DUŻA KLAUZULA REBUS SIC STANTIBUS (rzeczy tak stoją)

1. OGÓLNIE

   1. zastrzeżenie umowne wyraźnie przez strony zastrzeżone w umowie lub wynikające z umowy w sposób dorozumiany

   2. dłużnik zobowiązuje się wykonać zobowiązanie ale z zastrzeżeniem, że sytuacja zewnętrzna nie zmieni się gdy sytuacja zewnętrzna zmieni się dłużnik może powołać się na tą klauzulę

   3. dotyczy to zwłaszcza wojen, kryzysów

2. HISTORIA

   1. KZ przewidywał ją

   2. gdy tworzono KC nie wprowadzono ją

      1. zakładano że w gospodarce centralnie planowanej nie ma kryzysów

      2. dlatego narodziła się doktryna o niemożliwości gospodarczej

   3. w 1990 r. wprowadzono ją do KC

3. PRZESŁANKI SĄDOWEJ MODYFIKACJI UMOWY

   1. PRZESŁANKA PROCESOWA

      1. strona musi wystąpić do sądu z żądaniem uruchomienia klauzuli RSS

         1. uprawnienie strony jest to bliskie prawu podmiotowemu kształtującemu

            1. sąd na żądanie 1 ze stron zmienia treść zobowiązania lub je rozwiązuje (ostatecznie decyduje sąd)

   2. PRZESŁANKI MATERIALNE

      1. zasadnicze zachwianie równowagi umowy

         1. spełnienie świadczenia jest połączone z nadmiernymi trudnościami

            1. dotyczy to dłużnika

            2. trudności majątkowe - np. drastyczny wzrost cen

            3. trudności osobiste – np. udanie się na teren objęty wojną

         2. albo spełnienie świadczenia grozi rażącą stratą dla 1 ze stron

            1. może to dotyczyć dłużnika lub wierzyciela

            2. np. wierzyciel zamawia surowiec na 10 lat po roku państwo zakazuje produkcji tego towaru

      2. nadzwyczajna zmiana stosunków zewnętrznych o charakterze powszechnym – zmiana musi wyjść poza normalny przebieg wydarzeń, np.

         1. klęski żywiołowe

         2. zarazy

         3. wojny

         4. gwałtowne kryzysy gospodarcze o nieprzewidzianym charakterze (Pajor)

      3. nadzwyczajnej zmiany strony nie przewidywały przy zawarciu umowy

         1. wynika stad, że przepis dotyczy wyłącznie zobowiązań umownych

      4. strona żądająca modyfikacji nie mogła nadzwyczajnej zmianie stosunków zapobiec i zaradzić jej skutkom

      5. nadzwyczajna zmiana nie może się mieścić w ryzyku kontraktowym strony żądającej modyfikacji – z umowy nie może wynikać, że ta strona ma ponieść ryzyko takiej zmiany

4. GDY TE PRZESŁANKI SĄ SPEŁNIONE

   1. sąd po rozważeniu

      1. interesów stron

      2. i zgodnie z ZWS

   2. może

      1. oznaczyć sposób wykonania zobowiązania (zmienić go)

      2. oznaczyć wysokość świadczenia

         1. sąd może zastosować razem A i B

      3. lub orzec o rozwiązaniu umowy (ale to ostateczność)

         1. rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się interesami stron i ZWS

   3. sąd modyfikując umowę powinien zmienić ją tylko o tyle o ile wymagają tego zmienione okoliczności jeżeli od początku w umowie była pewna dysproporcja stron sąd powinien ją zachować i tylko dostosować ją do zmienionych okoliczności

   4. orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dochodzi do zmiany treści zobowiązania lub jego rozwiązania