WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU
24.02.2011
Rozwój jest używany:
- filogenetyczny – od I form życia
- ontogenetyczny – od momentu zapłodnienia do powstania organizmu
Każde zjawisko charakteryzuje się zmianami progresywnymi (przejście z poziomu niższego do wyższego)
Zmiany te muszą się kumulować, nawarstwiać, powinny być widoczne na wszystkich poziomach organizacji
Rozwój – proces przeobrażeń, przemian przechodzenia do stanów bardziej złożonych lub pod pewnymi względami bardziej doskonałymi
Rozwój psychiczny – rozwój poszczególnych dziedzin psychiki – motorycznej, percepcyjnej, umysłowej, emocjonalnej, moralnej i estetycznej
Wzrost – zmiany ilościowe
Rozwój – zmiany jakościowe i ilościowe
Według Lee rozwój to przekształcanie z form prostszych do bardziej złożonych
Wzrost – zwiększanie rozmiarów ciała
Oba zjawiska dokonują się w ściśle określonej kolejności
Według encyklopedii pedagogicznej – rozwój, wzrost zdolności rozumienia przez jednostkę swego otoczenia i ustosunkowanie się do niego oraz podtrzymywanie, zmienianie dotychczasowych właściwości tego otoczenia
Według Kunowskiego:
Wzrost – ilościowe różnicowanie się składników rozwijającego się podłoża cielesnego bądź psychicznego
Rozwój – jakościowy, dojrzewanie, zespalanie zróżnicowanych części składowych
Rozwój – aktualizowanie istniejących potencjałów
Według Hetki – rozwój to ukierunkowany proces zmian zmierzających przez określone fazy do osiągnięcia wyższych form funkcjonalnych i strukturalnych
W przypadku małego dziecka nie można mówić o upośledzeniu tylko o opóźnieniu w rozwoju
Normy:
- składnikiem wzoru jest przeciętna
- składnikiem wzorca jest norma – wielkość, która jest czynnikiem pomyślnego przebiegu danego zjawiska
M. Bogdanowicz – norma rozwoju – osiągnięta w zakresie poszczególnych funkcji, które stwierdzane są u większości osób w danym wieku
Czynniki rozwoju psychicznego:
- zadatki organiczne
- własna aktywność jednostki
- środowisko – zamierzone i nie zamierzone oddziaływanie
- wychowanie / nauczanie
Wspieranie – warunki i okoliczności w jakich występuje rozwój określonych właściwości zachowań człowieka, jego postaw, przekonań lub stylów życia
Wspomaganie – dynamizowanie wzmacnianie czynników sprzyjających lub utrwalanie korzystnych sił, mechanizmów i tendencji
Stymulacja – pobudzanie, dawanie impulsu, stawianie warunków do ujawnienia się zdolności rozwojowych
Gottlieb – funkcje stymulacji:
- podtrzymywanie procesu rozwoju funkcji
- facylitacja – regulowanie tempa zmian rozwojowych, które bez stymulowania przebiegły by wolniej bądź nie osiągnęłyby wyższego poziomu
- uruchomienie procesu rozwojowego
Fazy rozwoju:
1. Prenatalny od poczęcia do narodzin
2. Wczesnego dzieciństwa – od narodzin do 3 roku życia
* wiek niemowlęcy – pierwszy rok życia dziecka (1 miesiąc okres noworodkowy)
* wiek poniemowlęcy – od 2 do 3 roku życia
3. Średni dzieciństwo (wiek przedszkolny)- od 4 do 6 roku życia
4. Późne dzieciństwo (wczesnoszkolny) – od 7 do 12 roku życia
5. Adolescencja – od 10/12 do 20/23 roku życia
* okres wczesnej adolescencji – dorastania – 10/12 do 15
* adolescencja późna – wiek młodzieńczy od 16 do 23 roku życia
6. Wczesna dorosłość – od 20/23 do 35/40 roku życia
7. Średnia dorosłość – od 35/40 do 55/60 roku życia
8. Późna dorosłość – wiek starzenia się
03.03.2011
Terapia – rodzaj naturalnej obserwacji
Diagnoza – inaczej rozpoznanie, termin wprowadzony przez Radlińską
Diagnoza:
- w znaczeniu szerszym – rozpoznanie, nakreślenie programu naprawczego
- w znaczeniu wąskim – rozpoznanie danego stanu rzeczy
Diagnoza i terapia są ściśle powiązane za sobą
Nie ma wczesnego wspomagania rozwoju bez postawienia diagnozy
Ważna jest pozytywna diagnoza rozwoju – określamy pozytywy i deficyty
W pedagogice diagnoza dotyczy:
- jednostki
- grupy
- środowiska
Funkcje diagnozy:
- stanowi punkt wyjścia dla sformułowania programów działania
- pozwala na kontrolę przebiegu procesu terapeutycznego
- służy ocenie rezultatów programu terapeutycznego
Co jest potrzebne do postawienia diagnozy:
- wiedza
- doświadczenie
Na jakie pytania ma odpowiedzieć diagnoza:
- jaki jest główny problem dziecka – mocne i słabe strony dziecka, na czym możemy bazować stawiając diagnozę
- w jakim środowisku dziecko jest wychowywane – mocne i słabe strony tego środowiska
- co możemy zrobić dla dziecka, jaki rodzaj pomocy jest mu potrzebny
- jak często i gdzie ma się odbywać proces wspomagania rozwoju
Skład diagnozy:
- wywiad – różnego rodzaj specjaliści, wywiad z najbliższymi
- obserwacja dziecka
- badanie przedmiotowe
- analiza dokumentów – wyniki badań, opinie lekarzy
Stawianie diagnozy ze względu na cel:
- diagnoza genetyczna – jaka jest przyczyna zaburzeń rozwoju
- diagnoza identyfikacyjna – zaklasyfikowanie do danego typu rozwoju
- diagnoza fazy – w jakiej fazie rozwoju znajduje się dziecko
- diagnoza prognostyczna
- diagnoza znaczenia – określa rolę badanego zjawiska dla całego układu
Błędy przy diagnozowaniu:
- błąd maski – zbytnie utożsamianie się z rolą
- błąd sędziego – postawa wartościująca
- błąd postawy – dominacja, brak elastyczności, postępowanie ze zgodnie określonym schematem
- błąd skupiania się na negatywach funkcjonowania jednostki
- błąd skupienia się na skutkach bez powiązania i z przyczynami
- błąd redukcji źródeł wiedzy
Pożądane cechy diagnosty:
- konkretność
- nie jednoznaczność wypowiedzi
- podążanie za pacjentem
- otwartość, życzliwość, brak postawy lękowej
- umiejętność nawiązania kontaktu z drugim człowiekiem
Strefa najbliższego rozwoju (Wygocki) – procesy i czynności psychiczne dziecka, które nie funkcjonują samodzielnie, mogą być stymulowane przez planowe oddziaływanie osoby dorosłej (aktualny poziom umiejętności dziecka, które może osiągnąć przy pomocy najbliższego środowiska)
10.03.2011
Co należy brać pod uwagę by ocenić dziecko:
- poziom kompetencji, który dotyczy demonstrowanych przez dziecko umiejętności w określonej przez nas sytuacji zadaniowej
- poziom kompetencji ujawniających się w spontanicznie podejmowanej przez dziecko aktywności
- sfera aktualnego rozwoju – zakres umiejętności, które dziecko spontanicznie stosuje lub samodzielnie z nich korzysta podczas zadań, które mu narzucamy
- poziom najbliższego rozwoju – obejmujący obszary tych kompetencji, które wymagają wsparcia z zewnątrz, ustala się ten poziom, ustalając czy dziecko jest gotowe do korzystania z naszej pomocy
- sfera najbliższego rozwoju – zakres i liczba obszarów, w którym widzimy, że zachodzą zmiany rozwojowe
Wskaźniki rozwoju biologicznego:
- masa ciała
- pojawienie się poszczególnych faz rozwoju we właściwym czasie
- brak chorób
- dobry stan zmysłów
Wskaźniki rozwoju emocjonalnego:
- uśmiech
- nawiązanie kontaktu wzrokowego
- umiejętność wyrażania uczyć adekwatnego do sytuacji
- nawiązywanie i odpowiedź na kontakt poza werbalny
- empatia
Wskaźniki społeczne:
- współdziałanie
- cierpliwość
- podtrzymywanie kontaktów
Wskaźniki poznawcze:
- osiągnie poszczególnych umiejętności we właściwym czasie
- umiejętność wskazywania zdań nie logicznych
Normy rozwojowe:
- okres prenatalny:
* 1 miesiąc – tworzenie się zarodka
* 2 i 3 miesiąc – kształtowanie się narządów
* 4 i 5 miesiąc – rozpoznanie płci, pierwsze ruchy
* 6 miesiąc – rozwój tkanki tłuszczowej, owłosienie głowy
* 7 i 9 miesiąc – dojrzewanie poszczególnych narządów i układów niezbędnych do życia
- okres noworodkowy – 1 miesiąc – dziecko leży w pozycji na wznak, głowa zwrócona na bok, rączki podniesione do góry, jedna rączka wyprostowana, druga zgięta podczas leżenia, nogi zgięte, spostrzega przedmiot na linii wzroku a nie poza nią, na widok dorosłego zmniejsza aktywność
Odruchy – ssania, połykania, szyjkowy – szukania, oczny, oczy lalek, moro, babińskiego, chwytny, prostujący, pełzania
Okresy w rozwoju czynności wzrokowych:
- bezcelowe, błądzące spojrzenie
- spojrzenie nieruchome
- wodzenie gałkami za przedmiotem
Inne:
- zmiana tempa ssania
- reakcja na ból
- reakcja na smaki, zapach
- 6 miesiąc życia – dziecko samodzielnie siada, obraca się, stoi z podporem, patrzy i ogląda przedmioty którymi manipuluje, gaworzy, okazuje radość, negatywne reakcje na brak matki
- rok – pierwsze kroki, słowa, potrafi manipulować przedmiotami, kontroluje czynności, wykazuje zainteresowanie obrazkami, rozumie proste polecenia, inicjuje reakcje z dorosłymi
- 1.5 roku – dziecko wspina się, biega, rzuca piłkę, powtarza sekwencję ruchów dorosłego, doskonale rozumie proste polecenia, reaguje na brak matki
- 2 latka – podskakuje, próbuje jeździć na rowerku, buduje wieżę i mostek, prawidłowo umieszcza klocki samodzielnie, rozbiera je, wchodzi w interakcje z rówieśnikami, rozumie odrębność swojej osoby
- 2.5 roku – sprawnie chodzi, biega, posługuje się łyżką i kubkiem, składa obrazek z połówek, klasyfikuje klocki według kolorów, śpiewa, słucha krótkich tekstów, doskonali zdolność porozumiewania się, zabawy tematyczne, rysuje linię poziomą i pionową
- 3 rok życia – pewnie trzyma przedmioty w czasie noszenia, rzuca i kopie piłkę, jeździ na trójkołowym rowerku, posługuje się widelcem, wieża z 8 elementów, samodzielnie wykonuje podstawowe czynności, zabawy tematyczne, rysuje krzyżyk i koło, potrafi klasyfikować przedmioty według użycia
17.03.2011
Stawianie diagnozy przez psychologa, logopedę, lekarza
Przedstawienie diagnozy – wiek życia
Wiek życia = wiek rzeczywisty
Wiek życia > wiek rzeczywisty
Wiek życia < wiek rzeczywisty
Przy stawianiu diagnozy istotna jest ocena jak rodzina radzi sobie z dzieckiem, umiejętność komunikowania się rodziców z dzieckiem, umiejętność stawiania granic, rozpoznanie czego potrzebują rodzice
Lekarskie badanie – neurologiczne, okulistyczne, neonatolog, specjalista od zaburzeń metabolicznych, neurochirurg, ortopeda, rehabilitant
Badanie logopedyczne – mówienie i rozumienie, budowa i sprawność narządów artykulacyjnych, odruchy z obrębu jamy ustnej – ssanie, połykanie, żucie, gryzienie – badanie, jakości głosu, odruchy, kinestezja mowy – ułożenie narządów artykulacyjnych
Badania psychologiczne – ocena rozwoju psycho – ruchowego dziecka, ocena procesów emocjonalnych, społecznych, psychicznych
Badanie pedagogiczne – ma na celu określenie specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka, ustalenie z rodzicami sposobu postępowania , odpowiednie motywowanie rodziców, informowanie o celach dydaktycznych wychowania, metody pracy terapeutycznej
Skala Denver – test psychoruchowy rozwoju dziecka od 2 tygodnia życia do 6 roku życia składa się z 4 podtestów
1. Sfera indywidualna – społeczna – zdolność dziecka do samodzielności i współdziałalności
2. Sfera koordynacji wzrokowo – ruchowa
3. Sfera rozwoju mowy
4. Sfera lokomocji i koordynacji postawy
Skala Brunet – Lesiu – dzieci od 5 miesiąca do 1 roku życia, bada sferę ruchowa 2/3 rok i uspołecznienie
Skala Termana – Merill – dzieci 2/3 rok życia – skala pomiaru inteligencji
Test Bender – Kopitz – służy do badania percepcji wzrokowej od 5 do 10 roku życia, psycholog prezentuje kartki z rysunkami i dziecko ma odtworzyć to co się znajduje na tych rysunkach, prezentacja kształtowania zdolności widzenia i rozpoznawalności wzoru – grafomotoryka, koordynacja wzrokowo – ruchowa, rozumienie związków między elementami wzoru
Test Miry Sztampok – odtworzenie struktur rytmicznych – próba kreskowania, zdolności manualne dziecka i badanie tempa pracy
Test M. Prostig – badanie poziomu percepcji wzrokowej
Test Weschera – składa się z dwóch skal – słownej i bezsłownej
- słowna od 5 do 16 roku życia
- bezsłowna od 10 do 60 roku życia
Rozwój ruchowy:
- prawo cefalokaudalne – rozwój od góry do dołu
- prawo proksymokaudalne – rozwój od środka do zewnątrz
Zaburzenia rozwoju (H. Stioner) ośrodkowe uszkodzenia ruchowe układu nerwowego, uwarunkowania genetyczne, metaboliczne, fenylokatomina, czynności nieprawidłowe w ośrodkowym układzie nerwowym
Zaburzenia rozwoju – H. Stioner – wszelkie niekorzystne odchylenia zarówno w budowie organizmu, sposobie funkcjonowania, niezależnie od stopnia, zakresu, przyczyny
Objawy zaburzeń rozwoju psych – ruchowego:
- zaburzenia lateralizacji – stronności
- zaburzenia koordynacji wzrokowo – ruchowej
- zaburzenia różnicowania dotykowego
- obniżona i zaburzona percepcja bodźców słuchowych
- zaburzone różnicowanie figury i tła
- zaburzenia w odróżnieniu części od całości
- zaburzenia mowy
- zaburzenia pisania, czytania, liczenia
- zaburzenia w tworzeniu uogólnień i myśleniu abstrakcyjnym
Element zaburzenia psych – ruchowego:
- rozpraszalność uwagi
- nadruchliwość
- perseweracje – trudności z przechodzeniem z jednej aktywności w drugą
- interioryzacja – przejście od czynności ruchowych do umysłowych
24.03.2011
Zaburzenia społeczno – emocjonalne:
- choroba, nieprawidłowości – jeśli dochodzi do uszkodzenia obszaru mózgu, który odpowiada za emocje
- konsekwencje choroby – przyjmowanie leków, sytuacja związana z chorobą
- zaburzenia funkcjonowania rodziny
- niewłaściwe postawy rodziców – odtrącenie, nadopiekuńczość
Podział zaburzeń rozwojowych:
- rodzaj zaburzenia – motoryczne, procesów poznawczych, procesów dynamiki nerwowej, emocjonalnej
- głębokości zaburzenia
* w znaczeniu statystycznym – zaburzenie, które określamy jako poziom funkcji niższy niż przeciętny
* w znaczeniu klinicznym – definiujemy obecnością, istnieniem obiektywnych symptomów i subiektywnych przeżyć
* w znaczeniu teoretycznym – zaburzenia, które stanowią istnienie odstępstw względnie przyjętych wzorów społecznego zachowania
- dynamika zaburzenia – stałe tempo, zmienne tempo pogłębiania się zaburzenia, zmiany względnie trwałe i nie trwałe
- rozległość zaburzenia – globalne, parcjalne (więcej niż 1), fragmentaryczne (1)
- etiologia – przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne
Cechy rozwoju osób psychomotorycznych:
- tempo rozwoju – przeciętne, opóźnione, przyspieszony rytm rozwoju, harmonijny – dziecko we wszystkich sferach rozwija się prawidłowo, nie harmonijny
- dynamika – jednostajne tempo, zmienne
Wczesna stymulacja rozwoju:
1. w okresie niemowlęcym następuje radykalny wzrost liczby połączeń nerwowych, mienilizacja włókien nerwowych, plastyczność mózgu
- prawa półkula – ruch, rytm, muzyka, wyobraźnia przestrzenna
- lewa półkula – mowa, myślenie, czucie, zdolności matematyczne
- pień mózgu – oddychanie, bicie serca – mózg gadzi
- centralna część mózgu – układ limbiczny – uczucia, mowa
- górna część mózgu – kora – myślenie , tworzenie
- móżdżek – ma zdolności do odradzania się, czucie różnych narządów, pamięć ruchu
Plastyczność mózgu – zdolność układu nerwowego do ciągłego przystosowania się do zmieniających się okoliczności
Szlaki nerwowe – przenikanie bodźców od zmysłów do mózgu
2. istnieją okresy krytyczne w kształtowaniu się mózgu poprzez doświadczenie – szczególna podatność na bodźce
3. bogatsze środowisko powoduje więcej połączeń nerwowych
31.03.2011
Utrata lub nieprawidłowość struktury lub funkcjonowania według WHO – upośledzenie:
Niepełnosprawność – ograniczenie lub brak możliwości wykonywania czynności w sposób w jaki uznaje się normalny dla ludzi
Kalectwo – stan organizmu, który uniemożliwia danej jednostce pełnienie ról społecznych, jakie może pełnić i pełnią osoby tej samej płci, w tym samym wieku i kręgu kulturowym
W Polsce nie używa się określenia upośledzenie społeczne
Przyczyny niepełnosprawności:
- wady genetyczne
- wady wrodzone – okres prenatalny, okołoporodowy, różne fazy życia
- wady nabyte w różnych okresach życia, różne choroby, wypadki
Kategorie dzieci zagrożonych zaburzeniem rozwoju:
- dzieci z wysokiego ryzyka ciążowo – płodowego – matka zbyt młoda, choroba matki, pijąca, kontakt z substytem, urazy
- wcześniactwo – dzieci urodziły się przed 37 tygodniem ciąży, niska urodzeniowa waga, dystrofizm – dzieci urodzone normalnie, ważące poniżej 1500 g – zaburzenia układu oddechowego, nerwowego, pokarmowego, krążenia, ubytki tkanki mózgowej, nerwowej, krwawienie okołodokomorowe,
- dzieci urodzone z urazem okołoporodowym – uszkodzenie ośrodka nerwowego, krwawienie podpajęczynkowe, podtwardówkowe
- dzieci z abgradem poniżej 3
- dzieci z wadami genetycznymi
- dzieci z wrodzonymi wadami rozwojowymi układu nerwowego
- dzieci z opóźnionym dojrzewaniem odruchów
- dzieci z infekcjami ośrodkowego układu nerwowego
- dzieci z zaburzeniami metabolicznymi
- dzieci z zaburzeniami mikro w mózgu o ciężkim przebiegu
- dzieci z uszkodzonym ośrodkiem układu nerwowego w okresie niemowlęctwa
Skala ryzyka występowania zaburzeń:
- skala Abgard – w Abgard noworodek podlega ocenom w 1, 3, 5, 10 minucie życia – kolor skóry, puls, reakcje na bodźce, napięcie mięśniowe, oddychanie, 10/9 - dobrze, 8/7 – zmęczenie porodem, 6/4 – zamartwica średniego stopnia, 3/0 – zamartwica ciężka
- test Preditla - obejmuje pozycje ze skali Abgard, ocenia pobudzenie dziecka, odruchy spontaniczne, drżenie, wyraz twarzy, napięcie mięśniowe, 15 odruchów abgradem noworodka, reakcje na ułożenie w rożnych pozycjach
- skala Brazeltona – amerykańska pedagogika, dla dzieci w pierwszych miesiącach życia i wcześniacy po 35 tygodniu życia
* noworodek potrafi komunikować się z otoczeniem
* komunikowanie się za pomocą zachowania
* dzieci reagują na sygnały z otoczenia i podejmują próby ich kontrolowania
* obserwacja dziecka
* obserwacja dokonuje się w kilka dni po porodzie w spokojnym miejscu
* ocenia się co jest w stanie wtrącić je ze snu i czy umie samo zasnąć
* jak reaguje na bodźce słuchowe i wzrokowe
* reakcje na odruchy
Można dzięki temu zdiagnozować 80% dzieci z ośrodkowym zaburzeniem nerwowym
Do powstawania zaburzeń u wcześniaków, MPD, UU, zaburzeń wzroku – retinopatia, słuchu, nadpobudliwość
Z. Kułakowska wyróżnia możliwości rozwoju neurologicznego dziecka:
- rozwój prawidłowy
- odchylenie od normy neurologicznej, podczas I roku życia
- łagodne objawy neurologiczne
- MPD
- ich ewentualność związana z patologią ciąży, infekcjami, patologia genetyczna lub metaboliczną
Zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju:
- rozbudzanie ciekawości
- podążanie za jego potrzebami i zainteresowaniami, ukierunkowywanie aktywności
- podtrzymywanie zapału poznawczego w zdobywaniu wiedzy o świecie
- służenie pomocą w budowaniu obrazu rzeczywistości
- służenie pomocą w przystosowaniu się
07.04.2011
Brzezińska – rozwój efekt wymiany między jednostka a otoczeniem
Terapeuta nie jest nauczycielem, jest pośrednikiem pomiędzy jednostką a otoczeniem, przybliżenie dziecku otoczenia zgodnie z jego potrzebami i zdolnościami, wytwarzanie potrzeby łączenia tego co aktualnie zostało przyswojone z innymi doświadczeniami, stawianie granic, wyzwalanie nowych obszarów aktywności - odpowiednich do etapów rozwoju dziecka
Cechy efektywnego pośrednika:
- spójne zachowania
- osoba elastyczna w zwracaniu uwagi dziecka na opiekuna
- komentuje sytuację gdzie uczestniczy razem z dzieckiem
- wyraża emocje związane z zachowaniem dziecka
- wzajemny kontakt z dzieckiem
- podtrzymywanie kontaktu wzrokowego
- budowanie ciekawości dziecka
- mniej zakazów
- intencjonalne modyfikacje, przypadkowe sekwencje przyczyn i skutków
- używanie modulowanych form przekazu
- empatia – uczenie się
- otwartość
- wrażliwość
- refleksyjność
- poszanowanie dziecka
- konsekwencje
- wyrozumiałość
Interwencje dorosłego w rozwój dziecka:
- wsparcie – pomoc w sytuacji gdy dziecko zmaga się z zadaniem
- wzywanie – stawianie zadań których samodzielnie dziecko nie podejmie – ważna nagroda słownaZajęcia wspomagające rozwój: - dyrektywność- nie dyrektywnośćDo nauki czegoś stosuje się kształcenie dyrektywne, nie dyrektywne zaś jest potrzebne przy ukierunkowywaniu dziecka. Dzieci z zagrożeniem rozwoju powinny się znaleźć w specjalnych placówkach- diagnoza- orzeczenie innej palcówki- monitorowanie rozwoju- udzielanie pomocy rodzinieBadanie przesiewowe – badanie w których wyłapano osoby z możliwymi zaburzeniami – opracowanie progów prewencyjnych i terapeutycznychCo jest celem działania personelu medycznego – oddział noworodkowy:- bezpieczeństwo kliniczne- poczucie bezpieczeństwa własnego- bezpieczeństwo rodziców – racjonalizacja lęków- zapewnienie podstawowych warunków prawidłowego rozwoju – kontrola i wspomaganie umiejętności prelingwalnych, stymulacja sensoryczna 14.04.2011Pojęcie wczesna interwencjaWarszawa 1878 r. – pierwszy ośrodek wczesnej interwencji na rzecz osób z upośledzeniem umysłowym Interwencja – wielostronne oddziaływanie z zewnątrz na proces chorobowy człowieka, by ten proces powstrzymać i doprowadzić do pełnego ozdrowienia lub gdy w przypadku gdy pełne uleczenie nie jest możliwe tak nim pokierować by do minimum zmniejszyć jego szkodliwy wpływ i ograniczyć następstwaWczesna – wiek dzieci objętych interwencją od urodzenia do 6 roku życia oddziaływanie medyczne, psychologiczne, rehabilitacja pedagogiczna, logopedyczna na rozwój dziecka u którego stwierdzono zagrożenie upośledzeniem, MPD, o różnej przyczynie – genetycznej, metabolicznej, środowiskowej, przewlekle choroby, uszkodzenia układu nerwowego i zaburzenia jego funkcji Zaburzenia zachowania – agresywność, nadpobudliwość, lękliwośćCel wczesnej interwencji:- najwcześniejsze wykrycie i zlikwidowanie, bądź korygowanie nieprawidłowości - odpowiedni dobór terapii- pomoc i wsparcie rodzinie- kompleksowa profilaktyka niepełnosprawności Funkcje interwencji:- informacyjna – przebieg rozwoju dziecka możliwe formy wsparcia pomocy rodzinie- diagnostyczna- stymulacyjno – terapeutyczna – odpowiednie oddziaływanieZałożenia teoretyczne wczesnej interwencji:- rozwój jest całościowym procesem - zależnym od uwarunkowań biologicznych środowiska- umożliwia uczenie się poprzez odbieranie bodźców i kształtowania w schematy – działanie- zgodnie z teoria Piageta aby nastąpił rozwój poznawczy jednostka musi być aktywna w środowisku - rozwój jest zapewniony podczas stymulacji środowiska – prawidłowe zmysły i motoryka, działanie na przedmiotach - prowadzi do zdobywania wiedzy o cechach przedmiotu - wiedza do czego służą przedmioty, wiedza logiczna matematyczna Podział na stadia umożliwia dokładną ocenę osiągnięć dziecka Zasady jak rozpocząć usprawnianie, włączyć rodziców, indywidualne oddziaływanie- wczesne usprawnianie dzieci ze schorzeniami postępującymi ma na celu nie tylko poprawić ich stan funkcjonowania ale również zapobiec pogarszaniu się- podjęcie oddziaływań na wczesnym etapie rozwoju uwarunkowane jest istnieniem okresów krytycznych – możliwość wyrównania lub zatrzymania zaburzeń przyczynowo – ruchowych dziecka- brak wczesnego oddziaływania może opóźnić bądź utrudnić rozwój dziecka03.02.2009 – rozporządzenie ministra edukacji narodowej w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Problemy na jakie napotykają rodzice małych dzieci z zaburzeniem rozwoju:-zbyt późno postawiona diagnoza- koncentrowanie się jedynie na diagnozie medycznej- brak jednej placówki, gdzie pracowaliby wszyscy specjaliści- brak indywidualnych programów terapeutycznych w odniesieniu do dzieci z zaburzonym rozwojem- pomijanie potrzeb rodziny 21.04.2011
Terapia behawioralna – ma szczególne zastosowanie w przypadku dzieci autystycznych i zagrożonych niepełnosprawnością umysłową
Opiera się na teorii warunkowania instrumentalnego Pawłowa. Po raz pierwszy zastosowana przez Skinnera.
Założenia:
- wszystkie żywe organizmy żyją w określonym środowisku, w związku z czym to środowisko na nie oddziałuje
- zmiana środowiska powoduje zmianę zachowania, za pomocą kar i nagród można zachowanie to modyfikować. Za pomocą nagród można wzmacniać pozytywne zachowanie, a za pomocą kar eliminować
W 1961 r. po raz pierwszy zastosowane przez Foresta w pracy z dziećmi autystycznymi. Według Foresta problemy z uczeniem się, funkcjonowaniem, zachowaniem dzieci autystycznych wiąże się nieułożonymi zachowaniem rodziców. Wykazał, ze dzieci autystyczne sa w stanie uczyć się zachowań przy użyciu bodźców i z czasem wzmocnienia są zamieniane na wzmożenia społeczne
Podstawą oddziaływania w terapii behawioralnej jest analiza behawioralne czyli diagnoza. Jej przedmiotem sa konkretne zachowania jednostki a z drugiej strony czynniki które to zachowanie zmieniają
Bodźce które powodują zmianę zachowania są w środowisku społecznym – obserwacja i rejestrowanie faktów
Behawioryści opierają się na rzeczywistości, nie opierają się na czynnikach hipotetycznych, opierają się na bodźcach, które mogą zmienić zachowanie
W skład analizy wchodzi zdefiniowanie problemu jednostki, opisanie zachowania. Analiza pozwoli poddać terapii specyficzne zachowania dziecka. Opiera się na tym ze dzieci autystyczne mają takie same zdolności jak dzieci normalne jeśli znajdą się one w odpowiednich warunkach
W terapii behawioralnej wszystkie osoby mające doczynienia z dzieckiem to terapeuci – rodzice tez
Ważnym założeniem jest stawianie małych zadań tak aby dziecko i terapeuta byli zadowoleni
Należy przygotować się na ciężką prace – jest to terapia długotrwała
Dzieci takie należy uczyć radzenia sobie z emocjami negatywnymi
Cel terapii behawioralnej:
- modyfikowanie zachowań dziecka
* rozwijanie zachowań deficytowych u dziecka
* redukowanie zachowań niepożądanych – zachowania destruktywne, agresywne, autostymulujące, rytualistyczne, z góry zakładające odmowę,
- generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii w czasie – spowodowanie ze umiejętności wyuczone na terapii będą stosowane spontanicznie w życiu codziennym
* na pewnym etapie terapii coraz rzadziej stosuje się wzmocnienia rzeczowe
* stosowanie nagrody ale po dłuższym czasie
* rozwijanie wsparcia i aprobaty ze strony rówieśników
* każda czynność, której dziecko musi się nauczyć musi być rozłożona na małe kroczki
* istotny jest język jakim terapeuta się posługuje, polecenia powinny być jasno sformułowane zawsze w ten sam sposób
* podczas terapii prowadzi się obszerną dokumentację, do której każdy terapeuta musi mieć wgląd
* wprowadzone są kary, muszą być konsekwentnie stosowane, dziecko musi znać reguły
* eliminacja zachowań negatywnych
* stosujemy program zachowań alternatywnych
* uczymy zachowań poprzez praktykę
* kładziemy nacisk na to, aby zachowanie akceptowane przez nas wystąpiło natychmiast
1. terapia dotyczy różnych sfer życia:
- rozumienie mowy
- naśladownictwo
- dopasowanie i sortowanie
- pracujemy nad mową czynną
- pojęcia abstrakcyjne
- umiejętności szkolne
- czynności samoobsługowe
- rozwój społeczny
Podstawą tej terapii jest naśladownictwo – dzieci mogą mieć z tym problem, w związku z pewnymi deficytami
Rodzaje naśladownictwa:
- naśladownictwo ruchów ust
- imitacja precyzyjnych ruchów dłoni
- imitacja ruchów motoryki dużej
Terapii behawioralnej nie można stosować z innymi terapiami ani z leczeniem farmakologicznym, chyba, że są to leki przeciw padaczce, związane z leczeniem somatycznym
05.05.2011Autyzm – całościowe zaburzenie rozwoju Triada autystyczna:- zaburzenia w kontaktach społecznych- zaburzenia w sferze komunikacji- zaburzenia powtarzalności zachowańObjawy muszą się pojawić w ciągu 3 pierwszych lat życiaW autyzmie mamy problem z deficytem mowyDziecko zagrożone autyzmem od 4 miesiąca życia do 4 roku życia – zaburzenie funkcji poznawczych – percepcji wzrokowej, słuchowej, czuciowej – smak, węch, dotyk, priocepcja – możemy się zorientować w jakiej pozycji jesteśmy; naśladownictwo, rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej, zabawa, pamięć, rozwój motoryczny, sprawności manualnej, praksji oralnejAutyzm atypowy – osoby upośledzone, gdy ich rozwój nie pozwala na stwierdzenie wszystkich kryteriów rozwojowych Autyzm częściej występuje u chłopców, mniej u dziewczyn – u dziewczyn występuje on w cięższej postaci Drogi rozwoju zaburzeń:- od samego początku niepoprawny rozwój- pierwsze 3 lata życia, ale jest to okres prawidłowego rozwoju Dzieci autystyczne – deficyty w zachowania społecznych, poważne zaburzenie mowy i języka, anormalne reakcje w środowisku fizycznym, zabawy rytualistyczne, autostymulacja, agresja i autopresja, dysharmonia rozwojowa, ograniczenie zdolności naśladownictwa, brak ograniczonego kontaktu wzrokowego, ignorowanie osób, znikome zwracanie uwagi, brak zainteresowania zabawą społeczną, preferowanie samotności, małe zainteresowanie kontaktem fizycznym, brak uśmiechu, gestykulacji, wspólnego pola uwagi, sztywne wzorce zachowań, niewłaściwe wykorzystanie przedmiotów, niezwykłe zainteresowania wzrokowe, nietypowe reakcje na dźwięki, nadwrażliwość smakowa, brak wrażliwości na ból, Orzeczenie – psychiatra dziecięcy psycholog kliniczny, logopeda, pediatra, neurolog Diagnoza – wywiad + zachowanie w gabinecie + nagranie zachowania + diagnoza innych specjalistówBłędna przyczyna rozpoznania autyzmu:- niewystarczająca wiedza lekarzy- bagatelizowanie obaw rodziców- brak dostatecznej wiedzy specjalistycznej- niewystarczająca liczba placówek- złożoność zaburzeniaAutyzm wczesnodziecięcy L. Kanner 1944 r. 1980 – rozpoznanie całościowego zaburzenia rozwoju- teorie organiczne – zaburzenie mózgu przyczyną autyzmu- teorie psychologiczne- teorie genetyczne- przyczyny tkwią w innych chorobach- biochemiczne, chemiczne, biologiczne- syndrom cieknącego jelita 12.05.2011ERDI – interwencja w rozwój relacji między dzieckiem a otoczeniemAnalogie wśród współczesnego społeczeństwa:- brak kontaktu społecznego twarzą w twarz- autopretyzacja- nasilenie agresjiProfilaktyka:I rzędowa – eliminowanie czynnika patogennego, działanie jest podejmowane zanim pojawią się problemyII rzędowa – czynnik patogenny pojawił się, ale wcześnie wykryty powoduje, że możemy nie dopuścić do odchylenia od normyIII rzędowa – pomniejszanie następujących odchyleń od normy z wykorzystaniem zintegrowanych działańProgram rządowy 2005 r. – Wczesna wielospecjalistyczna kompleksowa i skoordynowana pomoc dziecku zagrożonego niepełnosprawnością lub niepełnosprawnego oraz jego rodzinie – uchwalone przez ministerstwo edukacji i sportu, zdrowia, pracy i polityki społecznej, organizacje pozarządowe, rzecznik praw obywatelskich Pomoc - Równoczesne, uzupełniające się w oddziaływaniu medyczno – rehabilitacyjno – terapeutycznym oraz rewalidacyjno – wychowawczym, objęte wspólnym programem, opracowanym i przygotowanym przez odpowiednio przygotowanych specjalistów
Formy pomocy:
- wsparcie psychiczne
- informacja
- podnoszenie kompetencji rodziny
- poradnictwo rodzinne, prawne, życiowe
- umożliwienie kontaktu z innymi rodzinami o podobnej sytuacji
- zabawy pedagogiczne, pomocne rehabilitacje
- organizowanie transportu
Wczesne – od urodzenia do 7 roku życia
Skoordynowane i kompleksowe – diagnoza pedagogiczne, medyczna, psychologiczne, logopedyczna, łączenie diagnozy z terapią
Wielospecjalistyczna – współpraca specjalistów
Różni specjaliści, na różnych etapach modyfikują program
Efekty:
- całkowita eliminacja zaburzeń
- zapobieganie w utrwalaniu się niepełnosprawności i umożliwianie dalszego względnie prawidłowego rozwoju z niewielką koniecznością pomocy terapeuty
- uruchomienie wszystkich potencjalnych możliwości rozwoju dziecka, gdzie niepełnosprawność jest nieodwracalna
- określenie mocnych stron u dzieci wielorako niepełnosprawnych i budowanie satysfakcjonującego kontaktu
- wczesne zdobycie umiejętności samoobsługi
- dzieci osiągną poziom rozwoju który pomoże im funkcjonować bez dorosłych
MPD – zespół zaburzeń ruchowych wywołany uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego w okresie rozwoju:
- płodowego
- okołoporodowego
- noworodkowego
Dochodzi do niego w wyniku zaburzeń ruchowo – krążeniowych
Leukomodacja – ubytek istoty białej w mózgu u wcześniaków
MPD – zaburzenie rozwoju i postawy, porażenia, niedowłady, ruchy mimowolne, padaczka, UU, zaburzenie mowy, słuchu, wzroku,
Postacie MPD:
- piramidowe, swastyczne – wynik uszkodzenia ośrodków i dróg mózgowych, które kierują dowolną czynnością mózgową, niedowład połowiczny prawo lub lewostronny, niedowład spastyczny 4 kończynowy, przewaga kończyn górnych, obustronny, kurczowy
- poza piramidowe – wynik uszkodzenia struktur mózgowych, podkorowych – ruchy mimowolne
- móżdżkowe – wynik uszkodzenia móżdżku, zaburzenia równowagi, wodogłowie
Trudności u dzieci z MPD:
- UU
- zaburzenia mowy – dyzartria(częściowa), anartria(brak)
- zaburzenia słuchu
- zaburzenia wzroku – ruch gałek ocznych
- zaburzenia ruchu
19.05.2011
Różne metody, które mają zastosowanie we wczesnej stymulacji rozwoju:
- metoda NOT – używana przez fizjoterapeutów. Powstała w latach 40-tych XX w. w Londynie. Ma zastosowanie u dzieci z zaburzonym rozwojem ruchowym, uszkodzeniach układu nerwowego. Praca z wcześniakami i z dziećmi z mózgowym porażeniem dziecięcym. Poleca się ją profilaktycznie. Metoda ta ma pomóc dziecku we wczesnym rozwoju
Założenia:
* rozwój dzieci z dysfunkcją układu nerwowego, przebiega inaczej niż rozwój normalnych dzieci, bo doświadczenia ruchowe rozwijają się nieprawidłowo – niewłaściwe odruchy i czucie własnego ciała, u tych dzieci reakcje równowagi i prostowania się często w ogóle się nie rozwijają. Zaburzenia w napięciu mięsni powodują powstawanie nieprawidłowych wzorców ruchowych. Metoda ta wpływa na napięcie mięśniowe. Hamuje nieprawidłowe odruchy, pozwala na wyzwolenie ruchu w formie najbardziej zbliżonej do naturalnej. Terapeuta w tej metodzie ćwiczy całe ciało. W Polsce stosowana od lat 60 – tych.
- metoda Vojty – stworzona przez Wacława Vojtę w 1954 r. Stosowana od urodzenia, jeśli występowało nieprawidłowe napięcie mięśniowe. Polega na wywoływaniu odruchów poprzez naciskanie na odpowiednie miejsce na ciele. Stosowana w celu wywołania prawidłowych odruchów, które mogą pojawiać się nieco później. Vojta za czynność podstawową wybrał pełzanie – obejmuje ono cały układ nerwowy. Usprawnianie tą metodą kończy się wtedy, gdy dziecko osiągnie umiejętność pełzania
- metoda Ruchu Rozmijającego W. Scherborne – celem jest wspomaganie rozwoju poprzez kontakt fizyczny, emocjonalny. Stosowana wobec dzieci z zaburzeniem rozwoju psychoruchowego, emocjonalnego, opiera się na tym, że ruch jest tym co wspomaga dziecko - lata 60 XX w. Dziecko powinno nauczyć się odczuwania świadomości własnego ciała, mieć poczucie całości ciała, a nie koncentrować się na poszczególnych częściach. W skład tej metody wchodzą ćwiczenia prowadzące do rozwoju własnego ciała, rozwój sfery fizycznej i emocjonalnej, społecznej
- metoda dobrego startu Marty Bogdanowicz – celem jest rozwijanie funkcji językowych, słuchowych, wzrokowych, dotykowych i ruchowych. Podstawą zajęć jest piosenka, tekst tej piosenki służy do ćwiczeń rozwijających mowę, mówienie. Służy do ćwiczeń ruchowych, do uczenia się poprzez zmysły. Ćwiczenia wstępne, później ruchowe, ruchowo – słuchowe i ruchowo – słuchowo – wzrokowe
- metody wspomagające porozumiewanie się – nauka pisania i czytania poprawia płynność ruchów rąk i koordynację ruchowo – wzrokową, koncentrację uwagi, rozwija funkcje językowe, pamięć wzrokowo - słuchową
- animaloterapia – kontakt ze zwierzęciem wpływa pozytywnie na człowieka, poprawia zdrowie psychiczne i fizyczne
* hiporehabilitacja – wykorzystywana w medycynie, ma na celu minimalizowanie lub usuwanie upośledzeń funkcji ruchowych lub mentalnych
* jazda leczniczo - -pedagogiczna – jej celem jest wytworzenie u osoby predyspozycji rozwojowych do zmiany zachowania lub załagodzenie niekorzystnych zaburzeń rozwojowych
* jazda sportowa osób upośledzonych:
1. normalizacja napięcia mięśni
2. koordynacja ruchów
3. facylitacja integracji sensorycznej – scalanie bodźców dochodzących z różnych zmysłów
4. kształcenie równowagi
5. poprawianie symetrii ruchowej
6. zwiększanie pewności siebie
7. rozwój emocjonalny
* dogoterapia – twórcą był Boris Levinsom od 1977 r. w USA – zauważył że dzieci autystyczne akceptują kontakt ze zwierzęciem, wyrobienie wrażliwości u dzieci, leczenie zaburzeń rozwoju
W Polsce M. Czerwińska rodzaje dogoterapii:
* zajęcia z udziałem psa
* terapia dziecka z psem
Cele szczegółowe dogoterapii:
* poprawa motoryki i koordynacji
* rozwijanie umiejętności porozumiewania się
* doskonalenie zdolności utrzymania równowagi
* pobudza do komunikowania się
* rozwijanie zdolności koncentracji uwagi
* zmniejszanie stresu
* zwiększa poczucie własnej wartości
* poprawia pamięć
* rozwija funkcje poznawcze
- psychostymulująca metoda rozwoju mowy i myślenia M. Młynowska, T. Smereta – wspomaga rozwój spontanicznej aktywności słownej SAS, dziecko z zaburzonym rozwojem przezywa stres komunikacyjny, służy temu relaks psychostymulacyjny. W skład relaksu wchodzi masaż, muzyka, bajka ze stałymi bohaterami o pozytywnych cechach, ćwiczenia energetyzujące wzmocnienie naturalnego przepływu energii, rozgrzewka, ćwiczenia koordynujące – podnoszące świadomość ruchu. Służy w pracy z dzieckiem nadaktywnym, apatycznym, wykazującym destruktywne zachowania i z zaburzeniami koordynacji psychoruchowej
- metoda pedagogiczna Biafeed - back - metoda wpływania na pracę mózgu z wykorzystaniem obrazu pojawiającego się na komputerze. Polecana dla dzieci nadpobudliwych z padaczką – polepsza funkcjonowanie mózgu. Mózg produkuje fale magnetyczne, za pomocą gry którą dzieci obserwują na monitorze, niweluje się fale mózgowe, które są niekorzystne.
Alfa – relaks, delta – czuwanie, beta – aktywne myślenie, telta – sen, fantazje