Socjo, socius (gr.-łac.) - „uspołeczniony”, „uładzony”, „wychowany”.
Socjo-logos (gr.) - „nauka o uspłecznieniu”, inaczej: o społeczeństwie
Uspołeczniony = dziejący się przy udziale społeczeństwa, ludzi.
Społeczeństwo - wspólnota ludzi połączonych określonymi formami związków.
Socjologia jest nauką o społeczeństwie, czyli o formach i przejawach społecznego życia, rodzajach związków i więzi między ludźmi oraz o odmianach i sposobach organizowania się ludzi w pewne całości.Jako samodzielna dyscyplina naukowa pojawiła się w 2. poł. XIX w. Termin socjologia wprowadził francuski filozof A. Comte - w znaczeniu ogólnej nauki o strukturze społeczeństwa, prawach jego rozwoju i metodach badania.
Przedmiot, zakres i zadania socjologii były różnie rozumiane i określane w poszczególnych okresach, co miało wpływ na pojawienie się rozmaitych kierunków i teorii. Do bardziej znanych należą:
teoria strukturalno-funkcjonalna, teoria konfliktu,
teoria ekologiczna,
teoria działania społecznego, teoria systemów
Socjologia należy do empirycznych nauk społecznych. Bada formy i struktury współżycia zbiorowego ludzi, naturę ludzkiego zachowania i związków międzyludzkich
1) z perspektywy jednostek, ich motywacji, pozycji, pełnionych ról i wzorów kultury,
2) z perspektywy struktur społecznych (małych, czyli mikrostruktur, średnich - mezzostruktur lub wielkich, czyli makrostruktur), instytucji społecznych lub mechanizmów ogólnospołecznych.
Socjologia jako nauka empiryczna (badawcza), czerpie wiedzę z badań i obserwacji faktów rzeczywiście występujących i dających się intersubiektywnie zweryfikować.
Ma ona nomotetyczny charakter, będąc nauką formułująca ogólne prawa (teorie, tzw. szerszego lub węższego zasięgu) Pojmowanie socjologii jako nauki empirycznej o strukturze i funkcjonowaniu różnych zbiorowości spowodowało szybki rozwój badań specjalistycznych i wyodrębnienie szeregu szczegółowych dyscyplin socjologicznych, m.in. socjologia: pracy, biznesu, przemysłu, miasta, wsi, opinii publicznej, wychowania, rodziny, wojska, sportu, medycyny, religii.
Podstawowe założenia Socjologii
Społeczeństwo jest całością,
a zatem wszelkie procesy i zjawiska (masowe lub jednostkowe) należy rozpatrywać w odniesieniu do społeczeństwa jako całości.
Społeczeństwo jest strukturą, czyli całością złożoną z większych i mniejszych części, wzajemnie ze sobą powiązanych, zależnych od siebie, kooperujących lub walczących
(dwie podstawowe siły: „dośrodkowe - spajające” i „odśrodkowe - odpychające”)
Społeczeństwo i zachodzące w nim procesy lub zjawiska należy rozpatrywać w kontekście historii, „długiego trwania”, oddziaływania procesów historycznych
PODSTAWOWE FUNKCJE SOCJOLOGII
diagnostyczna - polega na dostarczaniu praktykom wiedzy o sytuacji, w obrębie której zamierzają działać;
badacz dostarcza wiedzy o pewnym wycinku rzeczywistości społecznej celem usunięcia niepożądanego stanu rzeczy, oceny skuteczności określonej akcji, zebrania danych ogólnych.
ideologiczna - przejawia się poprzez wpływ na cele, jakie sobie stawiają działające jednostki;
polega na wprowadzaniu do prac publicznego dyskursu terminów nacechowanych emocjonalnie i wartościująco lub też na ciągłym powtarzaniu określonych twierdzeń, co pośrednio wpływa na kształtowanie postaw
prognostyczna (prewidystyczna) - dostarcza wiedzy o tym, że określone warunki mogą wywoływać odpowie-dnie następstwa; niezbędne dla pełnienia tej funkcji jest jasne, jedno-znaczne i poprawne formułowanie praw warunkowych.
socjotechniczna - oznacza wykorzystanie teorii socjologicznych do formułowania zaleceń podsuwanych praktykom profesjonalnie zajmującym się kształtowaniem i modyfikacją ludzkich postaw lub zachowań.