Przestrzeń ekonomiczna - przestrzeń geografii zagospodarowana i trwale zamieszkała przez człowieka, podlega podziałowi na mniejsze części.
Region- obszar przestrzennie zwarty o cechach:
*składa się z podobnych jednostek elementarnych;
*można wyróżnić powiązania wewnętrzne i zewnętrzne;
*odznacza się pewną specjalizacją;
*ma ukształtowany zespół sił wytwórczych;
*charakteryzuje się pewnym stopniem domknięcia;
*społeczność samodzielnie formułuje i realizuje cele;
*minimum 1 integrujący ośrodek miejski;
*poszczególne elementy położone blisko siebie;
przykłady: Europa, PL, woj. pomorskie.
Podmiotowość Regionu w wymiarach:
kulturowy (tradycje),
ekonomiczny (samofinansowanie)
polityczny (władze z wyborów).
Delimitacja regionu - szczegółowe określenie i wytyczenie granic regionu:
a)FIZyczno-GEOgraficzne: Cechy: atmosfera, geologia, hydrologia. Obiekty: krainy, prowincje, zalewnie. Typy: przyroda, klimat.
B)EKONOmiczno-PRZESZTenne: Cechy: infrastruktura, zagospodarowanie, sieć osadnicza. Obiegty: zagłębia, dystrykty, okręgi. Typy: ekonomiczne, społ-gosp.
C)ADMINIstracyjne: Cechy: Polityka, społeczność, gospodarka. Obiekty: województwa Typy: administracja.
Integralność współczesnego rozwoju regionalnego - współzależność procesów rozwojowych o różnym charakterze dających efekt synergiczny w przestrzeni regionu.
Konkurencyjność regionu - oznacza trwałą przewagę regionu nad innymi dzięki lokalizacji, wypadkową atrakcyjności oferty usługowej, atutów produktywności oraz siły eksportowej oraz proces podmiotowego konkurowania władz terytorialnych
Dzielimy na: a)konkurencyjność pośrednią - zdolności konkurencyjna firm zlokalizowanych na obszarze danego regionu.
b)konkurencyjność bezpośrednią- rywalizacja upodmiotowionych jednostek terytoria.
Region strefowy- jednorodny obszar pod względem produktów lub usług. Na obszarze prod pomierzch.
PKB- miernik zamożności społeczeństwa, łączna wartość dóbr i usług finalnych.
Rozwój zrównoważony- proces, integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczności. Nomenklatura (klasyfikacja)- (lata70. Przez EUROSTAT) jednolity schemat podziału tery terytorialnego krajów UE, w celu rozwiązania różnorodności podziałów administracyjnych krajów UE.
UE dzieli się na:
a) 97 regionów NUTS1 – r. duże;
b)271 reginów NUTS2 – r.średnie;
c)1303 regiony NUTS3 – r. małe;
NUTS 0- granice państw UE;
LAU- Local Administrative Units:
LAU1=NUTS4 powiaty;
LAU2 =NUTS5 gminy;
NUTS porównywalny pod względem liczby mieszkańców.
NTS- nomenklatura jednostek terytorialnych, dzieli Polskę na hierarchiczne powiązane jednostki terytorialne. na 5 poziomach, z czego 3 określono jako poziomy regionalne, a 2 lokalne.
Poziom regionalny obejmuje: *poziom 1 obszar regionu; *poziom 2 obszar województwa; *poziom 3. obszar podregionu grupy powiatów;
Poziom lokalny obejmuje: *poziom 4 powiaty; *poziom 5 gminy;
Typologia regionu Ekonomicznego ze względu na procesy rozwoju:
a)Ujęcie statyczne (stan procesów):
1)Rozwinięty
2)Opóźniony w rozwoju
b)Ujecie dynamiczne (przebieg procesów):
1)*rozwijający się dynamicznie i harmonijnie; *mający warunki do przyspieszenia procesu wzrostu; *rozwijający się nierównomiernie;
2)*nierozwinięty, wymagający aktywizacji (nowych możliwości, oczekujący, obszar przygraniczny); *w depresji (wymagający restrukturyzacji, wymagający całkowitej odbudowy i zmiany funkcji);
Kryterium struktury wewnętrznej:
a)regiony węzłowe- obszary centralne z głównym ośrodkiem oraz obszary peryferyjne z zapleczem działalności społeczno-gospodarczej;
b)regiony strefowe- obszary o jednorodnej strukturze gospodarczej lub zbliżonej do niej;
Sposób zagospodarowania to regiony: przemysłowe, rolniczo- leśne, przemysłowo-rolne, miejsko-przemysłowe, turystyczno-rekreacyjne,
Układ regionalny: *zbiór regionów składających się na cały kraj i powiązanych z nim w określony sposób; *stanowi pomost między układem kraj, a układem niższego rzędu; *musi spełniać 2 waru adekwatności i rozłączności;
Regionalizacja: *wyodrębnianie Regionu w oparciu o określenie metody postępowania badawczego (znaczenie pierwotne); *konkretny podział regionalny, czyli rezultat wyodrębniania (znacz wtórne);
Regionalizm- stan świadomości społeczeństwa, dominujący wśród mieszkańców regionu oraz aktywności kulturowej, politycznej i gospodarczej tej zbiorowości.
Rozwój regionalny: *społ-gosp oznacza wzrost potencjału gospodarczego regionu, czyli trwałą poprawę jego konkurent oraz jakości życia; *proces o charakterze ekonomicznym, w którym następuje transformacja regionalnych czynników produkcyjnych w dobra i usługi; *powinien uwzględniać konieczność zachowania ładu ekonomicznego, społecznego, ekologicznego i przestrzennego.
Poziomy analiz Rozwoju Regionalnego: *ujęcie mikroekonomiczne- uwzględnia punkt widzenia przedsiębiorstw i gospodarstw domowych; *ujecie makroekonomiczne- u.p.w. władz centralnych i ponadnarodowych ośrodków integracyjnych; *ujęcie mezoekonomiczne- u.p.w. sektorów, działów, gałęzi i branż gospodarki oraz władz regionalnych i lokalnych;
Cechy RR: integralność, egzogeniczność, endogeniczność, innowacyjność, trwałość.
Polityka regionalna- całokształt czynności państwa w zakresie świadomego oddziały na rozwój społeczno-ekonomiczny poszczególnych regionów.
Za politykę regionalną należy uznać: *działania rządu i samorządu terytorialnego; *system instytucjonalny;
Polityka Rozwoju Regionalnego- działania rządu oraz samorządów mające na celu planowanie i realizację celów ukierunkowanych na RR.
Przesłanki Polityki Regionalnej: *społeczne (20. I 30., niwelowanie stopy bezrobocia); *militarne ( przed II WŚ, przemysł z dala od granic); *ekonomiczne (50. I 60., rozwój regionu i przejście z biorcy na dawcę); *ekologiczne (70. Ochrona przed katastrofami);
Przyczyny znaczenie PR: *dynamiczny rozwój społ-gosp; *rozwój masowej komunik oraz przem informacji; *wzrost zagroże środ natural; *procesy integracyjne;
System celów Polityki Regionalnej:
1)poprawa w regionie (W1.1. pomoc słabym oraz W1.2. pomoc regionom tracącym tradycyjną bazę ekonom)
2)poprawa w całym kraju (W2.1. równoważenie struktury przestrzennej oraz W2.2. wspieranie regionów o kluczowym znaczeniu
Rodzaje Polityki Regionalnej: 1)p. interregionalna (międzyregionalna)- działania władzy centralnej wobec wybranych regionów kraju;
2)p. intraregionalna (wewnątrzregionalna)- działania władz publicznych szczebla regionalnego, prowadzonych w regionie, w celu kształtowania określonych procesów.
Układ instytucjonalny Rozwoju Regionalnego- zespół instytucji i organizacji wraz z ich wzajemnymi powiązaniami.
Funkcje: *badawcza; *dostarczenie informacji; *pomoc i obsługa podmiotów strategicznych; *uzgadnianie i koordynacja działalno podmiotów, które są istotne w realizowane w kierunku strategii rozwoju;
Podmioty Polityki Regionalnej: *władze centralne (państwo) *władze regionalne
Organizacje pozarządowe (specjalne) ze względu na: *formę organizacyjno-prawną; *przynależność do sektora własności; *szczebel podziału administracyjnego kraju;
Instrumenty Rozwoju Regionalnego - celowe, sformalizowane, oddziaływanie na decyzje i zachowania podmiotów funkcjonujących w regionie.
Uwarunkowania doboru instrumentów: *makroekonomiczne (poziom rozwoju gospodarczego, priorytety gospodarczo-społeczne); *skala zróżnicowań między regionalnych; *systemowe (organ finansów publicznych, podział terytorialny państwa, forma interwencji państwa w gospodarkę); *instytucjonalne; *mające źródło w globalizacji zjawisk gospodaczych (wymagania UE i WTO);
I KRYTERIUM:
a)IDIiP: statystyka regionalna, monitoring, prognozowanie, planowanie;
b)IR: normy prawne, decyzje administracyjne, przedsięwzięcia gospodarcze, ekonomiczno-finansowe (bezzwrotne -dotacje, zwrotne -pożyczki i pośrednie -gwarancje);
II KRYTERIUM instrumenty oddziaływania: bezpośredniego (nakazy, zezwolenia) i pośredniego (ulgi podatkowe).
Mierniki Rozwoju Reg.: *mierzalne w jednostkach fizycznych; *wyrażające się finansowo; *wyrażające się w miarach technicznych, ale nie wyceniane; *niemierzalne, ale identyfikowalne sytuacje lepsze i gorsze; * w oparciu o subiektywne odczucia;
Czynniki RR- przyczyny inicjujące i kształtujące przekształcenia ilość i jakościowo- strukturalne w gospodarce, życiu społecznym, środowisku przyrodniczym.
Podziały Czynników Rozwoju Reg:
a)tradycyjne: ziemia, kapitał, praca;
b)aspekty RR: ekonomiczne, społeczne, techniczne, technologiczne, ekologiczne;
c)inny: endogeniczne (zasoby własne), egzogeniczne (mają charakter makroekonomiczny i powiązane z rozwojem gospodarki narodowej);
Bariera Rozw Reg: *niemożność realizowania w danych warunkach, miejscu i czasie pożądanej czynności; *potrzeba przełamywania dodatkowego oporu podczas działań rozwojowych; *traktowane jak sprzeczności spowolniające i hamujące procesy rozwoju;
Typy barier:
a)Rodzaj: demograficzne, ekonomiczne, społeczne;
b)Postać: ilość, jakość, struktura;
c)Stopień złożoności: elementarne, funkcjonalne;
d)Zasięg przestrzenny: lokalne, regionalne, krajowe;
e)Występowanie w czasie: istniejące, potencja, stałe, okresowe.
Strategie regionalne: *podmiotowość układu strategii; *zarys strategii celów rozwoju następuje poprzez negocjacje między podmiotami współtworzącymi strategię; *modyfikowane stosownie do zmieniających się warunków otoczenia regionalnego; *autonomiczność względem układu sektorowego;
Typy rozwoju:
a)ekstensywny- podnoszenie stopy inwestycji w celu zwiększenia majątku, produkcji i tworzenia nowych miejsc pracy;
b)intensywny- główny nacisk kładziony jest na efektywność wykorzystania czynników rozwoju;
Sposoby działań prorozwojowych:
1)szukanie inwestorów z zewnątrz (zagranicznych);
2)stworzenie max ułatwień dla nowo powstających firm rodzimych;
3)zespół zaproponowanych działań władz rząd i samorząd, zwłaszcza tworzenie kapitału incesty, rozbudowę infrastruktury lokalnej i przebudowę struktury gospodarczej regionu;
Źródła i rezultaty konkurent regionu: Źródła- CECHY- REZULTATY:
1)Infrastru- atrakcyjność oferty usługowej- k. podstawowa;
2)czynniki determinujące konku- silne strony, atuty- k. biznesowa, incesty;
3)potencjały i działaln gospo- produktywność- k. bazy ekono; 4)Markowe produkty, wizytówki- siła eksportowa- międzynarodowa i globalna k.