Actinomyces israeli – promieniowiec promienicy

• - Gram (+) pałeczki, w preparacie mogą układać się w długie, rozgałęzione nici tworzące grzybnię

• - często zgrubiałe na końcach, mogą układać się w litery V i Y oraz palisady

• - bezwzględnie beztlenowe

• - katalazo (-)

• - nie rozkładają mocznika

• - wolnorosnące

• - stanowią fizjologiczną mikroflorę błon śluzowych ludzi i zwierząt

HODOWLA

• - do wzrostu potrzebują pożywek wzbogaconych

• - podłoża: agar z krwią i glukozą, podłoże VL, podłoże Brewera

• - warunki beztlenowe, w obecności 5-10% CO2

• - po 7-14 dniach inkubacji tworzą kolonie pomarszczone, suche i skórzaste

• - na podłożu płynnym wyrastają w postaci kożucha lub drobnych, puszystych kuleczek w przejrzystej pożywce

DIAGNOSTYKA

• Materiał kliniczny: tkanka, ropa

• w ropnych zmianach chorobowych występują charakterystyczne jasnożółte ziarna, tzw. grudki promienicze – „ziarenka siarki”.

• Jeśli w przetokach lub chorej tkance zostaną wykryte ziarna promienicze, należy je rozcisnąć między dwoma szkiełkami, zabarwić i obejrzeć pod mikroskopem

• obecność cienkich, rozgałęziających się pałeczek na brzegach ziaren jest cechą charakterystyczną dla promieniowców

CZYNNIKI WIRULENCJI

• zdolność do przenikania przez nieuszkodzone tkanki

• indukcja powstawania ziarniniaków

• aktywacja dopełniacza przy braku swoistych przeciwciał

PROMIENICA

• Actinomyces israeli wywołuje endogenne zakażenie – promienice

• Promienica- podostry lub przewlekły ropny proces zapalny tkanek miękkich charakteryzujący się powstawaniem ropni i przetok

• u człowieka promienica dotyczy przede wszystkim jamy ustnej – wynika to z niewłaściwej higieny, może występować po inwazyjnych zabiegach stomatologicznych

• może występować w innych narządach

• promienica twarzowo-szyjna (najczęstsza postać) – obrzęk tkanek połączony z ich włóknieniem i bliznowaceniem oraz przetokami wzdłuż szczęki i szyi

• - promienica płuc – powstają ropnie w tkance płucnej, mogą rozprzestrzeniać się na tkanki sąsiednie, objawy nieswoiste

• - promienica brzuszna – pierwotne ogniska w jelicie ślepym, wyrostku robaczkowym, może rozprzestrzeniać się na całą jamę brzuszną, dalej na każdy narząd, układ

• - promienica w obrębie miednicy – może przyjmować stosunkowo łagodną postać zapalenia pochwy, ale częściej przebiega z rozległą destrukcją tkanek, rozwojem ropni w jajnikach i jajowodach lub zamknięciem światła przewodów

• - promienica OUN - do zakażenia dochodzi drogą krwiopochodną z ognisk pierwotnych, najczęstszą postacią jest ropień mózgu, ZOMR, ropniaki podtwardówkowe i nadtwardówkowe

LECZENIE

• Leczenie obejmuje drenaż zlokalizowanych ropni lub chirurgiczne oczyszczenie zajętych procesem chorobowym tkanek oraz antybiotykoterapię.

• Actinomyces są wrażliwe na penicylinę, karbapenemy, makrolidy i klindamycynę, natomiast oporne są na metronidazol

• W przypadku niepowodzenia przedłużonej antybiotykoterapii u chorego należy podejrzewać obecność głębokich ognisk promienicy

• Zwykle leczenie promienicy jest skuteczne.

VEILLONELLA

• Veillonella parvula

• Veillonella alcalescens

• Veillonella atypica

• Veillonella dispar

MORFOLOGIA

• Gram ujemne ziarenkowce

• Układają się w nieregularne dwoinki i krótkie łańcuszki

• Redukują azotany

• Bezwzględnie beztlenowe

HODOWLA I IDENTYFIKACJA

• Na podłożu z krwią: drobne okrągłe kolonie o barwie białoszarej

• W podłożu płynnym ziarnisty osad

• BHI- wykazują czerwona fluorescencje

• Test komercyjny

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

• Związana z synergizmem bakteryjnym i obecnością lipopolisacharydu w ścianie komórkowej

• Przewlekłe stany zapalne dziąseł

• Bakteriemia

• Ropne stany zapalne zatok

• Ropne stany zapalne płuc

• Ropne stany zapalne kości i opon mózgowo- rdzeniowych

Bacteroides fragilis

• Gram-ujemne pałeczki

• Bezwzględnie beztlenowe

• Nieruchliwe

• Nie przetrwalnikujące

• Czasem pleomorficzne

• Posiadają polisacharydową otoczkę

HODOWLA I IDENTYFIKACJA

• Duże wymagania

• Na agarze z krwią: szare, nieprzezroczyste lub półprzejrzyste kolonie

• Dobrze rosną w bulionie Robertsona z dodatkiem gotowanego mięsa i ekstraktu drożdżowego

• Oporne na żółć

• Chromatografia cieczowo-gazowa do analizy kwasów tłuszczowych

• Podłoże VL

• Agar Columbia z dodatkiem 7-10% krwi baraniej

• Podłoże Schaedlera z krwią

• Witamina K i hemina stymulują wzrost

• Dodanie do podłoża zółci w ilości 20% pobudza wzrost pałeczek Bacteroides

• Rosną wolno

• Hodowlę można wstępnie ocenić po 48 godzinach inkubacji w temp 37C

Różnicowanie gatunków w obrębie grupy B. fragilis

Gatunek	indol	katalaza	Rozkład arabinozy	mannitolu	ramnozy	salicyny	trehalozy
B. fragilis	-	+	-	-	-	-	-
B. thetaiotaomicron	+	+	+	-	+	-/+	+
B.distasonis	-	+	-	-	+/-	+	+
B. vulgatus	-	-	+	-	+	-	-
B. ovatus	+	+	+	+	+	+	+
B. uniformis	+	-	+	-	-/+	+/-	-

ZNACZENIE KLINICZNE

• Naturalna mikroflora przewodu pokarmowego

• Występują :

• na narządach moczowo-płciowych

• Jamie ustnej

• Gardle

• Drogach oddechowych

CZYNNIKI WIRULENCJI

• Wielocukrowa otoczka- hamuje odpowiedz immunologiczną i wpływa na tworzenie ropni

• Adhezyna- ułatwia tworzenie kompleksów z innymi bakteriami,

• Enzymy: kolagenaza, fibrynolizyna, neuraminidaza, lecytynaza, deoksyrybonukleazy, lipazy, fosfolipazy

• Katalaza i dysmutaza nadtlenkowa

• Endotoksyna

• Enterotoksyna: fragilizyna-metaloproteaza zależna od Zn2+

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

• Zapalenie ucha środkowego

• Zapalenie zatok

• Ropnie płuc

• Zachłystowe zapalenie płuc

• Ropnie wątroby

• Zapalenie dróg zółciowych

• Zapalenie wyrostka robaczkowego

• Ostre zapalenie jajników i jajowodów

• Ropnie około odbytnicze

• Pourazowe zapalenie kości i tkanek miękkich

• Zapalenie szpiku

• bakteriemie

FUSOBACTERIUM

• -F. nucleatum

• -F. necrophorum

• -F. mortiferum

• -F. varium

CHARAKTERYSTYKA

• Gram ujemne pałeczki, polimorficzne (kształt nieregularnych pałeczek o zaostrzonych końcach, kształt pałeczkowaty, nitkowaty lub postać ziarenkowata)

• Rosną w warunkach beztlenowych na pożywkach wzbogaconych w temperaturze 37°C

• Wykorzystują kwas masłowy jako źródło węgla

• Brak rzęsek

• Brak przetrwalników

• Stanowią florę fizjologiczną jamy ustnej, przewodu pokarmowego, górnych dróg oddechowych, dróg płciowych

CZYNNIKI WIRULENCJI

• Enzymy- odpowiadają za destrukcję tkanek i ułatwiają rozprzestrzenianie się bakterii:
  -proteazy
  -kolegenazy
  -nauraminidazy
  -DNAzy
  -heparynazy

• Lipopolisacharyd(LPS) o właściwościach endotoksyny

• Transformacja sferoblastyczna- zdolność do przekształcania się w sferoplasty nie posiadające ścian komórkowych. W tej formie są niewrażliwe na antybiotyki β-laktamowe, oraz uwalniają endotoksynę, która może wywołać wstrząs septyczny.

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

• F. glutinosum- u ludzi jest przyczyną:
  -ropni tkanek
  -zapaleń otrzewnej
  -zgorzeli płuc
  -zakażeń płodów

• F. plauti
  -jest komensalem jamy ustnej człowieka
  -występuje na szyjkach zębów pod fałdami dziąsłowymi

• Inne:
  -ropnie mózgu
  -zapalenie gardła i migdałków
  -ropnie watroby
  -zapalenie szpiku

DIAGNOSTYKA

• Barwienie Grama

• Hodowle-pożywki wzbogacone, warunki beztlenowe, kwas mlekowy nadaje ich hodowlom nieprzyjemny zapach
  -agar z krwią- wzrost po 48h
  -pożywka bulionowa z peptonem i ekstraktem z drożdży

Rodzaj PROPIONIBACTERIUM

• Dzieli się je na dwie grupy:
  -”klasyczne” których optymalna temperatura wzrostu wynosi 30-32°C, wykorzystywane w przemyśle mleczarskim
  -”skórne” które najlepiej rozwijają się w temp. 36-37°C i mają znaczenie kliniczne

CHARAKTERYSTYKA

• Wchodzą w skład fizjologicznej flory skóry, nosogardzieli, jamy ustnej, przewodu pokarmowego, dróg moczowo-płciowych

• Gram dodatnie

• Polimorficzne pałeczki, często maczugowce lub z jednym końcem tępym, drugim ostro zakończonym. Spotykane są postacie kuliste

• W preparacie barwionym przypominają litery pisma chińskiego, kształt liter V i Y, lecące ptaki lub palisadę

• Beztlenowe lub względnie beztlenowe

• Głównym, produktem fermentacji węglowodanów jest kwas propionowy stąd nazwa rodzaju

• Brak rzęsek

WYSTĘPOWANIE

• P.acnes i P.granulosum bytują w miejscach bogatych w gruczoły łojowe (czoło, skrzydełka nosa, klatka piersiowa, plecy)

• P.avidum kolonizuje rejony wilgotne np. Pachy, krocze, nozdrza przednie

• P.propionicum występuje w jamie ustnej

• Bytowanie P.propionicum i P.acnes na skórze może być powodem przypadkowego zakażenia pobieranych do badania próbek klinicznych np. krwi

P.acnes-chorobotwórczość

• U młodych osób wywołuje zmiany skórne, będące zapaleniem mieszków włosowych- trądzik pospolity. przyczyna jest nadmierna wytwarzanie łoju przez gruczoły łojowe i rogowacenie ujść mieszków włosowych. Łój stanowi pożywkę dla bytujących na skórze P.acnes. Ich rolą jest stymulowanie silnej odpowiedzi immunologicznej. Uwalniają one czynniki chemotaktyczne, powodując napływ fagocytów. Bakterie przezywają w tych komórkach i aktywują składniki układu dopełniacza, co przyczynia się do wytworzenia cytokin prozapalnych, zwiększa uwalnienie nautrofili, enzymów lizosomowych i produktów chemotaktycznych,w efekcie prowadząc do procesu zapalnego. Powiększony gruczoł łojowy pęka powodując rozprzestrzenianie się zapalenia.

• Drugą grupą osób ulegających zakażeniu P.acnes są pajenci, u których endogenne zakażenie tą pałeczką pozostaje w związku z zastosowaniem w leczeniu biomateriałów np. sztucznych zastawek serca, endoprotez, lub cewników.

• P. acnes izolowane było w przypadku
  -bakteriemii
  -infekcji zastawek ośrodkowego układu nerwowego
  -bakteryjnego zapalenia wsierdzia

P. Propionicum

• Uważane, obok pałeczek z rodzaju Actinomyces za czynnik etiologiczny promienicy

• Izolowane także z:
  -ropni szyi, płuc, nerek
  -zakażenia kanalików łzowych
  -zmian okołozębowych

CZYNNIKI WIRULENCJI

• Kwas octowy i kwas propionowy-nasilają odpowiedź zapalną w miejscu zakażenia

• Lipazy

• Fosfatazy

• Proteazy

• Hialuronidaza

• neuraminidaza

DIAGNOSTYKA

• Barwienie metodą Grama-litery pisma chińskiego

• Hodowla-warunki beztlenowe, chociaż mogą być uważane za mikroaerofilne. Rosną w obecności 5% CO2
  -podloże VL
  -podłoże Agar Columbia z krwią
  -podłoże Schaedlera z krwia

• Drobne opalizujące kolonie bakterii pojawiają się po 2-7 dniach inkubaci w temperaturze 37°C. Głównym produktem fermentacji jest kwas propionowy

• Komercyjne testy diagnostyczne

• Metody molekularne-PCR- np. poszukiwanie genu kodującego lipazę P.acnes

• Wrażliwe na antybiotyki makrolidowe, penicyliny, chloramfenikolowe, tetracykliny, linkozamidowe, sulfonamidy, sulfony, flurorchinolony

Prevotella spp.
Porphyromonas spp.

• pleomorficzne pałeczki Gram (-)

• beztlenowe

• należą do rzędu Bacterioidales

• są elementem naturalnej flory skóry i błon śluzowych jamy ustnej, górnych dróg oddechowych, dróg moczowo płciowych, pochwy, szyjki macicy

• odpowiedzialne za zakażenia oportunistyczne przy niedoborach odporności lub innych sytuacjach (ciała obce, urazy ze zmiażdżeniem tkanek, niedotlenienie tkanek, odmrożenia)

• w diagnostyce stosuje się krążki bibułowe nasączone żółcią oraz antybiotykami: kanamycyną, wankomycyną i kolistyną

• oznaczenia przeprowadza się metodą krążkowo-dyfuzyjną na stałym podłożu VL

Prevotella spp.

• mikroflora jamy ustnej

• izolowane z:

• infekcji ropnych w obrębie głowy i szyi,

• zapalenia dziąseł,

• zapalenia gardła i migdałków,

• zapalenia zatok,

• przewlekłego zapalenia ucha środkowego,

• zakażeń dolnych dróg oddechowych,

• dróg moczowo-płciowych,

• bakteryjnego zapalenia pochwy (BV)

Diagnostyka

• wzrost hamowany w obecności 20% żółci

• na agarze z krwią tworzy kolonie barwy od jasnożółtej do czarnej

• dodatek do podłoża zhemolizowanej krwi prowadzi do wytwarzania brązowoczarnego barwnika (gatunki mające zdolność wytwarzania barwnika)

• w świetle UV fluoryzują ceglastoczerwono

• rozkładają węglowodany (odróżnienie od Porphyromonas spp.)

• nie wytwarzające barwników:

• Prevotella bivia

• Prevotella disiens

• wytwarzające barwniki:

• Prevotella corporis

• Prevotella denticola

• Prevotella intermedia

• Prevotella loescheii

• Prevotella melaninogenica

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

Prevotella spp.

• martwica miazgi zębowej

• ropień mózgu

Prevotella spp. barwnikotwórcze

• przewlekłe zapalenie ucha środkowego

• BV

Prevotella intermedia

• zakażenie kanałów zębowych

• przewlekłe zapalenie migdałków

Prevotella melaninogenica

• ropień dziąsła

• ostre i przewlekłe zapalenie migdałków

• zapalenie zatok

• zakażenie rany kąsanej

• zakażenia zmian chorobowych na stopach u cukrzyków

• zachłystowe zapalenie płuc, ropień płuca, ropniak opłucnej

• zapalenie szpiku

Prevotella bivia

• zakażenia rany kąsanej

• zakażenie narządów miednicy mniejszej

• zapalenie błony śluzowej macicy

• BV

Prevotella disiens

• zakażenie rany kąsanej

• zakażenie narządów miednicy mniejszej

• BV

Prevotella oralis

• zakażenie rany kąsanej

Porphyromonas spp

• fizjologiczna flora jamy ustnej

• izolowane z:

• infekcji okołozębowych

• zakażeń dróg moczowo-płciowych

• gatunki:

• Porphyromonas asaccharolytica

• Porphyromonas gingivalis

• Porphyromonas endodontalis

DIAGNOSTYKA

• na agarze z krwią wyrastają po 2-21 dni inkubacji

• kolonie o barwie od żółtej - przez brązowy - do czarnego

• czynnik wzmagający pigmentację to krew królicza w podłożu

• w świetle UV fluoryzują na ceglastoczerwono

• nie rosną w obecności żółci

• nie fermentują glukozy i innych węglowodanów

• wytwarzają barwnik

CHOROBOTWÓRCZOSĆ

Porphyromonas spp.

• martwica miazgi zębowej

• zachłystowe zapalenie płuc, ropień płuca, ropniak opłucnej

• BV

Porphyromonas gingivalis

• zakażenie kanałów zębowych

Porphyromonas endodontalis

• zakażenie kanałów zębowych

Porphyromonas asaccharolytica

• przewlekłe zapalenie migdałków

• zakażenie rany kąsanej

Ziarenkowce beztlenowe,
gramdodatnie.

Rodzina: Peptostreptococcaceae

MORFOLOGIA :

• ziarniaki o średnicy 0,3-2,0 μm

• układają się w preparacie w dwoinki, tetrady, łańcuszki, nieregularne skupiska

• rodzaj Peptostreptococcus w preparacie układają się w łańcuszki

• gram +

• rzęski –

• przetrwalniki -

• katalazo -

• bezwzględne beztlenowce

• brak hemolizy

• Najczęściej izolowany z materiałów klinicznych

• m. in. z zapalenia wsierdzia jest:

• Finegoldia magna
  *dawniej Peptostreptococcus magnus

• Micromonas micros

• *Peptostreptococcus micros

• Może powodować wąską strefe β-hemolizy.

• Anaerococcus prevotti

• *Peptostreptococcus prevotti

• Peptoniphilus asaccharolyticus

• *Peptostreptococcus asaccharolyticus

• Peptostreptococcus indolicus

• Peptostreptococcus anaerobius

DIAGNOSTYKA

• preparat

• kolonie wypukłe, szare, białe lub szarożółte o równym brzegu

• podłoża do hodowli bakterii beztlenowych:

• podłoże VL

• agar Columbia + 7-10% krew barania

• podłoże Schaedlera z krwią

• podłoża zawierające wankomycynę hamują ich wzrost

• Hodowla na agarze z krwią, inkubacja 2-3 dni w temperaturze 37^oC.

• Kolonie są γ-hemolizujące i zazwyczaj mają > 0,5 mm średnicy. Kolonie małe, wypukłe, białe, nieprzezroczyste, lśniące.

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

• zapalenie szpiku

• zapalenie kości i stawów

• bakteriemie

• ropne infekcje w obrębie miednicy mniejszej, jamy brzusznej

• waginoza

• ropnie płuc i opłucnej

• ropnie tkanek miękkich

• zakażenia ran kąsanych

• ropne stany zapalne dziąseł, przyzębia i miazgi zębowej

• zależy głównie od synergizmu bakteryjnego w ognisku zakażenia

• zmniejszenie potencjału oksydoredukcyjnego w tkankach

• ochrona przed fagocytozą

• wiązanie białek zewnątrzkomórkowej macierzy ustroju (gł. albumin i wytwarzanie kolagenazy)

Peptococcus Niger

• bezwzględny beztlenowiec

• rzadko izolowany z zakażeń u ludzi

• rezerwuar głównie zwierzęta

• może wywoływać zakażenia oportunistyczne

• składnik flory fizjologicznej (w jamie ustnej, na skórze, w przewodzie pokarmowym)

• katalazo -

• indolo -

• ureazo –

CHOROBOTWÓRCZOSĆ

• zapalenia skóry

• zapalenia jamy brzusznej

• zapalenia narządów płciowych

• ropnie wewnątrzbrzuszne

• ropnie płuc

MORFOLOGIA

• ziarniaki układające się w grona

• gram +

• małe kolonie (<1,0 mm), wypukłe

• kolonie mają kolor od oliwkowego do czarnego i szarzeją pod wpływem tlenu.

• brak hemolizy