ROZWÓJ- jest to proces ukierunkowanych zmian, w których można wyróżnić następujące po sobie etapy przemiany (fazy rozwojowe) danego obiektu pod określonym względem. Rozwój ma charakter progresywny jeżeli w jego wyniku powstaje nowa wyższa jakość.

ASPEKTY ROZWOJU:
Aspekty jakościowe : to wzrastanie, różnicowanie dojrzewanie i postęp.
Wzrastanie-powiększanie się ciała
a) Rozrost- zwiększanie się wymiarów i masy tkanek
b) Rozplem – mnożenie się liczby komórek na drodze podziału komórek i powielania się kwasów dezyksorybonukleinowych.
Różnicowanie – doskonalenie struktury (budowy), obejmuje następujące rodzaje zjawisk rozwojowych:
a)Cytogenezę i histogenezę – przebudowa struktur komórek i tkanek
b) Organogenezę – grupowanie się tkanek w określone układy i narządy
c)Typogenezę-dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się poszczególnych kształtów i proporcji organizmu
Dojrzewanie – doskonalenie się funkcji
a) specjalizacja – kształtowanie się funkcji narządów i układów
b) integracja – dostrajanie się funkcji w ramach całego organizmu
Postęp-doskonalenie organizacji organizmy jako systemu
Aspekty ilościowe:
a)Kinetyka rozwoju – jest to poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika np. niższy normalny wyższy
b)Dynamika rozwoju – wielkość przyrostów danej dechy w jednostce czasu, inaczej tempo rozwoju
c)Rozmach- wielkość zmian względem wyjściowej urodzeniowej lub maksymalnej wielkości cechy
d)Rytmiczność – różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy
Aspekty Energetyczno-informacyjne
a)Energetyka – wykorzystywanie źródeł energii i koszt energetyczny procesów rozwojowych
b)Informatyka – źródła, charakter i mechanizmy przekazywania informacji
c) Metabolika mechanizmy stymulacji i charakter przemiany materii. Zjawiska przemiany materii:
*Anabolizm- przyswajanie pokarmów ich przekształcenia na składniki własnych tkanek czy odkładanie substancji zapasowych
*Katabolizm zużywanie związków chemicznych organizmy na potrzeby energetyczne ustroju
d) Dystrybucja – sposób wykorzystywania energii i przemiany materii przez ustrój , jest ona różna w zależności od fazy ontogenezy.
Ontogeneza – proces rozwoju organizmy od momentu zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik aż do kresu życia osobnika. Właściwością ontogenezy są stałe nieodwracalne zmiany kierunkowe w kształtowaniu się cech morfologicznych i funkcjonalnych organizmu. Istotą ontogenezy jest doskonalenie ustroju prowadzące do jego optymalnej samodzielności i możliwości przedłużenia istnienia gatunku.
Akceleracja w biologii oznacza międzypokoleniowe przyśpieszenie rozwoju i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub wcześniejsze (w porównaniu z innymi narządami) wykształcenie się jakiegoś narządu w rozwoju zarodka.
Periodyzacja ontogenezy wg, przemian biochemicznych:
1. Anaplasis (ewolucja rozwoju progresywnego) trwa od zapłodnienia do wieku dorosłego. Okres ten cechuje przewaga procesów anabolicznych nad katabolicznymi, przyswajania przez plazmę komórek związków chemicznych. Prowadzi to do zwiększania się liczby i wielkości komórek ustroju do wzrastania i zróżnicowania się tej struktury.
2. Metaplasis (tranwolucji)jest to okres replikacji trwający od okresu dojrzewania do okresy starzenia. Organizm cechuje pewien stan równowagi morfologicznej i fizjologicznej, a nasilenie się procesów anabolicznych i katabolicznych jest mniej więcej jednakowe. W tym czasie największe jest nasilenie sił życiowych organizmu oraz zdolności rozrodczych.
3. Kataplasis (inwolucji) okres rozwoju regresywnego, trwa w wieku starości. W tym czasie nasilają się procesy kataboliczne, które przeważają nad procesami anabolicznymi, co prowadzi do zmian wstecznych, zahamowania funkcji i śmierci osobnika.
Periodyzacja ontogenezy wg, Wolańskiego:
1. Okres rozwoju śródmacicznego (metabolizm matki rzutuje na metabolizm potomka)
*faza jaja płodowego – pierwsze 2 tyg
*faza zarodka od 9-7 tyg
*faza płodu od 8tygodnia do urodzenia
2.Okres rozwoju progresywnego (przewaga procesów anabolicznych)
*faza bierności od urodzenia do 5-7miesiąca życia
*faza ekspansji:
a)okres opanowania własnego ciała i formowania się homeostazy środowiska wewnętrznego od 5-7miesiąca życia do 2,5-3lat
b)okres rozwoju kontroli otoczenia od 2,5-3lat do 8-10roku życia
c) okres przygotowania do rozrodu i założenia rodziny (pokwitania) od ok. 8 roku życia do dojrzałości płciowej
d)okres dorastania umocnienia optymalnej niezależności osobniczej w równowadze ze środowiskiem zewnętrznym od osiągnięcia dojrzałości płciowej do zakończenia procesów rozrostu czyli do ok. 20-25roku życia
3. Okres stabilizacji – względnej równowagi procesów anabolicznych i katabolicznych (od zakończenia procesu rozrostu 20-25lat do zakończenia równowagi względnej i początku procesów inwolucyjnych czyli ok. 60 lat) – okres pełni życia
4. Okres starości – przewaga procesów katabolicznych nad anabolicznymi, inwolucja niektórych tkanek, starcza wegetacja biologiczna, zazwyczaj powyżej 60,roku życia.