Andragog- nauczyciel dorosłych, edukator

Ewaluacja nauczyciela dorosłych

1. W 1872r. nauczyciel dbał o napełnienie lampy, czyszczenie kominka, ostre pióra wychowanków itp.

2. W momencie narodzin oświaty dorosłych- celowe działalności na rzecz ludu i robotników na przełomie XVIII i XIX w., pojawia się nowa kategoria nauczycieli dorosłych-działacze społeczni- nauczali z pobudek religijnych, charytatywnych, samopomocowych, społecznych, politycznych, opiekuńczych i tzw. wyższych celów i własnej satysfakcji

3. W Anglii ukształtowało się kilka odmian pracowników oświaty dorosłych: organizatorzy i nauczyciele edukacji początkowej, organizatorzy i opiekunowie- przewodnicy- zespołów samokształceniowych, organizatorzy zajęć klubowych i świetlicowych, oświatowi pracownicy muzealni i biblioteczni

4. W II połowie XIX w. na stałe wprowadzona została kategoria nauczyciela dorosłych- nauczyciele tzw. kolegiów ludowych oraz wykładowcy i tutorzy (nauczyciele konsultanci, doradcy, opiekunowie) uniwersytetów rozszerzonych- ruch tych uniwersytetów skupiał się wokół takich zadań jak: popularyzacja nauki, kultury, techniki przez pracowników uczelni wśród i spoza grona studentów

5. W Danii pojawili się nauczyciele- wychowawcy szkoły ludowej o charakterze internatowym dla młodzieży pracującej i dorosłych, zwanym uniwersytetem ludowym. Szczególną wagę przywiązywano do kwalifikacji moralnych, gdyż wspólne zamieszkiwanie z podopiecznymi ściśle powiązane było z pozytywnym oddziaływaniem wychowawczym

6. W Polsce, w okresie zaborów, w spontanicznie organizowanej oświacie dorosłych i pracy kulturalno-oświatowej funkcjonowali tacy działacze społeczni, jak: nauczyciele kursów dla analfabetów, prelegenci wykładów popularnych, organizatorzy imprez kulturalnych, bibliotekarze- samoucy

7. Z czasem ukształtowali się nauczyciele działalności profesjonalnej, jak: czołowi intelektualiści uniwersytetów, członkowie towarzystw naukowych i kulturalnych, pisarze, autorzy poradników i przewodników do samokształcenia

8. W okresie międzywojennym dynamiczny rozwój oświaty dorosłych. Kształtuje się pracownik oświaty jako zawodowca różnych specjalności. Był to pracownik „do wszystkiego”- nauczania analfabetów, prowadzenia biblioteki, chóru, teatru amatorskiego

9. W połowie lat 20 pojawił się pracownik pozaszkolnej oświaty dorosłych: redaktor i prezenter w radio

10. W 1919r. rozpoczęto kształcenie i doskonalenie andragogów w Centralnym Biurze Kursów dla Dorosłych (później Instytut Oświaty Dorosłych). Przyjęto różnorodne formy działalności: poradnictwo, wydawnictwo, kursy instruktorskie

11. Instytut został rozwiązany w 1948r. przez włączenie do Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, które wkrótce utraciło autonomię przez włączenie do Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych

12. Akademickie kształcenie andragogów zostało podjęte w 1925r. przez Wolną Wszechnicę Polską- nowatorską placówkę o charakterze otwartym, dostępna dla osób bez świadectwa dojrzałości. Posiadała 4 wydziały: matematyczno-przyrodniczy, Nauk Politycznych, Społecznych i Wydział Pedagogiczny posiadając w swej strukturze Studium Pracy Społeczno-Oświatowej wg H. Radlińskiej o następujących specjalnościach: systematycznego kształcenia dorosłych, bibliotekarstwo i czytelnictwo, organizatora życia kulturowego, praca opiekuńcza. Po wojnie działalność była kontynuowana do 1952r. na Uniwersytecie Łódzkim

13. W okresie międzywojennym nowatorska formą kształcenia andragogów były kursy korespondencyjne organizowane przez Powszechny Uniwersytet Korespondencyjny. Przeprowadzono 45 kursów poruszających zagadnienia takie, jak: dzieje i założenia teoretyczne pracy oświatowej, założenia społeczno-polityczne, gospodarcze pracy oświatowej, praktyka pracy oświatowej

14. Po II wojnie światowej ważnym ośrodkiem kształcenia andragogów był Kraków. W latach 1946-49 Wyższa Szkoła Nauk Społecznych prowadziła 3-letnie studia dla pracowników kulturalno-oświatowych. Uniwersytet Jagielloński z Katedrą Oświaty i Kultury Dorosłych prowadził magisterskie studia pracy kulturalno-oświatowej (1946-52)

15. W 1956r. reaktywowano 5-letnie studia pedagogiczne , a od 1969r. specjalizację edukacji dorosłych

16. W 1974r. specjalizacja została zastąpiona 5letnimi studiami pedagogiki kulturalno-oświatowej, które przygotowywały głównie do pracy pozaszkolnej z dziećmi i młodzieżą

17. W 1989r. jedyną formą przygotowania andragogicznego były podyplomowe studia edukacji dorosłych przy Uniwersytecie Warszawskim z programem ogólnym i przy SGGW dla nauczycieli szkół rolniczych i pozaszkolnej oświaty rolnej

Podsumowanie ewaluacji:

1. Do 1989r. kształcenie andragogów w Polsce charakteryzowała redukcja zróżnicowanej kategorii pracowników oświaty dorosłych do kategorii pracownika kulturalno-oświatowego

2. Pracownicy i działacze coraz mniej licznych instytucji oświaty, a także nauczyciele rozwijających się od lat 70 centrów kształcenia dorosłych, nie znajdowali wsparcia w zinstytucjonalizowanych formach kształcenia i doskonalenia andragogów

3. Zainteresowanie oświatą dorosłych wzrosło w obliczu przesilenia politycznego, społecznego i gospodarczego, co zaowocowało rozwojem rynku usług edukacyjnych dla dorosłych

4. Oferta w zakresie kształcenia andragogów jest ograniczona m.in. z powodu ograniczonych możliwości finansowych tej grupy zawodowej

5. Andragogika nie jest przedmiotem nauczania w ramach 150-godzinnego kursu pedagogicznego dla studentów specjalności nauczycielskiej różnych kierunków, którzy coraz częściej trafiają do pracy z dorosłymi

6. Studenci pedagogiki specjalności edukacja dorosłych którzy bez prawa do nauczania przedmiotów szkolnych, nie znajdują, z wyjątkiem dużych ośrodków, zatrudnienia w placówkach andragogicznych (w charakterze metodyków, doradców, organizatorów pozaszkolnych form edukacji dorosłych)

Typologie:

• Różnorodność placówek oświaty dorosłych(CKU, CKP, ośrodki szkoleniowe zakładów pracy, domy kultury, uniwersytety III wieku) różnych organizatorów (państwo, stowarzyszenie, osoby fizyczne)
  Różnorodność statusu zawodowego i wynikających stąd zadań i funkcji (nauczyciele, trenerzy, instruktorzy , przewodnicy turystyczni)

• Różnorodność relacji między zatrudniającą instytucją a pracownikami

• Różnorodność merytorycznych kwalifikacji

• Fragmentaryczne dane statystyczne

Współczesne typologie pracowników:

1. A. Wesołowska

• Andragog- nauczyciel

• Andragog- organizator

1. M. Marczuk

• Nauczyciel szkolnej edukacji dorosłych

• Nauczyciel pozaszkolnej edukacji dorosłych

1. J. Kargul

• Właściciele-obok działalności gastronomicznej stwarzają warunki i inspirują rozmaitą działalność artystyczno-kulturalną

• Instruktorzy- prowadzą tradycyjne sekcje i zespoły zainteresowań w domach kultury

• Animatorzy- twórcy rozmaitych autorskich form aktywności kulturalnej

1. T. Aleksander

• Kierownicy placówek oświatowych i kultury, centrów kształcenia i doskonalenia, itp.

• Instruktorzy, prowadzący konkretną działalność edukacyjną i wychowawczą z dorosłymi

• Organizatorzy i realizatorzy działalności kulturalno-oświatowej

• Działacze społeczni (wolontariusze)

Style działania wg B. Wojtasik:

• Nauczyciele szkół wieczorowych / średnich- organizują proces kształcenia w systemie klasowo- lekcyjnym i wykładowo- ćwiczeniowym, preferowany styl- ekspert- ma dużą wiedzę, udziela instrukcji, poleceń

• Nauczyciel szkól zaocznych (korespondencyjnych)- proces kształcenia polega na kierowanym samokształceniu, preferowany styl- konsultant- udziela wskazówek uczącym się, pomaga w rozwiązywaniu problemów

• Nauczyciel szkół eksternistycznych- praca polega na udostępnianiu uczącym się programu kształcenia, wskazywaniu odpowiednich źródeł wiedzy i sporadycznym udzielaniu konsultacji oraz przeprowadzaniu egzaminów, preferowany styl- spolegliwy opiekun- stymuluje do aktywności, nie narzuca zdania, udziela porady kiedy jest proszony

• Nauczyciel form przemiennych (połączenie kształcenia stacjonarnego z zaocznym), styl- połączenie eksperta z konsultantem

Specyfika pracy andragoga:

• Inne relacje między uczącym się i uczniem

• Większa różnorodność form kształcenia

• Większe zintegrowanie z potrzebami społecznymi

• Inny sposób oceniania

• Inna atmosfera nauki

• Inna motywacja i cele nauczania

• Inny sposób planowania procesu kształcenia

Zadania andragoga:

• Uczenie się zdobywania wiedzy (nauczać jak się uczyć)- to zarówno środek jak cel w życiu. Jako środek pomaga zrozumieć siebie świat na tyle, by godnie żyć, zdobywać kwalifikacje zawodowe, komunikować się. Jako cel oznacza czerpanie radości z rozumienia, posiadania Widzy i odkrywania. Uczenie zdobywania wiedzy wymaga ćwiczeń myślenia, kształtowania umiejętności koncentracji i przywoływania wcześniej zdobytej wiedzy

• Uczenie się działania- nie tylko jest procesem zdobywania kwalifikacji zawodowych, ale także kompetencji. Szczególnie jest to ważne w kontekście rynku pracy- potrzebne są kompetencje zawodowe, społeczne i indywidualne pozwalające na umiejętne funkcjonowanie w zespole na zasadzie współdziałania i podporządkowania

• Uczenie się harmonijnego współdziałania- głównym założeniem jest to, aby uczący się mogli poznawać i odkrywać innych, by zrozumieli wartości wspólne realizowanych celów, wcześniej jednak należy poznać samego siebie, swoje otoczenie, tradycje, kulturę

• Uczenie się życia- troska o wszechstronny rozwój jednostki, jej: ciała, intelektu, wrażliwości, poczucia estetyki, osobistej odpowiedzialności i duchowej wartości. Dla tych wartości należy wzbogacać programy kształcenia o treści humanistyczne, artystyczne i dzieła różnych sztuk. Celem tego uczenia się jest rozwój własnej osobowości i możliwości działania w oparciu o własną autonomię, krytyczny osąd, świadomość współodpowiedzialności

Funkcje andragoga:

1. S. Kaczor

• Wychowawcza

• Dydaktyczna

• Działacza społecznego

• Badacza

• Społeczno-opiekuńcza

• Innowacyjna

1. Cz. Banach

• Nauczania i wspierania rozwoju

• Wychowania i samowychowania uczniów

• Opieki, wyrównania warunków kształcenia

• Diagnozowania

• Resocjalizacji

• Działalności innowacyjnej

• Współpracy ze środowiskiem lokalnym i pracy

• Organizacji pracy własnej i zbiorowej

Funkcje andragogów- andragogika krytyczna

Zadania andragoga to uczenie korzystania z informacji przetworzonych w życiowym doświadczeniu, pomoc w odkrywaniu źródeł uprzedmiotowienia, pomoc w identyfikowaniu ograniczających emancypacyjny udział w życiu społecznym, pomoc w zrozumieniu związków jednostki z rzeczywistością oraz czynników osobowościowych i poza osobowościowych określających ten związek

Zadania andragogów:

• Informacyjne

• Doradcze

• Konsultacyjne

• Mediacyjne

• Instruktażowe

• Re kwalifikacyjne

• Wychowawcze

• Terapeutyczne