5.10.2009
Podstawowe relacje pomiędzy głównymi kategoriami finansowymi
W Polsce opodatkowany jest dochód, a nie zysk.
Przychody
Przychody mające charakter kategorii ekonomicznej i finansowej powstają z reguły w momencie dokonania transakcji kupna – sprzedaży, czego potwierdzeniem jest wystawienie dokumentu sprzedaży, jaki jest faktura, paragon, itp.
Rodzi się na firmie ciążący obowiązek dokonania płatności podatku VAT oraz podatku dochodowego (zaliczki). Oprócz tego przychody stanowią podstawę do powstania obowiązków podatkowych wymuszających na firmach gromadzenie środków gotówkowych na rachunkach bieżących, celem terminowej realizacji płatności powstałych zobowiązań z tytułu wygenerowanych przychodów ze sprzedaży. W tym celu firma powinna realizować wpływy, które zabezpieczają firmie zdolność do regulowania bieżących zobowiązań.
Wpływy
Wpływem mogą być środki realizowane zarówno z tytułu sprzedaży produktów, towarów i materiałów (z tytułu podstawowej działalności firmy), jak i równiej pochodzące z zaciągniętych kredytów bankowych, pożyczek, dotacji, zwrotów nadpłaconych podatków i innych źródeł.
Stąd kategorie wpływy może istotnie różnić się od kategorii przychody. Różnice mogą wystąpić z 2 podstawowych powodów:
z powodu różnic w czasie pomiędzy wygenerowanych przychodem, a zrealizowanym wpływem, (gdy następuje przedpłata)
z faktu, iż nie wszystkie przychody stanowią wpływy, jak i nie wszystkie wpływy stanowią przychody (ustalenie dodatnich różnic kursowych, zaciągnięcie kredytu czy innej formy dłużnej).
Dodatnie różnice kursowe stanowią źródło przychodu, jednakże nie stanowią wpływu na rachunek bankowy firmy. Również nie wszystkie wypływy stanowią przychód. Zaciągnięcie kredytu bankowego daje firmie źródło gotówki i jest podatkowo obojętne (nie podlega opodatkowaniu, ani podatkiem VAT, ani podatkiem dochodowym). Jest natomiast źródłem płynności finansowej firmy (wpływa na wzrost zdolności firmy do regulowania bieżących zobowiązań).
Koszty a wydatki
Koszty w firmie powstają w wyniku zużywania w procesie wytwórczym czynników wytwórczych. Mogą mieć charakter bezpośrednio produkcyjny i są, zatem zależne od rodzaju i wielkości produkcji, jak i koszty pośrednie, niezwiązane bezpośrednio z wielkością i rodzajem produkcji. Również można tu wyróżnić koszty stałe jak i zmienne. Przy czym koszty zmienne są stałe, a koszty stałe są zmienne w przeliczeniu na jednostkę wyrobu.
Wydatki występują wówczas, kiedy następuje zmniejszenie stanu środków pieniężnych w kasie i na rachunkach bankowych firmy. Wydatki są skutkiem jak i efektem dokonanych płatności, różnego typu zobowiązań firmy między innymi związanych z płatnościami za zakupienie dobra lub usługi, rozliczenie ciążących na firmie obowiązków podatkowych, płatności na rzecz załogi, jak i innych obowiązków publiczno-prawnych.
Różnice pomiędzy wydatkami a kosztami wynikają z różnic w czasie pomiędzy wystąpieniem kosztów i realizacją wydatków firmy jak i powodu faktu, iż nie wszystkie koszty są wydatkami, i nie wszystkie wydatki są kosztami.
Przykład 1.
Firma X przyjęła, iż zrealizuje zakup surowców i materiałów w dniu 6.10.2009, a przyjęte na magazyn surowce i materiały zakupione w dniu 6.10.2009 zostały wydane do produkcji w dniu 16.10.2009. Płatność za dostawę została zrealizowana w dniu 10.10.2009.
Stąd ponosimy wydatek w dniu 10.10.2009, a koszt 16.10.2009.
Przykład 2.
Odpis amortyzacyjny stanowi koszt firmy, koszt w ujęciu bilansowym jak i w ujęciu podatkowym.
Odsetki od zaciągniętych kredytów i zapłacone stanowią koszt uzyskania przychodu i wydatek (za wyjątkiem karnych odsetek, które stanowią tylko wydatek firmy). Z kolei płatność rat kapitałowych kredytu (pożyczki i innych form dłużnych) nie stanowią kosztu uzyskania przychodu.
Przychody – koszty = Wynik finansowy brutto
Ma to odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat.
Wpływy – wydatki = zmiana stanu środków pieniężnych
Ma to odzwierciedlenie w sprawozdaniu z przepływu środków pieniężnych.
Wpływy > wydatki = dodatnia zmiana stanu środków pieniężnych (zjawisko pozytywne)
Wpływy < wydatki = ujemna zmiana stanu środków pieniężnych (zjawisko negatywne)
Relacja przychodów i kosztów jest to odjęcie od przychodów kosztów, pozwala ustalić wyniki finansowy brutto (zysk lub stratę brutto). W przypadku, gdy przychody są większe od kosztów wystąpi zysk, w przeciwnym wypadku strata. Z kolei ustalenie wielkości wpływów i wydatków ma swoje znaczenie dla płynności finansowej firmy i zasobów gotówkowych. Jeżeli w danym okresie rozliczeniowym wpływy są większe od wydatków występuje dodatnie zwiększenie stanu środków na rachunku bankowym i jest to zjawisko pozytywne, bowiem zwiększamy zasoby gotówkowe firmy. Jeżeli wydatki były większe niż wypływy nastąpi ujemna zmiana stanu środków na rachunku bankowym i w kasie firmy. Zjawisko zdecydowanie negatywne.
Wielkość straty jest nieograniczona.
Przychód – koszt uzyskania przychodu = dochód
Przychód – koszty = zysk
Koszty ≥ koszty uzyskania przychodu
Jeżeli koszty uzyskania przychodu < koszty, to wynik finansowy < dochodu
Koszty > przychód = strata
Wydatki ≤ wpływy + stan środków pieniężnych na początku okresu
Przykład 1.
Przychody ogółem 100.000 zł
Koszty ogółem 75.000 zł (w tym 60.000 zł KUP)
Wynik finansowy brutto 25.000 zł (100.000 zł – 75.000 zł)
Dochód 40.000 zł (100.000 zł – 60.000 zł)
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%
Podatek 7.600 zł (40.000 zł * 19%)
Zysk netto 17.400 zł (25.000 zł – 7.600 zł)
Z reguły dochód jest większy od zysku brutto.
Przykład 2. Zysk brutto i strata netto
Przychody ogółem 100.000 zł
Koszty ogółem 90.000 zł (w tym 40.000 zł KUP)
Wynik finansowy brutto 10.000 zł (100.000 zł – 90.000 zł)
Dochód 60.000 zł (100.000 zł – 40.000 zł)
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%
Podatek 11.400 zł (40.000 zł * 19%)
Zysk netto (- strata netto) -1.400 zł (10.000 zł – 11.400 zł)
Przykład 3. Strata brutto i strata netto
Przychody ogółem 100.000 zł
Koszty ogółem 110.000 zł (w tym 80.000 zł KUP)
Wynik finansowy brutto -10.000 zł (100.000 zł – 110.000 zł)
Dochód 20.000 zł (100.000 zł – 80.000 zł)
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych 19%
Podatek 3.800 zł (20.000 zł * 19%)
Zysk netto -13.800 zł (-10.000 zł – 3.800 zł)
12.10.2009
Kapitały własne a kapitały obce
Kapitały według kryterium własności
Kapitały własne, jako podstawowe źródło finansowania działalności firmy występuje od momentu powstania firmy (wraz z zawieraniem umowy spółki) i wniesieniem odpowiedniej wartości udziałów pieniężnych bądź niepieniężnych (aportów), które też przedstawiają określoną wartość pieniężną. W trakcie działalności firmy kapitały własne mogą ulec zmianie, po pierwsze w drodze sprzedaży (emisji dodatkowych udziałów) tym samym właścicielom, bądź też poprzez przyjęcie nowych udziałowców. W drugiej sytuacji może zmienić się struktura własnościowa firmy, czego konsekwencjami mogą być konieczność przekazania części udziałów (praw majątkowych i decyzyjnych) nowo przyjętym udziałowcom w postaci np. prawa do dywidendy, prawa głosu w walnym zgromadzaniu oraz innych uprawnień, np. reprezentacje spraw spółki, obsadzenie zarządu, itp.
Innym źródłem kapitału własnego jest wypracowany zysk. Powstanie zysku w przedsiębiorstwie oznacza automatycznie rezygnację z wypłaty tegoż zysku, jako dywidendy, co może spotkać się z nieprzychylnym odbiorem ze strony części udziałowców. Pozostawiony w firmie zysk występować będzie, jako odrębna kategoria, tzn. w postaci zysku z lat ubiegłych i zysk roku obrotowego.
Kapitały obce stanowią formę długu. Podstawową własności tego długu jest fakt zwrotności tych źródeł finansowania wraz z odsetkami.
O oprocentowaniu kredytu decyduje m.in. ryzyko.
Kapitały według kryterium pochodzenia
Kapitały według kryterium czasu (terminowość)
Kredyty obrotowe to kredyt, który jest spłacany w ciągu roku obrotowego.
Kredyt rewolwingowy to kredyt odnawialny.
Długoterminowe kredyty to te, których termin płatności przekracza rok.
Bieżące kredyty – należy spłacić w przeciągu danego roku obrotowego.
Transzowanie – nadzorowanie kredytu.
Obligacja to forma długu długoterminowego.
Struktura kapitału obcego
Kredyt handlowy to odroczony termin płatności w przypadku dostaw. Szczególnie atrakcyjnym źródłem finansowania krótkoterminowego jest kredyt handlowy, zwany kupieckim. Może on występować w postaci przepływu na poczet przyszłych dostaw i nosi on miano kredytu odbiorcy, bądź w postaci odroczonego terminu płatności i wówczas nosi on miano kredytu dostawcy. Atrakcyjność kredytu handlowego polega z reguły na braku oprocentowania, bądź też niższym oprocentowaniu od oferowanych kredytów obrotowych. W przypadku kredytu dostawcy może wystąpić ukryte oprocentowanie ujawniające się w postaci skonta.
Skonto – forma upustu cenowego oferowana odbiorcy przez dostawcę w zamian za płatność gotówkową za fakturę, zamiast odroczonego terminu płatności. Skonto może mieć formę procentowego lub kwotowego upustu.
Przykład firma X dostarcza firmie Y produkty na kwotę 100.000 zł, oferując termin płatności 30 dni. Oferuje jednak możliwość zapłaty 99.000 zł w przypadku, kiedy zrealizuje przelew w ciągu 3 dni od momentu otrzymania dostawy i wystawienia faktury.
Kapitał stały = kapitały własne + kapitały obce długoterminowe + rezerwy na zobowiązania.
Kapitał stały to ten, który termin zwrotności przekracza 1 rok. Zalety: w przeciągu 1 roku firma nie jest zobligowana do jego zwrotu.
| Kapitał własne | Kapitały obce |
|---|---|
|
|
19.10.2009
Koszt pozyskania kapitału
Kapitał własny stanowi jedno z podstawowych źródeł finansowania i również kosztuje. Zatem nie jest darmowym źródłem finansowania, przy czym koszt pozyskania tego kapitału nie jest równoznaczny z wydatkowaniem określonej sumy pieniężnej. W przeciwieństwie do odsetek, które towarzyszą pozyskaniu kapitału obcego (długu). Koszt kapitału własnego jest kosztem innego rodzaju niż koszty odsetkowe, odzwierciedlają, bowiem utracone możliwości, które kapitało dawca godzi się ponieść przekazując swój kapitał spółce, i na ten czas rezygnuje z jego swobodnego dysponowania.
Ustalenie kosztu kapitału własnego jest generalnie sprawą skąp likowaną, bowiem polega na ustaleniu optymalnego oprocentowania, które będzie satysfakcjonowało inwestorów. Z kolei to oprocentowanie składa się z 2 podstawowych elementów:
stopy wolnej od ryzyka,
premia za ryzyko.
Przy czym stopa wolna od ryzyka przyjmuje się oprocentowanie inwestycji uznawanych za … ryzyka w postaci: lokat bankowych oraz zakupu obligacji skarbowych. Z kolei premia za ryzyko odzwierciedla wynagrodzenie przypadające kapitało dawcom (inwestorom), którzy powierzyli kapitał spółce i ponieśli w związku z tym ryzyko inwestycyjne i z tego tytułu mają prawo żądać odpowiedniego wynagrodzenia.
Ryzyko, jako element mierzalny kosztu musi być odzwierciedlone w wyceny kosztu kapitałowego, przy czym musi być określone indywidualnie dla firmy, a poziom ryzyka zależy od wielu czynników, m.in. od:
sytuacji finansowej firmy (stopień zadłużenia, zyskowności, jakości menedżmentu, itp.)
sytuacji w branży, w jakiej działa firma i od rodzaju branży
dostępności źródeł finansowania.
KOSZT AKCJI UPRZYWILEJOWANEJ
Akcje uprzywilejowane są akcjami specjalnego znaczenia dla firmy, a udziałowcy uprzywilejowani oprócz określonych szerszych obowiązków niż akcjonariusze zwykli mają z reguły niższe uprzywilejowania, m.in. prawo do stałej kwoty dywidendy bez względu na to, czy firma wypracowała zyski, zatem przy wycenie kapitału np. w sytuacji likwidacji spółki kapitał akcyjny uprzywilejowany może być przyjęty, jako zobowiązanie spółki, a nie kapitał własny.
k k.w.n.=D ÷ c • 100%, gdzie:
k k.w.n – koszt akcji uprzywilejowanych
D – kwota dywidendy przypadająca na jedną akcje uprzywilejowaną
c – aktualna cena rynkowa jednej akcji uprzywilejowanej
Przykład 1.
Wartość dywidendy przypadającej na jedną akcję uprzywilejowaną spółki wynosi 2 PLN. Aktualna cena rynkowa takiej akcji odpowiada kwocie 14 PLN. Koszt akcji uprzywilejowanej spółki wynosi:
k k.w.n. = 2:14*100% = 14,3%
Wniosek (interpretacja)
Kapitał akcji uprzywilejowanej powinien być ulokowany w przedsięwzięcie, które przynosi firmie stopę zwrotu na poziomie nie mniejszym niż 14,3%.
Przy kalkulacji kosztu kapitału akcji uprzywilejowanej należy brać pod uwagę również koszty samej emisji akcji, która zwiększa koszt kapitału.
Przykład 1.1.
Taki sam jak przykład 1., ale koszt emisji będzie stanowić 3% wartości akcji uprzywilejowanej. Koszt akcji nowej emisji będzie równy:
k k.w.n. = 2:(14-3%*14)*100% = 2:(14-0,42)*100% = 14,7%
KOSZT ZYSKÓW ZATRZYMANYCH – model CAMP (capital assets pricing model)
Zyski zatrzymane stanowiące źródło samofinansowania są jedną z najczęstszych form finansowania firmy. W przypadku podejmowania decyzji o ich pozostawieniu w przedsiębiorstwie konieczne jest określenie czy taka decyzja nie będzie negatywnie rzutować na postawy posiadaczy akcji. Czy nie wypłynie to na decyzje o rezygnacji z posiadania akcji spółki (wyzbywanie się akcji na duża skalę) z powoduje to w konsekwencji znaczący spadek wartości akcji spółki.
Jedną z metod ustalenia kosztu kapitału własnego – kosztu zysków zatrzymanych jest model CAMP, według następującej formuły:
ks = krs + β(km − krs), gdzie:
ks – koszt zysku zatrzymanego
krs – stopa dochodu wolna od ryzyka
km – stopa dochodu akcji przeciętnych (przeciętna rynkowa stopa zwrotu)
β – współczynnik ryzyka właściwy dla danego przedsiębiorstwa
(km - krs) – premia za ryzyko związane z inwestowaniem w akcje danego przedsiębiorstwa.
Współczynnik β:
β = 1 – ryzyko przeciętne
β > 1 – podwyższone ryzyko – im większa wartość β, tym większe ryzyko
β < 1 – ryzyko stosunkowo niewielkie
Model CAMP jest jedną z najlepszych metod ustalanie kosztu zysków zatrzymanych, przy czym główny problem stanowi wyznaczenie parametru β. Odzwierciedlającego ryzyko indywidualne spółki. Parametr ten jest wyznaczany na bazie danych wieloletnich m.in. sytuację finansową firmy, przedmiot i zakres działania firmy oraz sytuacja w branży, w której działa firma. Im mniejszy parametr β, tym mniejsze ryzyko firmy. Z kolei za stopą dochodu wolną od ryzyka przyjmuje się oprocentowanie lokat bankowych bądź oprocentowanie obligacji skarbowych.
Przykład 2.
Wolna od ryzyka stopa dochodu obligacji skarbowych wynosi krs = 9%. Współczynnik ryzyka rynkowego β właściwy dla badanej spółki to β = 1,4. Stopa dochodu dla akcji uprzywilejowanej wynosi km = 14%. Koszt zysku zatrzymanego spółki to:
ks = 9% + (14%-9%)*14 = 9% + 7% = 16%
Wniosek (interpretacja)
Koszt zysków zatrzymanych na poziomie 16%, oznacza, iż firma powinna ulokować zyski zatrzymane w takich inwestycjach, które przynoszą stopę zwrotu nie mniejszą niż 16%. Gdyby firmie nie udało się zrealizować takich inwestycji należałoby podjąć decyzję o wypłacie dywidendy celem uniknięcia wyprzedaży akcji przez akcjonariuszy niezadowolonych brakiem niewypłaconej dywidendy.
26.10.2009
KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO
Zyski zatrzymane stanowią jedną z ważniejszych źródeł finansowania mogą być również odciążone kosztem do wyznaczenia, którego możliwe jest zastosowanie modelu Gordona:
ks = D1 ÷ c1 + g, gdzie:
D1 – dywidenda płacona od akcji zwykłej po zakończeniu okresu obrachunkowego
c1 – aktualna cena rynkowa akcji zwykłej
g – współczynnik wzrostu dywidendy
Przykład 3.
Aktualna jednostka ceny rynkowej akcji zwykłej spółki wynosi 12 PLN. Inwestorzy oczekują, że na koniec roku zostanie wypłacona dywidenda w wysokości 1,50 PLN na jedną akcję. Stopa wzrostu dywidendy została ustalona na poziomie 5%. Koszt kapitału własnego obliczonego metodą Gordona jest równy:
ks = (1,50 : 12)*100% + 5% = 17%
Wniosek
Koszt zysków zatrzymanych wyznaczonych modelem Gordona na poziomie 17% oznacza, iż jest to parametr odniesienia w stosunku, do którego szacuje się planową minimalną stopę zwrotu z inwestycji … z tytułu pozostawionego w firmie zysku. Każdy z projektów powinien dawać, co najmniej 17% stopę zwrotu może być przyjęty do realizacji, przy czym im daje większą wartość progową tym jest bardziej atrakcyjny dla firmy.
W przedsiębiorstwach, które emitują obligacje koszt kapitału własnego można ustali na podstawie stopy dochodu tych obligacji. Przyjmuje się, że stopa zwrotu z obligacji danego podmiotu, poniekąd premia za ryzyko, jest poszukiwanym kosztem kapitału akcyjnego.
Przykład 4.
Stopa dochodu z obligacji spółki jest równa 12,5%, a premia za ryzyko związane z inwestowaniem w tę spółkę wynosi 5%, koszt kapitału własnego spółki jest równy więc:
ks = 12,5% + 5% = 17,5%
KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO Z TYTUŁU EMISJI AKCJI ZWYKŁYCH
Akcje zwykłe (emisje tych papierów wartościowych) stanowi główne źródło kapitału emisyjnego w spółkach akcyjnych. Kapitał ten z reguły powinien taniej kosztować, bowiem nie daje posiadaczom akcji zwykłych jakiś specjalnych uprawnień (w przeciwieństwie do akcji uprzywilejowanych). Stąd też spółki częściej posługują się tym źródłem finansowania niż akcjami uprzywilejowanymi. Do określenia kosztu kapitału zwykłego własnego stosuje się model Gordona o następującej treści:
k k.w.e.=D1 ÷ [c1(1−ke)] • 100% + g, gdzie:
k k.w.e. – koszt kapitału akcji zwykłej z emisji
ke – koszt emisji wyznaczony, jako część przychodów uzyskanych ze sprzedaży akcji
c1 – cena rynkowa akcji
Wartość wyrażona c1*(1-ke) odpowiada cenie netto jednej akcji, czyli cenie sprzedaży pomniejszonej o koszt emisji.
Przykład 5.
Dla spółki, której akcje są aktualnie sprzedawane na rynku po 12 PLN za sztukę, spodziewana na koniec roku kwota dywidendy za akcję wynosi 1,50 PLN. Stopa, jako wzrost jest szacowana na poziomie 5%, a koszt emisji stanowi 3% przychodów ze sprzedaży akcji. Koszt wyemitowania akcji jest, więc równy:
k k.w.e. = 1,50:[12(1-0,03)]*100% + 5% = 12,9% + 5% = 17,9%
Wnioski
Koszt kapitału akcyjnego zwykłego ustalony na poziomie 17,9% w oparciu o model Gordona należy interpretować jako minimalny poziom stopy zwrotu z tytułu zainwestowanego kapitału akcyjnego zwykłego, inaczej mówiąc kapitał akcyjny zwykły powinien być ustalony w takie przedsięwzięcia, które dają stopę zwrotu na poziomie co najmniej 17,9%.
ŚREDNI WAŻONY KOSZT KAPITAŁU (WACC)
$WACC = \ \frac{\text{VE}}{(VE + VD)} \bullet rE + \ \ \frac{\text{VD}}{(VE + VD)} \bullet rD$, gdzie:
VE – wartość kapitałów własnych
VD – wartość kapitałów obcych
rE – koszt kapitału własnego
rD – koszt kapitału obrotowego (z uwzględnieniem tarczy podatkowej)
Procedura wyliczenia średniego ważonego kosztu kapitału:
wyznaczanie wag. Wagi wyznacza się metodą wskaźnika struktury, gdzie każdy z rodzajów kapitału (jego wartość dzieli się przez sumę ich wartości) w ten sposób pozyskanie wagi (udziały w strukturze kapitałowej poszczególnych kapitałów mnoży się poprzez indywidualne ich koszty). W przypadku kapitałów własnych będą to koszty kapitału własnego, jeżeli wystąpią zyski zatrzymane, to będzie to koszt zysków zatrzymanych, jeśli wystąpią koszty kapitałów uprzywilejowanych, itp. Jeżeli wystąpi kapitał obcy w strukturze kapitałowej, a kosztem jego będzie oprocentowanie np. kredyt bankowy, to do kosztu przyjmuje są oprocentowanie pomniejszone o efekt osłony podatkowej.
Przykład 7.
Do finansowania swojej działalności spółka wykorzystuje dług, kapitał akcyjny uprzywilejowany i kapitał akcyjny zwykły. Koszt długu wynosi kr.k.d. = 7,7% (po uwzględnieniu tarczy podatkowej), koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego
kk.w.u = 14,3% i koszt kapitału akcyjnego zwykłego kk.w.e. = 17,9%. Dług stanowi 25% całego kapitału pozostającego w dyspozycji spółki, akcje uprzywilejowane — 5%, a reszta to kapitał akcyjny zwykły. Średni ważony koszt kapitału spółki to:
ŚWKK=0,25 • 7,7%+0,05 • 14,3% + 0,7 • 17,9% = = 1,93% + 0,72% +12,53% = 15,18%,
co oznacza, że każdy nowo pozyskany przez spółkę l PLN kapitału składa się z 25 groszy długu, którego koszt wynosi 7,7%, 5 groszy akcji uprzywilejowanych o koszcie 14,3% oraz 70 groszy kapitału akcyjnego zwykłego, którego koszt wynosi 17,9%. Średni ważony koszt każdego nowo pozyskanego l PLN wynosi 15,18% i odpowiada stopie dyskontowej pozwalającej określić bieżącą wartość przepływów pieniężnych oczekiwanych w przyszłości.
Średni ważony koszt kapitału w przedsiębiorstwie należy rozpatrywać w kategorii kosztu alternatywnego. Jest on równy wymaganej przez akcjonariuszy minimalnej stopie dochodu z prowadzonej działalności i jednocześnie odpowiada stopie procentowej, przyjętej do rachunku dyskonta spodziewanych przepływów pieniężnych. Nie wiąże się on zatem z koniecznością wydatkowania przez przedsiębiorstwo środków pieniężnych.
Inwestowanie kapitału w przedsiębiorstwie oznacza poniesienie kosztów jedynie w tym sensie, że kapitał użyty do finansowania działalności prowadzonej przez dany podmiot mógłby być zainwestowany w inny sposób, poza przedsiębiorstwem, dając stopę zwrotu wyższą od możliwej do uzyskania w tym przedsiębiorstwie. Średni ważony koszt kapitału w przedsiębiorstwie nie będzie zmieniony tak długo, jak długo nie zmieni się struktura stosowanych form finansowania oraz koszt każdego ze składników kapitału.
Przykład 8
Przedsiębiorstwo analizowane w przykładzie 7 zwiększyło wartość kapitału finansującego jego działalność, w tym kwotę długu. Spowodowało to wzrost rzeczywistego kosztu kredytu z 7,7 do 10%. Struktura źródeł finansowania oraz koszt kapitału własnego nie uległy zmianie. Obecnie średni ważony koszt kapitału w tym przedsiębiorstwie wynosi:
ŚWKK, = 0,25 • 10% + 0,05• 14,3% + 0,7 • 17,9% = 2,5% + 0,72% +12,53 % = 15,75%,
a więc jest wyższy niż poprzednio. Mimo zachowania poprzedniej struktury form finansowania, średni koszt zwiększył się w wyniku wzrostu ceny jednego ze składników kapitału. Średni ważony koszt każdego nowo pozyskanego l PLN wzrósł z 15,18 (przykład 7) do 15,75%. Zachowanie dotychczasowej struktury kapitału nie uchroniło spółki przed wzrostem jego kosztu.
Koszt ostatniego nowo pozyskanego l PLN po dotychczasowym koszcie jest krańcowym kosztem kapitału. Krańcowy koszt kapitału w przedsiębiorstwie jest tym większy, im większa jest kwota kapitału zaangażowanego w tym przedsiębiorstwie. Wzrost średniego kosztu kapitału ma charakter nieciągły i następuje skokowo — zawsze, gdy zwiększa się koszt jednego ze składników kapitału.
Zwiększenie kwoty długu w przedsiębiorstwie z zachowaniem niezmienionej struktury finansowania jego potrzeb (przykład 8) wiąże się z koniecznością jednoczesnego wzrostu kwoty środków pochodzących z innych źródeł, np. z emisji akcji. Koszt pozyskania tych nowych środków jest, z reguły, wyższy od kosztu środków już zainwestowanych. Innymi słowy, wzrost średniego ważonego kosztu kapitału w przedsiębiorstwie jest w praktyce spowodowany zwiększeniem kosztu więcej niż jednego składnika kapitału.
Przedsiębiorstwo nie zawsze jest zainteresowane utrzymaniem udziału poszczególnych form finansowania na niezmienionym poziomie.
W wielu jednostkach prowadzących działalność gospodarczą zmiana struktury zainwestowanego kapitału jest świadomie zamierzonym celem. Zmieniony udział poszczególnych składników w finansowaniu ogółem, nawet przy stałym (w określonym horyzoncie czasowym) poziomie kosztu każdego z nich, spowoduje zmianę średniego ważonego kosztu kapitału w danym przedsiębiorstwie.
Przykład 9
Przedsiębiorstwo z przykładu 8 zwiększyło udział długu z 25 do 40%. Koszt poszczególnych form finansowania się nie zmienił. Nowy średni ważony koszt kapitału w tym przedsiębiorstwie wynosi:
ŚWKK2=0,40 • 10%+0,05 • 14,3%+0,55 • 17,9% = 4% + 0,72% + 9,85% = 14,57%.
Zwiększenie udziału relatywnie tańszego źródła finansowania, jakim jest kredyt bankowy, z 25 do 40% z jednoczesnym obniżeniem udziału droższego kapitału akcyjnego zwykłego z 70 do 55% spowodowało zmniejszenie średniego ważonego kosztu kapitału z 15,75 do 14,57%.
Relatywnie mały średni koszt kapitału w danym przedsiębiorstwie, odpowiadający wielkości stopy procentowej przyjętej do rachunku dyskonta, pozwala przyjąć do realizacji większą liczbę projektów. Im wyższa jest wartość stopy dyskontowej, tym więcej projektów należy odrzucić, jako nieopłacalne.
Wyższa stopa przyjęta do rachunku dyskonta to zarazem wyższa rentowność prowadzonej działalności, co daje inwestorom nadzieję na większe zyski oraz, z reguły, prowadzi do wzrostu rynkowej ceny przedsiębiorstwa i, w efekcie, jego wartości rynkowej.
Kierownictwo przedsiębiorstwa, podejmując decyzje związane z wyborem źródeł kapitału, musi mieć na uwadze koszt wykorzystania każdego z nich. Poziom tych kosztów powinien być jednym z ważniejszych czynników uwzględnianych przy wyborze struktury finansowania. Jednocześnie struktura funduszy pozostających w dyspozycji danego przedsiębiorstwa przesądza o poziomie średniego ważonego kosztu kapitału w tym przedsiębiorstwie. Innymi słowy, zależność struktury kapitału oraz jego kosztu jest dwukierunkowa — koszt kapitału w przedsiębiorstwie ma wpływ na strukturę finansowania, ale jednocześnie jego wysokość zależy od udziału poszczególnych składników w finansowaniu ogółem.
ŚWKK nie jest metodą ustalania kosztu kapitału własnego, natomiast jest sposobem na ustalenie średniego kosztu kapitału w firmie i jako taki pozwala określić konsekwencję zmian dokonujących się (również planowanych) w obszarach struktury kapitałowej (zmiany udziału poszczególnych źródeł finansowania), czy też zmian kosztu poszczególnych źródeł finansowania. Umożliwia poza tym tworzenie wariantów struktur kapitałowych i określenia konsekwencji dla kosztu kapitału w spółce, zmian poszczególnych kosztów jak i zmian struktur kapitałowych.
9.11.2009
Podatkowe aspekty źródeł finansowania przedsiębiorstwa
W polskim systemie podatkowym korzystamy z kapitału obcego, jako źródła finansowania majątku daje możliwość korzystania z tzw. efektu osłony podatkowej, bowiem zastosowanie kapitałów obcych i płaceniu z tego tytułu kosztów w postaci odsetek towarzyszy szczególna właściwość tzn. możliwość traktowania zapłaconych odsetek, jako kosztu uzyskania przychodu w efekcie, czego następuje pomniejszenie podstawy do opodatkowania podatkiem dochodowym, czyli pomniejszenia dochodu do opodatkowania. W efekcie, czego zapłacone odsetki obciążają faktycznie finanse firmy w mniejszym stopniu niż jest to ujęte w wartości nominalnej tych odsetek.
Osłona podatkowa:
Otrzymany kapitał pożyczkowy jest podatkowo obojętny – nie stanowi przychodu dla potrzeb podatku dochodowego, również spłacone raty długu nie stanowią kosztu uzyskania przychodu.
Jednakże odsetki od pożyczonego kapitału stanowią koszt uzyskania przychodu zarówno dla przedsiębiorstw jak i w odniesieniu do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Takie rozwiązanie powoduje, iż obliczając koszt użycia długów, dla każdej z indywidualnych form długu, obciążenie płacone pożyczkodawcom korygowane jest przy uwzględnieniu stopy podatku dochodowego.
Przykład występowania osłony podatkowej.
Firma X dysponuje majątkiem o wartości 250 000 zł
Jego źródła finansowania stanowią kapitały własne w kwocie 150 000 zł oraz kredyt bankowy długoterminowy w kwocie 100 000 zł, od którego płaci odsetki w rocznej kwocie 13 000 zł
Przychody uzyskane w poprzednim roku wyniosły 330 000 zł, a koszty (bez odsetek) 230 000 zł. Wszystkie koszty uznane zostały, jako koszty uzyskania przychodów.
Firma Y dysponuje majątkiem o wartości 250 000 zł, a całość majątku finansują jedynie kapitały własne. Przychody w roku ubiegłym wyniosły w tej firmie 330 000 zł a koszty 230 000 zł (wszystkie koszty stanowią koszty uzyskania przychodów).
Zestawienie rachunków wyników obu firm przedstawia tabela:
| Dane | Firma Y | Firma X |
|---|---|---|
| Przychody | 330 000 | 330 000 |
| Koszty ogółem | 230 000 | 230 000 |
| Koszty odsetek | 0 | 13 000 |
| Wynik brutto (dochody) | 100 000 | 87 000 |
| Podatek dochodowy 19% | 19 000 | 16 530 |
| Wynik netto | 81 000 | 70 470 |
| Efekt osłony podatkowej | 0 | 2 470 |
| Rzeczywiste obciążenie odsetkowej | 0 | 10 530 |
Sprawdzenie:
Różnica wartości zysku netto 81 000 – 70 470 = 10 530
Różnica w wysokości zapłaconego podatku = 19 000 – 16 530 = 2 470
W analizowanych firmach różnice w KUP wynikają z faktu iż firma X oprócz standardowych kosztów uzysku, wykazywała koszty odsetkowe z tytułu zaangażowania obcych kapitałów) w kwocie 13 tys. zł. Stąd różnica w dochodzie do opodatkowania. Firma Y wykazywała 100tys. dochodu do opodatkowania, firma X 87tys.
Naliczony podatek dochodowy stawką 19% od dochodu wyniósł w przypadku firmy
Y – 19 tys., a firmy X – 16,53 tys., zatem był mniejszy w drugim wypadku o kwotę 2470zł. (kwota osłony), stanowiącą równowartość 19% od kwoty odsetek (13 tys.) i ta kwota stanowi efekt osłony podatkowej. Z kolei rzeczywiste obciążenie z tytułu odsetek zapłaconych w kwocie nominalnej na rzecz banku w kwocie 13 tys. wyniosło 10530zł, bowiem pozostałą część odsetek zapłaconych tj. kwotę 2470zł. firma „odzyskała” z tytułu zmniejszonego wymiaru podatku dochodowego.
Warunki wystąpienia osłony podatkowej:
Osłona podatkowa (tarcza podatkowa) występuje jeżeli:
firma płaci podatek dochodowy
korzysta z kapitału obcego, od którego zapłaciła odsetki
wykazuje dochód do opodatkowania, a dochód ten jest co najmniej równy kwocie zapłaconych odsetek; (firma nie może mieć większych kosztów podatkowych od przychodów, nie wliczając do tych kosztów odsetek)
DŹWIGNIA FINANSOWA
Jest to zjawisko, które polega na tym iż zaangażowany kapitał obcy może wpłynąć pozytywnie na rentowność kapitału własnego firmy. Aby taki przypadek zaistniał , koszt zaangażowania obcego kapitału, mierzony skalą odsetek, musi być mniejszy od skali rentowności aktywów ogółem, czyli kapitału całkowitego.
Aby dźwignia była dodatnia – pozytywny efekt – koszt kapitału obcego mierzony skalą odsetek powinien być mniejszy od skali rentowości aktywów ogółem (kapitału całkowitego). W przeciwnym wypadku tzn., jeżeli koszt odsetek będzie większy od skali rentowności aktywów ogółem wówczas dźwignia będzie ujemna, co oznacza nieopłacalne zastosowanie obcych kapitałów w firmie w praktyce oznacza to, że zaangażowany kapitał obcy był na tyle drogi, że po jego wykorzystaniu przez firmę i osiągane z tego tytułu efekty były mniejsze od kosztów poniesionych w związku z jego zaangażowaniem w firmie.
Przykład 2:
Firma A : aktywa – 20tys., pasywa : kapitał własny 10tys. , Zobowiązania i rezerwy: 10 tys.
Firma B: aktywa – 20tys., pasywa: kapitał własny 20tys.
| A | B | |
|---|---|---|
| Przychody | 10 000 | 10 000 |
| KUP(bez odsetek) | 7 000 | 7 000 |
| Odsetki | 1 000 | - |
| Dochód(zysk brutto) | 2 000 | 3 000 |
| Podatek | 380 | 570 |
| Zysk netto | 1 620 | 2 430 |
WRA(ROA) =zysk netto/aktywa ogółem
ROA dla A = 1620/20000*100%= 8,1% ROA dla B= 2430/20000*100%=12%
WRKwł=1620/10000*100%= 16, 2% WRKwł = 2430/10000*100%=12%
Dźwignia finansowa odzwierciedla reakcję rentowności kapitału własnego na zaangażowanie kapitału obcego w firmie, przy określonym koszcie pozyskania tego kapitału (mierzonym skalą odsetek). Pozytywny efekt dźwigni finansowej wystąpi wówczas, kiedy koszt zaangażowania kapitału obcego w firmie będzie mniejszy od skali rentowności kapitału własnego. W praktyce wzrost kosztów w wyniku kosztów odsetkowych powinien być zrekompensowany poprzez wzrost przychodów i/lub poprzez obniżenie pozostałych kosztów (poza odsetkowych np. firma skredytowała zakup nowoczesnej linii technologicznej do produkcji, wskutek tego zwiększyła wydajność, co spowodowało zwiększenie przychodów ze sprzedaży, zmniejszyła równocześnie zapotrzebowanie na energie i pozwoliła zmniejszyć zatrudnienie i to pozwoliło na zmniejszenie kosztów płacowych i energii. Pozwoliło to w pełni zrekompensować wzrost kosztów odsetkowych firmy.
16.11.2009
Dźwignia operacyjna
Analiza punktu zrównania (progu rentowności) stanowi jeden z ważniejszych instrumentów planowania finansowego jak i również z różnego typu projektach i inwestycjach, w których założeniach przyjmuje się określone wielkości produkcji i sprzedaży, jak i również zakłada określone wielkości kosztów stałych i kosztów jednostkowych zwanych również kosztami zmiennymi.
Punkt zrównania (BEP – break event point) obejmuje taką wielkość produkcji i sprzedaży, przy której sumaryczna wartość kosztów stałych i zmiennych jest taka sama. Zatem różnica pomiędzy sumą przychodów ze sprzedaży i sumą kosztów stałych i zmiennych wynosi 0. Oznacza to, że w tym punkcie firma nie ma zysku i nie ma straty. Powyżej tego punktu każda kolejna jednostka sprzedanego produktu jest źródłem zysku dla firmy.
Próg rentowności może być wyrażany ilościowo lub wartościowo. W przypadku pomiaru ilościowego BEP wskazuje się przy liczbie (ilości) nastąpi zrównoważenie przychodów z kosztami. W przypadku badania BEP w ujęciu wartościowym określa z kolei, przy jakiej wartości sprzedaży nastąpi zrównanie przychodów z kosztami.
Aby możliwy był rachunek BEP niezbędne jest przyjęcie następujących założeń:
wielkość produkcji i sprzedaży są sobie równe [założenie trudne do spełnienia]
koszty są funkcją wielkości produkcji
koszty stałe są jednorazowe dla każdej wielkości produkcji [założenie w dłuższym okresie czasu jest trudne do spełnienia]
jednostkowe koszty zmienne są wielkością produkcji
ceny sprzedaży poszczególnych produktów nie ulegają zmianie wraz z upływem czasu i nie zmieniają się również wraz ze zmianą skali produkcji i sprzedaży w całym badanym okresie, zatem przychody ze sprzedaży są funkcją liniową ceny sprzedaży i ilości (liczby) sprzedanych produktów
poziom jednostkowych kosztów zmiennych i stałych pozostaje niezmienny w całym badanym okresie.
BEP w ujęciu ilościowym
$$Q = \ \frac{\text{KS}}{c - \text{kzj}}$$
Jeżeli przyjąć, że koszty zmienne zwiększają się proporcjonalnie w miarę wzrostu produkcji i sprzedaży, to ich wartość na jednostkę wyrobu pozostaje bez zmian. Wobec tego wielkość produkcji zysku, przy której przychodów ze sprzedaży zrównuje się z kosztami wytworzenia sprzedanych wyrobów.
Przedsiębiorstwo przewiduje uruchomienie nowego wyrobu, co będzie wymagało poniesienia kosztów stałych w wysokości 400 ty. zł. Maksymalna wydajność produkcji to 80 tys. szt. nowych wyrobów. Przewiduje się kjz = 7 zł/szt. wyrobu, cena = 15 zł. W związku z tym szacuje się, iż należy wyprodukować i sprzedać, co najmniej 50 tys. szt. wyrobu rocznie, aby poniesione nakłady inwestycyjne zostały zrekompensowane odpowiednim poziomem przychodów ze sprzedaży.
$$Q = \ \frac{400\ 000}{15 - 7} = 50\ 000\ szt.$$
W przypadku, gdy konieczna jest informacja o BEP w ujęciu wartościowym można określić zarówno wartość sprzedaży, jaki będzie niezbędny do uzyskania zarównania przychodów z kosztami jak również możliwe będzie określenie maksymalnej wartości sprzedaży, która zaistnienie w momencie max wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Dzięki temu możemy ustalić wartość max zysku operacyjnego.
80.000*15-(400.000+80.000*7)=24.000 zł.
BEP w ujęciu wartościowym
$$P_{\text{BEP}} = \frac{\text{KS}}{\left( c - kjz \right) \div c}$$
Dane z przykładu poprzedniego $P_{\text{BEP}} = \frac{400.000}{\left( 15 - 7 \right) \div 15} = 750.000\ zl$.
Ustalony próg rentowności w ujęciu wartościowym pozwala na określenie kwoty przychodów ze sprzedaży, która zagwarantuje firmie pokrycie wszystkich kosztów. Każda złotówka powyżej tej kwoty przychodu ze sprzedaży (pow. 750 tys.) będzie stanowiła dla firmy źródło zysku operacyjnego.
Metodologia postępowania przy ustaleniu BEP umożliwia przyjęcie w założeniach określonej kwoty zysku operacyjnego. Pozwala to z góry zaplanować min. Wartość sprzedaży, przy której firma będzie osiągać określoną kwotę zysku operacyjnego. Jest to niezwykle przydatne przy różnych projektach inwestycyjnych, zwłaszcza, jeżeli inwestorom zależy na tym, aby przedsięwzięcie dawało określone korzyści finansowe.
Punkt przełamania służy również planowaniu zysku przy sprzedaży produktów.
Wartość sprzedaży przy założonym zysku:
$$P_{\text{BEP}}\frac{Z + \ KS}{\left( c - kzj \right):c}$$
Dane z przykładu:
$$P_{\text{BEP}} = \frac{20\ 000 + 400\ 000}{\left( 15 - 7 \right):15} = 787\ 500\ zl$$
BEP ilościowo + zysk
Qz = $\frac{\mathbf{Z + KS}}{\mathbf{c - kzj}}$
gdzie:
Z – zysk.
Przykład założenia jak poprzednio + zysk 20 000 zł
Qz = $\frac{20\ 000 + 400\ 000}{15 - 7} = 52\ 500\ szt$
Zakładamy zysk w ujęciu kwotowym, można wyznaczyć dla określonej ilości wyprodukowanych i sprzedanych wyrobów w analizowanym przykładzie firma osiągnie zakładany zysk operacyjny w kwocie 20 000 zł zysk w przypadku, gdy wyprodukuje i sprzeda 52 500 sztuk wyrobów. Gdyby udało się sprzedaż więcej sztuk, wówczas zysk będzie większy niż zakładane 20 000zł.
Dźwignia operacyjna jest narzędziem przydatnym w planowaniu finansowym w szczególności w sytuacji możliwości wydzielania w przedsiębiorstwie spośród ogółu kosztów firmy kosztów stałych i kosztów zmiennych operacja ta wymaga dokładnej znajomości realiów firmy, bowiem specyfika każdej firmy wywołuje różnice w klasyfikowanych wartościach kosztów stałych oraz kosztów zmiennych, przy czym takiego podziału może dokonać jedynie osoba o dużym doświadczeniu i stażu pracy w firmie, bowiem konieczne jest posiadanie rozeznania, które z kosztów stałych w dłużysz okresie czasu są kosztami zmiennymi i odwrotnie.
Dźwignia operacyjna służy do odzwierciedlenia poziomu(stopnia) ryzyka operacyjnego, inaczej mówiąc wrażliwości firmy ocenianej przez pryzmat reakcji zysku operacyjnego na zmianę ilości (wartości) produkcji i sprzedaży.
Dzięki temu instrumentowi analitycznemu możliwe jest określenie, w jakim stopniu (procentowo bądź kwotowo) zmieni się wynik finansowy operacyjny (zysk lub strata) w skutek zmian procentowo bądź wartościowo w obrębie produkcji i sprzedaży.
Dźwignię operacyjną można wyznaczać w następujący sposób:
Stopień dźwigni operacyjnej (DOL – Degree of Operational Leverage) możemy określić, jako relację między procentową zmianą zysku operacyjnego – przed odliczeniem odsetek od kapitałów obcych i opodatkowaniem (EBIT), a procentową zmianą przychodów ze sprzedaży (S):
DOL = (ΔEBIT : EBIT) : (ΔS : S)
Wykorzystanie zależności:
EBIT = Q (c – kzj) – KS
gdzie:
Q – ilość produkcji sprzedanej
c – cena jednostkowa
kjz – jednostkowy koszt zmienny
KS – całkowite koszty stałe
DOL = [Q * (c – kzj)] : [Q * (c – kzj) – KS]
lub
DOL – (S – V) : (S – V – KS)
gdzie:
S – przychody ze sprzedaży
V – całkowite koszty zmienne
KS – całkowite koszty stałe
Przykład 1.
Firma X sprzedała 1000 szt. towaru po 10 PLN za szt., jednostkowy koszt zmienny wynosi 4 PLN (na sztukę wyrobu), koszty stałe w firmie X wynoszą 3000 PLN.
Jej dotychczasowy poziom EBIT wynosi
EBIT = (1000 * 10) – 3000 – (1000 * 4) = 3 000 PLN
DOL = (S – V) : (S – V – KS) = (10 000 – 4000) : (10 000 – 4000 – 3000) = 2
Wartość dźwigni operacyjnej wynoszącej 2 w danym przykładzie oznacza, że w wyniku zmian wartości sprzedaży o 1% spowoduje zmianę wartości zysku operacyjnego o 2%. Jeżeli przychody ze sprzedaży zwiększyłyby się o 1%, wówczas zysk operacyjny zwiększy się o 2%
Przykład 1 cd.
Jeżeli ilość sprzedanych towarów wzrośnie np., o 50% (czyli z do poziomu 1500 szt.) to poziom EBIT będzie wyglądał następująco:
EBIT = (1500 * 10) – 3000 – (1500 * 4) = 6 000 PLN
DOL = (S – V): (S – V – KS) = (15 000 – 6000): (15 000 – 6000 – 3000) = 1, 5
Przyrost sprzedaży o 1% spowodował przyrost zysku operacyjnego o 1,5%.
W wyniku wzrostu liczby sprzedanych produktów o 50%, nastąpił wzrost zysku operacyjnego do kwoty 6 000zł, a poziom dźwigni operacyjnej zmniejszył się z 2 do 1,5, co wskazuje na określony trend dźwigni operacyjnej wskutek reakcji na wzrost liczby sprzedanych produktów i wzrost wartości przychodów ze sprzedaży.
Przykład 1 cd..
Załóżmy, iż firma w kolejnym okresie zwiększy sprzedaż o kolejne 50%. Dynamika wzrostu EBIT oraz efekt dźwigni operacyjnej już nie będą tak wysokie jak poprzednio:
EBIT = (2250 * 10) – 3000 – (2250 * 4) = 10 500 PLN
DOL = (22 500 – 9000) : (22 500 – 9000 – 3000) = 1,29
Przyrost sprzedaży o 1% spowodował przyrost zysku operacyjnego o 1,29%.
Dźwignia operacyjna, jako miara ryzyka operacyjnego określa skutki po stronie zysku operacyjnego zmian wielkości (wartości) przychodów ze sprzedaży. Poziom dźwigni operacyjnej jest bezpośrednio zależny od struktury kosztów w firmie, a przede wszystkim od udziału kosztów stałych w strukturze kosztów w firmie.
Im większy jest udział Ks, tym większy jest poziom dźwigni operacyjnej, czyli większy poziom ryzyka operacyjnego, oznacza to w praktyce, iż firmy o dużej dźwigni operacyjnej obarczone są większym ryzykiem operacyjnym, w efekcie, czego nawet niewielka zmiana poziomu sprzedaży wywoła dość istotną zmianę poziomu zysku operacyjnego.
W przypadku, gdy na rynku są tendencje wzrostowe sprzedaży i sprzedaż firmy gwałtownie rośnie, wówczas firma gwałtownie zwiększa swoje zyski. Gorzej, jeżeli na rynku zauważa się spadek sprzedaży, wówczas niewielka miana( spadek sprzedaży) może się okazać tragiczna w skutkach dla firmy, ponieważ poniesie stratę operacyjną.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa firmy na poziomie operacyjnym postuluje się, aby dźwignia operacyjna była jak najmniejsza, tendencja spadkowa dźwigni operacyjnej będzie się utrwalała wraz ze wzrostem sprzedaży, ponieważ będzie malał udział kosztów stałych w strukturze kosztów firmy.
23.11.2009
Venture Capital
Finansowania w ramach systemu Venture Capital polega na uczestnictwie w finansowaniu firmy wyspecjalizowanych instytucji finansowej, to jest funduszu Venture Capital, który przystępując do wspólnego przedsięwzięcia wnosi swój kapitał nabywając akcje, udziały, rzadziej obligacje zamienne na akcje i udziały. W zamian za określone korzyści finansowe przejawiające się wielokrotnym przyrostem wartości rynkowej spółki i sprzedaż udziałów (akcji) po cenie często kilkakrotnie większej od ceny zakupu (nabycia udziałów, akcji). Obszarem zainteresowania funduszu Venture Capital są firmy charakteryzujące się dużą innowacyjności w zakresie oferowanych przez siebie produktów jak i działające w branżach charakteryzujących się dużą innowacyjnością, np. branże teleinformatyczne i telekomunikacyjne, genetyka, mikrobiologia, przemysł farmaceutyczny itp.
Podstawowym elementem inwestowania typu Venture jest nabycie udziałów akcji mających charakter pakietu większościowego. Pozwala to firmie pozyskać znaczne zasoby kapitałowe powiększając w ten sposób możliwości inwestycyjne, jak i również zmieniają strukturę źródeł finansowania, bowiem przystąpienie do przedsięwzięcia funduszu Venture zwiększa kapitały własne zgłasza kapitał akcyjny w spółkach akcyjnych i kapitał zakładowy w spółkach z o.o. Ponad to fundusz w okresie wspólnego przedsięwzięcia, które trwa średnio 5-7 lat nie wypłaca dywidendy, a cały zysk jest reinwestowany. Zwiększa to dość gwałtownie zarówno wartość księgową firmy (przyrost wartości aktywów) jak i zwiększa zyskowność. Ponad to zasadniczym cele funduszu jest zwielokrotnienie wartości rynkowej firmy, a celem końcowy z reguł wprowadzenie jej na giełdę i upłynnienie nabytych uprzednio udziałów lub akcji po cenie znaczeni większej niż ich zakup. Nie rzadko stopa zwrotu z tej inwestycji osiąga kilka tysięcy procent. Dodatkową korzyścią dla funduszu oprócz ceny upłynnienia akcji w stosunku do ceny zakupu jest opłata za doradztwo i zarządzanie.
Szczególnie atrakcyjne jest współuczestniczenie funduszu Venture capital we wspólnym przedsięwzięciu w przypadku, gdy dotychczasowi właściciele firmy są skłonni podzielić się władzą w firmie, jak również zyskami, ponad to wówczas, gdy firma nie ma wystarczającej historii kredytowej i nie posiada zdolności kredytowej. Również w przypadku, gdy nie posiada innych tańszych źródeł finansowania. Oprócz tego w sytuacji, gdy działalność firmy obarczona jest dużym ryzykiem związanym z samym produktem, jak i branżą, w której działa firma. Do zalet finansowania Venture Capital należy zaliczyć:
pozyskanie kapitału bez posiadania stosownych zabezpieczeń
tworzenie tzw. wartości dodanej kapitału poprzez wprowadzenie w struktury źródeł finansowania inwestora o dużym potencjale finansowym
brak kosztów finansowych, gdyż jest finansowanie typu własnego (należy pamiętać jednak o kosztach alternatywnych)
poprawa wizerunku firmy, bowiem fundusz, jako udziałowiec uwiarygodnia firmę i wpływa na jej lepsze postrzeganie na rynku, gdyż fundusze Venture Capital mają dobrą opinię i są niejako gwarantem sukcesu firmy.
gwarancja poufności kluczowych informacji, które musiały być ujawnione np. bankowi w przypadku ubiegania się o kredyt, bądź też inwestorom w momencie poszukiwania dodatkowych źródeł własnych finansowania.
Wady finansowania Venture Capital:
wysoki koszt kapitału (niższa cena)
brak branżowego know-how.
Kiedy Venture Capital – oczekiwania inwestora
sprawny management
wzrostowy rynek
innowacyjny produkt
Kryteria inwestycyjne:
geograficzne
branżowe
finansowe
minimalna/maksymalna wartość inwestycji
akceptowalny poziom ryzyka
oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji
Ograniczenia inwestycyjne:
produkcja i handel bronią
produkcja sprzętu używane do aborcji i usługi aborcyjne
hazard
produkcja alkoholu i papierosów
pornografia
produkcja narkotyków i innych używek
inne
Fundusz chętnie przystępuje do finansowania przedsięwzięć w tych dziedzinach, które nie kojarzą się negatywnie, czyli takich jak produkcja i handel bronią, narkotykami. Robi to w trosce o swój wizerunek na rynku.
W celu do przystąpienia do wspólnego przedsięwzięcia niezbędne jest przygotowani odpowiedniego zestawu dokumentów, do którego zaliczyć trzeba:
biznes plan, zawierający m.in. planowaną ścieżkę rozwoju zarówno otoczenia jak i samej firmy oraz szanse rozwoju produktu i udziału firmy w rynku,
informacje o przedsiębiorcy (przedsiębiorstwie) szczególnie w zakresie struktury właścicielskiej firmy (liczba udziałowców i posiadane przez nich udziały oraz rodzaju posiadanych udziałów)
informacje o zarządzie firmy (władzach firmy) ich doświadczeniu w zarządzaniu firmą jak i zarządzaniu produktami
dokumentacja finansowa w postaci sprawozdania finansowego za rok obrotowy, lata poprzednie (bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływów pieniężnych i inne)
akty notarialny, prawa własności, licencje, patenty itd.
Venture Capital gdzie szukać?
PSIK - WWW.ppea.org.pl
EVCA – WWW.evca.com
NVCA – WWW.nvca.com
banki inwestycyjne
Finansowanie typu Venture Capital jest finansowaniem tzw. alternatywnym w stosunku do kredytu bankowego i służyć ma rozwojowi firmy poprzez zwielokrotnienie wartości aktywów firmy, dzięki działaniom promującym nowatorski pomysł (produkt, usługę), w skutek, czego dąży się do monopolizacji określonego segmentu rynku poprzez swoje nowatorstwo w dziedzinie produktów bądź usług. Również celem jest reinwestowanie zysku wypracowanego (pozostawienie go w przedsiębiorstwie), co jest również źródłem wzrostu wartości firmy. Cechą charakterystyczną finansowania typu Venture jest finansowanie typu udziałowego o charakterze pasywnym. Co oznacza, że zwiększany jest kapitał własny jednakże inwestor – fundusz Venture nie ingeruje w sprawy technik wytwarzania produktu i zarządzania produktem a służy poprzez swoich menadżerów zarządzających wiedzą w zakresie zarządzania finansowego, marketingu, w sferach prawnych. Cecha jest również czasowość przedsięwzięcia, co oznacza, iż fundusz Venture nabywa udziały na zamknięty okres czasu, należy się, więc spodziewać, iż w okresie średnio bądź długo terminowym 5-7 lat wycofa się z przedsięwzięcia.
30.11.2009
Leasing
Leasing jest tzw. alternatywną formą finansowania dla kredytu i pożyczki. Jest, więc sposobem na pozyskanie nowoczesnych środków trwałych jak i również wartości niematerialnych i prawnych dla firmy bez konieczności jego zakupu. Z drugiej strony leasing daje możliwość kształtowania własnej struktury majątkowej jak i kapitałowej. Bowiem może być i nie musi wykazywany w aktywach i pasywach firmy (w zależności czy jest to leasing finansowy czy operacyjny).
Umowa leasingowa jest to umowa, w ramach, której finansujący wcześniej zwany leasingodawcą przekazuje drugiej stronie, jakim jest korzystający wcześniej leasingobiorca dobra inwestycyjne do odpłatnego użytkowania przez korzystającego. Leasing nosi cechy umowy najmu i dzierżawy jak również wykazuje pewne cechy kredytu. Szczególną właściwością umowy leasingowej jest fakt, iż w trakcie trwania umowy leasingowej korzystający nie jest właścicielem przedmiotu leasingu aż do momentu jego ostatecznego wykupu od finansującego.
W ustawie Kodeks Cywilny umowa leasingowa jest w następujący sposób: „przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego (określonego) zbywcy na warunkach zawartych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do użytkowania, albo użytkowania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe, co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego”.
W ustawach podatkowy umowa leasingowa jest rozszerzona w stosunku do kodeksu cywilnego o każdą inną umowę, gdzie finansujący oddaje w użytkowanie korzystającemu podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne oraz grunty. W tej części umowa ma charakter nienazwanej, bowiem wykracza poza ramy Kodeksu Cywilnego jednakże w prawie podatkowym jest nazywana, jako leasing. Z kolei w prawie podatkowym nie wskazuje się na dwie podstawowe formy leasingu, jaki są leasing finansowy i operacyjny. Jednakże rozróżniając te dwie formy z punktu widzenia traktowania opłat leasingowych, jako koszty uzyskania przychodu.
W umowie leasingowej występuje szereg istotnych terminów, które bezwzględnie muszą być zawarte w tej umowie, aby umowa była ważna i obowiązująca dwie strony:
przedmiot leasingu – może być rzecz ruchoma lub nieruchoma zwana środkiem trwałym zgodnie z ustawą o rachunkowości w stosunku, do których możliwe jest dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. Wobec tego typowymi przykłady przedmiotu leasingu są: sprzęt komputerowy, środki transportu, maszyny urządzenia, całe linie technologiczne, nieruchomości i inne środki trwałe.
czynsz leasingowy – będący oznaczoną sumą pieniędzy stanowiącą zapłatę za użytkowanie przedmiotu leasingu. Wysokość jak i liczba rat (czynszów leasingowych) musi być zawarta w treści umowy bądź, jako załącznik stanowiący integralną cześć umowy.
czynsz inicjalny – tzw. opłata wstępna wnoszona w momencie zawierania umowy leasingowej, a stanowiąca część wartości przedmiotu leasingu i jest ustalana w zależności od stopnia ryzyka korzystającego i jego sytuacji finansowej jak i również historii współpracy z firmą leasingową. W przypadku firm, które są nieznane firmie leasingowej może to być to być nawet do 45% mienia leasingowego. W przypadku dobrej reputacji firm, które z sukcesem pracowała w poprzednich latach czynsz może być zminimalizowany nawet do 5% wartości przedmiotu leasingu. Przeciętnie jest to około 20%.
harmonogram spłat – jest integralną częścią umowy leasingowej stanowi wykaz terminów i kwot płatności poszczególnych rat leasingowych oraz innych opłat ciążących na korzystającym.
Strony umowy leasingowej:
finansujący – jest to wyspecjalizowana firma świadcząca usługi finansowe o dowolnej formie prawnej, która zajmuje się pozyskiwaniem środków trwałych i ich użyczaniem w sposób odpłatny w ramach umów leasingowych chętnym do zawarcia takiej umowy firmom.
korzystający – może to być praktycznie każda forma działalności gospodarczej w tym również osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Cechą, którą musi się charakteryzować to zdolność do zaciągania zobowiązań i posiadanie uprawnień do zawarcia umów. W przypadku spółek prawa handlowego muszą być one wskazane w wypisie z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Z reguły są to członkowie zarządu, głowni księgowi oraz prokurenci. Ważne jest również, aby prokura wskazywała kwotę, do jakiej mogą zaciągać zobowiązania i aby kwota ta była większa od wartości umowy leasingowej.
poręczyciel - w niektórych przypadkach finansujący wymaga, aby korzystający wskazał poręczyciela. Na którym by ciążył obowiązek realizacji umowy leasingowej w przypadku, gdy korzystający nie wywiązywałby się z tej umowy. Zatem poręczyciel jest wskazywany najczęściej w przypadku, gdy korzystający nie jest znany firmie leasingowej bądź w przeszłości w trakcie realizowanych umów dochodziło do naruszania postanowień umowy leasingowej.
dostawca/zbywca – jest to producent lub firma handlująca środkami trwałymi, od której finansujący nabywa przedmiot leasingu i użycza go korzystającemu w ramach umowy leasingowej, najczęściej dostawca jest wskazany przez korzystającego. Ważną rzeczą jest to że zbywca (dostawca) sprzedając środek trwały firmie leasingowej przekazuje tejże firmie leasingowej również wszelkie prawa dotyczące realizacji gwarancji jak i również prawa rękojmi których nie nabywa korzystający pomimo tego że jest on użytkownikiem tego mienia jako przedmiotu leasingu. Taka transakcja może mieć miejsce w przypadku leasingu operacyjnego. W przypadku leasingu finansowego wszelkie prawa przechodzą na korzystającego.
depozyt – w niektórych przypadkach zwłaszcza w stosunku do niesolidnych firm leasingowych stosuje się zasadę depozytu. Depozytem jest pewna kwota, którą korzystający zobowiązany jest wpłacić finansującemu jako forma zabezpieczenia należności wynikająca z zawieranej umowy leasingowej. Po wygaśnięciu umowy leasingowej jest on zwracany korzystającemu jednakże bez odsetek, co dodatkowo podraża umowę leasingową.
wykup (wartość końcowa) – kwota wykupu stanowi określoną wartość po zapłaceniu, której korzystający przenosi na siebie prawo własności mienia leasingowanego (przedmiotu leasingu). W przypadku leasingu kapitałowego jest to dowolna kwota często przysłowiowa złotówka po zapłaceniu, której korzystający nabywa na własność przedmiot leasingu pomimo tego że w trakcie trwania umowy leasingowej wykazywał przedmiot leasingu w sowich aktywach. W przypadku leasingu operacyjnego wartość końcowa nie jest dowolną kwotą i określana jest, jako tzw. wartość hipotetyczna netto, a stanowiąca efekt odpisów amortyzacyjnych liczony metodą degresywną przy współczynniku 2. Przy współczynniku, jako wartość hipotetyczna netto jest mniejsza od wartości po odliczeniu amortyzacji metodą liniową, czyli proporcjonalną.
7.12.2009
Leasing a podatki
Podatek dochodowy a leasing operacyjny
W leasingu operacyjnym (pozabilansowy -> przedmiot leasingu ani raty leasingowe nie są wykazywane w bilansie korzystającego) całość rat leasingowych zarówno część odsetkowa jak i część kapitałowa odzwierciedlająca spłatę części wartości mienia leasingowego stanowią koszt uzyskanie przychodu, czyli pomniejszone ją dochód do opodatkowania.
Jeżeli płatności są kosztami uzyskania przychodu to im większa wartość opłat leasingowych będącymi kosztami uzyskania przychodu tym mniejszy dochód do opodatkowania, dlatego możliwe jest wykorzystywanie leasingu operacyjnego, jako instrumentu strategii podatkowej firmy bowiem daje możliwość dyrektorowi firmy po pierwsze wyboru formy leasingu, po drugie możliwości doboru wielkości rat leasingowych w zależności od potrzeb kosztowych.
Bardzo ważną rzeczą jest możliwość zakwalifikowania innych opłat niż raty leasingowej, jako kosztów uzyskania przychodu i są to:
czynsz inicjalny (opłata początkowa)
prowizje i innego typ opłaty manipulacyjne a także niektóre koszty ponoszone w związku z użytkowaniem przedmiotu leasingu tak jak: ubezpieczenia, przeglądy gwarancyjne, koszty energii w przypadku środków trwałych, paliwo. Powoduj to powiększenie kosztów uzyskania przychodów o wyżej wymienione składniki kosztowe i dalsze obniżenie dochodu do opodatkowania.
Ważną rzeczą jest ocena wartości nabycia przedmiotu leasingu (tzw. ceny wykupu przedmiotu leasingu) w przypadku leasingu operacyjnego ustala się ja w oparciu o tzw. wartość hipotetyczną netto.
Hipotetyczna wartość netto wartość początkowa środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych pomniejszona o:
w przypadku środków trwałych będących przedmiotem leasingu o odpisy amortyzacyjne liczone metodą degresywną przy współczynniku 3.
w przypadku wartości niematerialnych i prawnych pomniejszone o odpisy amortyzacyjne stosując 3 krotnie skrócony okres amortyzacji.
Przykład 1.
Wartość początkowa samochodu ciężarowego o wartości 80 000 zł, stawka amortyzacyjna z wykazu równa się 20% (normatywny okres amortyzacji to 5 lat). Umowę leasingową zawarto na okres równy 40% wartości normatywnego okresu amortyzacji tj. 2 lata.
Po tym okresie samochód zostanie sprzedany korzystającemu (leasingobiorcy).
Hipotetyczna wartość netto przedmiotu leasingowego oblicza się następująco:
odpis amortyzacyjny za pierwszy rok naliczony jest od wartości początkowej – 80 000 zł, stawka amortyzacyjna podwyższona o współczynnik 3 wynosi 60%. Odpis amortyzacyjny wyniesie:
80 000 zł * 60% = 48 000 zł.
odpis amortyzacyjny za drugi rok liczony jest od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowy odpis amortyzacyjny, czyli od kwoty 32 000 zł (80 000 – 48 000) i wyniesie on:
32 000 y * 60% = 19 200 zł.
Łączna suma odpisów amortyzacyjnych liczonych metodą degresywną przy zastosowaniu współczynnika 3 wynosi dla tego samochodu 67 200 zł.
Hipotetyczna wartość samochodu jest równa 12 800 zł (80 000 – 67 000).
Ustalenie wartości hipotetycznej netto jest podstawą do dokonania wartości sprzedaży przedmiotu leasingu operacyjnego i jest to zawsze minimalna kwota, za którą korzystający może nabyć przedmiot leasingu. Jeżeli transakcja wykupu przedmiotu leasingu była by za mniejszą kwotę niż wartość hipotetyczna netto, wówczas zaniżałoby podstawę opodatkowania podatkiem VAT, co powodowałoby możliwość wykrycia nieprawidłowości przez organy skarbowe.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości nastąpiłoby ukaranie karnymi odsetkami wraz z koniecznością wpłaty zaległego podatku. Ta sankcja głównie dotyczy sprzedającego.
Podatek VAT w leasingu
Standardowo usługa leasingu operacyjnego opodatkowana jest podatkiem VAT w stawce 22% (w stosunku do niektórych przedmiotów leasingu mogą wystąpić inne stawki podatku VAT).
Stawkę odstawową VAT opodatkowane są:
czynsz inicjalny
raty leasingowe (opłaty leasingowe)
kwota wykupu (wartość hipotetyczna)
Podatek VAT w leasingu operacyjnym płatny jest wraz z każdą koleją ratą leasingową, zatem odmiennie niż w przypadku leasingu kapitałowego.
Leasing kapitałowy a podatki
W leasingu kapitałowym istotne jest rozróżnienie w opłatach leasingowych części kapitałowej i części odsetkowej, bowiem tylko część odsetkowa raty leasingowej stanowi koszt uzyskania przychodu dla korzystającego, bowiem to korzystający wykazuje w swoich aktywach przedmiot leasingu i dokonuje z tego tytułu odpisów amortyzacyjnych.
Oprócz części opłaty leasingowej (części odsetkowej raty) i odpisów amortyzacyjnych kosztami uzyskania przychodu po stronie korzystającego są:
opłaty manipulacyjne i prowizje
koszty użytkowania mienia
Leasing kapitałowy a podatek VAT
Standardowo przedmiot leasingu kapitałowego opodatkowany jest stawką 22% i w tym wypadku podobnie jest w transakcji kupna – sprzedaży obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania rzeczy bądź wystawienia faktury. Stąd też korzystający musi zapłacić podatek VAT od całej kwoty transakcji leasingowej z góry, tzw. na początku umowy leasingowej (standardowo jest to 7 dni).
Stąd też musi on zgromadzić na początku tworzenia umowy znaczna kwotę pieniężną.
Leasing finansowy a operacyjny (ustawa o rachunkowości)
W ustawie o rachunkowości za leasing finansowy przyjmuje się transakcje leasingową, która powinna spełniać jeden z poniższych wariantów:
Po zakończeniu okresu umowy następuje automatyczne przeniesienie własności leasingu na korzystającego.
Po zakończeniu umowy korzystający ma prawo do nabycia przedmiotu leasingu za cenę mniejszą od jej wartości rynkowej.
Okres umowy jest równy lub dłuższy od 75% przewidzianego okresu amortyzacji.
Suma opłat leasingowych ustalona w dniu zawarcia umowy pomniejszona o dyskonto przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień biorąc pod uwagę stopę dyskontową, jako stopę lombardową.
Umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do jej przedłużenia lub zawarcia kolejnej umowy z korzystającym dotyczącą tego samego przedmiotu leasingu.
W umowie przewidziano możliwość jej wypowiedzenia przed końcem okresu jej obowiązywania pod warunkiem pokrycia wszelkich strat firmy leasingowej przez korzystającego.
Przedmiot umowy leasingu został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego i tylko on bez dokonywania wyrażonych przeróbek może z niego korzystać zgodnie z przeznaczeniem.
Zalety leasingu:
uproszczona procedura w stosunku do kredytu bankowego
brak konieczności poniesienia opłat na początku umowy w postaci dokumentacyjnej (przygotowanie biznes planu, zorganizowanie zabezpieczeń, itp.)
znaczne korzyści podatkowe zwłaszcza w przypadku leasingu operacyjnego.
leasing nie wpływowa na zdolności kredytową, dotyczy leasingu operacyjnego, który nie jest wykazywany w bilansie
Wady leasingu:
w całym okresie trwania umowy korzystający nie jest właścicielem przedmiotu leasingu i nie może nim swobodnie dysponować.
z reguły jest bardziej kosztowny od kredytu.
w przypadku odstąpienia od umowy leasingowej zapłacone raty są nie do odzyskania.
konieczność wpłacenia tzw. czynszu inicjalnego, w niektórych przypadkach sięgającego nawet 45% wartości przedmiotu leasingu.
14.12.2009
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Kapitał obrotowy = kapitał pracujący
Procedura planowania finansowego w wielu wypadkach dotyczy ustalenia ex ante, czyli z góry wielkości niektórych wielkości aktywów jak i pasywów firmy. Często szacuje się te wielkości na bazie uzyskanych wielkości w przeszłości bazują również na znajomości sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy, w szczególności na:
podatności firmy na sezonowość,
również znajomości zapotrzebowania na gotówkę w związku z prowadzoną produkcją i sprzedażą, której poziom jest zależny od przeciętnych stanów zapasów, należności jak i występujących przeciętnych zobowiązań bieżących, bardzo często powtarzalnych, wynikających, bowiem z systematycznych rozliczeń, zarówno z dostawcami jak i wierzycielami instytucjonalnymi taki jak: ZUS, Urząd Skarbowy itp. (fundusze celowe – funduszy pracy).
W związku z powyższym znając w ujęciu historycznym tego typu wielkości ekonomiczne można podjąć się próby przewidywania (planowania) takich wielkości w przyszłości. Punktem wyjścia jest ustalenie tzw. kapitału obrotowego (pracującego). Kapitał ten można wyznaczyć 2 sposobami:
jako różnicę pomiędzy wartością kapitałów stałych a aktywów trwałych, wówczas dodatnia różnica stanowi tzw. kapitał pracujący.
jest odjęcie od wartości aktywów obrotowych sumy zobowiązań krótkoterminowych i rozliczeń międzyokresowych (biernych).
Pierwszy sygnał o wielkości kapitału pracującego daje nam informacje o tym, iż część kapitałów stałych firmy, na które składa się: kapitał własnych, rezerwy na zobowiązania oraz zobowiązania długoterminowe uczestniczą w finansowaniu aktywów obrotowych. W ten sposób stabilizując źródła finansowania dla przynajmniej części aktywów obrotowych.
| Aktywa trwałe | Kapitały własne |
|---|---|
| Rezerwy i zobowiązania długoterminowe | |
| Aktywa obrotowe | Kapitał obrotowy (pracujący) |
| Zobowiązania bieżące i rozliczenia międzyokresowe |
Tę część aktywów obrotowych, którą nie jesteśmy w stanie sfinansować bieżącymi zobowiązaniami nazywa się zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy (ZKO). Musimy go pokryć kapitałem pożyczonym za wykorzystanie, którego musimy zapłacić w postaci oprocentowania (kredyt bankowy, pożyczka, itp.) Stąd im mniejsze jest zapotrzebowanie na kapitał obrotowy tym mniejsze koszty firma ponosi z tytułu z korzystania z kapitału obcego. W sposób najbardziej ogólny można zdefiniować zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, jako nadwyżkę wartości aktywów obrotowych w stosunku do wartości zobowiązań bieżących, odzwierciedlających zobowiązania krótkoterminowe, ale wyłączeni z tytułu dostaw towarów i usług firmy.
Pierwszym krokiem w drodze ustalania zapotrzebowania na kapitał obrotowy jest zdefiniowanie na bazie danych z przeszłości średniej wielkości sprzedaży produktów, towarów i usług firmy. Konsekwencją tego jest ustalenie średniego stanu zapasów, których poziom powinien być w teorii funkcją sprzedaży. Również w korelacji ze sprzedażą powinny pozostawać stany należności krótkoterminowych. Następnie ustala się cykl płatności zobowiązań, czyli przeciętny okres, po którym następuje zapłata za otrzymane dostawy towarów i usług (płatność na rzecz naszych dostawców). Oprócz tego definiuje się również przeciętne stany gotówki, które firma utrzymuje na rachunku bankowym. Etapem końcowym jest ustalenie niezbędnego poziomu środków pieniężnych, czyli określenie na ile dni działalności firmy wystarcza nam posiadanej gotówki oraz na jaki okres czasu działalności braknie nam gotówki, co stanowi zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.
Pierwszym krokiem jest ustalenie cyklu operacyjnego (obrotowego brutto), będącego sumą cyklu rotacji (konwersji) zapasów (CKZ) i cyklu konwersji należności (CKN). Oba muszą być wyznaczone w dniach. Cyklem operacyjnym nazywa się okres czasu, jaki mija od momentu zakupu surowców i materiałów do produkcji poprzez ich przetworzenie, sprzedaż do momentu zainkasowania gotówki (moment spływu należności).
Drugim ważnym etapem jest ustalenie cyklu obrotowe netto, na który wpływ ma cykl konwersji długu (CKD). To jest przeciętny okres czasu, po którym firma reguluje swoje zobowiązania wobec dostawców. Ustala się go według następującego wzoru:
cykl kapitału obrotowego = CKZ + CKN – CKD
Cyklem kapitału obrotowego netto nazywa się okres czasu, na który firma musi zgromadzić środki gotówkowe celem zapłaty zobowiązań wobec dostawców zanim spłyną nasze należności.
Cykl konwersji (obrotu) należności firmy
$$CKN = \ \frac{N \bullet d}{P_{s}}$$
N – średnia wartość należności,
d – liczba dni,
Ps – przychody ze sprzedaży w okresie.
Cykl konwersji (obrotu) zapasów firmy
$$CKZ = \ \frac{Z \bullet d}{P_{s}}$$
Z – średnia wartość zapasów,
d – liczba dni,
Ps – przychody ze sprzedaży produktów (towarów) w okresie.
Cykl konwersji (obrotu) długu firmy
$$CKD = \ \frac{D \bullet d}{W_{z}}$$
D – średnia wartość zobowiązań (długu) z tytułu dostaw,
d – liczba dni,
Wz – łączna wartość zakupionych towarów i materiałów w okresie, ewentualnie koszt wytworzenia (bez amortyzacji) sprzedanych produktów.
Określenie wielkości zapotrzebowania na kapitał obrotowy
Zapotrzebowanie na wielkości zapasów
$$Z = \ \frac{CKZ \bullet P_{s}}{d}$$
Zapotrzebowanie na wielkości należności
$$N = \ \frac{CKN \bullet P_{s}}{d}$$
Wielkość zobowiązań
$$D = \ \frac{CKD \bullet W_{z}}{d}$$
Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
ZKO = Z + N + P – D
Z – wielkość zapasów
N – wielkość należności
P – stan gotówki
D – wielkość zobowiązań
Przykład 1.
Dane:
wielkość zapasów – 250 000 zł
należności od odbiorców – 380 000 zł
środki pieniężne – 80 000 zł
zobowiązania wobec dostawców – 300 000 zł
ZKO = 410 000 zł
Przychody netto ze sprzedaży 1 800 000 zł
łączna wartość zakupu towarów i materiałów w okresie 1 900 000 zł
Cykl konwersji zapasów wynosi
$$CKZ = \frac{250000 \bullet 365}{1800000} = 51$$
Cykl konwersji należności wynosi
$$CKN = \frac{380000 \bullet 365}{1800000} = 77$$
Cykl konwersji płatności wynosi
$$CKN = \frac{080000 \bullet 365}{1900000} = 58$$
Firma przyjęła w planach, że przeciętny cykl konwersji zapasów 30 dni, cykl konwersji należności 30 dni, płatności zobowiązań 45 dni. Gdyby takie wartości były zrealizowane cykl kapitału obrotowego wyniósłby jedynie 15 dni. W efekcie spowodowałoby to zdecydowanie mniejsze zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Zgodnie z poniższymi wyliczeniami
$$Z = \ \frac{30\ \bullet 1800000}{365} = 147945$$
$$N = \ \frac{30\ \bullet 1800000}{365} = 147945$$
$$D = \ \frac{45\ \bullet 1900000}{365} = 234247$$
W sumie zapotrzebowanie na kapitał obrotowy zmniejszy się o ok. 268357 zł, ponieważ:
147945 + 147945 + 80000 – 234247 = 141643 zł
410000 – 141643 = 268357 zł
Skróci się także cykl kapitału obrotowego 30 + 30 – 45 = 15 dni.
Cykl operacyjny = 51+ 77 = 128 dni
Cykl kapitału obrotowego = 51 + 77 – 58 = 70 dni.
4.01.2010
Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw
Pomoc publiczna (pomoc państwa) może stanowić ważne źródło finansowania działalności firmy jak i jej rozwoju i to zarówno na etapie zakładania przedsiębiorstwa jak i w późniejszych etapach jego życia. W Polsce, jako kraju członkowskim Unii Europejskiej obowiązują rygorystyczne przepisy dotyczące generalnego zakazu udzielania przedsiębiorcą pomocy publicznej, jako zagrażającej równym warunkom konkurowania przedsiębiorców na jednolitym rynku unijnym. Istnieją jednak pewne sytuacje i warunki, w których dopuszcza się udzielanie pomocy publicznej, a nawet jest ona konieczna.
Podstawą prawną stosowania pomocy publicznej są artykuły 107, 108 i 109 Traktatu o Funkcjonowaniu UE.
Typowymi elementami (atrybutami) pomocy publicznej są:
wsparcie w postaci określonych środków publicznych zarówno przez dysponentów pierwszego szczebla (organy krajowe) jak i dysponentów drugiego i trzeciego szczebla np. organy instytucje samorządowe. Również dysponentami pomocy publicznej mogą być instytucje inne niż państwowe w gestii, których znalazły się środki publiczne i to zarówno pochodzenia krajowego jak i UE.
przysporzenie korzyści ekonomicznej w postaci bezpośredniego wsparcia finansowego, jak i również zmniejszenie obciążeń finansowych, np. podatki, składki, opłaty itp.
selektywność pomocy (wybiórczość) polegająca na uprzywilejowaniu niektórych przedsiębiorców ich grup, a nawet całych branż względem innych nie będących beneficjentami pomocy publicznej.
oddziaływanie na konkurencje i wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Dopuszczalną pomocy publicznej z mocy prawa jest pomoc socjalna dla osób indywidualnych nie przedsiębiorców również dla niektórych landów Niemiec (po były NRD), na likwidacje skutków klęsk żywiołowych. Oprócz powyższych dopuszczalnych z mocy prawa pomocy publicznej stosuje się w UE pomoc publiczną na mocy decyzji Komisji Europejskiej i są to 3 (4) rodzaje pomocy publicznej:
pomoc horyzontalna
pomoc sektorowa
pomoc regionalna
Niektóry autorzy zaliczają pomoc DE MINIMIS.
Ad.1
Dotyczy działań wspierających naukę, ochronę dóbr kultury i dziedzictwa kulturowego, badania i rozwój (B + R), ochronę środowiska naturalnego. Również pomoc szkoleniowa i przeciwdziałanie bezrobociu.
Ad. 2
Dotyczy przedsiębiorstw działających w sektorach wrażliwych i schyłkowych. Są to sektory podane w sposób szczególny na niekorzystne działania koniunktury gospodarczej. Sektory wrażliwe to sektor motoryzacyjny, włókien syntetycznych, rolnictwa i rybołówstwo jak i transportu. Sektory schyłkowe: górnictwa obojga węgla, hutnictwo, żelaza i stali i sektor stoczniowy.
Ad. 3
Kierowana do przedsiębiorców działających w regionach zapóźnionych gospodarczo to znaczy takich, w których PKB per capita jest mniejszy od 75% PKB per capita i liczy się, jako średnio dla 25 krajów Unii. Polska, jako cały kraj kwalifikuje się do objęcia pomocą regionalną, przy czym istnieje różnicowanie w skali kraju, intensywności pomocy. W Polsce dzieje się na poziomie NUTS 2. Reguła jest taka: im większy poziom rozwoju gospodarczego danego województwa mierzone PKB per capita tym mniejsza intensywność pomocy. Standardowy pułap to 50% kosztów kwalifikujących się objęcia pomocą. Dotyczy to regionów, w których PKB per capita jest mniejsze od 45% średniego w UE. 40% intensywności pomocy dotyczy województw, w których PKB per capita zawiera się w 45-60%. I 30% próg intensywności dotyczy województw o PKB per capita od 60-75%, aktualnie jest to tylko miasto Warszawa. Dolnośląskie to 45% poziomu intensywności.
Pomoc DE MINIMIS jest to pomoc w kwocie do 200 tys. euro za wyjątkiem sektora transportu (do 100 tys. euro) w okresie 3 kolejnych lat w latach obrotowych poprzedzających moment złożenia wniosku o kolejną pomoc publiczną zwolniona z procedury notyfikacyjnej przed Komisją Europejską jak również dopuszczalna niejako z mocy prawa. W ramach tej pomocy w Polsce realizowanych jest najwięcej programów pomocowych m.in. pomoc na zakładanie działalności gospodarczej, pomoc na przeciwdziałanie bezrobociu, pomoc szkoleniowa, itp. Przejściowo w związku z kryzysem w UE do 2011 roku włącznie zwiększono próg pomocowy do 500 tys. euro, ale nie dla wszystkich sektorów.
11.01.2010
Wielokryteriowe metody oceny kondycji finansowej firmy
Model Du Ponta obejmuje prezentacje zależności pomiędzy niektórymi wskaźnikami analitycznymi a w szczególności: zależność między wskaźnikiem rentowności kapitału własnego ROE jak i również marży zysku netto ROS oraz rotacji aktywów (TAT) wpływają na tą rentowność kapitału własnego. Uzupełniając te wartość o tzw. mnożnik kapitału własnego odzwierciedlający strukturę źródeł finansowania.
Rentowność netto = zysk netto/przychody netto ze sprzedaży
Rotacja aktywów = przychody netto ze sprzedaży/średni stan aktywów
Przykład 1.
Wartość aktywów w firmie X wyniosła w dany roku 185.480 zł wartość kapitało własnego 100.000 zł. W firmie uzyskano w danym roku z każdej złotówki ze sprzedaży 10,6 gr. zysku netto, czyli ROS = 10,6%. Wskaźnik rotacji aktywów wyniósł 1,13 (obrócił się o 1,13 razy w ciągu roku), stąd też stopa rentowności aktywów mierzona:
$ROA = \frac{\text{Zysk\ netto}}{Sprzedaz}*\frac{Sprzedaz}{\text{Aktywa}} = \frac{\text{zysk\ netto}}{\text{aktywa}}$=10,6*1,13=11,94%
Aby wyznaczyć, więc stopę zwrotu z kapitałów własnych należny skorzystać z tzw. mnożnika kapitału własnego (equity multiplier – EM), czyli stosunek aktywów do kapitału własnego:
$EM = \frac{A}{\text{KW}}$=185480/100000=1,8548
Stąd też rentowność kapitałów własnych można wyznaczyć w następujący sposób
$$ROE = \frac{\text{Zysk\ netto}}{\text{Aktywa}}*\frac{\text{Aktywa}}{Kapitaly\ wlasne} = \frac{\text{Zysk\ netto}}{Kapitaly\ wlasne}$$
ROE=11,94%*1,8548=22,14%
Również można zastosować w tym celu formułę Du Ponta:
$$ROE = \frac{\text{Zysk\ netto}}{Sprzedaz}*\frac{Sprzedaz}{\text{Aktywa}}*\frac{\text{Aktywa}}{Kapital\ wlasny} = \frac{\text{Zysk\ netto}}{Kapital\ wlasny}$$
ROE = 22,14%
Wynik finalny modelu Du Ponta jest niejako wypadkową iloczynu 3 wyników cząstkowych i od każdego z nich zależny stąd też np. w przypadku, gdy rentowność sprzedaż się obniży można to nadrobić w innych obszarach działalności firmy np. poprzez zmianę struktury finansowania na rzecz zmniejsza udziału kapitału własnego w finansowaniu aktywów. Bądź też poprzez poprawę rentowności ogółem kapitału. Bądź też zmianę (zwiększenie) relacji sprzedaży do aktywów (produktywności aktywów).
Model E. I. Altmana
Oszacowano 22 wskaźniki oceniające płynność, rentowość, efekt wspomagania finansowego i wypłacalności. Wybrano z 22 najbardziej przydatne do oceny przewidywanej zdolności płatniczej 5 wskaźników. Przyjęto, że te 5 wskaźników będzie symptomem niewypłacalności firm (model wyjściowy).
Kapitał pracujący = kapitał obrotowe netto
W oparciu o późniejsze doświadczenia Altman zmodyfikował model Z. Przy pozostawieniu 5 reprezentatywnych wskaźników zmienił wagi. Znowelizowany model przedstawia się zatem następująco:
Z = 0,71X1 + 0,847X2 + 3,107X3 + 0,420X4+0,998X5
Poziom poniżej 1,2 świadczy o dużym zagrożeniu sytuacji finansowej.
Poziom powyżej 1,2 do 2,89 świadczy o przeciętnej kondycji finansowej.
Poziom 2,9 i więcej wskazuje na dobrą kondycję finansową.
Model Altmana dla małych i średnich przedsiębiorstw:
Z = 6,56Y1 + 3,26Y2 + 6,75 Y3 + 1,05Y4
gdzie:
Y1 – relacja kapitału pracującego do całości aktywów.
Y2 – relacja zysku zatrzymanego do całości aktywów.
Y3 – relacja zysku brutto skorygowanego o odsetki do całości aktywów.
Y4 – relacja kapitału własnego do całości zobowiązań.
W powyższym modelu poziom graniczny określono od 1,1 do 2,6 (zagrożenie utraty wypłacalności).
Model Altmana w Polsce?
W ocenie L. Bednarskiego w polskich warunkach szczególnie ważne są następujące wskaźniki:
1. Płynność bieżąca (majątek obrotowy/zobowiązania bieżące)
2. Poziom ogólnego zadłużenia (zobowiązania ogółem/aktywa ogółem)
3. Stopień podtycia zobowiązań nadwyżką finansową (zysk netto +
3. Rentowność sprzedaży
4. Rentowność kapitału własnego.
Sześcioczynnikowa analiza dyskryminacji
Zbliżona metodą do modelu Altmana.
D=1,5Y1 + 0,08Y2 + 10,00Y3 + 5,00Y4 + 0,10Y6
gdzie:
Y1 – nadwyżki pieniężne (cash flow)/zobowiązania
Y2 – suma bilansowa/zobowiązania ogółem
Y3 - wynik finansowy brutto/suma bilansowa
Y4 - wynik finansowy brutto/roczne przychody
Y5 - zapasy/roczne przychody
Y6 - roczne przychody ze sprzedaży/suma bilansowa
Syntetyczna ocena ważona D jest sumą iloczynów wskaźników właściwych dla danej firmy. Interpretacja oparta jest na skonstruowanych przedziałach klasowych:
D < firma zagrożona upadłością
D = 0 firma bardzo słaba
0 < D < firma o średniej kondycji finansowej
1<D<2 firma dobra
D≥2 firma bardzo dobra
Syntetyczna ocena zagrożenia trwałą niewypłacalnością jest niezwykle przydatna w analizach finansowych pozwala, bowiem szybko dokonać i zinterpretować sytuacji firmy (dostawcy, odbiorcy), jak i przedmiotu inwestycji, w efekcie czego może to ustrzec przed utrata zainwestowanych środków finansowych a w przypadku auto oceny (oceny własnej firmy) pomoże dokonać korekt w niektórych sferach działania firmy mającej duże znaczenia dla zdolności firmy do regulowania ogółu zobowiązań, czyli utrzymania wypłacalności na bezpiecznym poziomie.