Referat
pt. Etyka w szkole. Definicja i cele etyki jako przedmiotu nauczania - czyli co rodzic
o etyce wiedzieć powinien?
referat
eksperyment myślowy
pytania
mgr Anna Wódczak-Kalińska
DEFINICJA
Ze względu na to, że żyjemy w czasach niebezpiecznych, w obliczu postępującej globalizacji, informatyzacji, która niesie ze sobą zagrożenia zewnętrzne, takie jak nałogi, ogromu przeróżnych nieprzebranych informacji z Internetu, a także pytania dotyczące zawiłych spraw życia codziennego, jak odmienność kulturowa i wyznaniowa, kwestie dot. chorób, kalectwa i śmierci – należy zadać sobie pytanie, czy jako rodzice WYSTARCZAJĄCO przygotowujemy własne pociechy do życia w społeczeństwie.
Na samym początku chciałabym przedstawić Państwu, czym jest etyka.
Po pierwsze należy odróżnić ją zdecydowanie od religii. Etyka nie jest religią, nie zajmuje się religiami, jest dyscyplina nauki, tak jak i inne przedmioty nauczane w szkołach. Nazwa jej pochodzi od nazwy greckiej ETHOS, która oznacza ZWYCZAJ. W dużym skrócie ETYKA TO NAUKA O WARTOŚCIACH I POSTAWACH UZNAWANYCH ZA SŁUSZNE, WŁAŚCIWE.
Co najważniejsze, to też nauka O ŻYCIU SZCZĘŚLIWYM, GODNYM i O TYM, JAK BYĆ PORZĄDNYM CZŁOWIEKIEM.
Etyka to nauka dla każdego i dlatego jest tak uniwersalna. Podczas gdy RELIGIA to sprawa osobista każdego człowieka i może się różnić zależnie od tego, w jakiej kulturze, państwie wychował się człowiek, jaki ma kolor skóry i w jakim języku się komunikuje – WARTOŚCI ETYCZNE są niezmienne, bo dotyczą sfery naszej MORALNOŚCI, naszego SUMIENIA. Na zajęcia etyki może więc uczęszczać zarówno chrześcijanin, świadek Jehowy, buddysta, jak i ateista – gdyż każdy z nich powinien umieć zachowywać się GODNIE, moralnie po to, by wszyscy mogli obok siebie bezproblemowo żyć.
Etyka wyłoniła się ze starożytnej nauki FILOZOFII, która znana była przez wiele epok jako KRÓLOWA WSZYSTKICH ZNANYCH NAM DZIŚ NAUK, w szczególności logiki, matematyki czy sztuki. Słowo to pochodzi też z języka greckiego i jest połączeniem dwóch wyrazów: PHILO – kochać i SOPHIA – mądrość. Filozof więc to w skrócie ktoś, kto umiłował sobie mądrość, kocha wiedzę. Wyobraźmy sobie więc filozofię jako matkę, a etykę jako jej córkę. To dość dobre porównanie dla zobrazowania tych przedmiotów.
TEMATY ZAINTERESOWANIA ETYKI:
Aborcja / eutanazja/ klonowanie / In vitro / przemoc / okrucieństwo wobec zwierząt / sumienie / śmierć / kalectwo / cierpienie / choroby / starość / tożsamość płci / patriotyzm / zagrożenia globalne: Internet, wojny, terroryzm / wolność/ tolerancja / szacunek
Oczywiście tematy te są dość ogólne, przedstawiam je Państwu tylko informacyjnie, byście mieli ogląd, czym zajmuje się ta nauka na wyższych szczeblach nauczania. Jednak wiedza o w/w problemach jest dozowana przez MEN i przekazywana odpowiednio do wieku dzieci i ich poziomu nauczania. W szkole podstawowej i gimnazjum poruszane są prawie wyłącznie WARTOŚCI takie jak: dobro, szacunek, uczciwość, sprawiedliwość, prawda, piękno. Większy jednak nacisk kładzie się na rozbudzenie w dziecku umiejętności, które pomogą mu realizować się w życiu społecznym.
KORZYŚCI, JAKIE DAJE ETYKA
rozwija moralnie / intelektualnie
uczy podejmowania trudnych i słusznych decyzji
uczy wyrażania własnych poglądów i ich uzasadniania
wyzwala logiczne myślenie i umiejętność analizy (poprawia sprawność myślenia i wyniki w nauce)
rozwija wyobraźnię i kreatywność
uczy rozumienia innych ludzi i kultur
uczy rozsądzania argumentów ZA i PRZECIW i interpretacji właściwych zachowań
uczy kultury rozmowy
uczy asertywności (mówienia NIE) ważna dziś umiejętność choćby ze wzgl. na zagrożenia ze strony nałogów, w obliczu tzw. złego towarzystwa, środowiska
podnosi ogólną moralność dziecka i profilaktycznie przeciwdziała występowaniu negatywnych zachowań patologicznych obecnie i w przyszłości (podnosi tym samym moralność całego społeczeństwa)
W przeciwieństwie do wielu nauk skłaniających do zapamiętywania i uczenia się faktów, filozofia i etyka zachęcają do kultywowania takich aktywności, jak analiza, rozsądne krytykowanie i komunikacja.
W świecie zdominowanym przez karierę i pieniądz człowiek GODNY i HONOROWY postrzegany jest jak dziwak. Ale pamiętajmy – tylko dzięki takim ludziom, którzy nie pogubili jeszcze swoich ETYCZNYCH norm, to nasze życie wygląda jeszcze znośnie. Nauka współczucia, godności i szacunku – powinna leżeć na sercu każdemu z nas, bo to rodzic / opiekun jest odpowiedzialny za wychowanie etyczne swojego dziecka. Szkoła przekazuje wiedzę niezbędną w ich dalszym życiu i karierze, ale to od rodziców / opiekunów zależy, jakie zasady moralne będą im w tym życiu przyświecać i czy będzie to wandalizm, nietolerancja w stosunku do sąsiada i brak życzliwości dla chorego, czy otwartość na inny punkt widzenia i życiowa mądrość.
Rodzice są więc tym pierwszym i najważniejszym drogowskazem. Jeśli ten drogowskaz wskaże nieodpowiednio, dziecko też podąży tam, gdzie on tę drogę wskazuje. Przecież dość długo nie jest ono w stanie samodzielnie podejmować słusznych decyzji, dlatego kopiuje dorosłych. Współczesne normy religijne są dziś niestety przez młodych odrzucane i, co gorsza, odrzucają oni też wszystkie normy etyczne. Rodzice, nie zwracając na to uwagi, tylko pogłębiają pustkę swych dzieci. Ignorancja na brak etyki to nie jest wyjście. Trzeba działać. Młodzi ludzie są bardzo wyczuleni na objawy hipokryzji, na znieczulicę społeczną, fałsz, egoizm, dlatego że są czujnymi obserwatorami, nie dlatego że są źli. Doskonale widzą, czy ich opiekunowie postępują w zgodzie z tym, co sami mówią. Od tego zależy właśnie to, czy młodzież ma szacunek do starszych. Młodzi buntują się z natury i w tym czasie najczęściej popadają w tarapaty. Jeśli odpowiednio wcześniej zadbamy o ich edukację ETYCZNĄ i postąpimy profilaktycznie, możemy ich naprawdę uchronić przed różnymi niebezpieczeństwami, występkami, a w ostatecznym przypadku przed więzieniem, śmiercią, samobójstwem… W tym sensie ETYKA może być dla religii dużym wsparciem, bo oba te przedmioty mogą obok siebie istnieć bez przeszkód, a dzieci mogą uczęszczać, jeśli ich opiekunowie wyrażą taką chęć, na oba przedmioty. Tu kwestią pozostaje tylko odpowiednie ułożenie godzin.
Sytuacje, o jakich wspomniałam, powodują, że ETYKA jest dziś jedną z najbardziej potrzebnych dziedzin nauki. Postęp cywilizacyjny i techniczny wpływa na nasze życie każdego dnia, nie jesteśmy w stanie go zatrzymać. Przynosi on korzyści, ale i zagrożenia. To, co możemy zrobić jako rodzice, nauczyciele i opiekunowie – to pozwolić naszym podopiecznym nauczyć się samemu bronić, nauczyć się umiejętności, dzięki którym będą potrafić radzić sobie z przeciwnościami czyhającymi na nie każdego dnia. Od tego zależy, jak będzie wyglądał ten nasz ŚWIAT, jak będzie się rozwijał i czy będziemy w tym świecie rzeczywiście szczęśliwi. Etyka bowiem pokazuje, jak być życzliwym i jednocześnie nie szkodzić innym. Nie ma ludzi idealnych, ale ideały są nie po to, by je osiągać, lecz by do nich dążyć. Przypomnijmy sobie dwie wspaniałe postaci, filozofa i katolika, notabene stygmatyka, Ojca Pio, a następnie największego Papieża Polaka Jana Pawła II, który zanim został papieżem, był wykładowcą filozofii i etyki na uniwersytecie w Lublinie. Ważne jest nie tylko to, co mówił, ale to, że działał tak, jak mówił. Wierzył w każdego człowieka, bez względu na jego wiarę, pochodzenie czy kolor skóry. Przypomnijmy sobie o tym teraz, gdy go już wśród nas nie ma.
Decyzja, czy zapisać dzieci na te cenne lekcje etyki, należy do rodziców. Ministerstwo Edukacji Narodowej dało nam taką możliwość, ale wolna wola leży po Państwa stronie. Dajmy naszym dzieciom szansę, by uczyli się nie tylko mądrości, ale by uczyli się, jak tę mądrość i wiedzę godnie reprezentować.