POJĘCIA ROMANTYZMU

W romantyzmie wyróżniamy następujące pojęcia:

• Weltschmerz- powszechne odczucie młodych, rozgoryczonych twórców oznaczające ból świata, przyjmowanie na siebie i odczuwanie cierpienia całej ludzkości, rozgoryczenie, zwątpienie w dawne wartości;

• Werteryzm- postawa naśladująca Wertera; typ werterowski to człowiek pełen emocji, wręcz nadwrażliwy, odczuwający weltschmerz i nieszczęśliwie zakochany. Ukojenieznajduje w bliskości natury, niemniej rozczarowanie światem, jego bezdusznością, prowadzi go do samobójstwa. Wśród młodzieży zapanowała moda na strój werterowski (niebieski frak i żółta kamizelka) a nawet na samobójstwa;

• Byronizm- postawa na wzór Byrona oraz jego bohaterów: typ człowieka dumnie odwróconego od świata, samotnego, niepospolitego, lecz rozumianego przez tłumy;

• Walenrodyzm- polska "odmiana" stworzona przez A. Mickiewicza, polega na takim typie waliki o słuszną ideę, która wymaga postępowania nie etycznego (np. spisek, zdrada);

• Irracjonalizm- wiara w "pozarozumowe" metody poznawania świata, w poszukiwaniu prawdy drogą uczucia, wiary, wizji- inaczej niż drogą naukowego eksperymentu (racjonalnie);

• Profetyzm- dar przewidywania przyszłości, jasnowidzenia, jaki przypisywano niektórym jednostką;

• Mistycyzm- wiara w możliwość kontaktu z bóstwem poprzez widzenie, wizje, sen, skłonności do popadania w takie stany, wiara w to, że każda rzecz ma inną, niewidzialną, niepoznawalną stronę;

• Mesjanizm- wiara w posłannictwo, w misję do spełnienia wobec całego narodu lub społeczeństwa, przypisywane jednostkom (np. poecie) lub całym narodą (np. Polsce);

• Historyzm (Gotycyzm)- zainteresowanie historią (zwłaszcza średniowieczem), czerpanie z niej tematów i inspiracji;

• Ludowość (Folkloryzm)- zainteresowanie twórczością i kulturą ludu, moralnością, obyczajowością- jako źródłem literatury;

• Indywidualizm- cecha romantyków, poczucie odrębności, jednostkowości i wyobcowania z tłumu;

• Fantastyka- ogół nadprzyrodzonych, niezwykłychstworzonych przez wyobraźnię twórcy zjawisk i istot, które pojawiają się w romantycznej literaturze (np. duchy, fauny, rusałki, widma), istniejący na równi z realnymi postaciami w tekście;

• Tajemniczość- romantyzm w pełni wykorzystał urok tajemnicy, niewyjaśnionych zdarzeń, mrocznych przestrzeni, atmosfery spisku i tajemniczych sytuacji;

• Orientalizm- zwrot ku kulturze Wschodu, zachwyt tradycją arabską, perską, japońską, chińską, zaowocował opisem egzotycznych krajobrazów, akcją umieszczoną haremach, opisem bogactwa obyczajów wschodnich "przeniesionych do europejskiej literatury";