SOCJOLOGIA WYCHOWANIA: Systemy, struktury i funkcje społeczne ( str. 255- 320)

1. Aby powstało społeczeństwo jako układ odniesienia, w którym umożliwione są warunki istnienia poszczególnych jednostek ludzkich – zasadniczą cechą organizacji społecznej jest system, za pomocą którego poszczególni członkowie społeczeństwa są związani ze społeczną całością;

2. Społeczny porządek- szczególna forma organizacyjna stworzona przez ludzi w celu kierowania ich sprawami, elementem ich współczesnej walki w celu przeżycia w środowisku naturalnym;

3. Główne problemy socjologów, obecnych przy genezie nauki socjologii:

- Wyjaśnianie charakteru stworzonych przez ludzi struktur, pozwalających jednostkom działać względnie niezależnie, a jednocześnie zapewniających trwanie systemu, który zapobiega anarchii i chaosowi;

- Przyjmowanie „naukowego” podejścia przy formułowaniu takich wyjaśnień

- Dostarczanie wiedzy pozwalającej ludziom zrozumieć i pokierować siłami społecznymi, które wydają się być czymś więcej, niż siłą jednostki;

4. Emile Durkheim- Pojęcie prymatu społeczeństwa nad jednostką, Gdyby nie było owej siły regulującej i kierującej działaniami ludzi, to ludzkie zjednoczenie nie byłoby możliwe, życie społeczne stałoby się chaotyczne a społeczeństwo zdezintegrowałoby się.

- Kodeks moralny wg Durkheima: „całość wierzeń i uczuć wspólnych przeciętnym obywatelom tego samego społeczeństwa , tworzy określony system , który ma swoje własne życie, można to określić „zbiorowym sumieniem” , jest niezależny od szczególnych warunków, w których umiejscowiona jest jednostka; jednostki przemijają a system zostaje!

-Każdy system społeczny, polityczny, ekonomiczny, instytucja, czy inne pośrednictwo społeczne:

* jest ukształtowana przez podstawowe zasady porządku moralnego;

* funkcjonuje w celu wdrażania tych zasad i ich spełnienia;

* uwzględnia zachowania, które ich nie spełniają, a powinny być zdefiniowane, wyjaśnione lub kontrolowane;

- SYSTEM: jest ogółem organizacji, które tworzą się, by zadowolić potrzeby ujęte w centralnym systemie wartości społeczeństwa, STRUKTURA, tego systemu jest zdefiniowana przez te wartości. (FUNKCJA)Celem każdej konkretnej instytucji w strukturze jest zapewnienie połączenia z innymi elementami i co ważniejsze – zapewnienie realizacji zasad systemu wartości w codziennym życiu. Dlatego też instytucje takie jak systemy polityczne, ekonomiczne i edukacyjne dostarczają podstawy do określenia, co jest, a co nie jest przyjętym społecznym zachowaniem;

DURKHEIMOWSKI POGLĄD NA SZKOŁĘ:

- Jeśli wypełniane przez edukację funkcje przekazu i socjalizacji mają być sukcesywne, to wybór treści programu musi być ograniczony

-Rola nauczyciela: Nauczyciele mają zagwarantować, że ich zajęcia w szkole:

* zachęcą uczniów do grupowego zaangażowania, posłuszeństwa i odpowiedzialności;

* skłonią uczniów do uznania, że na pierwszym miejscu przed sprawami osobistymi lub rodzinnymi są cele społeczne i posłuszeństwo ich wartościom, zadaniem nauczyciela jest również resocjalizacja tych dzieci, które uformowały się w środowisku wyznającym inne zasady;

* Rozwiną i pogłębią w uczniach te skłonności, których potrzebuje społeczeństwo, aby funkcjonować, i dzieci- by przetrwać w społeczeństwie. Nauczyciele są jednocześnie wzorami moralnymi i istotami moralnymi, ograniczającymi i ograniczanymi;

-Rola ucznia: dziecko postrzegane przez Durkheima to „czysta kartka” czekająca na wypełnienie przez nośniki społeczeństwa;

* Uczeń ma być istotą pasywną, której swoboda ruchów ma być ograniczona, ma uczyć się współpracy dla dobra ogółu. Uczniowie muszą być bierni, ponieważ nie mają doświadczenia i wiedzy;

* Dziecko musi zacząć chcieć tego, czego potrzebuje od niego społeczeństwo

-RELACJE INTERPERSONALNE W SZKOLE (RELACJA NAUCZYCIEL-UCZEŃ)

* Nauczyciel jako partner dominujący, jako pośrednicy między uczniem a państwem, są zwierzchnikami dla ucznia;

* Nauczyciel nie powinien patrzeć na ucznia jak na jednostkę, klasa dla Durkheima jest społeczeństwem i nauczyciel ma do tego tak podchodzić;

* Istnieje bezosobowa siła spinająca wzajemne stosunki w szkołach, autorytet nauczycieli i bierność uczniów bierze się z systemów edukacji, który definiuje obie role wg dogmatów kultury zbiorowej;

5. PARSONS I SOCJALIZACJA:

- Socjalizacja dotyczy sposobu, dzięki któremu główna struktura osobowości jest nadbudowywana przez proces społecznej integracji. Rozwija się ona przez przyswajanie wzorów rządzących interakcją dziecka w sytuacjach społecznych;

- Parsons dowodzi, że aby osiągnąć społeczną integrację, społeczeństwo tworzy pewne instytucje( jako pośrednicy socjalizacji): np. kościół, rodzina oraz system edukacji. Z kolei aktorzy społeczni przyjmują specyficzne role w zależności od tego gdzie „działają” np. rodzic, uczeń etc. Dla danej roli społecznej społeczeństwo wykształciło na bazie wcześniejszego doświadczenia system „zasad i ustaleń”, rządzący tym co jest uznawane, za właściwe zachowanie. Zasady te zmieniają się w zbiór oczekiwań, a te są kształtowane przez tzw. FUNKCJONALNE WYMAGANIA;

FUNKCJONALNE WYMAGANIA:

- Zachowanie wzoru tj. ochrona i kontynuacja norm, wartości, praw i zakazów społecznych;

- Integracja wewnętrzna, tj. zapewnienie środków za pomocą których jedna część społecznego życia jest połączona z inną lub za pomocą której jeden sektor, jest powiązany z innym;

- Osiągnięcie celu tj. zapewnienie środków, za pomocą których zarówno jednostkowe, jak i zbiorowe cele oraz potrzeby mogą być realizowane

- Adaptacja, zdolność ludzi do kontrolowanej reakcji na zmiany w środowisku fizycznym, technicznym, kulturalnym, aby zmaksymalizować każdą produktywną korzyść, którą można z tych zmian uzyskać;

- Parsons wyróżnia dwa ważne procesy w społecznych podsystemach:

*Proces instytucjonalizacji lub sposób w jaki ludzkie zachowanie staje się systematycznie regulowane i normowane;

* Drugi proces to internalizacja czyli sposób w jaki społeczne oczekiwania towarzyszące rolom społecznym są zauważane, rozumiane i przyswajane przez jednostki;

- FUNKCJE SZKOŁY:

* Dostarcza podstawy socjalizacji i działa jako mechanizm, z pomocą którego jednostkom są przydzielane są role dorosłych- zarówno zawodowe jak i szerzej społeczne.

* Podsyca dwa typy zobowiązań: zobowiązanie wobec szerokich wartości społecznych i zobowiązanie wobec specyficznych typów ról granych w życiu dorosłym, edukacja początkowa określa pierwszy typ, zaś średnia drugi.

* Daje poczucie, że wszyscy mają równe możliwości, oraz, że są równi;

Szkolnictwo jest postrzegane w rozwiniętych społeczeństwach prze Parsonsa jako niezbędna część całej struktury społecznej;

6. PERPEKTYWA STRUKTURALISTYCZNA A SOCJOLOGIA EDUKACJI:

- (Floud, Hasley 1961): Współcześnie główne połączenie edukacji ze strukturą społeczną odbywa się przez ekonomię i jest połączeniem zarówno elementu stymulującego jak i reagującego. Współczesne organizacje edukacyjne stymulują zmianę ekonomiczną przez badania i z kolei same odpowiadają na zmianę ekonomiczną przeprowadzając selekcję i szkolenie siły roboczej;

- Sporządzono badanie dotyczące tego, czemu systemowi edukacji nie udało się sformułować i zastosować tzw. Puli zdolności, zauważono, że duża liczba dzieci ze środowiska robotniczego nie osiągała na ogół wymaganego standardu w szkołach początkowych, co determinowało fakt, że stawali się niewykwalifikowanymi pracownikami po ukończeniu wcześnie swej edukacji. Wyjaśniano to w różny sposób, różnicami regionalnymi, procedury selekcyjne w szkołach, odgrywanie roli nauczyciela, wew. Org. Szkoły etc. Metody jakich użyto do tych badań to były testy przeprowadzone na członkach próby liczącej 4700 dzieci, ponadto prowadzone były obszerne wywiady, korzystano też z zapisek sprawozdań, danych dot. Ocen uczniów. Wnioski: Ewaluacja perspektywy strukturalistycznej;

- Krytyka perspektywy strukturalno- funkcjonalistycznej, 3 jej główne słabości:

* Społeczeństwo: jako jedność przenikająca wszystko, społeczeństwo jest przedstawiane jako przenikająca wszystko jedność istniejąca niezależnie od ludzi, ta idea jest traktowana jako istota, ale można ją spotkać tylko w ludzkiej świadomości, nie ma materialnego charakteru. Porządek społeczny nie jest wynikiem osiągniętym przez wymogi społeczeństwa, ale przez grupkę mającą władzę i narzucającą swoje definicje słabszym. Znacznie sensowniej jest przyjąć, że Ci którzy pociągają za sznurki to grupa rzeczywistych ludzi, a nie tajemnicza jedność zwana społeczeństwem.

*Człowiek jest konfrontowany przez siły będące poza jego kontrolą, ta perspektywa nakazuje socjologowi położenie większego nacisku na badanie warunków, które determinują życie ludzi, niż sposobu w jaki ludzie stają się kontrolerami swego własnego przedstawienia;

*Jeśli znaczenia są zdefiniowane przez konwencje społeczne, to socjologowie- którzy są w końcu produktami systemu w którym działają konwencje, są zmuszni do użycia analitycznych kategorii opisu świata dalekich od obiektywnych, socjologia więc jest ograniczona przez te właśnie siły, które pragnie opisać;

7. PERSPEKTYWA DZIAŁANIA;

- Socjologia działania społecznego: Kluczowym jej pojęciem jest autonomiczny człowiek, zdolny do realizowania w pełni swojego potencjału i kreowania prawdziwie ludzkiego porządku społecznego, ale tylko wtedy, gdy jest uwolniony od zewnętrznego przymus. Społeczeństwo jest zatem kreacją swych członków, produktem ich konstrukcji znaczeń oraz działania i związków, przez które próbują narzucić owe znaczenia na swą sytuację historyczną;

- WEBER I DZIAŁANIE SPOŁECZNE:

* Socjologia jest nauką, która próbuje interpretować pojęcie działania społecznego aby tym samym dojść do przyczynowego wyjaśnienia jego przebiegu i skutku. W działaniach zawiera się całe ludzkie zachowanie, o tyle o ile działająca jednostka przypisuje mu subiektywne znaczenie. Działanie jest społeczne o tyle, o ile działająca jednostka bierze pod uwagę zachowanie innych.

- Weber kładzie nacisk na zrozumienie całości życia społecznego, co zaczyna się od opisu funkcjonowania podstawowych komponentów tej całości( jednostki ludzkiej);

- Nie można rozpatrywać społeczeństwa w kategoriach jednostki;

- Wg Webera socjologia może jedynie zmierzać do zrozumienia społecznych instytucji jak i indywidualnych psychologicznych uwarunkowań;

- 2 rodzaje intencji( typy idealne) którymi, kierują się ludzie:

* racjonalne- przyjmują jedną z dwóch form celowo racjonalną( jest to istniejąca poza działaniem intencja instrumentalna- w tym znaczeniu, że osoba podejmująca działanie rozważyła koszty, środki osiągnięcia jakiegoś wyniku i pragnienie takiego osiągnięcia oraz zaplanowała odpowiednio swoje zachowanie). Kolejne to wartościowo racjonalna ( jest to istniejąca poza działaniem intencja wyrażająca pragnienie osiągnięcia pewnej cechy lub ideału przy czym samo dążenie nie jest kwestionowane, tylko środki pozostają dyskusyjne)

* nie- racjonalne, dzielą się na dwa podtypy, afektywne( działanie zostaje podjęte w odpowiedzi na emocje) i tradycyjne( działanie jest wykonywane wg dyktatów zwyczaju, obyczaju, rytuału lub tradycji)

- RZECZYWISTOŚĆ SUBIEKTYWNA:

*(Bilmer) : Cechy strukturalne takie jak kultura, system społeczny, stratyfikacja społeczna lub rola społeczna nakładają warunki, ale nie determinują ich działań. Ludzie nie działają dla kultury, struktury itd. Działają dla sytuacji. Społeczna organizacja wkracza do działania tylko w zakresie, w którym kształtuje sytuacje, w jakich ludzie działają i w stopniu zapewniającym zachowanie ustalonych zbiorów symboli, używanych przez ludzi do interpretacji swych sytuacji;

- Socjologowie przyjmujący perspektywę działania kierują badania w stronę życia codziennego, niż studiów bazujących na wielkiej teoretycznej debacie, danych badawczych etc. Jack Douglas(1971) krytykował badania, które nie były zorientowane na systematyczną obserwację i analizę życia codziennego, oraz wysnuł wniosek, że każde naukowe pojmowanie ludzkiego działania musi być oparte na rozpoznawaniu codzienności członków społeczeństwa wykonujących te działania;

Ważną konsekwencją tej postawy jest wiedza posiadana przez ludzi o świecie i znaczenia, tych, które sami przypisują obiektom tworzącym go, otwierają dla socjologa zasadnicze niezależne obszary. Należy minimalizować rolę interpretacji na rzecz analizy rzeczywistości;

- Socjolog będąc obserwatorem, jest jednocześnie uczestnikiem społeczeństwa, które bada, dlatego też jest bardzo trudno o rzetelną analizę;

-PERSPEKTYWY INTERPRETACYJNE: 3 gałęzie socjologii interpretacyjnej:

* Interakcjonizm: podkreśla częściową niezależność od społecznych sił strukturalnych, kulturalnych i psychologicznych. Rola socjologa to odkrywanie procesu, w którym ludzie konstruują swe działania. Akcent spoczywa na procesie;

*Fenomenologia: Dotyczy wiedzy i założeń, które muszą być posiadane i wypełniane przez ludzi po to by świat społeczny mógł istnieć. Zadaniem fenomenologów jest odkrywać wiedzę, nie zawsze dostępną na poziomie świadomości, w rzeczywistości jest ona częściej uważana przez jednostki w trakcie ich codziennego życia za coś naturalnego. Tak więc celem socjologa fenomenologa jest dostarczanie opisu tego, co ludzie myślą, że wiedzą, jak definiują swój świat i uosabiają zarówno świat, jak i swoją w nim pozycję. Akcent spoczywa na znaczeniu;

*Etnometodologia: Etnometodolog interesuje się sposobami, za pomocą których ludzie tworzą swoje światy społeczne, akcentuje wypracowywanie metod, środków, praktycznych zajęć, które muszą stanowić fundament tej konstrukcji, żeby w ogóle mogła zaistnieć. Garfinkel stosował technikę „sprawiania kłopotu” lub przeszkadzania w realnych życiowych sytuacjach, żeby wyeksponować ukryte w nich założenia z przeszłości. Umiejscowienie jednostek w dezorientujących lub nawet bezsensownych warunkach i obserwacja, jak one potem nadają sens środowisku tj. wprowadzają nowy porządek społeczny, powinno powiedzieć nam, jak struktury codziennych zajęć są zwyczajowo i rutynowo tworzone i zachowywane; Etnometodologowie próbują odpowiedzieć na pytanie: „Jakie są zasady społecznego działania?” . Akcent spoczywa tutaj na istocie, konstrukcji i ekspresji regulujących metod, za pomocą których członkowie społeczeństwa czynią swoje działania racjonalnymi i zrozumiałymi dla innych.

- INTERAKCJONIZM:

* Mead (1863- 1931) swoją analizę zaczyna od rozróżnienia: komunikacji symbolicznej( lub użyciem idei i koncepcji) i nie symbolicznej( użycie gestów);

* Zdolność komunikacji symbolicznej to domena wyłącznie ludzi;

* Język pozwala ludziom: Tworzyć i przechowywać impresje i zdolność pojmowania świata fizycznego i społecznego; oraz przekazywać tę zdolność innym- tym, którzy używają tej samej formy językowej; Oraz po trzecie stosować nabyte już zdolności pojmowania przechowywane w umyśle do nowych sytuacji, percepcji lub symbolicznych komunikacji z innymi i następnie zastanowić się nad nimi i tworzyć na nowo ukształtowaną zdolność rozumienia takich sygnałów

* Ucząc się języka jednostka nabywa zdolności używania go do własnych celów, język stanowi również bodziec doświadczenia; Mead opisuje to jako rozwój jaźni – proces w którym przez przyswojenie formy symbolicznej reprezentacji jednostki osiągają środki upoważniające je do podzielania i pojmowania przyjętych symboli interpretacji świata;

* Język pozwala reagować ludziom na doświadczenie i kierować nim oraz działaniami innych osób.

* Język jest jednym z głównych mechanizmów, za pomocą którego nowi członkowie społeczeństwa przejmują raczej gotowe pojęcia niż angażują się w proces zauważania działających mechanizmów;

* Jednostki postępują w ramach i w kierunku sytuacji: ich działania są związane z ich procesami interpretacji, a zatem indywidualna definicja sytuacji jest żywotnym składnikiem wszystkich społecznych interakcji;

* Jednostki zawsze są świadome natury procesów, które budują ich społeczne interakcje. Zakres takiej świadomości jest otwarty na dyskusję,;

* W wielkiej ilości społecznych kontekstów, wikłających wiele osób , ludzie chcą utrzymać pewien poziom kontroli nad sytuacją, tak by nie czuć zakłopotania i stresu, które powstają, kiedy domagająca się uznania tożsamość jest postrzegana jako fasada lub symulacja pozorów; Ta prezentacja jaźni wywiera ważny wpływ na dynamikę społecznej interakcji;

* Ludzie są uwikłani w próby sterowania innymi, społeczna interakcji dotyczy fałszu i kontrfałszu, ludzi adaptujących i łagodzących;

*Definicja sytuacji użyta jako podstawa działania przez uczestników sytuacji jest roboczym konsensem osiągniętym przez ludzi uwikłanych w specyficzne spotkania społeczne. Poziom tego konsensusu jest zmienny. Kiedy ludzie zaangażowani w społeczną sytuację podzielają powszechne pojęcia i akceptują wartości innych- konsens będzie silny, jeśli pojawi się niezgoda lub brak świadomości interpretacji- konsens będzie słaby; Niemniej niektóre robocze podstawy interakcji trzeba osiągnąć, jeśli związek który wywołuje taką sytuację, nie jest zakończony gwałtownie;

* Z racji różnorodności dróg do konsensusu, zostały sformuowane metody rozwiązania takowych sytuacji: Rozwiązanie może być na drodze negocjacji, albo przez narzucenie przez partnera, drugiemu partnerowi swojego sposobu myślenia;

* Odnośnie szkoły; Jak jednostki dochodzą do porozumienia w sytuacji konfliktu? Metodą rozwiązania takiego problemu jest wycofanie ze związku. W sytuacji szkoły jest to bardzo trudne, gdyż ani nauczyciel, ani uczeń nie mogą się wycofać beznegatywnych konsekwencji dla nich samych; Aby rozwiązać ten problem opracowano inne metody rozwiązania konfliktu:

Po pierwsze negocjacje i kompromis, ustępstwa umożliwiają osiągnięcie zgody;

Po drugie, kiedy nie można zawrzeć kompromisu, najsilniejsi partnerzy, mogą narzucić swoje definicje, dzięki czemu również osiągany jest konsens, np. Nauczyciel może wykorzystać swoją dominującą pozycję, aby osiągnąć cel( groźby, wezwania, odwoływanie się do źródeł lub tradycji, ograniczanie przywilejów, nagród etc.)

- Perspektywa interakcji wg Hargreaves’a może nam pozwolić:

* Docenić zasadnicze wymiary codziennych zajęć

* Formułować konceptualny schemat ramowy

* Zastanowić się nad konsekwencjami poszczególnych elementów, z których składa się życie codzienne

* Znaleźć drogę do rzeczywistości społecznego doświadczenia- wraz z chęcią zmiany tej rzeczywistości

* Przedsięwziąć programy zmiany z większą świadomością tego, jak ciało społeczne, na którym będziemy działać, będzie reagować na taką próbę chirurgiczną;

8. PERSPEKTYWA KONFLIKTU: PODEJŚCIE MARKSOWSKIE:

- Teoretycy konfliktu widzą możliwość osiągnięcia porządku społecznego w ciągłym procesie dyskutowanej interakcji między ludźmi, klasowych walk i narzucania porządku, przez władzę;

- Dwa punkty interpretacji perspektywy konfliktu: Hobbes’a i Durkheim’ a

- Teoria konfliktu, jest nierozerwalnie związana z pojęciem władzy; Jednostki tworzą pewne związki z innymi, podobnie myślącymi, z tych związków czerpią korzyści, jednak grupy nie zawsze koegzystują w zgodzie, ponieważ każda jednostka posiadając swój światopogląd, niekoniecznie tożsamy z innymi, może się wyłamywać. Gdy jednostki w grupie nie konkurują ze sobą, możemy mówić o pokojowym pluralizmie, jednak kiedy występuje konkurencja, to konflikt jest kwestią konieczną i właśnie w takiej sytuacji pojęcie władzy nabiera znaczenia;

- Pojęcie władzy ma dwa aspekty:

* Po pierwsze w ramach grupy, władza jest opisywana jakozzdolności jednostek do kształtowania, kierowania i definiowania celów i praktyk innych jednostek, tj. kierowanie konfliktem wew. Grupy;

* Po drugie, ujmowana w kategoriach umiejętności nieformalnych i sformalizowanych związków ludzkich przezwyciężania pomyślnie opozycji ze strony innych grup;

- Zaletą teorii konfliktu jest to, że pozwala nam wywodzić wyjaśnienia społecznego zachowania na poziomach mikro i makro;

- Władza jako umiejętność zapewniania wyników,

-MATERIALISTYCZNA KONCEPCJA HISTORII:

* Wizja Marksa dotyczy ewolucji w trakcie dziejów form społecznej organizacji, opartej na poglądzie, że zasadniczą własnością charakteryzującą istoty ludzkie jest ich potrzeba i zdolność pracy nad naturą, tak jak ją znajdują, a tym samym do jej transformacji- lub do angażowania się w produkcję;

* Historia społeczna zaczyna się wtedy, gdy istoty ludzkie po raz pierwszy podjęły się pracy;

*Dla Marksa ludzka historia to proces ciągłej kreacji, uzyskiwania satysfakcji i ponownej kreacji ludzkich potrzeb. Właśnie to odróżnia ludzi od zwierząt, których potrzeby są stałe i niezmienne. Dlatego praca, twórcza wymiana między ludźmi a ich otoczeniem, jest fundamentem społeczeństwa ludzkiego;

* W produkcji ludzie nie tylko oddziaływają na naturę, ale także na siebie samych. Produkują tylko dzięki pewnemu typowi kooperacji i wzajemnej wymianie swoich zajęć. Aby produkować wchodzą w określone kontakty i związki ze sobą i tylko w ramach tych społecznych kontaktów i relacji odbywa się ich oddziaływanie na naturę i produkcja;

*Relacja między jednostką(podmiot) a światem materialnym(przedmiot), jako główny temat rozważań Marksa;

* Koncepcje: siły produkcyjnej- materialne warunki natury u technologia- to co jest używane do produkcji; oraz społeczne stosunki produkcji – podział pracy, relacje rynkowe

* W obrazie historycznego rozwoju Marks widzi stopniową ewolucję od prymitywnych, bezklasowych społeczeństw, do współczesnych organizacji, do podziału pracy, który umożliwia produkowanie nadwyżek, co kreuje rozwój handlu, który z kolei stwarza problem własności i potrzebę ustanowienia relacji koniecznych do wymiany dóbr;

* Dialektyczne związki między życiem produktywnym istot ludzkich a ich społecznymi zajęciami mogą być przedstawione:

a. Z każdego rodzaju systemu produkcji ewoluuje unikatowy system społecznych relacji warunkowanych przez okoliczności posiadania własności i społeczny podział pracy;

b. Forma społecznego związku ustanowionego wokół produkcji (struktura bazowa) warunkuje, wyłanianie się innych form organizacji społecznej- form politycznych, życia kulturalnego, religii, rodziny etc.;

c. Klasy wyłaniają się tylko wtedy, gdy jedna grupa ludzi, mających związek z produkcją, jednoczy się wobec konfliktu z innymi grupami ludzi;

d. Społeczna zmiana lub przejście od jednego porządku społecznego do drugiego jest wynikiem sprzeczności między istniejącymi siłami produkcji stają się- jako wynik zmiany technologicznej lub kulturalnej;

* Pojawianie się coraz to nowych wynalazków, idei lub środków produkcji, determinuje zmianę systemu;

- PRODUKCJA I KONFLIKT W NOWOCZESNYM SPOŁECZEŃSTWIE:

*Każda forma produkcji musi wytwarzać nadmiar dóbr w stosunku do potrzeb konsumpcyjnych, aby kontynuować cykl produkcji, jednak kapitalistyczny sposób produkcji różni się od innych kategorii formy, jaką przyjmuje ten nadmiar, jak jest stworzony i co najważniejsze, kto go posiada?

* Dwie główne cechy kapitalistycznego procesu produkcji:

Pierwsza cechą, jest to, że jest to proces dotyczący produkcji towarów;

Druga cecha to fakt, iż jest przeprowadzany przez ludzi o różnych interesach ekonomicznych;

* Towary produkują ludzie przekształcający naturę w celu stworzenia przedmiotów, które nie mają zadowolić ich własnych prywatnych potrzeb, ale którymi można handlować lub je wymieniać na inne przedmioty lub usługi;

* Kwestia pieniądza: początkowo pieniądze używane były jako ułatwienie, umożliwiające określenie wartości dla towarów, jednak w pewnym momencie pieniądze stały się towarem samym w sobie, pożądanym przez ogół, zmieniło to strukturę dotychczasowego procesu handlu i wymiany. Posiadanie pieniędzy stało się początkowym i końcowym punktem każdego cyklu produkcji;

* Marks dostrzega przymus akumulacji kapitału w celu utrzymania kapitalistycznego sposobu produkcji;

* Marks wyróżnił dwie klasy: właściciele środków produkcji- kapitaliści, oraz ludzie stanowiący siłę produkcji- najemnicy;

* Każda klasa utrzymuje się w inny sposób: kapitaliści dzięki wykorzystaniu zakumulowanych dóbr, co pozwala na zakup, produkcje i sprzedaż z zyskiem, natomiast najemnicy, sprzedają własną siłę roboczą właścicielom aby móc się utrzymać;

* Ludzka praca stała się towarem, koniecznym do odbycia produkcji ;

* Sposoby kontroli procesu pracy:

a. zróżnicowanie między umiejętnościami robotników;

b. Mechanizacja i zastosowanie technologicznego postępu w procesie produkcji, maszyny zastępują ludzi

c. Zastosowanie zasady zarządzania naukowego, oddziela planowanie i prace projektowe od rzeczywistej produkcji;

* Kapitalizm to nie tylko proces ekonomiczny ale także społeczny, tworzy nowe zasady organizacji, interpretacje świata, zmienia świadomość jednostek w społeczeństwie;

* Struktura i instytucjonalne układy społeczeństwa kapitalistycznego będą:

a. Odzwierciedlać zhierarchizowane relacje

b. Służyć produkowaniu i reprodukowaniu warunków koniecznych do utrzymania społeczeństwa;

c. Dostarczać dominującym grupom możliwości legitymizacji zarówno ich położenia, jak i interpretacji społecznego porządku i tam, gdzie to konieczne, kontrolować grupy, które rozwijają zainteresowania i działalność przeciwną od własnych;

* Jedną z głównych instytucji w kapitalizmie jest system edukacyjny;

- ANALIZA MARKSOWSKA A STUDIA NAD EDUKACJĄ:

* Edukacja jako transmisja, jak i jako mechanizm kontrolny reprodukcji relacji społecznych;

* Edukacja odgrywa istotną rolę w tworzeniu umiejętności i postaw, których robotnicy potrzebują, aby być w pełni produktywni w pracy; Ponadto utrwala społeczne, ekonomiczne i polityczne warunki, które sprawiają, że część produktu pracy jest wywłaszczona, jako forma zysku;

* Nauczyciel jest niezbędny w procesie edukacji, gdyż może przekazywać środki, dzięki którym uczniowie mogą osiągnąć sukces;

* Kultura klasowa, zawiera doświadczenia, opisuje stosunki wzajemne i zespoły usystematyzowanych typów stosunków, które nie tylko wpływają na poszczególne wybory i decyzje, ale także wyznaczają to jak te wybory się dokonują i są definiowane;

* Penetracja- przypadki, gdy uczniowie danej szkoły wypracowali reakcje, które postrzegają dużą nierówność w rzeczywistości, z którą się stykają. Kultura, którą chłopcy tworzą w ramach szkoły wynika z posłuszeństwa i konformizmu, co wymusza szkoła;

9. PROWADZENIE BADAŃ NAUKOWYCH W SZKOŁACH I KLASACH:

- Po pierwsze musimy odkryć strategie badawcze, które pomogą nam się zbliżyć do badanych, aby móc ustalić ich poglądy na działanie i okoliczności w których się znajdują; Po drugie musimy sobie uświadomić , że prowadzenie badań społecznych, jest już samo w sobie aktem społecznym, prawdziwi ludzie są zarówno podmiotami, jak i sprawcami badań ludzkiego zachowania, badacze dodają do swoich poszukiwań swoje własne zapatrywania, nadzieje i obawy;

- Badania edukacyjne dotyczą dwóch rodzajów subiektywizmu: subiektywizmu tych z wnętrza- ludzi produkujących zdarzenia edukacyjne oraz subiektywizmu obserwatora badacza;

- POCZĄTEK:

* Badacz, jako szpieg

* Nauczyciele są bezpośrednimi procesorami programu nauki dla dziecka. Oceniają szkolną pracę uczniów i ich ogólne umiejętności. Nauczyciele są bezpośrednimi sędziami moralnej wartości dzieci i bezpośrednimi arbitrami odpowiedniości ich codziennego zachowania.

* Nauczanie wymaga, by nauczyciele rutynowo angażowali się w efektywne badania: wyodrębnianie problemów, kierowanie się domysłami w trakcie borykania się z tymi problemami i skrupulatne sprawdzanie dowodów, żeby sprawdzić wartość dowodów lub teorii;

* Podział między badaczami, a nauczycielami wynika z faktu przejmowania przez badaczy problemów pedagogów i przekształcanie ich w problemy badawcze;

*Badanie w działaniu jest formą samo refleksyjnego badania podjętego przez uczestników społecznych sytuacji w celu zracjonalizowania i obiektywizacji:

a. swych własnych społecznych, lub edukacyjnych praktyk;

b. swego pojmowania tych praktyk;

c. sytuacji, w których owe praktyki są dokonywane;

Jest ono najbardziej efektywne wtedy, gdy uczestnicy danej sytuacji współpracują ze sobą, chociaż często podejmowane jest przez jednostki- czasem we współpracy z osobami postronnymi;

- PRACE BADAWCZE W DZIAŁANIU: DZIAŁANIE W PRACACH BADAWCZYCH:

* Uczestnicy badania w działaniu zaczynają od problemów, zadrażnień z ich klasowego doświadczenia, które pragną zmienić i zrozumieć, lub też nowych metod nauczania;

* Czasem formułuje się pewne hipotezy o naturze problemu;

*Następnie podejmowane jest działanie i badanie, uczestnicy wprowadzają swe programy działania do praktyki i w miarę tego zaczynają się zastanawiać i badać szczegółowo teorie, które akceptują sami, materiał, uczniów, sytuacje w szkole etc.

* Formułują, sprawdzają i wpasowują w projekt teorie wyjaśniające postępy projektu, mając na myśli efekt końcowy- stworzenie użytecznej teorii;

* Zastosowanie dużej ilości metod daje ogrom danych;

* Wypróbowanie metody triangulacji, polegającej na przeciwstawianiu sobie wiadomości zwartych w danych zebranych, różnymi metodami, lub od różnych uczestników;

10. SOCJOLOGIA, A EDUKACJA:

- NIEKTÓRE RADYKALNE ASPEKTY SOCJOLOGICZNEGO WYWIADU:

- EFEKTY ZAKŁÓCAJĄCE NAUCZANIA SOCJOLOGII:

* Socjologia podaje w wątpliwość kwestie indywidualnej odpowiedzialności za działanie, sugeruje alternatywny wgląd w skomplikowaną zbiorową, społeczną naturę ludzkich działań;

* Socjologowie powinni odmawiać przyjęcia sytuacji, tak, jak ona z pozoru wygląda i bezkrytyczną akceptację oficjalnych definicji formułowanych przez jej uczestników, zadanie socjologa jest tu takie, że wszystko jest podejrzane i wszystko należy zbadać;

*Próba ulepszenia tzw. Zdrowego rozsądku, kwestionowanie przyjętych za oczywiste aspekty zachowania społecznego i eksponowanie fałszywych interpretacji;

* Przyjmowanie nieetnocentrycznego sposobu widzenia;

-SOCJOLOGICZNE ZAINTERESOWANIE KSZTAŁCENIEM:

* Szkoły są pod lupą socjologów, gdyż są ważnym pośrednikiem w kwestii socjalizacji;

* Ponadto to szkoły są rzadkim przypadkiem instytucji, gdzie uczestnictwo jest obowiązkowe przez znaczny okres czasu;

* Szkoły hierarchizują społeczeństwo ze względu na zawód, wpływają znacząco na szanse życiowe ich członków;

*Szkoły przekazują i utrzymują złożoną stratyfikację wiedzy, ponieważ przede wszystkim następuje jej podział na wiedzę o wysokim i niskim statusie;

- SOCJOLOGIA I JEJ ODNIESIENIE DO NAUCZYCIELI:

*Nauczyciele w pewnym stopniu są społecznymi badaczami- praktykami;

* Nauczyciele mogą stosować techniki socjologii do zapanowania nad klasą;

* Nauczyciele powinni stosować socjologię w szkołach;

- SPOŁECZNA NATURA KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA:

* Jednym z aspektów społecznej natury kształcenia i wychowywania są reguły dotyczące uczenia się;

* Szkoła rozwija konwencję, rytuały i rutynowe czynności, aby rozwiązać swe administracyjne problemy, organizuje dzieci w grupy, klasy, rozdziela czas na konkretne przedmioty, przyporządkowuje sprzęt do sal;

* Kompleksowa zależność od bezpośredniego otoczenia lub sytuacji, uczniowie interpretują nie tylko nową wiedzę, ale i wskazówki i postawy jej towarzyszące, zastosowania informacji, określanie statusu wiedzy;

- KONFLIKTOWE ASPEKTY KSZTAŁCENIA:

* Nauczyciele mogą być nieskuteczni, gdy nie doceniają konfliktowej natury uczenia się w szkole;

* Pierwsza jej płaszczyzna polega na tym, że konflikt narasta z powodu różnic statusu, nauczyciele są zdefiniowani, jako dorośli, autorytet, zwierzchnik, uczniowie, zaś są określani jako dzieci, lub młodociani,. Te różnice statusu są kluczowe;

* Drugą płaszczyzną jest fakt iż konflikt narasta ponieważ obecność w szkole jest obowiązkowa, określając zatem naukę w szkole, jako coś odrębnego od nieformalnego uczenia się;

* Trzecia płaszczyzna polega na tym, że konflikt narasta, ponieważ nauczanie normalnie nie przewiduje selekcji uczniów, tak samo uczniowie, niezbyt mają wpływ na wybór nauczyciela;

* Alternatywny model nauczania polega na tym, że nauczanie traktowane jest jako społecznie uznawane zadanie dzielenia się wiedzą, ale to podejście ma ograniczone możliwości wyjaśnienia rzeczywistego zachowania szkolnego;

- WIEDZA I KSZTAŁCENIE JAKO PROCES:

* Wiedza jest definiowana jako, to co przez uczestników jest uważane za wiedzę i co nie podlega ocenie, ponieważ czyni się próby, by zwiesić osąd dotyczący ustalenia nadrzędności i podrzędności wiedzy;

* Wiedza może zawierać informacje, doświadczenia, oczekiwania;

* Wiedza pomaga w stawianiu socjologicznych pytań;

* Pytania te zawierają źródła kategorii wiedzy, przyczyny zakwalifikowania jakiejś części wiedzy jako nadrzędnej lub wyróżnialnej, wyznaczają grupy promujące te interpretacje, wynik konfrontacji dwóch rywalizujących interpretacji, oraz naturę idei odrzuconych lub unikanych przez cechy organizacyjne