marynarka Wojenna. We wszystkich rodzajach sił zbrojnych występują wojska operacyjne i wojska obrony terytorialnej.
Wojska operacyjne są przygotowane do działania w wielonarodowych strukturach NATO, a ich skład i struktura dostosowane są przede wszystkim do wymagań wynikających z potrzeby wspólnego działania w ramach wielonarodowych formacji NATO.
Wojska obrony terytorialnej przeznaczone są do wspierania i zapewniania swobody działania wojsk operacyjnych oraz wykonywania lokalnych zadań obronnych w ścisłym współdziałaniu z pozamilitarnymi ogniwami struktury państwowej.
28. Charakterystyka podsystemu pozamilitarnego.
Podsystem pozamilitarny - (pozamilitarne ogniwa systemu obronności) dzielą się na trzy grupy: informacyjne, ochronne i gospodarcze.
Informacyjne ogniwa systemu obronności realizują zadania mające na celu ochronę i rozpowszechnianie polskich interesów na arenie międzynarodowej, informacyjne osłabianie przeciwnika oraz umacnianie woli, morale, determinacji obronnej i wytrwałości własnego społeczeństwa w warunkach wojennych poprzez informacyjne zabezpieczenie funkcjonowania całego systemu obronności oraz informacyjne oddziaływanie zarówno na przeciwnika, jak i własne społeczeństwo.
Ogniwa ochronne mają na celu zapewnienie warunków bezpiecznego funkcjonowania struktur państwa oraz ochronę ludności i majątku narodowego przed skutkami zbrojnych i niezbrojnych oddziaływań kryzysowych i wojennych.
Gospodarcze ogniwa systemu obronności mają na celu zapewnienie materialnych podstaw realizacji zadań obronnych oraz przetrwania ludności w nadzwyczajnych warunkach kryzysu i wojny.
30.Początek formularza
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa jest państwową jednostką budżetową podległą Prezesowi Rady Ministrów. Rozpoczęło swoją działalność 2 sierpnia 2008 roku. Powstało na podstawie ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (art. 10) i rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie organizacji i trybu działania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Ideą powstania instytucji była budowa efektywnego i kompleksowego systemu zarządzania kryzysowego, dzięki któremu będzie można zapobiegać kryzysom, a w razie ich wystąpienia, poprzez profesjonalne działania, minimalizować ich skutki. W polskim systemie administracyjnym jest to rozwiązanie nowe, albowiem zbudowano strukturę ponadresortową, której celem jest zoptymalizowanie i ujednolicenie postrzegania zagrożeń przez poszczególne resorty, a tym samym podwyższenie stopnia zdolności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami przez właściwe służby i organy administracji publicznej. Centrum zapewnia obsługę Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (RZZK) i ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach zarządzania kryzysowego oraz pełni funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego.
Zgodnie z Ustawą o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 r. zadania RCB to:
planowanie cywilne;
monitorowanie potencjalnych zagrożeń;
uzgadnianie planów zarządzania kryzysowego sporządzanych przez ministrów kierujących działami administracji rządowej i kierowników urzędów centralnych;
przygotowanie uruchamiania, w przypadku zaistnienia zagrożeń, procedur związanych z zarządzaniem kryzysowym;
przygotowywanie projektów opinii i stanowisk RZZK;
przygotowywanie i obsługa techniczno-organizacyjna prac RZZK;
zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej organów administracji publicznej w czasie sytuacji kryzysowej;
współdziałanie z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych, odpowiedzialnymi za zarządzanie kryzysowe i ochronę infrastruktury krytycznej;
organizowanie i prowadzenie szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz udział w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych;
zapewnienie obiegu informacji między krajowymi i zagranicznymi organami i strukturami zarządzania kryzysowego;
realizacja zadań stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa;
realizacja zadań z zakresu przeciwdziałania, zapobiegania i likwidacji skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;
współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym;
realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej, w tym opracowywanie i aktualizacja załącznika funkcjonalnego do Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego dotyczącego ochrony infrastruktury krytycznej, a także współpraca, jako krajowy punkt kontaktowy, z instytucjami Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz ich krajami członkowskimi w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej;
przygotowanie projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, o którym mowa w art. 7 ust. 4 ustawy o zarządzaniu kryzysowym;
informowanie, zgodnie z właściwością, podmiotów, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, o potencjalnych zagrożeniach oraz działaniach podjętych przez właściwe organy;
współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej.
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wpisuje się również w system realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania, zapobiegania i likwidacji skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym. W zakresie tym współdziała z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Do podstawowych zadań Centrum, przy zastrzeżeniu właściwości CAT ABW, należy dokonywanie analizy zagrożeń, w oparciu o dane uzyskiwane ze wszystkich możliwych „ośrodków kryzysowych" funkcjonujących w ramach administracji publicznej oraz w oparciu o dane od partnerów międzynarodowych. Zadania z zakresu przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym są realizowane we współpracy z organami administracji rządowej właściwymi w tych sprawach, w szczególności z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Bardzo ważnym zagadnieniem z punktu widzenia zagrożeń o charakterze terrorystycznym jest niewątpliwe ochrona infrastruktury krytycznej Państwa. Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa na podstawie szczegółowych kryteriów we współpracy z odpowiednimi ministrami odpowiedzialnymi za systemy, sporządza jednolity wykaz obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej z podziałem na systemy oraz informuje o ujęciu w wykazie ich właścicieli, posiadaczy samoistnych i zależnych, którzy mają obowiązek ich ochrony. Organy administracji publicznej, posiadacze samoistni i zależni obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej są obowiązani niezwłocznie przekazywać Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, będące w ich posiadaniu, informacje dotyczące zagrożeń o charakterze terrorystycznym dla tej infrastruktury krytycznej, istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, a także działań, które mogą prowadzić do zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, mienia w znacznych rozmiarach, dziedzictwa narodowego lub środowiska. W ramach współdziałania Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego informuje Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa o uzyskaniu informacji o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej będącej skutkiem zdarzenia o charakterze terrorystycznym, zagrażającego infrastrukturze krytycznej, życiu lub zdrowiu ludzi, mieniu w znacznych rozmiarach, dziedzictwu narodowemu lub środowisku.
Ponadto do zadań RCB należy opracowywanie optymalnych rozwiązań pojawiających się sytuacji kryzysowych, a także koordynowanie przepływu informacji o zagrożeniach. W tym zakresie Rządowe Centrum Bezpieczeństwa realizuje swoje działania poprzez stworzenia katalogu zagrożeń, monitorowanie zagrożeń, uruchamianie procedur zarządzania kryzysowego na poziomie krajowym, realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej, nadzór nad spójnością procedur reagowania kryzysowego, organizowanie i prowadzenie szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego, współpracę międzynarodową, szczególnie z NATO i UE w ramach zarządzania kryzysowego.
Zarządzanie kryzysowe - to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.
Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego jest organem opiniotwórczo – doradczym, właściwym w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego (art. 8 i 9 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym).
W skład Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (RZZK) wchodzą:
- Prezes Rady Ministrów – przewodniczący Zespołu,
- Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych - zastępcy przewodniczącego,
- minister właściwy do spraw administracji publicznej,
- Minister Spraw Zagranicznych,
- Minister Koordynator Służb Specjalnych (jeżeli został powołany),
- Inne organy administracji rządowej w zależności od potrzeb.
Sekretarzem Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego jest Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.
Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego może obradować w trybie jawnym jak i niejawnym.
Centrum zapewnia obsługę Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Zespołu i ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach zarządzania kryzysowego oraz pełni funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego.
pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego;
współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;
nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności;
współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;
współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;
dokumentowanie podejmowanych działań;
realizacja zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa;
obsługa dedykowanych systemów łączności na potrzeby zarządzania kryzysowego;
uruchamianie i realizacja procedur wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego i planów z nim związanych;
uzgadnianie planów ochrony infrastruktury krytycznej;
opracowywanie i wdrażanie procedur na wypadek wystąpienia zagrożeń infrastruktury krytycznej;
gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących zagrożeń infrastruktury krytycznej;
przygotowywanie raportu cząstkowego na potrzeby dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa;
monitorowanie, analizowanie i prognozowanie rozwoju zagrożeń na obszarze województwa;
prowadzenie monitoringu środków masowego przekazu w zakresie sytuacji kryzysowych;
udział w ćwiczeniach zgrywających elementy z zakresu zarządzania kryzysowego, spraw obronnych i obrony cywilnej;
monitorowanie sytuacji hydrometeorologicznej oraz dokonywanie analiz i prognoz tej sytuacji, we współpracy z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych;
opracowanie wojewódzkiego planu postępowania awaryjnego na wypadek wystąpienia zdarzeń radiacyjnych oraz realizowanie wynikających z tego planu procedur;
współdziałanie w szczególności z Państwową Agencją Atomistyki, Państwowym Inspektorem Sanitarnym oraz Państwową Strażą Pożarną w aspekcie zagrożeń radiacyjnych;
koordynowanie akcji likwidacji zagrożenia i usuwania skutków zdarzenia radiacyjnego;
przygotowywanie dorocznych ćwiczeń z zakresu zdarzeń radiacyjnych;
opracowywanie projektów rozporządzeń porządkowych w przypadku zdarzeń radiacyjnych;
organizacja funkcjonowania awaryjnego ruchomego centrum kierowania z zapewnieniem okresowych ćwiczeń;
nadzór nad przewozem drogowym towarów niebezpiecznych i przyjmowanie sprawozdań od przedsiębiorców realizujących taki przewóz;
przygotowywanie do akceptacji Wojewody projektu informacji dla Marszałka Województwa o podjętych działaniach w przypadku wystąpienia poważnej awarii;
obsługa numeru alarmowego 987 (dla mieszkańców województwa);
współuczestnictwo w realizacji zadań z wykazu przedsięwzięć i procedur SZK;
precyzowanie potrzeb w zakresie łączności jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Wojewodę, przedsiębiorców dla których Wojewoda jest organem założycielskim oraz przedsiębiorców nie będących jednostkami organizacyjnymi podległymi lub nadzorowanymi przez ministrów;
opracowywanie w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, wykazu podmiotów, o których mowa w pkt 28, uprawnionych do preferencyjnej obsługi oraz przekazywanie go przedsiębiorcom telekomunikacyjnym i operatorom pocztowym za pośrednictwem Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej;
uzgadnianie rejonowych planów operatorów telekomunikacyjnych i pocztowych na wypadek szczególnych zagrożeń;
precyzowanie potrzeb w zakresie łączności, analiza możliwości przedsiębiorców telekomunikacyjnych i operatorów pocztowych w zakresie ich wykorzystania na potrzeby obronne w województwie;
nadzór nad mieniem oraz dokumentami i innymi zasobami Wydziału poza godzinami pracy
urzędu z wykorzystaniem technicznych środków monitoringu wizyjnego.
33.ZADANIA WÓJTA , PREZYDENTA, BURMISTRZA, STAROSTY W OBSZARZE ZARZĄDZAIA KRYZYSOWEGO.
STAROSTA;
Art. 17.1. Organem
właściwym w sprawach
zarządzania kryzysowego na
obszarze powiatu jest
starosta jako przewodniczący
zarządu powiatu.
2. Do zadań starosty
w sprawach zarządzania
kryzysowego naleŜy:
1) kierowanie
monitorowaniem,
planowaniem, reagowaniem
i usuwaniem skutków
zagroŜeń na terenie powiatu;
2) realizacja zadań z zakresu
planowania cywilnego, w tym:
a) opracowywanie
i przedkładanie wojewodzie
do zatwierdzenia
powiatowego planu
zarządzania kryzysowego,
b) realizacja zaleceń do
powiatowych planów
zarządzania kryzysowego,
c) wydawanie organom gminy
zaleceń do gminnego planu
zarządzania kryzysowego,
d) zatwierdzanie gminnego
planu zarządzania
kryzysowego;
3) zarządzanie, organizowanie
i prowadzenie szkoleń,
ćwiczeń i treningów
z zakresu zarządzania
kryzysowego;
4) wykonywanie
przedsięwzięć wynikających
z planu operacyjnego
funkcjonowania powiatów
i miast na prawach powiatu;
5) zapobieganie,
przeciwdziałanie i usuwanie
skutków zdarzeń
o charakterze
terrorystycznym;
5a) współdziałanie z Szefem
Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego w zakresie,
przeciwdziałania, zapobiegania
i usuwania skutków zdarzeń
o charakterze terrorystycznym;
organizacja i realizacja
zadań z zakresu ochrony
infrastruktury krytycznej.
Art. 17 ust. 3. Zadania,
o których mowa w ust. 2,
starosta wykonuje przy
pomocy powiatowej
administracji zespolonej
i jednostek organizacyjnych
powiatu.
4. Starosta wykonuje zadania
zarządzania kryzysowego
przy pomocy powiatowego
zespołu zarządzania
kryzysowego powołanego
przez starostę, który określa
jego skład, organizację,
siedzibę oraz tryb pracy, (…).
WÓJT, PREZYDENT, BURMISTRZ;
Art. 19.1. Organem właściwym
w sprawach zarządzania
kryzysowego na terenie gminy jest
wójt, burmistrz, prezydent miasta.
2. Do zadań wójta, burmistrza,
prezydenta miasta w sprawach
zarządzania kryzysowego należy
1) kierowanie monitorowaniem,
planowaniem, reagowaniem
i usuwaniem skutków zagroŜeń na
terenie gminy;
2) realizacja zadań z zakresu
planowania cywilnego, w tym:
a) realizacja zaleceń do gminnego
planu zarządzania kryzysowego,
b) opracowywanie i przedkładanie
staroście do zatwierdzenia
gminnego planu zarządzania
kryzysowego,
3) zarządzanie, organizowanie
i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń
i treningów z zakresu zarządzania
kryzysowego;
4) wykonywanie przedsięwzięć
wynikających z planu operacyjnego
funkcjonowania gmin i gmin
o statusie miasta;
5) zapobieganie, przeciwdziałanie
i usuwanie skutków zdarzeń
o charakterze terrorystycznym;
5a) współdziałanie z Szefem
Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego w zakresie,
przeciwdziałania, zapobiegania
i usuwania skutków zdarzeń
o charakterze terrorystycznym;
6) organizacja i realizacja zadań
z zakresu ochrony infrastruktury
krytycznej.
4. Organem pomocniczym wójta,
burmistrza, prezydenta miasta
w zapewnieniu wykonywania zadań
zarządzania kryzysowego jest
gminny zespół zarządzania
kryzysowego powoływany przez
wójta, burmistrza, prezydenta
miasta, który określa jego skład,
organizację, siedzibę oraz tryb
pracy, (…).
Art. 19 ust. 3. Zadania, o których
mowa w ust. 2, wójt, burmistrz,
prezydent miasta wykonuje przy
pomocy komórki organizacyjnej
urzędu gminy (miasta) właściwej
w sprawach zarządzania
kryzysowego.
34. Rodzaje planów zarządzania kryzysowego.
USTAWA z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym
Art. 5.1 Tworzy się Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego oraz wojewódzkie,
powiatowe i gminne plany zarządzania kryzysowego, zwane dalej „planami zarządzania kryzysowego”
35. Treść planu zarządzania kryzysowego.
USTAWA
z dnia 26 kwietnia 2007 r.
o zarządzaniu kryzysowym1)
(Dz. U. z dnia 21 maja 2007 r.)
Art. 5. 1. Tworzy się Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego oraz wojewódzkie, powiatowe i
gminne plany zarządzania kryzysowego, zwane dalej "planami zarządzania kryzysowego".
2. W skład planów zarządzania kryzysowego wchodzą następujące elementy:
1) plan główny zawierający:
a) charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia, w tym dotyczących infrastruktury
krytycznej, oraz mapy ryzyka i mapy zagrożeń,
b) zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa,
c) zestawienie sił i środków planowanych do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych;
2) zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych, a w tym:
a) zadania w zakresie monitorowania zagrożeń,
b) tryb uruchamiania niezbędnych sił i środków, uczestniczących w realizacji planowanych
przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej,
c) procedury reagowania kryzysowego, określające sposób postępowania w sytuacjach
kryzysowych,
d) współdziałanie między siłami, o których mowa w lit. b;
3) załączniki funkcjonalne planu głównego określające:
a) procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego, w tym związane z ochroną
infrastruktury krytycznej,
b) organizację łączności,
c) organizację systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania,
d) zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń,
e) organizację ewakuacji z obszarów zagrożonych,
f) organizację ratownictwa, opieki medycznej, pomocy społecznej oraz pomocy psychologicznej,
g) organizację ochrony przed zagrożeniami charakterystycznymi dla danego obszaru,
h) wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie
zarządzania kryzysowego,
i) zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód,
j) procedury uruchamiania rezerw państwowych,
k) wykaz infrastruktury krytycznej znajdującej się odpowiednio na terenie województwa, powiatu lub
gminy, objętej planem zarządzania kryzysowego,
l) priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej.
3. Plany zarządzania kryzysowego podlegają systematycznej aktualizacji, a cykl planowania nie
może być dłuższy niż dwa lata.
4. Cykl planowania realizują właściwe organy administracji publicznej oraz podmioty przewidywane
do realizacji przedsięwzięć określonych w planie zarządzania kryzysowego, w zakresie ich dotyczącym.
5. Plany zarządzania kryzysowego uzgadnia się z kierownikami jednostek organizacyjnych, w
zakresie ich dotyczącym, planowanych do wykorzystania przy realizacji przedsięwzięć określonych w
planie.
39.
ZADANIA OBRONY CYWILNEJ
Zgodnie z art. 137 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity, Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) obrona cywilna ma na celu:
ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;
ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;
współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.
W zakresie obrony cywilnej powyższa ustawa określa ponadto (Dział IV ustawy):
organy administracji w sprawach obrony cywilnej;
skład oraz sposób tworzenia formacji obrony cywilnej;
obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej (służba w OC, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności);
przysposobienie obronne młodzieży szkolnej i studentów.
Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Formacje tworzą w drodze rozporządzenia ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) – w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.