Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania.

Wykład 1
Głównym celem przedmiotu jest uporządkowanie wiedzy dotyczącej teori i praw naukowych wyjaśniających mechanizmy rozwoju osobniczego (psychicznego, rozwojowego, społecznego). Człowieka ze wszystkimi jego uwarunkowaniami. Każdy etap rozwoju rządzi się swoimi prawami. Pedagogika nie ma określonego nurtu(uniwersalizm).

Rozwój- proces, który prowadzi od przekształcenia się prostych struktur w formy złożone i bardziej skomplikowane. Z reguły rozwój przebiega w ściśle określonej kolejności zjawisk, co pozwala na wydzielenie stale występujących następujących po sobie etapów rozwoju, które nazywamy okresami.

Rozwój ontogenetyczny człowieka- pod pojęciem ontogenetycznego rozwoju będziemy rozumieli zespół procesów kierowanych, nieodwracalnych i powiązanych ze sobą, a kształtujących organizm osobnika od zapłodnienia do śmierci. Jest to zjawisko wielostronne, a w przypadku człowieka szczególnie skomplikowanie, bowiem obok czynników przyrodniczych pojawiają się specyficzne modyfikatory o społecznym charakterze.

Rozwój biologiczny –rozwój biologiczny lub fizyczny określa nam całokształt procesów biologicznych, jakie zachodzą w rozwijającym się organizmie z wyłączeniem sfery osobowości psychicznej. Pojęcie rozwoju biologicznego czy też fizycznego ujmuje więc powiększanie się wymiarów i masy ciała, doskonalenie struktury i zmiany funkcji narządów.

Nauki badające rozwój osobniczych człowieka
-właściwości biologiczne
*anatomia (nauka o kształtach i budowie ciała ludzkiego)
*histologia (nauka badająca czynności, rozwój i budowę tkanek ?)
*fizjologia (nauka i czynnościach i funkcjach organizmów żywych, ich komórek, tkanek o prawach, które tymi funkcjami rządzą)
*biochemia (nauka badająca skład chemiczny organizmów żywych i zachodzące w nich procesy metaboliczne)
*antropologia (biologiczna nauka porównawcza o człowieku, jego pochodzeniu)
-właściwości psychiczne – psychologia (nauka zajmująca się powstawaniem procesów psychicznych człowieka)
-właściwości sprawności fizycznej – motoryczność (antropomotoryka)

ASPEKTY ROZWOJU
I. JAKOŚCIOWE ROZWOJU FIZYCZNEGO
1.Wzrastanie – powiększenie się ciała
-rozrost – zwiększenie się wymiarów i masy tkanek
-rozplem – mnożenie się liczby komórek na drodze podziału komórkowego i powielania kwasów DNA
2.Różnicowanie– doskonalenie struktury budowy
-cytogeneza i histogeneza – przebudowa struktury komórek i tkanek
-organogeneza – grupowanie się tkanek w określene układy i narządy
-typogeneza – dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się ogólnych kształtów i proporcji organizmu
3. Dojrzewanie– doskonalenie funkcji
-specjalizacja – kształtowanie się funkcji i narządów i układów
-integracjia – dostrojenie się funkcji w ramach całego organizmu
4.Postęp – doskonalenie funkcji organizmu.

II.ILOŚCIOWE ROZWOJU FIZYCZNEGO
1. Kinetyka rozwoju –poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika np. niższy przeciętny
2. Dynamika rozwoju – wielkość przyrostów danej cechy w jednostce czasu inaczej tempo rozwoju
3. Rozmach- wielkość zmian względem wyjściowej, urodzeniowej lub maksymalnej wielkości cechy
4. Rytmiczność rozwoju- tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy

ANABOLIZM – przyswajanie pokarmów, ich przekształcanie na składniki własnych tkanek pokładanie substancji zapasowych
KATABOLIZM – zużywanie związków chemicznych organizmów na potrzeby energetyczne ustroju

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ CZŁOWIEKA
1.czynniki endogenne genetycznie (determinatory ) płeć, konstytucja budowy ciała, rasa, tempo rozwoju biologicznego.
Na początku XIXw. Biolodzy zauważyli wewnątrz jąder komórek roślin i zwierząt małe struktury.-chromosomy(chromo-barwa, soma-skóra), te struktury szczególnie dobrze barwiły się pewnymi substancjami stosowanymi podczas przygotowania komórek do badań mikroskopowych. W drugiej połowie XIXw. Biolodzy szczegółowo poznali kształt i zachowanie chromosomów.

Muszka owocowa ma 8 chromosomów, ludzie i nietoperze- 46, kukurydza- nosorożec -84.

Genotyp- komórki rozrodcze matki i ojca, poprzez zapłodnienie wnoszą do powstałej z nich zygoty zespół determinantów genetycznych, które są strukturalnymi przekaźnikami części właściwości genotypu.

Genotyp osobnika w wyniku podziału(mejozy) pochodzi w połowie z genomu ojca i w połowie z genomu matki-po 23 chromosomy.

22 pary(44chromosomy)- autosomalne, 1 para- to chromosomy płciowe

U kobiet XX, U mężczyzn XY.

Mimo iż połowa zestawu genów przekazywanych potomstwu pochodzi od ojca i połowa od matki , to jednak w większości cech ilościowych występują silniejsze związki miedzy cechami dziecka i matki niż dziecka i ojca.

Stwierdzono to np. w odniesieniu do takich cech jak:
1. cechy kośćca(wysokość ciała kształt głowy)
2. kształt części miękkich(kształt nosa, uszu)
3. rozkład pigmenty(barwa włosów, oczu)
4. pamięć ruchowa
5. cechy fizjologiczne(ciśnienie tętnicze krwi)

2.czynniki endogenne para genetyczne (symulatory ) wpływ organizmu matki na rozwój płodu (tryb życia matki w okresie trwania ciąży, liczba przeżytych ciąż )
3.czynniki egzogenne (modyfikatory ) – modyfikatory neutralne, modyfikatory kulturowe
Ogół czynników zewnętrznych wpływających modyfikująco na rozwój człowieka można podzielić według klasyfikacji Wolańskiego(1975, 1983), na następujące grupy:

a) czynniki biogeograficzne, czyli modyfikatory naturalne:
-Otaczający świat roślinny- flora i zwierzęcy – fauna, wśród nich pasożyty, organizmy, bakterie, wirusy..
-właściwości mineralne, charakter otaczających wód i powietrza, m.in. skład gleb, czystość i chemiczne właściwości wód, skład powietrza, pyły i gazy przemysłowe,
-charakter klimatu, a więc nasłonecznienie, temperatura, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne, ruchy powietrza i inne właściwości fizyczne, promieniowanie
-ukształtowanie terenu
b) czynniki społeczno –ekonomiczne, czyli modyfikatory cywilizacyjne(kulturowe):
-wysokość dochodów rodziny
-poziom wykształcenia i kultury rodziców żyrujący na higienę, atmosferę życia rodzinnego, organizację czasu wolnego itp.
-wielkość i charakter środowiska społecznego, w którym wzrasta np. wieś, miasto
-tradycje i zwyczaje społeczne w tym pewne zakazy religijne.
c) tryb życia
-zależy od niego długość naszego życia (odżywanie, higieny, bezpieczeństwo , unikanie używek, profilaktyka medyczna)
-aktywność fizyczna(praca zawodowa, trening sportowy, rekreacyjny, ćwiczenia fizyczne)
-wypoczynek, sen.

Trend sekularny
Inaczej 100-letni ciąg zmian fenotypowych zachodzących stopniowo z pokolenia na pokolenia postępujących w stałym kierunku pomimo krótkotrwałych okresów stabilizacji w rozwoju.
Zjawisko to polega na:
-smukleniu ciała –zwiększenie się wysokości ciała w stosunku masy ciała
-powiększanie się pasa barkowego przy niewielkim zwidzeniu bioder
-zmianach proporcji długości kończyn górnych do dolnych przy względnie stalej długości tułowia.
-zmiany wysokości ciała na dekadę – 1.5-
-zmiany masy ciała na dekadę -2kg

AUKSJOLOGIA
-dyscyplina zespalające wszystkie powyższe
-nauka badająca wszystkie aspekty rozwoju osobniczego(biologiczne, psychiczne, motoryczne)
-w ramach auksologii można też wydzielić dyscypliny naukowe, które swą uwagę skupiają na niektórych okresach życia:
-embriologia, bada okres zarodkowy,
-fenologia, płodowy
-gerontologia, bada zmiany inwolucyjne i problemy starzenia się.

W rozwoju ontogenetycznym człowieka wyróżnia się dwie główne fazy:
1. embrionalną, trwającą średnio 10 miesięcy (od zapłodnienia do urodzenia)
2. postembrionalną, zwaną również fazą rozwoju pozapłodowego(od urodzenia, do śmierci)

Okresy rozwoju ontologicznego człowieka:
1. od Arystotelesa:
-przyjęto podział na okresy będące zwielokrotnieniem liczb 7.
-14 lat- rozpoczęcie nauki w szkole średniej
-21 lat uzyskanie pełnoletniości, pełne prawa obywatelskie
2. od Pitagorasa:
-okres stawanie się człowiekiem 0-20 lat
-młody człowiek- 20-40 lat
-człowiek w pełni- 40-60 lat
-stary, cofający się człowiek -60-80lat.

Klasyfikacja ze względu na przesłanki biologiczne - społeczno- produkcyjne wg. Kolonowicza:
1. wiek przedprodukcyjny(0-17)
2. wiek produkcyjny(M: 18-65, K:18-60)
3. wiek po produkcyjny (M: pow. 65, K:pow.60)

Kryterium antropologiczne(Promińska 1995)
1. okres noworodka- od urodzenia do ok. 4 tyg. tj. przystosowanie się organizmu dziecka do samodzielnego bytu do ustąpieni objawów związanych z porodem
2. okres niemowlęctwa –do ok. 1 roku życia -do przyjęcia spionizowanej postawy ciała.
3. okres wczesnego dzieciństwa- do 7 r. życia tj. wymiany zębów mlecznych
4. okres dzieciństwa starszego od 7 roku życia do dojrzałości płciowej tj.(D: do 12 – 15 lat, CH: 16-18lat)
5. okres młodzieńczy do osiągnięcia ostatecznej wysokości ciała (K: 18-20lat, M:20-23)
6. okres wieku dorosłego- do wystąpienia pierwszych objawów starzenia się organizmu(40 lat)
7. okres wieku dojrzałego(do 60 lat) tj. do zakończenia funkcji gruczołów u obu płci, po czym następuje okres starości.

Na 1000 ciąży w poszczególnych miesiącach płodu ginie:
I-112 noworodków
II -72
IX -9

Noworodek wyposażony jest w około 20 milionów gruczołów służących do wydzielania niezbędnych enzymów trawiennych

-posiada około 100 miliardów neuronów rozmieszczonych w mózgu i całym ciele, między którymi przed i po urodzeniu tworzą się połączenia

Nie możemy już uważać dziecka przed urodzeniem za zbiór rozwijających się komórek , tkankę i narządów ,ale za istotę ludzką w rozwoju, która na długo przed urodzeniem staje się osobą kompetentną , zdolną odbierać sygnały od otoczenia, różnicować je, zapamiętywać i uczyć się na ich podstawie.

Dziecko w okresie prenatalnym nabywa preferencje i nawyki oraz sygnalizuje potrzeby…

1. Pierwszy trymestr to okres najbardziej intensywnego rozwoju. Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje nowa ludzka istota która pod koniec trzeciego miesiąca przypomina wyglądem miniaturowego człowieka i ma wszystkie funkcjonujące już podstawowe narządy…
2. Drugi trymestr- zakończyło się tworzenie organów, rozwój w tym trymestrze to przede wszystkim intensywny wzrost oraz duże tempo zmian układu nerwowego
-doskonalą się zdolności ruchowe i zmysłowe- dziecko jest już w okresie bardzo aktywne, a przestrzeń wokół niego pozwala mu na nieskrępowane i wszechstronne…
3. Trzeci trymestr- najbardziej charakterystyczne cechą tego okresu jest wzrastająca zdolność dziecka, które magazynuje składniki potrzebne po urodzeniu do przeżycia poza organizmem matki

10miesięcy księżycowych życia prenatalnego:
-faza jajowa
-faza embrionalna – od zapłodnienia do urodzenia
-faza płodowa

Faza postembrionalna cz I.
1.Okres noworodka od 3-4 tygodnia
2.Niemowlęcia od zakończenia okresu noworodka do ok. 1 roku życia
3. Dzieciństwa (4 podokresy)
a. wczesne dzieciństwo-do 3,4 roku życia
b. przedszkolny do ok. 6 roku życia
c. szkolny młodszy – 7- 12 roku
*Rozwój fizyczny i motoryczny:
-Kościec ma mniej tkanek chrzęstnych , proces kostnienia znacznie postąpił na przód
-Rozwój sprawności pracy w zakresie drobnych mięśni (dobrze może trzymać w ręku np. ołówek). Mięśnie duże rozwijają się wcześniej niż drobne( zdolne raczej do ruchów silnych i zamaszystych)
-Kościec jako całość miękki i plastyczny
-Kościec i stawy łatwo ulegają deformacji
-Różne części kośćca krzepną , rosną i zmieniają się w różnej kolejności uzębienie w końcu tego okresu prawie pełne
-Zwiększa się ogólna ruchliwość ulepsza się praca układu oddechowego wzrasta pojemność płuc i objętość klatki piersiowej
-Dynamiczny rozwój procesów poznawczych
-Dokonuje operacji myślowych za pomocą manipulacji przedmiotami lub wyobrażeniami konkretnych przedmiotów ……
*Rozwój procesów emocjonalnych:
-Rozszerza się krąg przedmiotów, zjawisk , zdarzeń i spraw , która wywołują reakcje emocjonalne, zmienia się i różnicuje w sposób istotny charakter emocjonalnych doznań
-Nierzadko emocje wyrażane są w sposób burzliwy
-Emocje pozytywne i negatywne mają swoją wyraźną przyczynę i są skierowane ku określonemu przedmiotowi
-Stara się pohamować emocje zapanować nad nimi , stosunek emocjonalnych do ludzi( w znacznym stopniu uświadomione przez dziecko)
*Rozwój społeczny:
-Dla rozwoju społecznego istotne są układ stosunków, atmosfera, postawy, przekonania i tryb życia w domu rodzinnym lub instytucji wychowania zbiorowego, zmierzone oddziaływania nauczycieli, swobodne obcowanie dziecka z rówieśnikami
-Podstawowe znaczenie ma wpływ osób znaczących, jak zróżnicować oddziaływanie formalnych i nieformalnych grup
-W oczach dziecka zaczyna wzrastać nowy autorytet- nauczyciel, który na terenie szkoły i we wszystkich sprawach z nią związanych zaczyna przerastać autorytet rodziców
-Dzieci tworzą bandy i mniejsze paczki (8-9 r. ż.)
-Rozwijają nowe własne systemy wartości, obyczajów, rodzą mody zabawowe
*Rozwój procesów poznawczych:
-Spostrzeżenia dokładniejsze , bogatsze w szczegóły wielostronne w treści bardziej świadomie ukierunkowane
-Doskonalenie się wagi dowolnej i procesów myślowych, umożliwia dokładniejsza analizę i syntezę spostrzeganie rzeczywistości
-Częstsze posługiwanie się pamięcią logiczną
-Od 11 do 12 roku życia skokowo wzrasta liczba zapamiętywanych słów abstrakcyjnych
-Przekształcenie się pamięci mimowolnej w dowolną
-Rozumowanie przybiera postać operacji formalnych
-Myślenie stale się myśleniem hipotetyczno- dedukcyjnym
-Wyobraźnia – w marzeniach i twórczości młodzieży
-Wyobraźnia wiąże się ściśle z ich wzmożoną emocjonalnością

d. szkolny starszy od 12 do okresu dojrzewania
*Rozwój fizyczny i motoryczny:
-Intensywny przyrost wysokości u dziewcząt zaczyna się co najmniej od 11,5 roku życia i trwa do 14,5 roku życia po czym gwałtownie spada
-Chłopcy najbardziej intensywnie rosną od 13, 5 i 15, 5 roku życia w następnych latach chłopcy bardziej przewyższają dziewczęta osiąganym wzrostem
-Ciężar ciała dziewcząt wzrasta najbardziej w 14 – 15 roku życia a u chłopców miedzy 15- 17 rokiem życia. Skok pokwitaniowy jako zjawisko wzmożonego tempa przyrostu długości ciała i jego ciężaru w przeciągu krótkiego czasu( 2-3 lata) jest zjawiskiem stałym
-Przejściowe dysproporcje w sylwetkach ciała
-Między 12 a 16 rokiem życia wzrost ciężaru i objętości serca
-Zwiększają się komórki mózgowe, różnicują się ich funkcję ,wzrost rozgałęzień końcowych dendrytów i neuronów
*Rozwój procesów emocjonalnych:
-Niezwykłą intensywność i żywość przeżyć uczuciowych
Przeżycia osiągają stopień wysokiego napięcia: smutek przeżywany bywa głęboko i często ma charakter tragedii a radość osiąga wysokie szczyty uniesienia
-Łatwość w oscylacji miedzy nastrojami krańcowymi : łatwe przejście od radości do smutku, od nadziei do rozpaczy

-Chwiejność emocjonalna

-Bezprzedmiotowość uczuć

-Większe w porównywaniu z poprzednim okresem opanowanie w manifestowaniu przeżyć emocjonalnych a także wzmożenie kontroli nad sposobem wyrażania swoich uczuć

-Bardziej subtelne i mniej gwałtowne sposoby reagowania

-Kształtowanie uczyć wyższych
*Rozwój społeczny:
-Porównywanie własnych rodziców z innymi ludźmi z wzorami dostarczanymi przez literaturę, czeto prowadzi do rozczarowań
-Rodzice stają się w oczach dorastającego dziecka zwykłymi ludźmi pełnymi bledów i uchybień
-Tracą zaufanie do rodziców przestają się zwierzać ze swoich przeżyć, szukają wsparcia wśród rówieśników lub starszych kolegów
-Ingerencja dorosłych w osobiste sprawy młodzież przyjmuje niechętnie a nawet z objawami protestu i buntu
-Młodzież wrażliwa na wpływ grupy rówieśniczej i zachowanie jest determinowane przez różne elementy życia społecznego w klasie szkolnej jak normy grupowe pozycja ucznia w grupie rola jaką pełni ogólna atmosfera klasy
-Typie nieformalnej grupie rówieśniczych: najbliżsi przyjaciele, małe paczki itp.
4. Okres młodzieńczy
trwa od uzyskanie dojrzałości płciowej do zakończenia procesu wzrastania ( Kobiety- 20 lat, Mężczyźni -23 lata). Przyrost długości ciała jest nieznaczny ale wyraźnie się zwiększa , wzrost długości tułowia prowadzi do zharmonizowania proporcji ciała. Glowa już nie rośnie, (szczególnie szczęka i mięśnie twarzy) ustalają się rysy twarzy.
5. Okres wieku dorosłego
trwa od zakończenia procesu wzrastania do pojawienie się pierwszych objawów starzenia się granica ta jest bardzo zmienna wykazuje znaczne indywidualne wahania średnio 35- 40 mężczyźni, 30 – 35 kobiety- pełnia fizycznej dojrzałości
6. Okres wieku dojrzałego
7. Okres starości

Rozwój fizyczny

Masa ciała: urodzeniowa:3400g(2500-4600)
Przyrost:
-1 kwartał ok. 25g/d lub 180g/tydzień
-2 kwartał ok. 20g/d lub 150 g/tydz
-3 kwartał ok. 15 g/ d lub 120 g/tydzień
-4 kwartał ok. 10 g/d lub 90/tydzień
Masa ciała:
-Do 4-5 m , masa zostaje podwojona(ok. 6800g)
-Do 12 m – potrojona(ok. 10 kg)
-Do 6 roku życia- zwiększa się sześciokrotnie(ok. 20 kg)
-Do 9 r. ż. – dziewięciokrotnie(ok. 30 kg)
-Do 12- dwunastokrotnie(ok. 40kg)
Długość ciała:urodzeniowa:50-51 cm
-Przyrost 1 r. ż.- ok. 75 cm
-Pod koniec 4 r. ż ok. 100 cm
-Po koniec 12 r. ż- ok. 150 cm
Obwód głowy(chłopcy) urodzeniowy:35 cm
-Przyrost: U rocznego ok. 47
-U 5 letniego ok. 52 cm
-U 16 ok56 cm u dziewczynek są ok. -12 zm mniejsze
Ząbkowanie:
-mleczne – 20 zębów
-ok. 6-7 roku życia –pierwsze trzonowe
do 14 roku życia koniec ząbkowania
Sen
-u młodszych niemowląt- 16 godzin dziennie
u starszych niemowląt12-14 g
-młodsze dzieci 11-13 godzin
-wiek szkolny 9 godzin

Rozwój psychomotoryczny:
Pierwszy miesiąc życia:
-początkowo zgięcie we wszystkich stawach
-w ułożeniu na brzuchu unosi głowę i utrzymuje przez 3 sekundy
-krótkotrwałą fiksacja gałek ocznych
Drugi miesiąc życia:
-dłonie częściej otwarte
-w pozycji siedzącej utrzymuje głowę prosto
-hałas powoduje przerwanie aktywności ruchowej
-początki artykulacji
Trzeci miesiąc życia:
-w pozycji leżącej na brzuchu:
-pewnie utrzymuje głowę
-podpiera się na przedramionach
-leżąc na plecach bawi się palcami
-chwyta grzechotkę
-rozpoznaje twarze rodziców
-uśmiech, jako próba kontaktu społecznego
Czwarty miesiąc życia:
-podczas podciągania się do pozycji siedzącej utrzymuje głowę w osi kręgosłupa
-wkłada zabawki do ust
-głośno się śmieje
Piąty miesiąc życia:
przekręca się z brzucha na plecy
przy podtrzymanie po pachami utrzymuje pozycje pionową przez kilka sekund stojąc na palcach
Szósty miesiąc życia:
-opiera się na wyprostowanych rączkach
-podtrzymywane siedzi
-śpiąc unosi ręce
-chwyta zabawki cała dłonią i przekłada je ręki do ręki
-przy każdej zmianie pozycji stabilnie utrzymuje i kontroluje głowę.
Siódmy miesiąc życia:
-leżąc na wznak bawi się swoimi nogami
-samodzielnie siada
-podtrzymywany odbija się od podłoża
-szuka upuszczonego przedmiotu
Ósmy – dziewiąty miesiąc życia:
-siedzi samodzielnie ok. 1 minuty
-interesuje się swoim odbiciem w lustrze
-śledzi czynności domowe matki
-nasila się rezerwa wobec obcych
-formułuje podwójne sylaby( mama- Dada)
-Trzymane za ręce stoi samodzielnie Kika sekund
Dziesiąty miesiąc życia:
-samodzielnie podnosi się i siada
-stoi przez 30 sekund trzymając się przedmiotów
-chwyta kciukiem i palcem wskazującym
-potrafi wskazać niektóre przedmioty
Jedenasty miesiąc życia:
-raczkuje
-trzymane za ręce stawia pierwsze kroki
-przechyla kubek z płynem
-samo potrafi jeść(chrupki, herbatniki)
Dwunasty miesiąc życia:
-samodzielnie się podnosi i stawia pierwsze kroki
-chętnie raczkuje
-używa sensownych ,.zrozumiałych wyrazów
-mocny związek emocjonalny z opiekunami
-rozumie wypowiedziane zakazy ,ale je zapomina
Drugi rok życia:
-13-15 m .ż- większość samodzielnie chodzi
-Ok. 15m.ż- przytrzymywane wchodzi po schodach
-18m.ż- potrafi jeść bez pomocy, składa 2-3 wyrazy, obserwuje inne dzieci przy zabawie
Trzeci rok życia:
-potrafi samodzielnie się ubrać(bez guzików)
-trzyma ołówek i rysuje proste figury
-rozróżnia kolory
-zauważa różnicę płci
-wolno chodzi po schodach
-kontroluje zwieracze
-naśladownictwo wszystkiego i wszytkich
-zazdrość, zachowania egocentryczne, upór
Czwarty rok życia:
-potrafi zachowywać się „poprawnie”
-fantazjuje . lubi się chwalić
-chętnie bawi się z innymi rówieśnikami
Piąty rok życia:
-intensywny rozwój sfery poznawczej(spostrzeganie, pamięć, mowa)
-bogata wyobraźnia znajdująca odzwierciedlenie w plastycznych formach wyrazu
-rozwija samodzielność oraz uczone prawdomówności i życzliwości

Charakterystyka rozwoju psychofizycznego i motorycznego dzieci w młodszym wieku przedszkolnym:
1. Proporcja budowy ciała dziecka jest typowo dziecięca (stosunkowo duża głowa, długi tułów i krótkie kończyny)
2.Dziecko w tym wieku rośnie szybko i stosunkowo mało przybiera na wadze na skutek naturalnej ruchliwości stopniowo szczupleje
3. Kościec dziecka 3-4 letniego zachowuje jeszcze konsystencje chrząstkową (jest giętki, elastyczny prawidłowe krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze całkowicie ukształtowane)
4.Połączenia stawowe są nie trwałe, więzadła słabe i rozciągliwe
5. Płuca i serce pracują intensywnie lecz nie ekonomicznie:
a. częstotliwość oddechu wynosi około 30( u dorosłego człowieka 16)
b. serce wykonuje 90-110 uderzeń na minutę( u dorosłego człowieka 70-80)
c. intensywny wysiłek powoduje przyspieszenie tętna do 200 uderzeń na minutę
6. Układ nerwowy jest niedojrzały i działa niesprawnie (słabo zaawansowany proces myelnizacji)
7. Ruchy dziecka są rozrzutne- synkinezy mało precyzyjnie, totalne( brak koordynacji powoduje trudności w pisaniu, posługiwaniu się przyborami do jedzenia, sznurowaniu bucików )
8. Przerost układu limfatycznego jest u dziecka w tym wieku przyczyną chorób górnych dróg oddechowych

* Wiek 5-6 lat charakteryzuje się znacznym postępem w rozwoju i krzepnięciu organizmu.

*Doskonalą się już nie tylko podstawowe formy ruchów, lecz dziecko potrafi teraz je łączyć w określone całości( np. w czasie biegu chwytać w rzucać piłkę, z rozbiegu wykonywać skok itp.)

*Porównując dziecko 3 letnie z 5-6 letnim dostrzegamy istotne różnice w szybkości biegu, skoku w dal i rzutach.
Podsumowanie:

-Specyficzna ruchliwość i potrzeba aktywności ruchowej

-Pragnienie przeżyć i emocji

-Bogata wyobraźnia

-Pobudliwość oraz zmienność nastrojów oraz zainteresowań

-Łatwe uleganie zmęczeniu i szybka regeneracja

-Plastyczność organizmu, jego podatność na dodatkowe i ujemne wypływy środowiska

Zakres podstawowych zagadnień:

-Wady wrodzone, zespoły genetyczne i chromosomowe

-Czynniki chorobotwórcze

-Najczęstsze choroby w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Zdrowie- stan względnej równowagi w pracy wszystkich narządów ustroju ludzkiego, utrzymanie właściwych i korzystnych stosunków wzajemnych między organizmem ,a środowiskiem zewnętrznym oraz możliwość rozwoju osobowości ludzkiej w ramach społeczeństwa- WHO- 1946

Podział zdrowia:
-zdrowie fizyczne- które dotyczy strony somatycznej(cielesnej)człowieka
-zdrowie psychiczne –wiąże się z zachowaniem równowagi fizjologicznej układu nerwowego i sprawnym funkcjonowaniem psychiki ludzkiej
-zdrowie społeczne – odnosi się do zdrowia zbiorowości ludzkiej, jak również utożsamiane jest ze zdolnością człowieka do indywidualnego rozwoju w grupie społecznej.

Choroba- każde odchylenie od zdrowia fizycznego, psychicznego. Obok chorób istnieją również wady, polegające na nieprawidłowościach budowy i funkcji narządów ustroju ludzkiego, w którym nastąpiło zakłócenie złożonych procesów fizykochemicznych i biologicznych. Stan choroby skłania człowieka do szukania pomocy i do działania naprawczego zmierzającego do przywrócenia zaburzonej równowagi ustrojowej.

Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe:

Wszystkie czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do powstania chorób w ustroju ludzkim zwykło się na fizyczne, chemiczne, biologiczne, społeczne
1. Fizyczne: czynniki mechaniczne, powodujące urazy i nieszczęśliwe wypadki, oddziaływanie niekorzystnych właściwości powietrza i klimat, wody i gleby, różnego rodzaju promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenia powietrza
2. Chemiczne: substancje chemiczne w postaci ciał stałych, cieczy, par ,gazów i dymów toksycznych(chemizacja życia, uprzemysłowienie, wzrost zanieczyszczeń środowiska naturalnego)
3. Biologiczne: bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty(małe robaki) przenikające ze świata zwierzęcego i roślinnego do ustroju ludzkiego(wścieklizna, włośnica, tasiemczyca), wszystkie choroby zakaźne np. odra, różyczka, ospa wietrzna, świnka
4. Społeczne: bodźce negatywne pochodzące ze środowiska społecznego otaczającego dziecko(negatywne zachowania ludzkie, złe traktowanie dziecka, niezaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, które mogą doprowadzić do zaburzeń nerwicowych.

I. Ospa wietrzna – charakteryzuje się wysypką wielopostaciową na skórze, błonach śluzowych, pojawiająca się rzutami. Wirus ospy i półpaśca szerzy się drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni, rzadziej pośredni.

Źródło zakażenia: chory na ospę wietrzną lub półpasiec.

Podatność: przebycie ospy wietrznej powoduje trwałą odporność, powtórne zachorowania są rzadkie ,częściej występują w formie półpaśca. Okres wylęgania od 14-21 dni.
Przebieg choroby: osłabienie, bóle mięśniowe, bóle głowy, gorączka, czasem drapanie w gardle i niewielki suchy kaszel, oraz charakterystyczna swędzące wysypka. Wykwity ospowe mogą pojawiać się także na wszystkich błonach śluzowych(jama ustna, gardło, narządy moczowo-płciowe).

Zakaźność: 2 dni przed wystąpieniem wysypki pęcherzykowej, aż do czasu przyschnięcia wszystkich wykwitów w strupki, jednak nie krócej niż 6 dni do ostatniego jej rzutu

Epidemiologia: najczęściej chorują dzieci w wieku 2-6 lat, u nich choroba przebiega zwykle łagodnie. Izolacje stosuje się przez cały okres choroby.

Zapobieganie: szczepionka

Leczenie: głownie objawowe, zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, wzmacniające odporność, łagodzące dokuczliwość związaną z wysypką

II. Szkarlatyna: choroba brudu, ostra choroba zakaźna, charakteryzująca się zapaleniem gardła i migdałków z towarzyszącą, punkcikową wysypką oraz wykwitami złuszczającymi w okresie zdrowienia
Etiologia: paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A wytwarzający toksynę erytrogenna
Źródło zakażenia :człowiek chory na płonicę lub anginę, ozdrowiciel, nosiciel paciorkowca; przenoszona drogą kropelkową; wrota zakażeniowe: błony śluzowe gardła, uszkodzona skóra.

Podatność: niemowlęta rzadko, przebycie gwarantuje trwałą odporność

Przebieg: do wstępnych objawów zalicza się gorączkę, bóle brzucha, wymioty oraz ból gardła. Później pojawia się wysypka- drobnoplamista, czerwona, zlewająca się na tułowiu, w zgięciach łokciowych i podkolanowych. Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuch, pośladkach i w pachwinach. Na policzkach jest rumień a skóra wokół ust i nosa jest blada. Język najpierw obłożony białym nalotem potem ma wygląd malinowy. Po kilku dniach od ustąpienia wysypki występuje grubo płatowe łuszczenie się skóry( stóp i dłoni).Mogą również występować zaburzenia układu krążenia, zapalnie mięśnia sercowego, utrata przytomności.

Okres wylęgania: 2-5 dni

Powikłania: kłębkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów, gorączka reumatyczna, zapalenie węzłów chłonnych bądź ucha środkowego

Zakaźność: duża. Występuje 3 dni przed pojawieniem się wysypki a ustępuje już po 24 godzinach leczenia właściwym antybiotykiem

Zapobieganie: izolacja chorych dzieci od zdrowych

Leczenie: antybiotyk, leki na gorączkę

III. Różyczka: zakaźna o łagodnym przebiegu, objawia się występowaniem na skórze różowawej , drobno plamistej z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych, głównie karkowych, za uszami
Okres wylęgania: 14-21 dni
Podatność: przebycie powoduje trwałą odporność
Zakaźność: 7 dni przed wystąpieniem wysypki i do 4 dni po jej ujawnieniu.
Etiologia : wirus różyczki

Zakażenie: drogą kropelkową

Przebieg: gorączka, z czasem małe plamki zlewające się w jedną dając wrażenie czerwonej skóry, może pojawić się bladoróżowa wysypka, powiększenie węzłów chłonnych i ból przy ich dotykaniu, mogą występować bolące rany w jamie ustnej. W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie pozostawia śladów, może bardzo swędzieć.

Leczenie: objawowe, leki na obniżenie gorączki

Powikłania: różyczkowe zapalenie mózgu, plamica różyczkowa, różyczkowe zapalenie stawów, niebezpieczna dla kobiet w ciąży

Zapobieganie: szczepienie wszystkich dzieci w 13 miesiącu życia oraz obowiązkowe szczepienie dla dziewcząt w wieku 12 lat.

IV. Świnka: (nagminne zapalenie przyusznic)- ostra, zakaźna, charakteryzuje się bolesnym obrzękiem zapalnym śliniarek, zwłaszcza przyusznych, rzadziej podżuchwowych i podjęzykowych.
Leczenie: objawowe
Powikłania: zapalenie opon mózgowych, zapalenie jąder, zapalenie trzustki, niedosłuch
Etiologia: wywołana przez wirus świnki, rozszerza się droga kropelkową lub przez ślinę, która może znajdować się na pożywieniu lub przedmiotach

Okres wylęgania: 2-3 tygodnie

Okres zakażalności: zaczyna się 2-4 dni przed wystąpieniem objawów i trwa 7-9 dni po ustąpieniu

Przebieg: bardzo często nie występują żadne objawy choroby i zakażenie wykrywa się przez wykrycie przeciwciał we krwi. Najczęstsze objawy: złe samopoczucie, gorączka, bóle głowy, bóle mięśni, obrzęk ślinianek przyusznych, aseptyczne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych o zazwyczaj typowym i łagodnym przebiegu. Obrzęk ślinianek powoduje ból przy otwieraniu ust i gryzieniu. Skóra nabrzmiała jest blada, lekko błyszcząca, napięta.

Zapobieganie: szczepienie

V. Lambioza: dość pospolita inwazja jelita cienkiego
Źródło zakażenia: droga kontaktowa, pokarmowa, szczególnie w środowiskach zamkniętych i w przypadku zaniedbań higienicznych(zanieczyszczona woda, pokarmy, ubikacje)
Okres wylęgania: 6-15 dni

Przebieg: najczęściej bezobjawowo. Objawy ostrego zakażenia występują po 1-3 tygodni, są niejednoznaczne i zależne od wieku, stanu wydolności układu odpornościowego oraz od rodzaju szczepu lamblii. U dzieci zwykle występuje wodnista biegunka. Powoduje zaburzenia w trawieniu tłuszczów i węglowodanów co łącznie z niedoborem witamin i utratą białka w czasie biegunki prowadzi do niedożywienia i upośledzenia rozwoju fizycznego.

Leczenie: lek trnidazd, leki doustne, leczy się nie tylko osoby chore ale też bez objawowych nosicieli

Powikłania: ziarniniaki które mogą osadzać się w wątrobie, powikłania autoimmunologiczne

VI. Mononukleoza zakaźna- choroba pocałunków, przenosi się ją przez ślinę, rzadko dochodzi do zakażenia drogą kropelkową.
Objawy: wysoka gorączka może trwać od 1 do 2 tygodni, złe samopoczucie, utrata łaknienia, powiększone węzły chłonne, angina. Powiększenie wątroby i śledziony, plamki na granicy podniebienia miękkiego i twardego. W okresie zdrowienia może pojawić się zespół przewlekłego zmęczenia( trudność w koncentracji, ciągłe zmęczenie). Upośledza odporność.

Źródło zakażenia: ślina chorego, ozdrowiciela bądź osoby zakażonej. Rzadko dochodzi do zakażenia drogą kropelkową. Najczęściej poprzez bliski kontakt ze śliną .

Odporność: przebycie pozostawia trwałą odporność

Okres wylęgania: 4-8 tygodni

Zaraźliwość: do 5 dni od pojawienia się wysokiej gorączki, ale wirus EBV może utrzymywać się w ślinie osoby do pół roku

Powikłania: anemia, porażenie nerwów czaszkowych, padaczka, utrudnienie oddychania, zapalenie wątroby

Etiologia: pierwotna infekcja wirusem Epsteina- Barr (EBV)

Leczenie: nie ma swoistego leczenia, leczenie objawowe: leżenie w łóżku, leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, dieta bogata w witaminy

Zapobieganie: nie ma

VII. Dysleksja, dysgrafia, dysortografia- specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu, są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, które występują u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Podłożem tych zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji łączyć się ze sobą
Dysleksja- trudności w czytaniu lub czytaniu i pisaniu
Dysgrafia- trudności w opanowaniu kaligrafii(brzydkie, czasami wręcz nieczytelne pismo)
Dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych)

VIII. Gorączka trzydniowa: rumień nagły
Przebieg: kilkudniowa wysoka gorączka ( nawet powyżej 38 stopni C). Zwykle dziecko pomimo gorączki czuje się dobrze. Wysoka temperatura utrzymuje się od 3 do 7 dni. Mogą jej towarzyszyć: zmiany grudkowe w gardle, kaszel, katar, biegunka, drgawki, powiększone węzły chłonne. Gdy temperatura powraca do normy na skórze pojawiają się wykwity. Wysypka jest grudkowo- plamista na twarzy i tułowiu. Wysypka szybko blednie i ustępuje po kilku dniach.
Etiologia: zakażenie wirusem HHV6
Leczenie: nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie, leczenie objawowe, leki przeciwgorączkowe
Zapobieganie: nie ma sposobów
Odporność: raz przebyta zostawia odporność na całe życie
Epidemiologia: chorują głównie dzieci w wieku 6-24 miesiące
Zakaźność: mała ale chory powinien być odizolowany
Okres inkubacji( wylęgania): od 5 dni do 2 tygodni

IX. Angina paciorkowcowa: infekcja górnych dróg oddechowych, bakteryjna choroba zakaźna
Etiologia: paciorkowce
Przebieg: gorączka, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych okolicy szyi. Gardło jest żywo- czerwone, migdałki podniebienne obrzęknięte, czerwone, w kryptach widoczna treść ropna. Ma dość ostry przebieg.
Leczenie: preparaty, antybiotyki przyjmowane minimum prze 7 dni, leki obniżające gorączkę
Powikłanie: ostre po paciorkowcowe zapalenie nerek lub choroba reumatyczna, zapalenie zatok, ucha środkowego
Źródło zakażenia : przenoszona drogą kropelkową przez kontakt z chorą osobą
Okres wylęgania: 2-3 dni
Zapobieganie: nie jest możliwe

X. Świerzb: choroba zakaźna zwierząt i ludzi, spowodowana świerzbowcem
Etiologia: świerzbowiec ludzki
Źródło zakażenia: przenosi się najczęściej przez bezpośredni kontakt fizyczny, poza skórą świerzbowce mogą przeżyć od 3 do 4 dni, zakażeniu sprzyja obniżenie odporności
Zaraźliwość: chorują najczęściej dzieci, które zarażają się podczas zabaw
Przebieg: nasila się świąt w nocy, po kąpieli na skutek rozgrzania. Zwykle na pośladkach, okolicy nadgarstków i na bocznych powierzchniach pleców, w naturalnych fałdach skóry, w okolicy pępka, brodawek sutkowych u kobiet, narządów płciowych. W okolicach zmian widoczne przeczosy- linijne nadżerki naskórka spowodowane intensywnym drapaniem. U dzieci najczęściej na dłoniach i podeszwach stóp.
Leczenie: kąpiele i częsta zmiana bielizny, maści a także leki doustne
Profilaktyka: leczeniem muszą zostać objęte wszystkie osoby z najbliższego otoczenia chorego

XI. Przerost migdałka gardłowego: nadmierny rozrost tkanki adenoidalnej w części nosowej gardła
Przyczyny: nawracające oraz przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych i jamy ustnej
Objawy: oddychanie przez otwarte usta, chrapanie w nocy, mowa jest nosowa
Leczenie: usuwanie migdałka operacyjnie

XII. Próchnica: egzogenny proces polegający na demineralizacji części nieorganicznej i proteolitycznym rozkładzie organicznej twardych tkanek zębów
Przyczyny: zaistnienie jednocześnie czterech czynników:
-Bakterie- paciorkowce
-Cukry
-Podatność zębów
-Czas
Leczenie: leczenie może powstrzymać postępującą próchnice, celem jest zachowanie zęba i zapobieganie powikłaniom

PROFILAKTYKA z greckiego zapobieganie niekorzystnym zjawiskom
Zapobieganie zachowaniom oraz stwarzanie warunków do prawidłowego rozwoju

1.PIERWSZORZĘDOWA
a. Nieswoista
-Karmienie piersią

-Żywienie dzieci i młodzieży

-Aktywność fizyczna

-Hartowanie organizmu

-Stworzenie warunków do rozwoju psychospołecznego dziecka

-Edukacja zdrowotna dzieci, młodzieży i rodziców

b.Swoista
-Szczepienia ochronne

-Zapobieganie zakażeniom np. HIV, WZW B

-Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka u noworodków

-Zapobieganie wypadkom, urazom, zatruciom

-Zapobieganie ryzyka SIDS

-Zapobieganie krzywicy

-Zapobieganie zaburzeniom spowodowanym niedoborem jodu

-Zapobieganie wadom wrodzonym, cewy nerwowej, próchnicy, chorobą przyzębia

-Zapobieganie czynnościowym zaburzeniom układu ruchowego narządu życia

-Zapobieganie zaburzeniom oddychania przez nos u niemowląt

-Zapobieganie przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy

-Zapobieganie nadmiernemu nasłonecznieniu, używania przez młodzież środków uzależniających

2.DRUGORZĘDOWA

Testy przesiewowe
Powszechne profilaktyczne badania lekarskie

Wykrywanie objawów krzywdzenia( maltretowania) dziecka

3.TRZECIORZĘDOWA

Wspieranie dzieci przewlekle chorych i ich rodzin

Wspieranie rodziców dzieci niepełnosprawnych

Ruch samopomocy rodziców i dzieci chorych

KRZYWICA- jest chorobą występującą w okresie wzrastania spowodowaną upośledzeniem mineralizacji rosnącej kości
1. Zapobieganie krzywicy:
-`proporcjonalny do aktualnych potrzeb dopływ witaminy D ze źródeł naturalnych( skóra) lub sztucznych
-Prawidłowe ilości wapnia i fosforu u dzieci oraz ich wzajemny stosunek ułatwiający wchłanianie jelitowe( jogurty, kefiry, maślanki)
-Aktywny i zdrowy tryb życia, przebywanie na Świerzym powietrzu
2. Przyczyny krzywicy niedoborowej:
-Nadmiar fosforanów- stężenie fosforanów w surowicy krwi nie jest zmniejszone( co wyklucza niedobór witaminy D) ale zwiększone w stosunku do wieku
-Uwarunkowanie genetyczne
Niedobór witaminy D: zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D występuje:
*W okresach przyspieszonego wzrastania (mała masa urodzeniowa, pokwitaniowy skok wzrostowy)
*W zimie
*Podczas przyjmowania leków przeciwdrgawkowych
*W przewlekłych chorobach wątroby i nerek
3. Objawy kliniczne i biochemiczne krzywicy
-Objawy kostne- odkształcenie w postaci zależnej od wieku
-Objawy ogólne- skłonność do infekcji, drażliwość, upośledzenie łaknienia
-Objawy biochemiczne krzywicy z niedoboru witaminy D:
*Zmniejszenie stężenia fosforanów w stosunku do norm dla wieku
*Stężenie wapnia jest w normie lub zmniejszone
*Zwiększona aktywność fosfatazy alkalicznej(ALP)
4. Dawkowanie witaminy D
-Uzależnione od potrzeb dziecka
-400-800 ui/doba przez 12-24 miesiące
-Wycześniaki karmione pokarmem matki 1500 ui/ dobę
5. Stany krzywiczno podobne
-Nadmiar fosforanów u dziecka
-Osteopenia wcześniaków
*Rozpoznanie w oparciu o ilościową ocenę masy kostnej
*Niedobór wapnia lub/i fosforanów w diecie
6. Działania prenatalne
-Zaleca się wzbogacenie diety kobiety ciężarnej i karmiącej w składniki bogate w :
*Witaminę D (jaja, margaryna, sery, śmietana, wątroba, ryby)
*Wapń( sery, mleko, śmietana, jaja)
*Fosfor( produkty zbożowe(wielozbożowe), mięso)
*Suplementacja witaminy D 400 jm/dobę

WADY WRODZONE CEWY NERWOWEJ: powstają w wyniku zamykania się cewy w 3-4 tygodniu ciąży( bezczaszkowie, przepuklina mózgowa i rdzenia kręgowego, rozszczep kręgosłupa)

PROFILAKTYKA WAD CEWY NERWOWEJ:

Do wad cewy nerwowej zaliczane są różne postacie kliniczne wad ośrodkowego układu nerwowego, powstające w pierwszych 4 tygodniach rozwoju zarodka. Bezmózgowie jest wadą letalną, dzieci są niezdolne do życia poza organizmem matki.

Przepukliny dzielimy na:

Otwarte( nie pokryte skórą)

Zamknięte( pokryte skórą)

*Dziecko urodzone z otwartą przepukliną rdzenia musi być operowane w pierwszej dobie. Mimo udanej operacji powikłaniami przepukliny często są: porażenie oraz deformacja kończyn górnych i dolnych, nietrzymanie moczu i kału, upośledzenie umysłowe.
*W śród dzieci urodzonych z przepukliną zamkniętą tylko 30 % nieobarczonych jest zaburzeniami neurologicznymi

Z cewy nerwowej powstaje układ nerwowy oraz mózg.

Polska należy do krajów o największej w Europie umieralności niemowląt z powodu WCN.

W wyniku wieloośrodkowych badań naukowych wykazano że kwas foliowy podawany kobietom w okresie przedkoncepcyjnym i pierwszych 12-tu tygodniach ciąży obniża o 70% liczbę przypadków wady cewy nerwowej u potomstwa.

W Polsce prowadzony jest od 1997 roku Program Pierwotnej Profilaktyki WCN. Ma ona na celu upowszechnienie spożycia kwasu foliowego w dawce 0,4 mg przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, które mogą zajść w ciąże w celu zapobiegania wystąpienia WCN u ich potomstwa.
Około 3 tygodnia od poczęcia formułuje się cewka nerwowa dlatego ważne jest podawanie kwasu foliowego przed tym okresem.

TYPY ROZSZEPÓW KRĘGOSŁUPA:

- PRZEPUKINA OPONOWA

CO MOŻNA ZROBIĆ ABY ZWIĘKSZYĆ SZANSĘ URODZENIA ZDROWEGO DZIECKA?

a. Kwas foliowy- zapobiega wadom cewy nerwowej u dzieci

-Produkty naturalne bogate w kwas foliowy

-Warzywa zielono listne: brokuły, szpinak, brukselka, szparagi, kapusta włoska, sałata, kalafior

-Rośliny strączkowe: fasola, groch

-Owoce cytrusowe: pomarańcze(dobrze umyć), banany( bez obu końcówek)

-Wątróbka, drożdże
-Produkty wzbogacone w kwas foliowy (Płatki śniadaniowe, Soki owocowe( wyciskane, świeże),Mąka wieloziarnista, Pieczywo wieloziarniste )

CZYTAJ ETYKIETY NA PRODUKTACH!! BĄDŹ ŚWIADOMYM KONSUMENTEM!!

Zgłoś się do lekarza ginekologa jeszcze przed zajściem w ciążę

-Zaszczep się na różyczkę( w przypadku braku odporności)

-Wykonaj badania podstawowe

-Konieczne jest leczenie zakażeń i chorób przewlekłych( cukrzycy, nadciśnienia, padaczka)

-Nie zaraź się toksoplazmozą( unikaj kontaktów z kotami, nie dotykaj i nie jedz surowego mięsa, myj dokładnie warzywa i owoce)

-Zdjęcia RTG wykonuj tylko w ciągu pierwszych 9 dni cyklu( licząc od pierwszego dnia miesiączki)(UZG, prześwietlenie zęba, brzucha)

Zadbaj o swoje zdrowie poprzez zmianę stylu życia:

-Zdrowo się odżywiaj, nie dopuszczaj do niedoboru masy ciała ani nadwagi

-Bądź aktywny/a fizycznie

-Śpij co najmniej 7 godzin na dobę

-Naucz się radzić z trudnościami

-Nie pal tytoniu

-Unikaj przebywania w środowisku dymu tytoniowego

-Unikaj picia alkoholu

-Unikaj stresu

-Piramida zdrowego żywieni:

Korzyści z przyjmowania kwasu foliowego:

-Zapobieganie wadom cewy nerwowej oraz innym wadom wrodzonym( zwłaszcza wadom serca)

-Profilaktyka niedokrwistości(anemia)

-Zapobieganie miażdżycy ( ochrona przed zawałem serca, udarem mózgu)

-Ochrona przed nowotworami

-Przeciwdziałanie depresji

RYZYKO OKOŁOPORODOWE ( u młodych matek organizm traktuje dziecko jako wroga i próbuje się go pozbyć nie dotleniając i nie dokarmiając płodu)

PRZYCZYNY NIEDOTLENIENIA OKOŁOPORODOWEGO:

-Nieprawidłowy przebieg ciąży- gestora, wiek matki poniżej 16 roku życia i powyżej 35 lat, trudna sytuacja społeczno- ekonomiczna. Choroba matki- cukrzyca, krwawienie z dróg rodnych, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, narkotyki

-Opóźniony rozwój wewnątrzmaciczny płodu

-Nieprawidłowy przebieg porodu- poród przedwczesny, łożysko przodujące, krwawienie z łożyska przodującego, kolizje pępowinowe, zakażenie, przedłużający się poród, przenoszenie ciąży

KLINICZNE NASTĘPSTWA NIEDOTLENIENIA

-OUN- krwotok do i około komórkowy, obrzęk mózgu, drgawki

-Płuca- opóźnione podjecie czynności oddechowej, zaburzenia oddychania, niedobór surfaktanty

-Nerki- uszkodzenie kanalików nerkowych

-Układ sercowo- naczyniowy- niedokrwienie serca, zaburzenie krążenia obwodowego

-Przewód pokarmowy- niedotlenienie jelit, możliwość martwicy

-Następstwa metaboliczne- hipoglikemia, hipokalcemia, dodatnie markery niedotlenienia

OCENA NOWORODKA W SKALI APGAR:

CECHA	0	1	2(zdrowe dziecko)
CZYNNOŚĆ SERCA	BRAK	WOLNA(poniżej 100 na minutę)	Powyżej 100 na minutę
ODDECH	BRAK	WOLNY NIEREGULARNY	REGULARNY(głośny krzyk)
NAPIĘCIE MIĘŚNI	BRAK	SŁABE	PRAWIDŁOWE
REAKCJA NA BODŹCE	BRAK	GRYMASY	KICHANIE, KRZYK
UKRWIENIE SKÓRY	SINICA	SINICA KOŃCZYN	CAŁE CIAŁO RÓŻOWE

Niska punktacja w skali APGAR nie zawsze jest synonimem niedotlenienia. Wiek ciążowy, zakażenie, wady wrodzone mają wpływ na punktacje. Istotne rokowniczo jest utrzymanie się niskiej punktacji w 5- 10 minucie od urodzenia. Można spodziewać się wówczas zaburzeń u dziecka.

MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

Zespół objawów chorobowych spowodowanych wczesnym uszkodzeniem OUN w okresie jego kształtowania się tzn. w okresie ciąży i okresie okołoporodowym. Jest to choroba niepostępująca, ilość komórek uszkodzonych nie zmienia się. Nieprawidłowe napięcie mięśniowe może być z czasem tak silne, że prowadzi do przykurczów i nieodwracalnych zmian w stawach.( jeżeli dziecko krzywo leży- w pałąg, ma przykurcze, złe napięcie mięśni)

OBJAWY USZKODZENIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO W MÓZGOWYM PORAŻENIU DZIECIĘCYM:

-Dotyczą zawsze funkcji ruchowych- ograniczenia kontroli nad własnym ciałem

-Niedojrzałość OUN prowadzi do niepełnego uwidocznienia się choroby u małego dziecka, a w przypadku wczesnego rozpoznania lub/i zastosowania wczesnej rehabilitacji, umożliwia też złagodzenie intensywności objawów

PIERWSZE OBJAWY ZABURZEŃ NEUROROZWOJOWYCH:
-Przywodzenie kciuka pod koniec pierwszego kwartału
-Nadmierne odginanie głowy i mostka oraz reakcja odgięciowa tułowia
-Prężenie kończyn dolnych
-Baletowe ustawienie stopy
-Trudności zginania i odwodzenia kończyn w czasie toalety i ubierania
-Drżenie kończyn
-Silne i częste zaciskanie piąstek
-Niechęć dziecka do leżenia na brzuch pod koniec pierwszego kwartału oraz w późniejszym okresie
-Nadmierna i nieuporządkowana ruchliwość dziecka
-Nadwrażliwość
-Niepokój
-Małe zapotrzebowanie na sen
-Trudność w nawiązywaniu kontaktu z najbliższymi
-Drgawki
-Bezdechy
-Wyłączenie świadomości

Alkoholizm wśród młodzieży

Badania alarmują, że około 90% piętnastolatków piło już alkohol.
Około 20% polskich nastolatków nadużywa alkoholu w sposób przynoszący poważne szkody dla ich rozwoju, zarówno fizycznego jak i psychicznego.
*Dorosły osiąga późne stadia uzależnienia w okresie 5-10 lat picia.
*Nastolatek może osiągnąć taki sam stan w okresie od 6 miesięcy do 3 lat.
*22,2% badanych przyznało się d inicjacji alkoholowej jeszcze w wieku przedszkolnym.
*33,3% sięgnęło po alkohol pomiędzy 7 i 9 rokiem życia.
*natomiast 44,4% pomiędzy 10 a 12 rokiem życia.
*Wśród IV klasistów inicjację alkoholową przeszło ponad 10% badanych.
*Wśród VI klasistów odsetek osób wynosił już 54,3&
*Natomiast w najstarszej grupie, czyli w szkole ponad gimnazjalnej alkohol piło 72,3% uczniów.

WYNIKIEM SZKODLIWEGO DZIAŁANIA ALHOHOLU JEST:
-obniżenie sprawności intelektualnej dziecka.
-zaburzenia koncentracji uwagi.
-zaburzenia zdolności zapamiętywania nabytych zdolności.
-zwiększana skłonność do zmęczenia
-wzmożona drażliwość i pobudliwość nerwowa

Z całą ostrożnością trzeba podkreślić, że alkohol niszczy życie psychiczne młodego człowieka, niszczy jego sprawność intelektualną, wypacza kierunek rozwoju jego osobowości, popycha do czynów antyspołecznych, często przestępczych.
U alkoholizującej się młodzieży obserwuje się niedorozwój w zakresie uczuciowości wyższej.
Zwraca uwagę prymitywne i demonstracyjne zachowanie, uderza egocentryzm, egoizm.
Całość osobowości młodocianego alkoholika czyni z niego osobnika aspołecznego, wręcz antyspołecznego.
¾ szklanki wina lub ½ litra piwa mają to samo działanie jak 50gram wódki.

*Majaczenie alkoholowe ( iluzje, omamy, urojenia )
*Halucynoza alkoholowa ( urojenia, lęki )
*Alkoholowy obłęd zazdrości ( podejrzliwość o zdradę ).
*Padaczka alkoholowa
*Depresja alkoholowa ( występowanie lęków, myśli samobójczych)

*Opilstwo okresowe
*Powyżej 4 promili – śpiączka
*3-4 promila – spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury, możliwy powolny zanik funkcji oddechowy
*2-3 promila – zaburzenia mowy, wzmożona senność, obniżenie zdolności kontroli własnego zachowania i poruszania się.
*1-2 promila – zaburzenia koordynacji mięśniowej i równowagi, osłabienie sprawności intelektualnej i pamięci, brawura, wahania nastroju ( euforia, agresja )
*0,8 promila – błędna ocena własnych możliwości, znaczne obniżenie samokontroli i koncentracji.
*0,5 promila – zmniejszenie zdolności rozpoznawania sytuacji, pobudliwość, upośledzenie koordynacji wzrokowo- ruchowej, pogorszenie ostrości widzenia i oceny odległości, opóźnienie adaptacji oka do ciemności ruchomych źródeł światła
*0,3 promila – drobne zaburzenia równowagi i koordynacji, gorsze spostrzeganie kształtu przedmiotów w oddali
*0,2 promila – dłuższe spostrzeganie oraz rozproszona uwaga.

*Niewystarczająca wiedza na temat zjawiska, główne źródło informacji to telewizja
*Mity i przekonania
*Występowanie problemów w życiu rodzinnym, w szkolnym
*Niezdarność życiowa
*Ciekawość
*Podatek na wpływ otoczenia
*Brak reakcji ze strony rodziców.

*Dlatego, że coraz więcej nastolatków pije alkohol
*Dlatego, że zobowiązuje nas do tego prawo oświatowe, „Podstawa programowa kształcenia ogólnego”
*Dlatego, że jesteśmy dla nich ważni; mimo, że zawsze najważniejsza jest rodzina.
*Dlatego, żeby dzieci nie musiały uczyć się na własnych błędach
*Dlatego, że oni są naszą przyszłością
*Dlatego, że nazwa „wychowawca” zobowiązuje
*Dlatego, że dla dzieci ważna jest każda osoba dorosła przejawiająca zainteresowanie problemami.

Co powinniśmy zrobić?
* systematyczna praca zmierzająca do polepszania więzi nastolatków z rodzicami poprzez pomoc udzielaną rodzicom i bezpośrednie oddziaływanie na młodzież zarówno w procesie dydaktycznym, jak i wychowawczym.

TRZY RODZAJE PRZEDSIĘWZIĘĆ PROGRAMOWYCH:
1.Programy edukacyjno- informacyjne
2.Programy rozwojowo- alternatywne
3.Programy kompensacyjno- wzmacniające

Co powinien zrobić wychowawca?
*Zapoznać się z literaturą
*Zdiagnozować klasę
*Realizować prozdrowotny program wychowawczy
*Ustalić z klasą jasne normy
*Wdrożyć program profilaktyczny np. „wywiadówkę profilaktyczną”
*Współpracować z innymi nauczycielami w szkole
*Nieść konkretna pomoc (np. psycholog)

PLACÓWKI POMOCOWE:
-zespół Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
-Poradnia Odwykowa
-Poradnia Zdrowia Psychicznego
-Ośrodek Pomocy Psychologicznej Dla Młodzieży
-Dzienny Ośrodek Terapeutyczny Dla Młodzieży
-Miejski Ośrodek Profilaktyki i Terali Uzależnień
-Pomarańczowa Linia tel. [phone]

! Jeżeli podejmujesz interwencję w sprawie picia ucznia z Twojej klasy, pamiętaj, że rodzice są pierwszymi osobami, z którymi musisz o tym porozmawiać.
! Pamiętaj, żeby działać odpowiedzialnie i delikatnie, zawsze w kontakcie ze specjalistą. Może być nim pedagog w Twojej szkole, psycholog lub pedagog z poradami psychologiczno- pedagogicznej.
RADY DLA RODZICÓW:
-nie częstuj swojego dziecka alkoholem
-rozmawiaj z dzieckiem o alkoholu
-naucz się uważnie słuchać dziecka
-pomóż dziecku dobrze czuć się ze sobą
-pomóż dziecku radzić sobie z naciskiem, grupy rówieśniczej
-zachęcaj dzieci do zajęć sportowych
-nie proś dziecka, by kupowało Ci alkohol
-sam bądź dobrym przykładem.
MITY I FAKTY
1.Ci, którzy mają mocną głowę mogą pić spokojnie
-Mogą wypić więcej, z większymi szkodami zdrowia i psychiki, zwiększa to ryzyko uzależnienia.
2.Piwo i wino to nie jest prawdziwy alkohol
-W USA ok. 50% uzależnionych to piwosze
3.Kierowca może się trochę napić
- Zwolnienie reakcji, upośledzenie kontroli jazdy, brawura.
4.Problemy alkoholowe dotyczą marginesu społecznego
- Zaledwie 3-5% uzależnionych to tzw. Margines, reszta dotyczy wszystkich warstw, grup zawodowych
5.Alkohol może być dobrym sposobem na dolegliwości
-Stosowany w chorobie wieńcowej nie rozszerza naczyń krwionośnych, natomiast subiektywna poprawa jest wynikiem znieczulającego i uspokajającego działania alkoholu. Większe dawki powodują zwężenie naczyń krwionośnych i niedotlenienie mięśnia sercowego. Alkohol nie usuwa przyczyn złego samopoczucia, daje złudzenie poprawy.
6.Alkohol rozgrzewa
-Alkohol powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych skóry – zatem przyśpiesza utratę ciepła.
7.Alkoholicy piją codziennie
-Tylko niektórzy, częściej picie przerywane jest okresami wymuszonej abstynenci
8.Alkoholicy upijają się za każdym razem kiedy piją
-Upośledzona zdolność kontroli picia, możliwe próby kontroli picia przez krótki okres czasu
9.Porządne kobiety nie zostają alkoholiczkami
-40% członków AA to kobiety
10.Alkoholikom brak silnej woli by mogli przestać pić
-Alkoholizm nie jest sprawa woli, ale bio-psycho-społeczną chorobą, posiadającą określone objawy i mechanizmy

ALKOHOLIZM, CZYLI DROGA DONIKĄD – „Mały Książe”
„-Co ty tu robisz? – spytał Mały Książe Pijaka, którego zastał siedzącego milczeniu przed baterią butelek pełnych i baterią butelek pustych
-piję – odpowiedział ponuro Pijak
-dlaczego pijesz? – spytał Mały Książe
-Aby zapomnieć – odpowiedział Pijak.
-O czym zapomnieć ?- zaniepokoił się Mały Książe, który już zaczął mu współczuć
-Aby zapomnieć, że się wstydzę – powiedział Pijak, schylając głowę.
-Czego się wstydzisz? – dopytywał się Mały Książe, chcąc mu pomóc.
-Wstydzę się, że piję – zakończył Pijak rozmowę i pogrążył się w milczeniu”

CIĄŻA A ALKOHOL:
-ryzyko poronienia, przedwczesny poród, niska waga urodzeniowa
-uszkodzenia mózgu (w każdym trymestrze ciąży ) (duże wady w OUN powstają mięszy 3 a 5 tyg. Ciąży)
-zespół ADHD
-opóźnienie wzrostu
-wady serca
-wady nerek
-problemy z widzeniem i ze słyszeniem
-ryzyko wystąpienia FAS

FAS – Alkoholowy Zespół Płodowy
- Alkohol uszkadza płód bardziej, niż jakikolwiek inny narkotyk
- Nie istniej bezpieczna dawka alkoholu, którą można spożywać w czasie ciąży bez ujemnego skutku na dziecko
- FAS jest wiodącą przyczyną chorób umysłowych
- FAS jest przyczyną poważnych problemów społecznych i zaburzeń zachowania (np. ADHD)
- Zespołowi FAS i innymi uszkodzeniom alkoholowym można zapobiec w 100%

Definicja FAS:
1. Płodowy zespół alkoholowy – FAS- jest to zespół nieprawidłowości, stwierdzonych u dzieci matek spożywających alkohol w okresie ciąży, Warunkiem jego wystąpienia jest picie alkoholu przez kobiety ciężarne. Wówczas alkohol przenika przez łożysko i jest wchłaniany w całości przez dziecko, uszkadzając płód nieodwracalnie.
2. FAS jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalia rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się zaburzenia psychologiczne. FAS jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym.

Anomalia i opóźnienie rozwojowe dzieci z FAS:
- Dzieci z FAS mają niską wagę urodzeniowa i z trudem przybywają na wadze. Obwód głowy może być mniejszy niż normalnie. Niektóre niemowlęta mogą mieć wady serca lub inne anomalia dotyczące uszu, oczu, wątroby lub stawów.

FAS i opóźnienia rozwojowe
-Większość dzieci z FAS ma opóźnienie rozwojowe i współczynnik inteligencji niższy od normalnego. Stopień zaburzeń rozwojowych zwykle jest porównywalny ze stopniem opóźnień rozwojowych.

- Cechy te mogą być niewidoczne zaraz po urodzeniu oraz u osób dorosłych. Najbardziej nasilają się między drugim a dziesiątym rokiem życia. Większość niemowląt z FAS jest często rozdrażnionych, mają trudności ze ssaniem i spaniem. Są nadwrażliwe na bodźce. Niektóre niemowlęta mogą mieć wady serca i anomalnia rozwojowe, zwłaszcza uszu, oczu, wątroby lub stawów.

NIE MA BEZPIECZNEJ DAWKI ALKOHOLU W CIĄŻY NIEZALEŻNIE OD ETAPU CIĄŻY ALKOHOL ZQAWSZE SZKODZI!

NIKOTYNIZM
Słowo pochodzi od francuskiego ambasadora w Lizbonie Jeana Nicot, który pierwszy rozwinął uprawę tytoniu w Portugalii i dostarczał tytoń na królewski dwór.

Skład dymu tytoniowego:
Dym tytoniowy głównie składa się z:
-azotu
-tlenu
-tlenku i dwutlenku węgla
-inne

Azot, tlen i dwutlenek węgla stanowią ok. 85% masy dymu tytoniowego. Pozostałe składniki („inne”), stanowią resztę masy i to one są najbardziej toksyczne.

Oto wybrane z pozostałych („innych”) składników:
-w fazie ciekłej: silnie toksyczna (!); w czystej formie jest bezwonną i bezbarwną cieczą, które na powietrzu szybko utlenia się do brunatnego kwasu nikotynowego (…).
-w fazie gazowej :
*substancje o działaniu rakotwórczym: chlorek winylu.
*substancje o działaniu drażniącym i toksycznym na układ oddechowy : amoniak, tlenki azotu (NOx), cyjanowodór.

Oto niektóre z pozostałych („innych”) składników:
-w fazie stałej – kancerogennej (rakotwórczej):
*substancje smołowate
*krezol i fenol
*metale ciężkie tj. np. polob 210, ołów, chrom, mangan, żelazo, kobalt, miedź, srebro, złoto, cynk, kadm, rtęć.

W dymie tytoniowym można znaleźć szereg pierwiastków promieniotwórczych i innych w tym pochodzących ze stosowania środków ochrony roślin.
- Cyjanowodór – kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa
Formaldehyd – związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych no. Żab
Metanol – silnie trujący związek chemiczny, używany do produkcji benzyn silnikowych
Naftyloamina – wchodzi w skłąd barwników, używanych w przemyśle drukarskim
-Piren – związek używany w syntezie organicznej.
Polon- radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską- Curie. Posiada właściwości rakotwórcze.
Toluidyna- stosowana w syntezie chemicznej. Posiada właściwości rakotwórcze

-W dymie tytoniowym można znaleźć szereg pierwiastków promieniotwórczych i innych w tym pochodzących ze stosowania środków ochrony roślin.
Aceton – rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów.
Amoniak- stosowany w chłodnictwie, składniknawozów mineralnych
Arsen- stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie.
Benzopiren- związek o wł. Rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym
Butan- gaz pędny, używany do wyrobu benzyny.
Chlorek winylu- zw. Używany np. do produkcji plastiku. Posiada wł. Rakotwórcze.

Wydatki na papierosy:
- w sumie Polacy wypalają 4,5 miliarda opakowań rocznie za 16 miliardów zł.
-rocznie statystyczny palacz wypala 3000-3600 sztuk papierosów.

Przeciętny palacz traci:
-po 6 miesiącach – 900 PLN
-po roku – 1.825 PLN
-po 2 latach – 3.650 PLN
-po 3 latach – 5.475 PLN
-po 10 latach – 18.250 PLN
-po 20 latach – 36.500 PLN

Wady postawy ciała

To głównie zaburzenia prawidłowej postawy ciała, dotyczące zarówno dzieci jak i dorosłych. Nie utrwalone nieprawidłowości i występujące w wadach postawy, dość szybko poddają się leczeniu. Wady postawy, oprócz względów estetycznych przyczyniają się do szybszego „zużycia” narządu ruchu i mogą być źródłem poważnych dolegliwości bólowych.

Wady postawy u dzieci - problem medyczny i społeczny

Wady postawy są współcześnie zjawiskiem powszechnym zarówno wśród dzieci i młodzieży jak i u dorosłych.

Występowanie postaw nieprawidłowych i skoliotycznych zwiększa się wraz z wiekiem.

Szczególni groźne w skutkach zdrowotnych są zaawansowane boczne skrzywienia kręgosłupa, z towarzyszącymi zmianami strukturalnym które deformują

Częste występowanie postaw nieprawidłowych wymaga stosowania ćwiczeń korekcyjnych
Celem tych ćwiczeni jest kształtowanie wzmacnianie gorsetu mięśniowego poprzez ćwiczenia poszczególnych mięśni, grup mięśniowych, ćwiczenia oddechowe, wyrabianie nawyku prawidłowej postawy ciała oraz w zależności od potrzeby ,ćwiczenia zwiększające zakres ruchowości wszystkich stawów.

Ćwiczenia te powinny prowadzić do zwiększenia wydolności układu oddechowego i krążenia, a tym samym do poprawienia ogólnej kondycji i sprawności fizycznej.

Ze względu na powstawanie wad postawy dzielimy wady na 2 grupy:
1. Wrodzone - nieprawidłowości w skaldzie kostnym, mięśniowym powstałe w okresie płodowym .
a. wady wrodzone klatki piersiowej, kręgosłupa Np. ?????
b. wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp Np. asymetria długości kończyn, wady stóp,
stopa wydrążona , szpotawa końska, duże płaskostopie, płasko- koślawa, postępujący zanik mięśni

2. Nabyte –wady powstałe na skutek przebytych chorób, lub wady które powstały na skutek złych nawyków (wady nawykowe)
a. wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku : krzywicy gruźlicy
b. wady nabyte nawykowe – powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników.

a) Środowiskowe – siedzący tryb życia, zbyt mała ilość ruchu na świeżym powietrzu, niewłaściwe obuwie i ubiór, niedostosowana ławka szkolna (Np. za wysoka ławka, zbyt niskie krzesło), złe oświetlenie pracy (praworęczni, leworęczni, ) nieodpowiednie noszenie teczki, za duże plecaki, zła odległość od tablicy w szkole, złe warunki bytowe i higieniczne ( niedożywienie, zmęczenie, zbyt dużo pracy/nauki, brak snu)
b) Morfologiczne – zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia,( Np. siedząca praca pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia)
c) Fizjologiczne – zaburzenia czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalić nawyk nieprawidłowego ustawienia ciała ( asymetria tułowia)


Ogólne zasady prawidłowej postawy ciała

Postawa małego dziecka
- barki nie wystają do przodu
- tył głowy z plecami są w jednej linii
- można również wykorzystać otaczające środowisko do wykrycia wad
- wypukły brzuszek
- lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinki lędźwiowym kręgosłupa
- cały tułów pochylony do przodu
- lekkie zgięcie bioder i kolan
- do 4-5 roku życia występuje płaskostopie.

Postawa dziecka w wieku szkolnym
- klatka piersiowa lekko spłaszczona się nieco przez co zaokrąglenie barków
- całkowity zanik płaskostopia
-nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan
-proste nóżki
- cały tułów pozostaje pochylony lekko do przodu

Wiek dorastania
- wyprostowana postawa ciała
- zmniejszenie się wystawania brzucha
- zanik zgięcie bioder i kolana

Postawa u osoby dorosłej:
- głowa nieznacznie wysunięta do przodu
- brzuch jest płaski cofnięty w stosunku do klatki piersiowej
- wygięcia kręgosłupa w kształcie itery S

WADY

1. - Plecy wklęsłe ( Hiperlordoza lędźwiowa i szyjna). Hiperlordoza lędźwiowa powoduje obniżenie trzeźw, zaburzenia trawienia i menstruacji. Pojawia się białkomocz, zaparcia, upośledzenie ruchów przepony i krążenia żylnego
   - Plecy okrągłe – praca domowa !!! podręcznik Hiperlordoza i hiperkifozy
   - Plecy okrągło – wklęsłe - !!!!
   - Skolioza wszystkie nie leczone i nieustabilizowane operacyjnie skoliozy nasilają się w 4 lub 5 dziesięcioleciu życia.
   Funkcje układu krążenia i oddychania są tym bardziej upośledzone im większe się zniekształcenia klatki piersiowej i przemieszczenia narządów wewnętrznych: płuc, serca, naczyń krwionośnych itd.
   W Krańcowych przypadkach może nastąpić zgon. W skoliozie powyżej 70 stopni następuje ograniczenie wentylacji płuc i niewydolności prawo komorowa serc.
   W nie leczonej skoliozie zwiększa się kąd skrzywieni w okresie rzutów wzrostowych.
   W obrębie trzonów i wyrostków stawowych w miejscach zwiększonego nacisku, powstają odkształcenia. Hamuje to wzrost u rosnących, u dorosłych zaś, wytwarzają się wyrośla kostne.
   
   
   Dysfunkcje w obrębie stóp
   
   1. Koślawość i szpotawość kolan. U dorosłych prowadzi do zmian zwyrodnieniowych, narastania zniekształceń kostnych, kłykci kości udowej i piszczelowej przykurczu więzadeł, skręcenia podudzi i ud oraz przeprostu w stawach kolanowych. Koślawość kolana może być czynnikiem progresującym skoliozę.
   2. PŁASKOSTOPIE- schorzenie polegające na obniżeniu sklepienia podłużnego stopy

3.STOPA PŁASKO- KOŚLAWA- nieprawidłowość polegająca na:

Obniżeniu łuków podłużnych

Odchyleniu osi pięty na zewnątrz

4. PŁASKA STOPA- jest to normalne w pierwszych latach życia

Sklepienie kształtuje się dopiero około 3 roku życia( związane jest to z rozwojem mięśni i więzadeł stopy)

Należy udać się do ortopedy gdy dostrzeżemy koślawość stopy u dzieci

PRZYCZYNY NIEPRAWIDŁOWEJ BUDOWY I CZYNNOŚCI STÓP ( wielorakie, zarówno wrodzone jak i nabyte)

Skłonności rodzinne
Obniżenie napięcia mięśni
Brak odpowiedniej liczby ćwiczeń, ruchu

Siedzący lub stojący tryb życia

U dzieci siedzenie ze zwisającymi nogami

Noszenie zbyt dużych ciężarów

Nieprawidłowe ustawienie i obciążenie stóp głównie podczas stania i chodzenia

Nieprawidłowa pozycja

Nadwaga

Zbyt twarde obuwie lub uniemożliwiające ćwiczenia mięśni stóp
TRZY STOPNIE PŁASKOSTOPIA

Można wyleczyć całkowicie:

1.I STOPNIA – STOPA PŁASKA NIEWYDALNA

Obniżenie napięcia mięśni,
Sklepienie stóp obniża się po dłuższym staniu i chodzeniu, w pozycji siedzącej na jednej nodze,
Można je skorygować czynnie

2.II STOPNIA- STOPA PŁASKA WIOTKA

Niewydolność wiązadłowa

Koślawość kości piętowej

Widoczne jest w pozycji siedzącej ale przy odciążeniu stopa przybiera prawidłowy kształt

Nie można czynnie skorygować deformacji w pozycji obciążenia( stania), natomiast w odciążeniu możliwa jest korekcja

Koślawość pięty znika przy wspięciu się na palce

Nie da się do końca wyleczyć:

3.III STOPNIA- STOPA PŁASKA PRZYKURCZONA/ ZESZTYWNIAŁA

Skrócenie i przykurcz mięśni strzałkowych oraz więzadeł na zewnętrznej stronie stopy

Przykurcz ścięgna mięśnia trójgłowego łydki

Zniekształcenie jest utrwalone

Powoduje ograniczenie ruchomości stopy, ruchu odwracania- sypinacji, w późniejszym okresie ograniczone ruchy palców, stopa jest usztywniona
Nasilają się dolegliwości bólowe i deformacje, chód staje się zaburzony, niezgrabny

Płaska stopa powoduje dolegliwości w postaci bólu podczas dłuższego stania i przy chodzeniu, jest przeciwwskazaniem do wykonywania zawodów wymagających pozycji stojącej np. listonosz.

- wszystkie rodzaje wymagają leczenia, nie zawsze można uzyskać całkowitą poprawę, dlatego ważna jest profilaktyka

POSTĘPOWANIE PROFILAKTYCZNE I KOREKCYJNE:

1.Uświadamianie rodzicom zasad prawidłowej postawy dziecka i cech dobrego obuwia

2.Wyrobienie w dziecku nawyku prawidłowego ustawienia i obciążenia stóp w warunkach obciążenia i odciążenia wstaniu, chodzeniu, w różnych sytuacjach życiowych

3.Wzmocnienie układu mięśniowego stopy za pomocą ćwiczeń

DOBRE OBUWIE:
Nie nosimy za małych butów
Elastyczna podeszwa
Wzmocniony zapiętek obejmujący pietę
Nie za wysoka cholewka
Lekkie buty
Po demonstracji przez lekarza rehabilitanta dziecko powinno wykonywać ćwiczenia samodzielnie.

Wskazane jest uprawianie różnych dziedzin sportu:
Jazda na rowerze

JAK ĆWICZYĆ?

Systematycznie, Codziennie, Wolno, Dokładnie, Lepsze efekty dają ćwiczenia krótsze lecz częściej wykonywane, Początkowo w pozycji siedzącej ( zniesienie działania ciężaru ciała na stopy)

POSTAWY CIAŁA

POSTAWA CIAŁA- indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych jego odcinków w tym tułowia i kończyn w pozycji siedzącej

PRAWIDŁOWĄ POSTAWĘ CIAŁA CHARAKTERYZUJĄ:
Głowa ustawiona prosto
Barki znajdują się na jednym poziomie
Łopatki ściągnięte
Symetrycznie ustawiona miednica
Lekko wciągnięty brzuch
Napięte pośladki
Równoległe ustawienie kończyn dolnych wyprostowanych w stawach kolanowych
Prawidłowe ustawienie i obciążenie stóp

WADY POSTAWY:

Wady postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej. Na wadę postawy ma wpływ deformacja kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy oraz kończyn dolnych.

EPIDEMIOLOGIA:

JEDYNIE U 4, 4% dzieci nie wykryto wad postawy. Boczne skrzywienia kręgosłupa wykrywane są u 36-50% dzieci

Z jednej strony wskaźnik ten obejmuje uczniów z wyraźnymi wadami postawy ciała, z drugiej zaś wielką liczbę młodzieży a wyraźnym zaniedbaniu ruchowym, małej sprawności fizycznej i ruchowej oraz różnych zaburzeniach układu ruchu.

PLECY OKRAGŁE
Nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej
Wada ta charakteryzuje się:
Osłabieniem mięśni grzbietu
Przykurczeniem mięsni piersiowych
Barki są wysunięte do przodu
Odstające łopatki
Łokcie i kolana są często w pozycji lekkiego zgięcia

PLECY WKLĘSŁE
Istota tej wady polega na pogłębieniu lordozy lędźwiowej
Sylwetka charakteryzuje się:
Pogłębieniem wygięcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa
Zwiększone przodo pochylenie miednicy
Wypięty brzuch tzw. Przodujący brzuch
Wypięte pośladki

PLECY OKRAGŁO –WKLĘSŁE
Występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych
U dziecka z tą wadą postawy obserwuje się:
Pogłębienie kifozy piersiowej
Wysunięcie głowy i barków do przodu
Odstawanie łopatek
Pogłębienie lordozy lędźwiowej
Zwiększenie przodo pochylenia miednicy
Wypięty brzuch
Uwypuklenie pośladków