(97) Podstawy podejścia Międzynarodowego Funduszu

Walutowego do problemu stabilizacji gospodarki

1. Akumulacja jest nieodzownym elementem wzrostu gospodarczego. Bariery szybkiej akumulacji w postaci:

   • niedoboru kapitału,

   • braku oszczędności,

   • braku walut zagranicznych, itp.

mogą być wyeliminowane jedynie w gospodarce o cechach kapitalistycznych z wmontowanymi motywacjami do rozwoju przedsiębiorczości, indywidualizmu oraz innowacyjności.

1. Racjonalna alokacja zasobów jest niezbędną przesłanką efektywności gospodarowania. Ma ona miejsce jedynie w sytuacji, gdy ceny odpowiadają realnym kosztom na wszystkich rynkach towarów i czynników produkcji zarówno w kraju, jak i zagranicą.

3. Racjonalna specjalizacja międzynarodowa oraz osiąganie korzyści z uczestnictwa w międzynarodowym podziale pracy są uwarunkowane brakiem występowania barier w przepływie dóbr i czynników produkcji pomiędzy krajami. Najbardziej efektywna strategia rozwoju jest w tym kontekście związana z prowadzeniem polityki otwarcia wobec otoczenia opartego na wolnym handlu.

(98) Standardowe instrumenty w programach Międzynarodowego Funduszu Walutowego dla celu stabilizacji gospodarki oraz jej dostosowań strukturalnych

Zmniejszanie deficytu obrotów bieżących:

1. dewaluacja waluty

   2. liberalizacja handlu

   3. liberalizacja cen krajowych

   4. wzrost swobody w obrocie zagranicznymi aktywami finansowymi

Redukcja deficytu budżetowego:

1. ograniczanie inwestycji publicznych

2. ograniczanie subsydiów i dotacji

3. przeprowadzanie reform podatkowych

Zmniejszanie tempa udzielania kredytów bankowych :

1. realnie dodatnia stopa procentowa

2. ustalanie górnych granic poziomu udzielanych kredytów

Zmniejszanie podaży pieniądza w obiegu:

1. kontrola wzrostu płac

2. kontrola wzrostu dochodów

(99) Krytyka doktrynalnych założeń w programach dostosowawczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego

1. Krytyka programów dostosowawczych MFW opiera się między innymi na stwierdzeniu nieadekwatności założeń przyjmowanych przez MFW w odniesieniu do gospodarek krajów rozwijających się:

   • zdolności przystosowawcze gospodarek tych krajów są duże,

   • nierównowaga gospodarcza ma charakter krótkookresowy, a nie strukturalny i w związku z tym wystarczy krótki przedział czasu dla jej wyeliminowania,

   • mechanizm rynkowy jest zdecydowanie bardziej skuteczny aniżeli interwencjonizm państwowy.

2. Krytyka programów dostosowawczych MFW odnosi się w głównej mierze do nieskuteczności podstawowych instrumentów aplikowanych przez MFW:

   • deflacja pieniężna,

   • dewaluacja kursu walutowego,

   • wzrost stopy procentowej,

   • liberalizacja życia gospodarczego.

(100) Deflacja pieniężna jako instrument w programach dostosowawczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Cele zastosowania: ograniczenie absorpcji i równoczesny spadek inflacji

Argumenty przeciw:

Argumenty za:

spadek produkcji, zatrudnienia oraz dochodu narodowego spadek standardu życia niekorzystna redystrybucja negatywnych skutków procesów deflacyjnych: w większym stopniu zostają dotknięte małe podmioty gospodarcze aniżeli duże zbyt szybkie wprowadzanie instrumentów deflacyjnych zamiast ich stopniowego dawkowania prowadzące do nadmiernego kumulowania kosztów kuracji wstrząsowej

spadek aktywności gospodarczej ma charakter krótkookresowy; spadek ten nastąpiłby niezależnie od zastosowania instrumentów deflacyjnych, ponieważ dany kraj w warunkach nierównowagi nie miałby możliwości jej nieograniczonego finansowania kredytami zagranicznymi spadkowi aktywności gospodarczej wywołanej instrumentami deflacyjnymi towarzyszyć może presja na rozwój koniunktury spowodowana innymi instrumentami z programu dostosowawczego (np. dewaluacja stymuluje eksport) spadek standardu życia jest przejściowy rozciągnięcie deflacji w czasie niesie za sobą niebezpieczeństwo wystąpienia ponownego zjawisk neutralizujących uzyskany już poziom absorpcji

(101) Dewaluacja kursu walutowego jako instrument w programach dostosowawczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Cele zastosowania: podrożenie importu oraz wzrost zyskowności produkcji eksportowej i w rezultacie poprawa sytuacji w sferze równowagi zewnętrznej

Argumenty przeciw:

Argumenty za:

realna dewaluacja waluty krajowej prowadzi do pogorszenia terms of trade oraz spadku realnego poziomu płac powszechne stosowanie instrumentu dewaluacji przez wiele krajów rozwijających się deprecjonuje jej skuteczność, ponieważ niemożliwym staje się równoczesne zwiększanie eksportu oraz obniżanie importu przez wszystkie te kraje dewaluacja wywiera presję na podniesienie poziomu cen czyli sprzyja zwiększeniu inflacji dewaluacja wywiera negatywny wpływ na redystrybucję dochodów

realna dewaluacja oddziaływa na bilans płatniczy pozytywnie, ponieważ obniża atrakcyjność importu, a powiększa opłacalność eksportu konieczność dewaluacji walut w przypadku krajów rozwijających się wynika z istotnego przewartościowania ich walut krajowych nie można rozpatrywać inflacyjnych skutków dewaluacji, ponieważ rezultatem jej zastosowania ma być poprawa sytuacji w bilansie płatniczym, a nie zwalczanie inflacji; ponadto ewentualny inflacyjny skutek dewaluacji ma charakter jednorazowy

(102) Wzrost stopy procentowej jako instrument w programach dostosowawczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Cele zastosowania: w krótkim okresie ograniczenie absorpcji krajowej, a w okresie długim stymulowanie oszczędności krajowych, a tym samym poziomu inwestycji i wzrostu gospodarczego

Argumenty przeciw:

Argumenty za:

brak empirycznych dowodów na fakt oddziaływania realnie dodatniej stopy procentowej na przyrost oszczędności w krajach rozwijających się wysokie realne stopy procentowe oddziałują negatywnie na aktywność gospodarczą oraz przyciągają spekulacyjny kapitał krótkookresowy

ważna jest funkcja informacyjna przedsięwzięcia podniesienia poziomu realnej stopy procentowej jako narzędzia generowania oszczędności w tej grupie krajów; brak jest innych instrumentów osiągnięcia tego celu: polityka fiskalna jest dalece nieskuteczna, a osiągnięcie nadwyżki budżetowej i poprzez nią finansowanie oszczędności iluzoryczne możliwe jest zastosowanie indeksacji pomiędzy nominalną stopą procentową oraz inflacją umożliwiające uzyskanie optymalnego z punktu widzenia oczekiwanych skutków poziomu realnej stopy procentowej

(103) Liberalizacja życia gospodarczego jako instrument w programach dostosowawczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Cele zastosowania: ograniczenie wpływu państwa na funkcjonowanie gospodarki dla podniesienia jej zdolności adaptacyjnych

Argumenty przeciw:

Argumenty za:

funkcjonowanie wolnych mechanizmów rynkowych nie jest możliwe w krajach rozwijających się, w których najczęściej rynek nie istnieje liberalizacja cen przejawiająca się w eliminacji ustalania cen przez państwo oraz w eliminacji ich subsydiowania prowadzi do gwałtownego wzrostu ich poziomu wyższe ceny wywołane ich liberalizacją niekoniecznie prowadzą do wzrostu produkcji, ponieważ elastyczność podaży w krajach rozwijających się na skutek wieloletnich zaniedbań jest bardzo mała liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych związana z redukowaniem i eliminacją ceł, subsydiów, łagodzeniem przepisów dotyczących obrotu zagranicznymi aktywami finansowymi może spowodować pozostanie na stałe krajów rozwijających się w grupie gospodarek dostarczających na rynek światowy dobra nieprzetworzone, a ponadto może przyczynić się do gwałtownego wzrostu importu oraz ucieczki kapitału

deformacje cen oraz niedoskonałości rynku wywołują globalną nierównowagę przyczyniając się do obniżenia wzrostu gospodarczego liberalizacja gospodarki prowadzi w długim okresie do nadania zmiennym cenowym funkcji informacyjnej prowadząc do wzrostu oszczędności, inwestycji, eksportu oraz dochodu narodowego w przypadku kursu walutowego nie chodzi o poddanie go całkowicie wpływowi czynników rynkowych, a jedynie nadanie mu charakteru jednolitego oraz stworzenie takiego mechanizmu jego ustalania, który pozwoli na obiektywne odzwierciedlanie sytuacji w kraju i zagranicą liberalizacja sektora finansowego pozwoli na podniesienie sprawności instytucji bankowych jako pośredników pomiędzy oszczędzającymi i inwestującymi

(104) Przyczyny załamania się eksperymentu z zastosowaniem zaleceń teorii

monetarnej w Chile i Argentynie

Przedwczesna pełna liberalizacja Relatywny nadmiar funduszy na

obrotów kapitałowych międzynarodowym rynku finansowym

Indeksacja

płac

Duży napływ kredytów

zagranicznych

Przeszacowanie kursu

walutowego

Oczekiwania na Niewypłacalność

dewaluację przedsiębiorstw

Wzrost realnej stopy

procentowej

„Fałszywy” popyt

na kredyt

Kryzys gospodarczy

Konieczność przeprowadzenia realnej

dewaluacji i przywrócenia ograniczeń

w obrocie dewizowym

(105) Przesłanki skuteczności polityki dostosowawczej w Korei

Południowej

Wzrost zadłużenia zagranicznego

Przywrócenie równowagi CELE Przeciwdziałanie spadkowi

w bilansie płatniczym produkcji

Płynny kurs walutowy METODY Nieznaczny spadek stopy

procentowej

Poprawa sytuacji SKUTEK Stopniowy wzrost produkcji

w bilansie płatniczym i inwestycji