Myśl polityczna starożytnej Grecji (V i IVw.)
-Platon
-Arystoteles
Dzieło Tukidydesa to pierwsze racjonalne źródło klasycznej greckiej myśli politycznej. Za czasów Platona i Arystotelesa Grecja była pogrążona w kryzysie (wojny z Persami, wojna peloponeska, wojny bratobójcze). Upadała grecka demokracja. Przekształciła się w ochlokrację (władzę tłumu) i przechodziła w pajdokrację (władzę młodych).
Platon:
Stworzył projekt idealnego państwa. Filozofowie powinni tworzyć idealne państwo. Liczba obywateli powinna wynosić dokładnie 5040. Nadwyżka obywateli może tworzyć nowe państwo. Powinno być położone podobnie do Aten. Społeczeństwo podzielone na 2 strefy - miejską i wiejską. Brak społeczeństwa kastowego. Platon postrzega w rodzinie wiele ważnych funkcji. Uważa ją za fundament, gdzie przysposabia się ludzi do różnych ról społecznych. Kobiety mogą być strażniczkami prawa, gdy ukończą podstawowe nauczanie i nabędą sprawność fizyczną. Mogą wydawać potomstwo, lecz dzieci są im odbierane i wychowywane przez państwo. Filozofowie mają prawo kochać idealnie (mężczyznę), lecz ma to być więź duchowa. Społeczeństwo musi być dynamiczne. Wszyscy są równi. O dobro wspólne ma dbać państwo. Nie ma sprzeczności między dobrem indywidualnym, a zbiorowym. W przypadku, gdy trzeba jedno postawić nad drugim, dobro wspólne stoi nad indywidualnym.
Arystoteles:
Arystoteles to ojciec europejskiego racjonalizmu. Poznanie i zrozumienie świata może odbywać się przez rozum. Arystoteles stworzył własną szkołę Lykeion. Była adresowana do każdego człowieka, który chciał zweryfikować swoje poglądy.
Arystoteles nie zgadzał się z Platonem w fundamentalnych sprawach. Wg. Niego jest niemożliwe zbudowanie idealnego państwa. Państwo jest wytworem procesu historycznego. Arystoteles jest praojcem oświeceniowej koncepcji umowy społecznej. Uważa ją jako zgodę społeczeństwa na utworzenie państwa. Uznał człowieka za zwierzę polityczne. Postawił tezę, że człowiek poza polityką nie mógłby być zwierzęciem politycznym, a więc częścią społeczeństwa. Rozumiał polityczność państwa jako wytworu historii, polityczność człowieka. Był krytykiem greckiej demokracji, ale jej nie odrzucał. Śledząc historię Aten zastanawiał się, dlaczego potrzebne były reformy. Nie można wyjaśnić współczesności bez sięgania do przeszłości. Wyróżnia 4 typy ustrojów:
-monarchię
-demokrację
-arystokrację
-tyranię - narzucenie większości poglądów mniejszości
Tyrania, jako forma rządu, może wystąpić w każdym ustroju. Nie ma doskonałego systemu rządzenia. Arystoteles jest zwolennikiem ustroju mieszanego (najbliżej jednak ustroju arystokratycznego, ponieważ arystokraci mają wykształcenie i umiejętności). Z monarchii można zaczerpnąć ideę posiadania przez władcę wielu doradców (najlepiej mądrzejszych od władcy). Nie wolno pozbawiać obywateli podmiotowości politycznej. Trzeba wolę ludu przedstawiać w formie aktów prawnych. Lud może doradzać władcy, artykułując swoją wolę, jednak władca może, lecz nie musi, wziąć ją pod uwagę. Arystoteles jest za utrzymaniem niewolnictwa:
-istnieją pewne rodzaje prac, które nie przystoją wolnemu człowiekowi
-w niewolę może wpaść człowiek, który nie płaci podatków.
Płacenie podatków jest obowiązkiem wobec państwa.
Istnienie niewolników jest czynnikiem odstraszającym.