Układ krążenia [1]

UKŁAD KRWIONOŚNY

Na początek pięknie rozrysowana, ale jakże obowiązkowa budowa serca

Układ krwionośny jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew nigdy nie wylewa się do jam ciała.

W skład układu krwionośnego wchodzą serce i naczynia krwionośne:

• Tętnice odprowadzają krew z serca. Ich ściany mają grubą warstwę mięśni gładkich, przez co są mocne i elastyczne (muszą wytrzymać większe ciśnienie). Nie mają zastawek;

• Żyły doprowadzają krew do serca. Ich ściany są cienkie i wiotkie, ponieważ nie muszą wytrzymywać tak dużego ciśnienia, jak ściany tętnic (cieńsza warstwa mięśni gładkich). Duże naczynia żylne, w których krew musi płynąc ku górze, są wyposażone w zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi i zapewniają jej jednokierunkowy przepływ;

• Naczynia włosowate to najcieńsze odgałęzienia tętnic i żył. Są zbudowane z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, a ich ściany są bardzo cienkie. Tworzą gęstą sieć oplatającą komórki. Doprowadzają do tkanek ciała tlen i składniki odżywcze, a odprowadzają szkodliwe produkty przemiany materii. Najsilniej rozwiniętą sieć naczyń krwionośnych mają narządy o dużej aktywności metabolicznej, np. wątroba.

Naczynia krwionośne transportują m. in.:

• gazy oddechowe

• składniki odżywcze

• szkodliwe produkty przemiany materii

• hormony.

Serce człowieka leży w śródpiersiu, przy czym jego większa część znajduje się po lewej stronie ciała. Składa się z dwóch komór i dwóch przedsionków oddzielonych przegrodą. Nieustannie pompuje ono krew. U dorosłego człowieka wielkością przypomina pięść i waży ok. 0,5 kg. Serce jest narządem zbudowanym głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca. Ściana serca składa się z wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia. Otacza je pełniący funkcję ochronną worek osierdziowy. Jest on zbudowany z dwóch warstw tkanki łącznej, między którymi znajduje się niewielka ilość płynu, którego zadaniem jest zapobieganie tarciu o siebie warstw worka osierdziowego podczas pracy serca. 

W sercu można wyróżnić:

• przedsionek prawy – tłoczy krew do serca

• zastawkę przedsionkowo-komorową, czyli zastawkę trójdzielną

• komorę prawą, która tłoczy krew do pnia płucnego

• przegrodę, która zapobiega mieszaniu się krwi z prawej połowy serca z krwią z lewej połowy serca (krwi utlenowanej z odtlenowaną)

• przedsionek lewy tłoczący krew do lewej komory serca

• zastawkę przedsionkowo-komorową lewą, czyli zastawkę dwudzielną

• komorę lewą, która tłoczy krew do aorty pod bardzo wysokim ciśnieniem, dlatego jej ściany są znacznie grubsze od ścian komory prawej.

Naczynia odchodzące od serca:

• aorta - główne naczynie tętnicze, od którego odchodzą tętnice doprowadzające krew utlenowaną do wszystkich tkanek organizmu

• pnie płucne: prawy i lewy - transportują krew odtlenowaną do płuc

• żyła główna dolna

• żyła główna górna

• żyły płucne: prawa i lewa - transportują krew utlenowaną do serca.

Zastawka dwudzielna – inaczej mitralna lub przedsionkowo-komorowa (lewa); zastawka w sercu, która zapobiega cofaniu się krwi z komory lewej do przedsionka lewego. Składa się ona zazwyczaj z dwóch płatków: przedniego i tylnego, połączonych spoidłami - bocznym i przyśrodkowym.

Zastawka trójdzielna - zastawka w sercu zapobiegająca cofaniu się krwi z komory prawej do przedsionka prawego.

Znaczenie krwioobiegów podczas wymiany gazowej:

• Krwioobieg mały (płucny) – tętnice płucne > naczynia włosowate płuc > żyły płucne - umożliwienie wymiany gazowej

• Krwioobieg duży  (obwodowy) – aorta > naczynia włosowate wszystkich narządów organizmu > żyły główne -  dostarczanie krwi wraz z tlenem do komórek całego ciała i usuwanie z nich dwutlenku węgla i transportowanie go z powrotem do płuc.

Ośrodki automatyzmu pracy serca – specjalnie zmodyfikowane włókna mięśniowe; pobudzają serce do pracy w określonym rytmie, a ich działanie pozostaje po precyzyjną kontrolą układu nerwowego i hormonalnego. Na przyspieszenie pracy serca mają wpływ m. in.:

• stany emocjonalne (strach, gniew, radość)

• wysiłek fizyczny

• wzrost temperatury ciała

• etapy cyklu pracy serca.