POSTĘPOWANIE W OSTRYCH STANACH NIEPSYCHOTYCZNYCH
Stany lęku i napady paniki.
Możemy wyodrębnić dwie postacie lęku :
lęk wolnopłynący (długotrwałe, przewlekłe utrzymywanie się objawu)
lęk napadowy (maksymalna intensywność objawu, trwa krótko).
Szczególnym rodzajem lęku napadowego są tzw. ataki paniki.
Pacjent z atakiem paniki przejawia następujące objawy :
kognitywne (poczucie utraty samokontroli,wrażenie nierealności otaczającego świata),
afektywne (lęk,nerwowość, przygnębienie, drażliwość),
somatyczne (tachykardia, hiperwentylacja, mrowienie w dłoniach i stopach, wzmożenie napięcia mięśniowego, drżenie kończyn, ucisk w okolicy mostka, ból głowy).
W stanach lękowych szczególnie przydatne są pochodne benzodiazepiny, jednak mogą one wywołać objawy lekozależności.
To samo dotyczy innych leków anksjolitycznych, np. hydroksyzyna.
Leki neuroleptyczne działają przeciwlękowo poprzez wpływ zobojętniający.
Zalecane są małe dawki tiorydazyna, chlorprotiksena, tisercyn.
W niektórych przypadkach stosuje się opipramol (Pramolan), doksepina (Sinequan, Doxepin).
Zaburzenia zachowania.
Stanowią one istotny problem w praktyce działów pomocy doraźnej i izby przyjęć. Szczególnie poważny problem stanowią osoby wykazujące skłonność do działań gwałtownych, impulsywnych, a więc do agresji kierowanej na siebie (zamachy samobójcze, samookaleczenia) lub na zewnątrz.
Doraźne postępowanie sprowadza się do stosowania leków psychotropowych o działaniu uspokajającym, np. chlorpromazyna (Fenactil), haloperidol, diazepam (Relanium).
Alkoholowy zespół abstynencyjny.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa terapii, sprawą niezwykle ważną jest ustalenie, czy pacjent jest trzeźwy, czy pod wpływem alkoholu. Poza wywiadem należy przeprowadzić badanie na poziom alkoholu w wydychanym powietrzu lub we krwi.
Jest to bardzo ważne ponieważ obecność alkoholu w organizmie wyklucza możliwość zastosowania leków psychotropowych.
Jeżeli nie mamy pewności, że pacjent nie spożył w ostatnim czasie alkoholu, bezpieczniej jest prowadzić detoksykację bez leków psychotropowych.
Jak najszybciej należy włączyć wlew dożylny z 0,9% NaCl i 5%glukozy lub płynu wieloelektrolitowego.
Pozajelitowo podaje się również witaminę B1, B2, B6, PP i C.
Korzystne działanie wywiera także kokarboksylaza.
Jeżeli postępowanie to okaże się niewystarczające i zaczną narastać psychopatologiczne i wegetatywne objawy abstynencyjne :
niepokój psychoruchowy,
lęk,
bezsenność,
zły nastrój,
bóle głowy,
wzmożona potliwość,
tachykardia,
nudności i wymioty,
biegunka,
można włączyć leki anksjolityczne i uspokajające, np. Relanium czy Doxepin.
Czasami stosuje się małe dawki neuroleptyków, np. Fenactil, Promazin, Thioridazin czy Haloperidol.
W okresie abstynencji mogą się zdarzyć napady padaczkowe, które leczy się podaniem Relanium, Clonazepamu lub Luminalu.
Zespół abstynencyjny u narkomanów.
Zespół objawów zatrucia opiatami jest wyrazem przedawkowania pochodnych opium. U chorego stwierdza się :
zaburzenia przytomności,
znacznie zwężone, punkcikowate źrenice,
zaburzenia oddychania.
Pomoc w tych przypadkach polega na podaniu dożylnym Naloxonu, czyli antagonisty receptora opioidowego, w dawce 0,4 - 0,8 mg.
Podanie tego leku powoduje natychmiastowe przejaśnienie świadomości i przywraca prawidłową czynność oddechową.
W stanach głębszych zatruć konieczne może być podawanie większych dawek i powtarzanie ich kilkakrotnie po upływie 20 - 60 minut.
Zupełnie innego postępowania wymagają chorzy z objawami abstynencyjnymi :
objawy wczesne (8 - 12 godzin po odstawieniu) : przerywany sen, „gęsia skórka”, drżenie rąk i całego tułowia, utrata łaknienia, drażliwość i zwiększona pobudliwość emocjonalna,
objawy maksymalnego natężenia abstynencji (kilka dni po odstawieniu) : ziewanie, kichanie, łzawienie, nieżyt nosa, bóle brzucha, nudności i wymioty, biegunka, gorączka, dreszcze, zlewne poty, skurcze mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia,
objawy przewlekającego się zespołu abstynencyjnego : drażliwość, obniżony próg odczuwania bólu, obniżony wgląd.
Wchodzą tutaj w grę trzy sposoby postępowania :
nagłe ograniczenie dowozu środka uzależniającego; burzliwe objawy wegetatywne łagodzi się innymi lekami uspokajającymi, np. pochodnymi benzodiazepiny (Relanium), niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi, np. Doxepin, lub neuroleptykami.
podawanie środków substytucyjnych, których działanie jest zbliżone do opiatów, np. Metadon 10 mg, 1 - 2 razy w ciągu doby,
stopniowe zmniejszanie dawki środka odurzającego z jednoczesnym włączaniem wzrastających dawek klinidyny (Catapresan, Haemiton); lek ten poza wpływem hipotensyjnym, działa uspokajająco i przeciwdepresyjnie; u chorych z zaburzeniami snu stosuje się równolegle Relanium lub Nitrazepam; dodatkowo prowadzi się detoksykację przez podawanie płynów i witamin;