PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

02.10.2014

E. Aronson – „Człowiek – istota społeczna”
L. Buller – „Influencja”

Człowiek jako istota społeczna – potrzebujemy drugiego człowieka do prawidłowego rozwoju, egzystencji, socjalizacji.

Historia psychologii społecznej

1. Okres przednaukowy

2. Okres naukowy

- faza wczesno naukowa - początek w poł. XIX w. do I wojny światowej
G. Le Bon i G. Tarde
Pod koniec wczesno naukowego okresu rozwoju psychologii społecznej po raz pierwszy pojawia się jej nazwa. W roku 1903 opublikowano 2 prace .

- właściwy okres naukowy – uogólnienia

Koncepcje teoretyczne

1. Teoria uczenia się (Miller, Dollard)

2. Psychologia głębi (Janis)

3. Psychologia pola (Lewin)

4. Teoria poznawcza (Jones, Gerard, Krech, Cruchfield, Ballachey)

5. Teoria ról (Horney, Banks, Zimbardo)

09.10.2014

Przywołuje się psychologów społecznych: Stanisław Mika, Andrzej Malewski, Zbigniew Zaborowski, Adam Frączek, Czesław Matusiewicz

1. Teoria uczenia się – kwestie związane z naśladowaniem, obserwacje i sposoby eksperymentalne

2. Psychologia głębi – zwraca uwagę na kwestie związane z identyfikowaniem się z grupą, idealizacja osoby kontrolującej niebezpieczeństwo (np. dowódcy), oddziaływanie autorytetów

3. Teoria pola – analiza problemów psychospołecznych; Lewin zajmował się małymi grupami; analiza konfliktów małżeńskich – wpływ małżonków na siebie, sposoby zachowania, reakcji

4. Teoria poznawcza – selektywna organizacja procesów poznawczych; „głodnemu chleb na myśli”, „strach ma wielkie oczy”

Metody badawcze:

• sondaż ankietowy (lustracja) – badacz nie wywołuje zjawiska, chcąc je poznać; obserwacje, zadawanie pytań;

• studium w terenie – uczestnicząc w życiu danej społeczności, badacz obserwuje i zadaje pytania;

• eksperyment naturalny – badacz powoduje pewne wydarzenia, lecz nie steruje nimi;

• eksperyment w terenie – badacz w pewnym stopniu kontroluje zmienne niezależne;

• eksperyment laboratoryjny (eksperyment Milgrama)

16.10.2014

Osobowość – istnieje/nie istnieje

*Zygmunt Freud – klasyczna teoria psychoanalizy

id (odruchy, popędy), ego („ja”, nasze doświadczenia), superego (sumienie)

komponent psychiczny i społeczny

*Szczepański – osobowość stanowi zintegrowaną całość; biogenne, psychogenne, socjogenne

*regulacyjna teoria osobowości – Reykowski
w osobowości:

• wrażliwość na bodźce zewnętrzne, zdolność do uczenia się;

• sieć poznawcza – porządkowanie własnego doświadczenia, gromadzenie wiedzy;

• sieć wartości – f. emocjonalna, f. praktyczna, f. słowna;

• sieć operacyjna – gromadzenie doświadczenia, wiedzy, umiejętności;

• struktura „ja” – pojawia się, kiedy zrozumiemy, że jesteśmy bytem odrębnym, „ja” idealne (wyobrażenia)

Czynności/działania opisujące osobowość:

1. czynności allosocjocentryczne – grupa korzyści, jednostka, poświęcenie, zachowania prospołeczne (np. Maksymilian Maria Kolbe);

2. czynności pomocne – podmiot: naturalne koszty czynności, korzyść innej osoby;

3. czynności kooperacyjne – podmiot i inni mogą mieć korzyści, ale nie poniosą strat;

4. czynności egocentryczne – podmiot: korzyści; korzyści i straty innych są efektem ubocznym;

5. czynności eksploatatorskie – korzyści tylko dla siebie, zachowania antyspołeczne;

6. czynności destruktorskie – ktoś inny ponosi straty, szkody; bez znaczenia, jakie koszty ponosi podmiot

23.10.2014

Postawa – względnie trwała struktura
nasz stosunek emocjonalny
możemy go mierzyć i ważyć

• element emocjonalny

• element poznawczy

• element behawioralny

są uwarunkowane czynnikami, np. wrażliwością społeczną, czynniki związane z systemem wartości danego człowieka, ze wzorcami postępowania

są efektem przetwarzania rzeczywistości społecznej, postawy kształtują się wraz z formowaniem się osobowości

Temperamenty – typy osobowości

Hipokrates:

• sangwinik (aktywny, energiczny)

• choleryk (pobudliwy, mało wytrwały, emocjonalny)

• melancholik (mało uczuciowy, smutny, narzekający)

• flegmatyk (wytrwały, konsekwentny)

Kretschmer

• pyknik (mały, pulchny, łagodnie usposobiony)

• astenik (wysoki, chudy, kościsty, mało życzliwy)

• atletyk (dobrze zbudowany fizycznie, zrównoważony psychicznie)

• dysplastyk (niekształtny, anormalne kształty mają wpływ na jego osobowość – złośliwy)

Spranger – człowiek:

• teoretyczny (interesuje się prawami nauki)

• ekonomiczny (dążący do bogactwa, powiększania dobrobytu materialnego)

• estetyczny (pragnący przeżywania piękna)

• społeczny (chętnie pomaga innym ludziom)

• polityczny (zabiegający o władzę, lubi dominować)

• religijny (zainteresowany poznawaniem Boga, głoszeniem Jego nauki itp.)

Florian Znaniecki: osobowość kształtuje się pod wpływem ludzi, z którymi spędzaliśmy czas w dzieciństwie, którzy nas wychowywali; rodzaje:

• dobrze wychowani

• ludzie pracy

• ludzie zabawy

• ludzie zboczeńcy – negatywne wzory, wychowanie

• *ludzie dobrzy – samodzielni, tworzą nowe systemy

Jan Szczepański – ze względu na styl życia:

• twórcy (wnoszą nowe idee, pomysły, rozwiązania; innowacyjni)

• przeciętni (realizują zadania, sumiennie pracują, nie modernizują niczego)

• aktywni negatywnie (przestępcy, ludzie marginesu, złodzieje)

• osoby nieporadne (zdane na pomoc innych)

Leszek Buller – nie ma człowieka o tylko jednej z tych osobowości

• osobowość makiawelistyczna (manipuluje innymi dla własnych korzyści; silna)

• osobowość empatyczna (podatna na wpływy, strategie)

30.10.2014

Techniki emocjonalnego dystansowania się – Christiny Maslach

1. semantyka dystansowania się – ludzie wydają się mniej ludzcy, bardziej jak rzeczy, bez personalizowania

2. intelektualizacja – znieważanie w pewnym stopniu

3. izolowanie sytuacji – rozróżnienie między pracą a życiem osobistym

4. wycofanie się – zminimalizowanie fizycznego zaangażowania się zmniejsza stres

5. techniki społeczne – rozładowanie emocji, np. w rozmowie ze znajomymi

Czynniki: wypalenie

• czas trwania obowiązków

• zawodowo-towarzyskie grupy wsparcia

• umiejętność wykonywania analizy uczuć

• umiejętności interpersonalne

…

Można zapobiegać wypaleniu się na 3 sposoby:

1. wsparcie

2. szkolenie

3. praktyki zarządzania

trening umiejętności społecznych
uczymy się od innych pracowników

formy ćwiczeń: wykład, dyskusja, sprzężenie zwrotne

06.11.2014

Stres – reakcja na presję

1. Nadmierny stres – niskie poczucie własnej wartości, błędy w osądzie, przytłoczenie problemami, problemy z pamięcią, koncentracją, zatracanie proporcji, emocjonalność, zmniejszona racjonalność, zmęczenie.

2. Optymalny stres – motywacja, pewność siebie, szybsze przyswajanie informacji, podejmowanie trafnych decyzji, skuteczność, działania o dobrej jakości, energia, logiczne podejście do problemów.

3. Zbyt niski poziom stresu – apatia, rezygnacja, wycofanie, znudzenie, brak motywacji, niska produktywność, brak koncentracji, brak spokoju, tendencja do marzeń na jawie.

Skutki – obszary:

• sfera emocjonalna: zdenerwowanie, depresja, lęk

• sfera behawioralna: nagłe zmiany snu, więcej alkoholu, papierosów, leków

• sfera fizyczna: choroby skóry, palpitacje serca, nadciśnienie, bóle

Techniki radzenia sobie ze stresem: relaks, terapia, wygadanie się

20.11.2014

Asertywność

Postawy

• oddaje swoje praca – bierna: niekonkretny, tajemniczy, przegrany, bezradny, neguje swoją osobę, nieadekwatny, wahający się, zależny, bezsilny, wystraszony, miękki, szepcze, ślamazarny

• równe prawa – asertywna: bezpośredni, uczciwy, równy, odpowiedzialny, wybaczający, skuteczny, spontaniczny, niezależny, wewnętrzna władza/siła, odważny, kochający, stanowczy, mówi jasno, odprężony

• odbiera prawa – agresywna: silny, mówi bez osłonek, zwycięzca, obwinia, mściwy, rządzi się, popycha, wywyższa się, władza, zastrasza, sadystyczny, trudny, krzyczy, spięty

agresywny nie wprost: sarkastyczny, manipulujący, zwodniczy, przypochlebia się, tłumiący, męczennik

Umiejętności asertywnego postępowania:

• bądź konkretny

• powtórzenia

• ponowienie prośby jako reakcja na odmowę

• możliwy kompromis

• odkrycie się

• asertywne przyjęcie krytyki

• wywołanie krytyki

Techniki zachowań asertywnych:

• asertywne odmawianie

• radzenie sobie z krytyką

• krytykowanie asertywne

• „odmawiasz prośbie, a nie osobie!”

04.12.2014

Komunikacja – komunikologia
początki XX w. w USA
jest to proces zachodzący między dwojgiem ludzi

Komunikacja

• werbalna – do 20% treści komunikatu

• niewerbalna – 60% tzw. język ciała

(do 20% - z kontekstu sytuacyjnego)

Nadawca (koduje komunikat) ---[komunikat]----> Odbiorca (umiejętność odkodowania, informacja zwrotna)
kanał komunikacyjny, np. głos, Internet, list

Nadawca – może być grupą osób lub pojedynczą osobą

Kodowanie – j. polski literacki (w Polsce) <- teoretycznie

Kanał – sms itd.

Odkodowanie – odbiorca musi zrozumieć przekaz

Informacja zwrotna – werbalna, niewerbalna (np. potrząsanie głową)

Warunki zewnętrzne – środowisko, bariery (hałas, seplenienie, jąkanie)

Komunikacja werbalna – reguły, zasady, techniki;
aktywne słuchanie – koncentracja na słowach partnera, najtrudniejszych treściach, zapobiega wyciąganiu przedwczesnych wniosków, wzmacnia więzi między odbiorcami

Reguły aktywnego słuchania:

• pokazuj bez słów akceptację;

• postaraj się wejść w punkt widzenia swojego rozmówcy;

• rób podsumowanie tego, co się usłyszało, parafrazując;

• nie przerywaj;

• nie dawaj rad i sugestii, wymądrzając się;

• nie opowiadaj o własnych doświadczeniach (poprzez licytowanie się)

Zasady

• doceń rozmówcę, szanuj go;

• słuchaj tego, co nie zostało powiedziane;

• ogranicz czas swojej wypowiedzi (30 sekund);

• unikaj planowania w myślach tego, co powiesz, kiedy twój rozmówca skończy mówić (nie słyszy się wtedy jego słów);

• postaraj się zrozumieć punkt widzenia rozmówcy;

• postaraj się usłyszeć to, co jest prawdą.

Techniki

• t. odzwierciedlenia – dostosowanie się do rozmówcy np. poprzez styl języka;

• t. parafrazy – powtórzenie w celu sprawdzenia, czy dobrze zrozumieliśmy (ale nie interpretacja!);

• dowartościowanie – akceptacja, podkreślenie mocnych stron rozmówcy;

• podsumowanie, uporządkowanie informacji, doprecyzowanie szczegółów treści.

11.12.2014

Komunikacja niewerbalna

20/60/20 – odpowiednio:

sens słów/język ciała/ekspresja, interpretacja

• Zjawisko pierwszego wrażenia

• Nawiązanie kontaktu

• Ubiór – stosownie do okoliczności i roli, jaką się pełni, psychologia kolorów

• Higiena

• Nawiązanie dobrej komunikacji – „nadawanie na tych samych falach”, bez naśladowania zachowań agresywnych itp.

• Kontakt wzrokowy, mimika twarzy

• Postawy i gesty

• otwarcie na świat (postawa Bobby’ego)

• przyciąganie do ziemi (smutek, problemy)

08.01.2015

Konflikty – występowanie sprzecznych lub konkurencyjnych motywów, ról, zadań itd.

Konflikt oddziałuje na sytuację w grupie

pozytywne skutki:

• przeciwdziała bezwładności, schematyzmowi

• pobudza motywację do zmian, ciekawość

negatywne skutki:

• ciągła walka, antagonizmy -> depresja

tradycyjnie unika się konfliktów

współczesny pogląd: konflikt jest nieunikniony, poprzez konflikty można wywołać określone zachowania

tradycyjnie	współcześnie
powód: błędy kierownictwa przeszkadza w efektywności zadaniem kierownika jest eliminacja konfliktu cel: likwidacja konfliktu	powód: wiele czynników, przyczyn optymalnie przyczynia się do efektywności, jak i jej szkodzi zadaniem kierownika jest optymalne pokierowanie konfliktem cel: optymalny poziom konfliktu, umiarkowany

Dynamika konfliktów: początek – pojedynczy przedmiot sporu, następnie się rozrasta, pojawiają się inne spory;
kompromis, negocjacje, ustępstwa

15.01.2015

Patologia społeczna – zespół zjawisk negatywnych dotyczący jednostek, jak i grup

Często wiąże się z przestępczością, dewiacjami itp.

Może być rozpatrywana np. w ujęciu jednostkowym i wiązać się z:

• narkomanią

• alkoholizmem

• lekomanią

• prostytucją

• środkami odurzającymi

• dewiacjami seksualnymi

• samoniszczeniem się

• przestępczość

Dewiacja – pierwotna i wtórna (nieodnotowywane – pierwotne)

Przestępczość – przeciwko osobie, mieniu…
z punktu widzenia psychologii – dlaczego?
przyczyny biologiczne, psychologiczne, socjologiczne, społeczne
wg teorii

• wrodzone cechy

• urodzenie

• emocje (zbrodnie popełniane w afekcie)

• środowisko społeczne (np. grupy rówieśnicze)

• *przestępczość „białych kołnierzyków”

Samobójstwa

Patologie – szeroka gama zjawisk, zachowania niezgodne z obowiązującymi wzorcami działania