Psychologia wychowania
Pojęcie środowiska wychowawczego:
W języku potocznym określony krąg osób i stosunków otaczających osobnika.
Składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje (przeżycia) psychiczne.
Odrębne środowisko społeczne, które grupa wytwarza dla osobnika mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu.
Zespół warunków przyrodniczych, kulturowych, osobowo-społecznych wśród których żyje jednostka i czynników przekształcających jej osobowość, zakładając dialektyczną współzależność między wychowującym, a jednostkami lub grupami wychowywanymi.
Te elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturowej, które działają na jednostkę stale lub przez dłuższy czas albo krótko lecz ze znaczną siłą, jako samorzutny
lub zorganizowany system kształtujących ją podniet.
Rodzaje środowisk wychowawczych:
Rodzina
Przedszkole i szkoła
Grupy koleżeńskie, rówieśnicze, sympatie, antypatie
Środowiska lokalne- stowarzyszenia, wspólnoty
Zakłady pracy
Instytucje opiekuńcze – domy dziecka, sanatoria, pogotowia opiekuńcze, instytucje opieki dla dzieci z upośledzeniami
Instytucje wychowania pozaszkolnego- świetlice, kolonie, domy kultury, poradnie
Rodzina i szkoła to dwa podstawowe środowiska wychowawcze mające decydujący wpływ na rozwój dziecka. Wpływ ten jest tym korzystniejszy, im częściej rodzice i nauczyciele są skłonni do wzajemnej współpracy.
Rodzina:
Naturalne środowisko wychowawcze, w którym dziecko przychodzi na świat. Warunkiem powodzenia w kształtowaniu charakteru i osobowości dziecka jest więź wewnątrzrodzinna czyli to wszystko,
co dzieje się między członkami rodziny. Od wychowania w rodzinie głównie zależy, czy dziecko sprosta czekającym je w życiu obowiązkom. Rodzina bowiem oddziałuje na dziecko bardzo długo,
od urodzenia aż do śmierci. Rodzina jest jedynym środowiskiem rozwojowym, które się odradza
i gdzie możliwe są wpływy międzypokoleniowe dziadków i babci na wnuki z ich niezastąpionym kapitałem wiedzy i bezinteresownej, pozbawionej lęku miłości, której często brakuje młodym rodzicom. W rodzinie dziecko może w sposób naturalny zaspokoić wiele potrzeb biologicznych
i psychicznych ,bezpieczeństwa, przynależności, miłości, samorealizacji. Rodzina stanowi odniesienie do wszystkiego, co nas w życiu spotka zarówno dobrego jak i złego. W rodzinie uczymy się przezywać i ukazywać uczucia radosne i przykre. Dzieci uczą się zachowań poprzez obserwację
i naśladownictwo. Wiedza rodziców o ich dziecku może być skarbnicą wiedzy dla nauczycieli
i inspiracją do sukcesów wychowawczych w pracy z dziećmi.
Szkoła:
Kojarzy się nam ze spokojnymi latami dzieciństwa. Jest to miejsce, w którym spędzamy znaczną część życia. Szkoła to przyszłość, droga do odnalezienia własnego „ja” oraz sensu życia. Miejsce, które pozwala na samorealizację, rozwój młodego człowieka. Szkoła wychowuje, uczy oraz pomaga
w odnalezieniu swojego miejsca w życiu. Szkoła żyje życiem uczniów. Wartość wychowawcza instytucjonalnego charakteru szkoły wymaga od dziecka dość znacznego stopnia adaptacji do nowych warunków życia, pracy tj. nauki, która przed nim staje, dlatego aby było łatwiej poczuć przynależność do tego otoczenia winno się szkołę polubić. Szkoła powinna zapewniać uczniom indywidualny rozwój. W procesie wychowania bierze udział konkretne dziecko, należy więc traktować je w sposób zróżnicowany i pomagać w indywidualnym rozwoju. To szkoła wychowawcza pomaga w odnalezieniu własnej drogi życia, kształtuje system własnej wartości. Szkoła ma na celu również poznanie,
jakie potrzeby dziecka nie są zaspakajane w jego rodzinnym środowisku oraz jakie formy opieki są mu potrzebne. Ważnym terenem rozwijania zainteresowań i potrzeby młodzieży jest praca pozalekcyjna
i pozaszkolna (koła zainteresowań, naukowe, techniczne, artystyczne). Szkoła powinna wspierać samodzielność uczniów i jakiekolwiek inicjatywy uczniowskie. Te formy samodzielności stwarzają szansę rozwoju indywidualności uczniów i osobistych zdolności, zamiłowań. Szkoła określa system wartości, kształt współczesnego świata. Jest ona środowiskiem wychowawczym nie tylko
dla uczniów, ale i dla rodziców. Jedną z podstawowych funkcji szkoły, jest wychowywanie uczniów przez pracę i przygotowanie zawodowe do życia.
Człowiek przychodzący na świat w jakiejś rodzinie, od pierwszych chwil po urodzeniu znajduje się pod wpływem istniejących przedmiotów, wierzeń, ustalonych sposobów wychowania. Kultura jest więc dla człowieka światem zastanym, do którego musi wejść ucząc się wielu rzeczy i przez wiele lat.
Nie biologiczna natura, nie zespoły wrodzonych instynktów są podstawą jednolitości zachowań ludzi w różnych miejscach i czasach, lecz trwałe podobieństwo małych grup, w których przebiega socjalizacja. Tak wiec, środowisko wychowawcze wywiera duży wpływ na kształtowanie osobowości jednostki. Osobowość człowieka jest wytworem społeczeństwa i jego kultury. Ludzie żyjący
w odosobnieniu lub między zwierzętami nie posiadają elementarnych reakcji ludzkich, jak śmiech
czy zadowolenie.
Wychowanie-To złożony system działań, podejmowanych przez osobę o przypisanej społecznie roli wychowawcy względem drugiej osoby, o przypisanej społecznie roli wychowanka lub względem jej otoczenia z intencją wywołania zmiany zgodnej z założonym programem.
Oddziaływania wychowawcze dążą do uzyskania w ludzkiej psychice możliwie stałych zmian ukierunkowanych progresywnie tj. przyczyniających się do indywidualnego i społecznego rozwoju jednostki zgodnie ze społecznymi celami wychowania.
Wychowanie jest:
Oddziaływaniem bezpośrednim; kiedy wychowawca wchodzi w aktywny kontakt
z wychowankiem (osobą lub grupą).
Oddziaływaniem pośrednim; kiedy odnosi się nie wprost do danej osoby ale do innych, znaczących dla niej osób, grup lub instytucji, stanowiących ważny dla niej kontekst
( oddziałujemy na otoczenie, współpracujemy z nauczycielami i uwrażliwmy ich na sytuację konkretnej osoby/grupy, rozmawiamy i dokształcamy rodziców w pewnych kwestiach).
Różne są poglądy na temat roli wychowania w rozwoju człowieka, stosowanych w praktyce strategii wychowania i sposobów kształcenia. Ich analiza pozwala na wyłonienie pewnych typów.
Przyjmując za kryterium rolę oddziaływań zewnętrznych, w stosunku do procesu dojrzewania organizmu, można wyróżnić następujące modele;
Model Iaissez-faire (pozostawienie zupełnej swobody”, „pielęgnowanie rośliny”)
Model ten ujmuje procesy rozwoju dziecka, jako niezależne od procesu nauczania.
Nauczanie (wychowanie) traktowane jest, jako proces zewnętrzny, który trzeba w jakiś sposób uzgodnić z przebiegiem rozwoju, jednakże proces ten nie uczestniczy czynnie w tym rozwoju. Wychowanie (nauczanie) niczego nie zmienia w rozwoju, a raczej korzysta z jego osiągnięć. Niewielki wpływ na kształcenie dynamiki i kierunku tego rozwoju mają właściwości kontaktów społecznych między młodym człowiekiem, a jego opiekunami. Zwolennicy tego podejścia
(np. A Gessel) uważają, że dorośli powinni unikać wszelkiego wpływu na całkowicie naturalny
i spontaniczny proces rozwoju dziecka, gdyż ich interwencje mogłyby wręcz zakłócić ów rozwój. Rola rodziców, opiekunów i wychowawców sprowadza się więc do tworzenia tolerancyjnej atmosfery zezwalającej dziecku na podejmowanie dowolnej aktywności, zależnej od jego potrzeb w danym momencie. Dziecko w tym modelu można porównać do rośliny potrzebującej odpowiednich warunków do wzrostu, w której zapisany jest program. Wraz z dojrzewaniem organizmu i psychiki dziecka realizowany jest ów program. Dorośli nie mogą wiec wywierać wpływu na postęp dziecka, a jedynie go zaburzyć. Dziecko posiada bowiem wewnętrzną mądrość, która pozwoli osiągnąć pełnię możliwości jeśli rodzice zezwolą mu na działanie zgodne z jego potrzebami(„Wychowanie bezstresowe”).
Model lepienia z gliny.
W tym modelu dziecko traktowane jest, jak nieukształtowane, bierne, podatne na zewnętrzne oddziaływania. Model lepienia z gliny zakłada, że dziecko przyszło na świat, jako bezkształtny kawałek tworzywa, który jest potem formowany w jakiś kształt, na jaki arbitralnie zdecydują się jego opiekunowie. Kierunek i tempo rozwoju określają różnorodne procedury wykształcania nawyków, stosowane schematy kar i nagród, a także modelowanie zachowań dziecka. Dziecko samo w sobie jakby nic nie niesie. Pogląd ten jest reprezentowany przez J.B. Watson’a, który zakłada całkowicie deterministyczną rolę doświadczenia. Inni przedstawiciele tej koncepcji traktują dziecko,
jako biernego odbiorcę bodźców pochodzących od innych ludzi, a rezultaty tego oddziaływania są zależne od siły, rodzaju i sposobu dostarczania stymulantów. Oparty na takich przesłankach model uwzględnia, że stosowanie adekwatnych kar i nagród, a także wprowadzenie wzoru do naśladowania i określone sposoby rozwijania zachowań nawykowych mają przynieść dokładnie taki rezultat,
jaki zamierzyli wychowawcy. Podejście to pomija aktywność własną dziecka i ogranicza jego wyobraźnie. Niedozwolone jest tutaj popełnianie błędów. Odpowiedzialność za nie spoczywa na dziecku. Przyjmuje się bowiem, że wychowawca wywiązał się ze swej roli.
Model konfliktowy
Model określany też, jako „podwójny konflikt” czy „model wahadła” Jest mocno zakorzeniony
w koncepcji Zygmunta Freud’a. Dzieci w tym modelu są od urodzenia aktywne. Ich aktywność wyznaczają wewnętrzne dążenia i tendencje do reagowania w określony sposób. Tendencje te zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia potrzeb, a często są sprzeczne z wymogami społecznymi. Dochodzi wówczas do konfliktu między rozwijającym się dzieckiem, a jego opiekunami.
Rolą opiekunów jest zmuszenie dziecka do porzucenia, jego egocentrycznego świata, preferencji
i przyjęcia zgodnych z jego naturą sposobów zachowań. Obie strony konfliktu- dziecko i opiekunowie- mają odmienne, sprzeczne względem siebie intencje. Opiekun (wychowawca) posiadający większą władzę usiłuje rozwiązać konflikt narzucając dziecku swoja wolę. WW tym modelu dziecko zachowuje się egocentrycznie nie uwzględniając wymagań społecznych ani rodzicielskich, które są celem działań opiekunów. Wychowanek silnie sprzeciwia się próbie zmian zachowania. Rodzic zaś konsekwentnie dąży do uzyskania posłuszeństwa, wykorzystując w tym celu przewagę władzy. Jest on przekonany,
że jej narzucenie jest konieczne w wychowaniu.
sprzeczne względem siebie intencje. Opiekun (wychowawca) posiadający większą władzę usiłuje rozwiązać konflikt narzucając dziecku swoja wolę. WW tym modelu dziecko zachowuje się egocentrycznie nie uwzględniając wymagań społecznych ani rodzicielskich, które są celem działań opiekunów. Wychowanek silnie sprzeciwia się próbie zmian zachowania. Rodzic zaś konsekwentnie dąży do uzyskania posłuszeństwa, wykorzystując w tym celu przewagę władzy. Jest on przekonany,
że jej narzucenie jest konieczne w wychowaniu.
Dziecko postrzegane jest więc jako nastawione egocentrycznie i stawiające opór. Mający władze opiekun dąży do rozwiązania konfliktu przez uzyskanie postawy konformistycznej dziecka, a jego działania zmierzają do poddania się dziecka woli wychowawcy. Można powiedzieć, że oczekuje się wówczas wiecznej niezgody konfrontowanej z siłą władzy opiekuna.
To najbardziej potocznie akceptowane stanowisko. Integruje on dwa modele: model dawania całkowitej swobody dziecku z modelem kształtowania go według wzoru. W modelu konfliktowym dziecko dostaje przyzwolenie na zupełnie swobodne działania w niektórych sytuacjach (np. zabawie z innymi dziećmi), a następnie zostaje cofnięte to przyzwolenie w innych sytuacjach, np. w kontakcie z rodzicami.
Pojawia się więc podwójny konflikt:
- konflikt wewnętrznych dążeń dziecka i zewnętrznych wymagań wobec niego,
- konflikt różnych wymagań w zależności od sytuacji.
W drugim przypadku działa tzw. efekt wahadła (dla dziecka nieczytelne są reguły dawania i cofania przyzwolenia przez dorosłego). Często rodzice akceptują pewne zachowania swego dziecka w stosunku do rówieśników, ale nie dopuszczają takiego samego zachowania w stosunku do siebie (np. agresji słownej). Zdarza się też, że w zależności od nastroju rodziców dziecko jest za to samo zachowanie surowo skarcone, innym razem, gdy rodzice są wypoczęci i mają dobry humor, nie reagują na to zachowanie lub nawet wzbudza ono w nich uśmiech. Takie postępowanie, szczególnie w stosunku do małych dzieci, jest nieczytelne. Czują się one niesprawiedliwie oceniane.
Model wzajemności
Wyrasta z przekonania, że rozwój jest wspólnym przedsięwzięciem, które zawiera zarówno wysiłki opiekuna, jak i dziecka. Dziecko jest w tym modelu osobą aktywnie wpływającą na to, co zachodzi między nim a wychowawcą. Zakłada się jednocześnie, że wychowawca także kształtuje tę relację. Rodzic i dziecko ( wychowawca i wychowanek) wzajemnie się dopasowują, dzielą myślami, uczuciami, pomysłami, a także uczą się nawzajem różnych umiejętności. W relacjach obie jednostki są otwarte na siebie, obie są ważne, żywią do siebie wzajemny szacunek i doceniają się.
W tym modelu wychowawca dostrzega rzeczywisty poziom rozwoju dziecka i pobudza w nim nowe umiejętności zgodnie z tym, co je zapowiada. Dziecko czuje się dużo bezpieczniej, bo zna reguły postępowania. Są one jasno, czytelnie sprecyzowane i obowiązują niezmiennie. Dziecko samo uzgodniło je z rodzicem, a w niektórych przypadkach nawet jest ich autorem. Wychowywanie w duchu modelu wzajemności daje rodzicom satysfakcję.
Jest to droga ku demokracji, skutecznej i akceptowanej przez obie strony. Trudności kłopoty czy spory rodzinne są rozwiązywane na drodze pokojowej. Wszyscy członkowie rodziny potrafią w takich chwilach razem szukać rozwiązania problemu. Należy o tym pamiętać, by budować zdrową, funkcjonalną rodzinę.
Proces wychowania jest procesem nakierowanym na zmianę co najmniej zachowania wychowanka, często jednak za cel tego oddziaływania przyjmuje się głębiej idące zmiany – zmiany osobowości.
Do psychologii wychowawczej nie należy ustalanie modeli osobowości odpowiadających określonym ideałom wychowawczym. Jej zadaniem jest określenie w jaki sposób stawiane w procesie wychowania modele osobowościowe są odbierane i ujmowane przez wychowanka i w jakiej mierze przyczyniają się one do kształtowania jego osobowości.
Love&Marriage
Czyli rodzina jako system wewnętrznych powiązań.
Małżeństwo to wg socjologów
społecznie unormowany stosunek, w którym uczuciowe lub innego rodzaju osobiste zaangażowanie zostaje przekształcone w trwałe przystosowanie i współdziałanie dla wykonywania zadań małżeństwa.
Wg Małego słownika języka polskiego jest to „związek prawny mężczyzny i kobiety, mający na celu stworzenie rodziny, określony prawem obowiązującym w danym społeczeństwie oraz nakazami i normami ustanowionymi poprzez państwo i Kościół”.
Tradycyjny model małżeństwa
*Dominacja mężczyzny (to on określa prawa i obowiązki obojga współmałżonków; ma władzę absolutną nad żoną i dziećmi);
*Rola kobiety ograniczała się w małżeństwie do roli uległej żony i matki z ograniczeniem prawa do decydowania o czymkolwiek;
*Powodem zawarcia małżeństwa były przede wszystkim względy ekonomiczne oraz obowiązująca tradycja;
*Więź między małżonkami miała charakter przedmiotowy;
*Celem jest prokreacja
Model współczesnego małżeństwa -> małżeństwo otwarte
- całkowita autonomia partnerów, odpowiedzialność za siebie oraz uznanie prawa do decydowania o sobie;
- zasada monogamii;
- świeckość;
- ograniczona dopuszczalność rozwodów;
- równouprawnienie małżonków
- ochrona dziecka oraz interesów żony i matki;
- akceptacja różnych potrzeb i upodobań;
- umożliwienie samorealizacji małżonków;
- podmiotowa więź między partnerami;
Rodzaje związków pomiędzy kobietą a mężczyzną:
Podział ze względu na dobór małżonka
Małżeństwo endogamiczne- zawierane przez partnerów z tej samej grupy- społecznej lub kulturowej;
Małżeństwo egzogamiczne- zawierane w obrębie różnych środowisk społecznych lub kulturowych;
Podział ze względu na hierarchię prestiżu u władzy;
Małżeństwo patriarchalne- gdzie mąż jest osobą dominującą, decydującą o losach rodziny;
Małżeństwo matiarchalne- gdzie żona dominuje, jest „głową rodziny”;
Małżeństwo egalitarne- gdzie panuje równy podział władzy, małżonkowie współżyją w rodzinie na zasadach partnerskich.
Podział ze względu na dziedziczenie nazwiska, majątku i prestiżu:
Małżeństwo patrylinearne- małżeństwo, w którym następuje dziedziczenie nazwiska etc. w linii ojca;
Małżeństwo matrylinearne- małżeństwo, w którym nazwisko dziedziczone jest po matce;
Podział ze względu na miejsce zamieszkania:
Małżeństwo patrylokalne- para mieszka w domu męża;
Małżeństwo matrylokalne- para mieszka w domu żony.
Struktura małżeństwa:
- monogamia;
- poligamia (poliginia 1 pan, kilka kobiet; poliandria 1 kobieta, kilku panów)
- małżeństwa grupowe
- wspólnoty mieszkaniowe (tzw. komuny) – wariant dla niezdecydowanych
Funkcje rodziny i małżeństwa:
- wg F. Adamskiego
* istotne- prokreacyjna, socjalizująca, emocjonalna.
* akcydentalne- ekonomiczna, opiekuńcza, rekreacyjna, religijna.
Zaspokojenie funkcji akcydentalnych warunkuje zaspokojenie f. istotnych.
- wg T. Parson’a
* ekspresyjna- zaspokajanie potrzeb psychicznych (dominuje u kobiet);
* instrumentalna- zdobywanie środków koniecznych do egzystencji (dominuje u mężczyzn).
- wg. H. Sęk
* Wzajemne zaspokajanie potrzeb – emocjonalnych, seksualnych, psychicznych i społecznych;
* Pomoc w realizacji celów indywidualnych – zawodowych, prestiżowych, samorealizacyjnych;
* Tworzenie ekonomicznych podstaw rodziny;
* Posiadanie i wychowywanie dzieci.
Funkcje rodziny wg Marii Ziemskiej:
funkcja prokreacyjna-Dostarczenie nowych członków własnej grupy do społeczeństwa (wkład na rzecz makrostruktury); Zaspokajanie potrzeby seksualnej męża i żony;
- funkcja zarobkowa;
Spełnia funkcję produkcyjną – dostarczając społeczeństwu pracowników;
Zaspokaja potrzeby ekonomiczne – potrzeba posiadania niezbędnych zasobów materialnych i środków utrzymania.
- funkcja usługowo- opiekuńcza;
Zapewnia wszystkim codzienne usługi (wyżywienie, czystość mieszkania, odzieży, itp.) oraz opiekę tym członkom rodziny, którzy nie są w pełni samodzielni z powodu wieku, choroby, kalectwa lub innych przyczyn.
Zaspokaja więc nasze potrzeby bytowe i opiekuńcze (zaspokajanie potrzeby troszczenia się o innych i doznania opieki).
- funkcja socjalizacyjna;
Danie społeczeństwu nowych obywateli, przekazując im język, podstawowe wzory zachowania obowiązujące w danym społeczeństwie, zwyczaje, wprowadza w świat wartości moralnych i wartości kultury, kontrolując przy tym zachowanie swych członków;
Ta funkcja przejawia się w stosunku do dzieci (wzrastanie w społeczeństwo) i współmałżonków (dostosowywanie się ich w małżeństwie);
Zaspokaja potrzeby rodzicielskie wychowania dzieci, a także przekazywania im własnego świata wartości, związane z funkcją socjalizacyjną spełnianą w interesie społeczeństwa, znajdują zaspokojenie w obrębie rodziny.
- funkcja psychohigieniczna
Rodzina dzięki zapewnieniu członkom stabilizacji, bezpieczeństwa, możliwości stabilizacji, możliwości wymiany emocjonalnej, stwarzaniu warunków dla rozwoju przyczynia się do ich dojrzałości emocjonalnej, do ich równowagi psychicznej;
Przez wypełnienie tej funkcji rodzina przyczynia się do ugruntowania i kultywowania zdrowia psychicznego w społeczeństwie. Dzięki niej w rodzinie zaspokajane są potrzeby emocjonalne:
Miłości i przynależności
Uznania i szacunku
Poczucia bezpieczeństwa
Rodzina stwarza więc swym członkom okazje do kształtowania i wzbogacania własnej osobowości.
Gdy rodzina nie wypełnia należycie którejś z funkcji, jest w jakimś stopniu ograniczona w zakresie swego działania, a więc jest dysfunkcjonalna. Określenie bliższej dysfunkcjonalności przez rozpoznanie, jakiego rodzaju jest ta dysfunkcjonalność, czyli do której funkcji się odnosi. Każda dysfunkcjonalność rodziny wpływa przede wszystkim na członków rodziny, blokując określone ich potrzeby, które nie mogą być w pełni zaspokojone, jak i pośrednio na społeczeństwo, jeśli określona dysfunkcjonalność powtarza się częściej.
Stadia związku małżeńskiego
Faza pierwsza- Przed urodzeniem dziecka. Jeśli młodzi nie mieszkali wcześniej razem muszą się tego nauczyć. (obowiązki domowe)
Faza druga- Okres po urodzeniu pierwszego dziecka, ale przed narodzeniem drugiego.
Faza trzecia- Wychowywanie dzieci. Jest t bardzo duży sprawdzian dla małżonków. Dla dziecka trzeba się wyrzec wielu rzeczy, zmienić zupełnie życie.
Faza czwarta- Wyjście pierwszego dziecka z domu
Faza piąta- Ostatnie dziecko wyprowadza się z domu. Trudny czas dla małżonków. Syndrom Pustego gniazda po odejściu dzieci. Niekiedy małżonkowie nie mogą sobie z tym poradzić, czują pustkę, nie mają o czym rozmawiać itp. Do tej pory np. cały czas poświęcali sprawom swoich dzieci. Często ok tego wieku pojawiają się wnuki i one bardzo poprawiają sytuację, bo na nich skupia się uwaga.
Siły wewnętrzne scalające małżeństwo:
Wzajemna miłość ( typu Eros)
Poczucie obowiązku również w stosunku do dzieci,
Wspólne dążenie do awansu, kariery( najczęściej w pierwszym okresie małżeństwa staramy się o karierę)
Troska o wspólny dom i atmosferę
Dążenie do spełniania oczekiwań ze strony środowiska społecznego
Dążenie do spełniania własnych marzeń i wyobrażeń z okresu sprzed małżeństwa.
Harmonijny rozwój osobowości
Siły zewnętrzne scalające małżeństwo:
Sankcje- przede wszystkie religijne
Opinia społeczna- tzw. Sankcje nieformalne, ( rozwodnicy są grzej postrzegani w społeczeństwie niż małżonkowie, rozwódka lub panna może być koleżanką, może stać się rywalką.) Boimy się opinii społecznej.
Warunki ekonomiczne- ( łatwiej żyć z dwóch pensji)
Jakość opieki nad dziećmi ( norma społeczna mówiąca, że dziecko powinno mieć dwoje rodziców ( własnych), dla dziecka ludzie często zostają razem.
Przyczyny napięć i konfliktów:
Różnice charakterów ( psychogenne),
Niespełnienie wzajemnych oczekiwań,
Rozbieżność wzorców kulturowych,
Zmiana ról społecznych w życiu poza rodzinnym ( utrata pracy, awans związany z koniecznością poświecenia więcej czasu pracy)
Rodzice( teściowie często powodują konflikty)
Nieprzystosowanie seksualne ,
Zdrada
Przyczyny kryzysu:
Trójkąt ( zdrada zwłaszcza długotrwała )
Odchylenia od oczekiwań z okresu narzeczeństwa,
Wyjście ostatniego dziecka z domu,
Okrycie się hańbą przez jednego z małżonków( przekręty, „brudy”)
Kryzys gospodarczy w rodzinie, np. obniżenie poziomu życia,
Nieszczęścia, katastrofy, np. śmierć,
Długotrwała rozłąka ( często jedna lub druga strona znajduje sobie kogoś innego)
Wojna
Przesłanki udanych związków wg B. Hellingera:
Więź- silne poczucie przynależności i przywiązania oraz akceptacja konsekwencji wypływających z bycia członkiem właśnie tej grupy.
Równowaga między dawaniem a braniem- efekt zastosowania prawa o równowadze między przeciwstawnymi tendencjami w systemach społecznych, regulowana potrzebą sprawiedliwości.
Porządek systemowy (ład) – wspólne normy, obyczaje, przekonania i tabu
Warunki dobrego rozwoju w systemie rodzinnym:
Prawo d przynależności- każdy członek systemu ma takie samo prawo, by do niego należeć, jak inni i nikt nie może odmawiać mu miejsca
Prawo kompletnej obecności- osoba czuje się pełna i kompletna tylko wtedy gdy osoby należą do linii rodowej mają określone miejsca w jej sercu, w jej życiu.
Prawo pierwszeństwa, dla tych którzy weszli do systemu wcześniej- tzw. Porządek pochodzenia,
Wyjątki do praw systemowego ładu,
Uznanie przemijania.
Zadania małżeńskie( wg J.S. Wallestein)
Emocjonalne odłączenie się od rodziny swego dzieciństwa na rzecz całkowitego zaangażowania w małżeństwo. Jednocześnie przewartościowanie związków z rodzinami obu parterów.
Budowanie wspólnoty a jednocześnie określeni pola autonomii partnerów. Te sprawy są w centrum zainteresowania przez cały czas trwania małżeństwa przybierają na sile na początku, w średnim wieku i w wieku emerytalnym.
Podjęcie się niezwykle trudnej ról pojawieniu się Jego Wysokości Niemowlęcia. Jednocześnie rodzice muszą starać się chronić swoją prywatność.
Przezwyciężanie trudności i rozwiązywanie kryzysów życiowych- przy zachowaniu silnej więzi i solidarności wobec wszelkich przeciwieństw.
Stworzenie Bezpiecznego forum dla wyrażania różnic, złości i konfliktów.
Osiąganie bogatego i zadowalającego współżycia seksualnego, odpornego na wpływy z zewnątrz.
Umiejętność dystansowania się- dzięki uśmiechowi i poczuciu humoru, oraz walka z nudą przez wspólną rozrywkę, zainteresowania, przyjaciół.
Wzajemna troska, dodawanie otuchy, lojalność i spolegliwość.
Zachowanie w pamięci wyidealizowanych obrazów pierwszego spotkania i zakochania się. Jednocześnie stawianie czoła rzeczywistości odartej z romantyzmu, zmieniającej się wraz z upływem czasu.