TEORIA WYCHOWANIA TO
-usystematyzowany zbiór wypowiedzi dotyczących wychowania
-zbiór przesłanek teoretycznych, wyjaśniających funkcjonowanie różnych systemów wychowania. usystematyzowany zbiór założeń teoretycznych oraz badań empirycznych dotyczących

1.Czym zajmuje się teoria wychowania
-Zajmuje się koncepcją wychowania zarówno w warstwie aksjologicznej – dotyczącej szczegółowych celów wychowania, jak i pragmatycznej – odnoszącej się do metod i technik oddziaływań wychowawczych.
-Formułowaniem celów, jakie powinny być realizowane w procesie wychowania i związanych z nimi wartości, które są źródłem tych celów.
-Projektowaniem działalności wychowawczej, czyli sposobem realizacji określonych celów – środkami, metodami i technikami wychowania.
-Czynnikami warunkującymi powodzenie lub niepowodzenie zaprojektowanej działalności wychowawczej.
LUB

-celami wychowania,
-technologią-metody
-czynnikami ułatwiającymi wychowanie
-koncepcjami pedagogicznymi

2.co to jest
-WYCHOWANIE to świadomie organizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te obejmują zarówno stronę instrumentalną, jak i stronę aksjologiczną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celów życia.

WYCHOWANIE pojmowane jest jako przekształcenie i rozwijanie jednostki ludzkiej; inaczej wychowanie to kształtowanie cech kierunkowych; świadome i celowe kształtowanie osobowości zgodnie z przyjętym ideałem; świadome wywieranie wpływu na drugiego człowieka; oddziaływanie łącznie s socjalizacją i inkulturacja.

-SOCJALIZACJA to wpływ życia społecznego na jednostkę i skutek tego wpływu w postaci zachodzących w jej osobowości zmian. Duże znaczenie ma tu wpływ socjalizacyjny rodziny, szkoły i środowiska rówieśniczego. To proces adoptowania się wychowanka do warunków środowiskowych.
SOCJALIZACJA-to ogół zmian zachodzących w jednostce pod wpływem oddziaływań społecznych, umożliwiających jej stanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa

-INKULTURACJA- przez inkulturację rozumie się proces wchodzenia przez jednostkę w życie kulturalne danego społeczeństwa, czyli wzrastania w charakterystyczną dla niej kulturę. Dzięki temu jednostka staje się integralnym członkiem tego społeczeństwa i nosicielem jego kultury

-czym się różni wychowanie od socjalizacji (wychowanie to cele świadome zaś socjalizacja to cele nieukierunkowane)
Wychowanie stanowi bowiem próbę świadomej i celowej interwencji w te procesy. Tym samym jest zawsze procesem z góry przewidzianym, a więc zamierzonym i często zaplanowanym. Zaś Socjalizacja i inkulturacja pozbawione są wszelkiej intencjonalności. Są procesami bezdecyzyjnymi, czyli przez nikogo nie kierowanymi i nie sterowanymi. Mogą być jednak wykorzystywane w procesie wychowawczym.

3.wychowanie w świetle współczesnej koncepcji behawiorystycznej (Janusza Korczaka, ks. Jana Bosko)
-W koncepcji behawioralnej pozbawia się wychowanka prawa do własnej decyzji i podmiotowego traktowania. Usprawiedliwia się stosowanie przymusu zewnętrznego. Stosuje się w wychowaniu strategię wymuszania, łącznie z uprzedmiotowieniem.
Zgodnie z tą koncepcją człowiek jest istotą dającą się dowolnie formować; wszelkie zmiany zawdzięcza oddziaływaniom z zewnątrz; traktuje się go, jako tworzywo pozbawione twórczych kompetencji, własnych aspiracji, oczekiwań, preferencji i wartości; jego zachowania są kopią środowiska, w którym przebywa.
KONCEPCJA Janusz Korczak jest twórcą oryginalnej koncepcji pedagogicznej. Domagał się bezwzględnego przestrzegania praw dziecka. Miał na myśli: prawo do szacunku; prawo do tego, aby dziecko było tym, kim jest (osobą ludzką); prawo do radosnego dzieciństwa; prawo o decydowania o własnym losie; prawo do niepowodzeń i łez; prawo do posiadania rzeczy i tajemnic.
KONCEPCJA KS. JANA BOSKO Przeciwstawia się systemowi wychowania represyjnego, a także nadmiernie pobłażliwego. Często bywa nazywana systemem prewencyjnym (zapobiegawczym).
Główny cel to wielostronny rozwój młodzieży, wychowanie uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan. Cel ten może być realizowany przez stworzenie „rodzinnej atmosfery” w procesie wychowania.
System J. Bosko opiera się na trzech głównych filarach, są to: MIŁOŚĆ, ROZUM, RELIGIA,

Koncepcja pedagogiczna A. Kamińskiego
- Koncepcja ta polega na wykorzystaniu doświadczeń harcerstwa w pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Doświadczenia pedagogiczne Kamińskiego przekonały go, iż nawet najlepsza metoda w rękach człowieka obojętnego lub niezdolnego daje złe wyniki. Dopiero w człowieku, który się metodą zainteresował, zrozumiał i polubił ją, ożywił wyobraźnią i pokochał metoda staje się czynnikiem twórczym.
Skuteczność procesu dydaktyczno-wychowawczego, zdaniem A. Kamińskiego, zależy od:
-osobowości nauczyciela, którego siła oddziaływania zależy,
-od życzliwości,
-przywiązania do pracy.
Inne zalety wychowawcy to: pogoda ducha, okazywanie zaufania wychowankom, osobisty przykład nauczyciela.
Główne założenia koncepcji pedagogicznej A. Kamińskiego dotyczą czterech sposobów organizowania zajęć. Są to: zabawy dydaktyczne, zabawy w grupach, lista umiejętności, swoista atmosfera wychowawcza.

Koncepcja pedagogiczna Celestyna Freineta
-Występuje pod nazwą „Nowoczesna Szkoła Francuska Technik Freineta”. Osobliwość polega na przeciwstawieniu tradycyjnym metodom nauczania i wychowania tzw. „technik szkolnych freinetowskich”. Ich istotę stanowi zdobywanie wiedzy po omacku, w sposób naturalny. Nieodzownym warunkiem jest zapewnienie uczniom: swobodnej ekspresji, realizowanie idei samorządności, odpowiedniego wyposażenia klas szkolnych.
Koncepcja pedagogiczna A.S. Neilla
U podstaw tej koncepcji leżało przekonanie, że: dziecko jest z natury dobre i ma dane żeby być szczęśliwe. Uważał, że z dziecka można zrobić człowieka szczęśliwego jeśli mu się zapewni swobodę (czekać i patrzeć). Przesadna troska o doskonalenie umysłu może być przyczyną zaburzeń i nerwic.

Koncepcja pedagogiczna W.A. Suchomlińskiego
Na szczególną uwagę zasługują zalecenia wykorzystania kontaktów z przyrodą i koncentrowaniu się na wychowaniu moralnym w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Całe wychowanie szkolne Suchomliński sprowadzał do wychowania w duchu miłości i poszanowania ludzkiej godności. Propagował pogadanki: „abecadło” kultury moralnej – podstawowych norm moralnych. Duże znaczenie przywiązywał do postawy nauczycieli i wychowawców wobec wychowanków, nacechowanej własnym szacunkiem i wyrozumiałością, a także osobistym przykładem dobroci i człowieczeństwa.

4.ANTYPEDAGOGIKA – dziecko nie musi być wychowywane zaś wspierane
ANTYPEDAGOGIKA jest ruchem kontestacyjnym.
antypedagogikę jest to nurt współczesnej pedagogiki alternatywnej, którego dewizą jest „wspierać a nie wychowywać”, demaskując represyjny charakter dotychczasowego systemu edukacji. Antypedagogika odrzuca wychowanie rozumiane jako świadomy proces podporządkowujący dziecko autorytetowi wychowawcy i instytucjom wychowującym, akcentuje takie wartości, jak godność dziecka oraz jego prawo do samostanowienia we wszystkich obszarach życia. Relacje dorosłych z wychowankami opiera na dialogu i partnerstwie.
Twórcy antypedagogiki: prekursor antypedagogiki to Ekkeharda von Braunmuhl’a , a główni przedstawicielami tego nurtu to: Heinrich Kupffer, Alice Miller, Helmut Ostermeyer, Hubertus von Schoenebeck.
Główne tezy antypedagogiki: Podstawowa teza brzmi: wspierać zamiast wychowywać
-każdy człowiek odpowiada za swoje życie i od chwili narodzin posiada zdolność decydowania o sobie;
-dorosły wychowawca ma być lojalnym towarzyszem i przyjacielem dziecka, ma udzielać mu wsparcia zgodnego z jego potrzebami i pragnieniami,
-należy bezwarunkowo akceptować tożsamość dziecka i szanować jego suwerenność.
NURTY W ANTYPEDAGOGICE
-nurt rewolucyjno-kontestacyjny - przedstawicielami pierwszego nurtu są: H. Kepffer, E. v. Braunmuhl i A. Miller. Nawołują oni do zrezygnowania z instytucjonalnego wychowania dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych, poprzez od pedagogizowanie ich wzajemnych stosunków, uwolnienie się w interakcjach od instytucjonalnych przymusów i stworzenie przez to przestrzeni dla indywidualności, spontaniczności i podmiotowości wychowanków.
-nurt radykalno-emancypacyjny, reprezentują H. Ostermeyer i J. Holt. - najważniejsza stała się idea równouprawnienia dzieci i dorosłych, będąca podstawową płaszczyzną zapewnienia dzieciom poszanowania ich godności i stworzenia im wolnej przestrzeni dla rozwoju.
-nurt romantyczno-idealistyczny. reprezentowany przez: H. von Schoenebecka, C. Rogersa. W tym nurcie rezygnuje się z procesu sterowania i kierowania ludzkimi zachowaniami, odchodzi się od postrzegania międzyludzkich relacji w kategoriach założonych celów, przepisów, ról społecznych, norm moralnych, wartości i ideałów, co ma umożliwić każdemu wychowankowi budzenie się ukrytych w nim potencjałów rozwojowych. Reprezentanci tego nurtu antypedagogiki wskazują na konieczność uznania osoby za w pełni odpowiedzialną za samą siebie, zaakceptowania jej taką, jaką jest i na tej podstawie spontanicznego wchodzenia z nią w interakcje, usuwanie barier niesprzyjających uczeniu się.

Wspólnym mianownikiem wyżej zasygnalizowanych nurtów i antypedagogicznych rozpraw wobec różnych pedagogii jest:
- odrzucanie dotychczasowej tradycji i praktyki wychowawczej, a szczególnie takich zjawisk w wychowaniu, jak: opresja, etykietowanie, mistyfikacja przeżyć, depersonalizacja, nadużywanie rywalizacji, manipulacja itp.;
-negacja zinstytucjonalizowanego systemu kształcenia, jako źródła dehumanizacji stosunków międzyludzkich;
-negacja idei i funkcji wychowania jako takiego; negacja pedagogicznych teorii, ich podstaw i rozwoju.

5.wychowanie do wartości
-ukierunkowane na cele
-źródłem celów są wartości np. wychowanie do zdrowia, a wartości to zdrowie
-prawa natury
źródła celów wartości
-normy moralne
-intuicja
-wartość jest wyższym celem bytowym

6.co to jest wartość
-uniwersalne
-partykularne
-autotaliczne
-instrumentalne
-szpr…. – poznawcze, etyczne,

6.rola wartości w życiu
Wartością w teorii wychowania jest to wszystko, co nie jest niezależne, lecz jest cenne, ważne i co stanowi cel ludzkich potrzeb, postaw, dążeń, pożądań i aspiracji,

co jest godne by o to zabiegać.
Wartość to coś, co jest ważne również samo w sobie, a nie tylko to, czego aktualnie pragniemy.

7.prymat wartości nad celami
-wartość jest wyższym celem bytowym

8.cele wychowania – kontrowersje wokół celów !!!!!
Cele wychowania, to „pożądane i oczekiwane zmiany, jakie pod wpływem respektowania odpowiednich metod, środków wychowawczych i warunków kształtują się w osobowości wychowanków w postaci poglądów, postaw, nawyków oraz innych cech osobowości”

-nie wyprowadzamy celów z wartości
-mylimy cele ze środkami
-za duże rozdrobnienia wartości

9.metody indywidualnego wychowania
Metody wychowania to systematycznie stosowane sposoby postępowania wychowawczego lub powtarzalne czynności zmierzające do urzeczywistnienia celów, jakie stawia sobie wychowawca. Metody wychowania to wywieranie określonego wpływu ma aktywność wychowanka.

A. metoda warunkowania-nagradzania i karania
B. metody perswazyjna - Polega na uświadomieniu dzieciom i młodzieży obowiązków i powinności, jakie mają wobec społeczeństwa, wobec innych ludzi, rodziców i samych siebie oraz na przypominaniu o przysługujących im prawach. Stanowi więc w niemałym stopniu rodzaj słownego oddziaływania na świadomość moralną i społeczną wychowanków.

C. metody modelowania –inaczej metoda przykładem, metodą działania własnym przykładem lub metodą dawania dobrego przykładu.
D. metody zadaniowe –wychowanie przez zasady
E. metoda zbiorowa- organizowania działalności zespołowej i współudziału uczniów w organizacji lekcji.
Skuteczność stosowania metod – poza umiejętnością posługiwania się nimi - zależy od:
-zaistniałej sytuacji wychowawczej,

-cech osobowości wychowanka, nabytych przez niego doświadczeń,
- aktualnych wpływów środowiska,
-przestrzegania psychospołecznych warunków efektywności oddziaływań wychowawczych.

10.techniki oddziaływań wychowawczych
-techniki wymiany opinii (technika burzy mózgów, technika decyzji grupowej, technika sondażu opinii, technika swobodnej ekspresji słownej, technika kontaktów międzyludzkich, technika metaplanu)
-techniki oparte na dramatyzacji (technika dramy, technika gier dramatycznych, )
-techniki wzmacniania pozytywnego i negatywnego,
-techniki oddziaływań niewerbalnych(techniki swobodnej ekspresji plastycznej, technika ignorowania zachowań niepożądanych )
-techniki organizowania wolnego czasu(techniki rekreacji kulturalno-rozrywkowej, techniki rekreacji twórczej , techniki rekreacji fizycznej , techniki rekreacji przez działalność społeczną

11.wycieczka jako jedna z najskuteczniejszych metod wychowania
Wycieczką nazywamy każdorazowe wyjście poza budynek szkolny, niezależnie od czasu trwania, w pewnym określonym celu dydaktycznym, wychowawczym lub rekreacyjnym, z góry ustalonym i zaplanowanym.

Cele wycieczek szkolnych

Dobrze zaprogramowana i zrealizowana wycieczka szkolna wpływa na:

-Poznanie rzeczy i zjawisk – zabytków architektury, osobliwości przyrody, obiektów nowych, życia ludzi, zwierząt itp;

-Rozwój spostrzeżeń, wyobraźni i myślenia;

Rozwój uczuć patriotycznych społecznych i estetycznych;

-Kształtowaniu takich cech charakteru, ja: koleżeńskość, wytrwałość, zaradność, gospodarność, solidarność międzyludzką;

-Sprawność fizyczną, rekreację i zachowanie zdrowia;

-Poznanie życia i pracy ludzi.

TYPY WYCIECZEK

Wycieczki - lekcje: zwane też lekcjami w terenie, trwające od 1 do 2 godzin, w najbliższym sąsiedztwie szkoły lub miejscowości.

Wycieczki przedmiotowe (humanistyczne lub przyrodnicze): zwane też wycieczkami zintegrowanymi lub programowymi, trwającymi kilka godzin.

Wycieczki krajoznawcze: organizowane dla potrzeb dydaktyczno-wychowawczych poszczególnych przedmiotów, całodniowe lub kilkudniowe.

Wycieczki krajoznawczo-turystyczne (obozy wędrowne): głównym ich celem jest wędrówka, rekreacja, przy uwzględnieniu także celów poznawczych.

12. dziedziny wychowania

13. Podstawowe środki wychowawcze
-szkoła, organizacje młodzieżowe -SKA, PCK, SKKT , harcerstwo, wolontariat; rodzina, grupa rówieśnicza,

14.społeczne warunki wychowania ucznia
-podmiotowe

15.style oddziaływań wychowania
Styl oddziaływań wychowawczych to stałe, charakterystyczne dla określonego wychowawcy metody (sposoby) postępowania w ramach zachowań kierowniczych
-styl demokratyczne jest bardziej efektywny w działaniu. polega na: okazywaniu dzieciom i młodzieży życzliwości i zrozumienia, pozyskiwaniu sobie ich sympatii, zaufania i przyjaźni, umożliwieniu im wspólnego i samodzielnego podejmowania decyzji, wysuwania własnych pomysłów, przejawiania wzmożonej aktywności w różnych dziedzinach życia.
-styl liberalny – styl wolnej ręki
-styl autokratyczny
-styl rodzinny

Cechy charakterystyczne	Skutki stylu kierowania wychowawczego
STYL DEMOKRATYCZNY
Charakteryzuje się: - demokratyczną postawą nauczyciela-wychowawcy; - okazywaniem uczniom akceptacji, życzliwości, ich rozumieniem empatycznym, pozyskiwaniem ich sympatii, , zaufania i przyjaźni; - umożliwieniem uczniom-wychowankom wspólnego, samodzielnego podejmowania decyzji, wysuwania własnych pomysłów, przejawiania aktywności w różnych dziedzinach życia; - udzielaniem uczniom-wychowankom informacji na interesujące ich tematy; - występowaniem nauczycieli-wychowawców w roli równorzędnych członków kierowanego przez nich zespołu wychowawczego; -pełnieniem wobec uczniów roli inicjatorów, animatorów, doradców.	Uczniowie - darzą sympatią swojego kierownika, nau-czyciela-wychowawcę i identyfikują się z nim; - podejmują odpowiedzialność za wykony-wanie zadań, są przekonani o sensowności tego, co robią; - wykonują zadania nawet wtedy, gdy poz-bawieni są kontroli dorosłych; - charakteryzują się kreatywnością w osiąganiu celów; - wspólnie poszukują sposobów mających na celu przezwyciężenie trudności, nie obciążają za ich powstanie tylko jednego uczestnika grupy.

STYL AUTOKRATYCZNY
Nauczyciel-wychowawca: - przyjmuje odpowiedzialność za wychowanie uczniów; - głównymi sposobami oddziaływań wychowawczych są nagradzanie i karanie, pochwały i nagany, stosowanie nakazów i zakazów; - między nauczycielem-wychowawcą a wychowankiem istnieje mała więź osobowa i uczuciowa; - nauczyciel-wychowawca sam decyduje o wszystkim, co może się zdarzyć wśród uczniów-wychowanków.

STYL LIBERALNY
Nauczyciel-wychowawca: - daje uczniom-wychowankom szeroki zakresu swobody; - ma minimalny wpływ na uczniów, rezygnuje z kierowania nimi; - nie zachęca uczniów do zachowań społecznie i moralnie wartościowych; - czuje się zwolniony z odpowiedzialności za zachowanie uczniów-wychowanków, doradza im wtedy, kiedy jest o to proszony.

16.kompetencje nauczyciela
Kompetencje nauczyciela to zespół wiedzy, umiejętności, dyspozycji sprawnościowych oraz postaw i uznawanych wartości, niezbędnych do skutecznej realizacji przez nauczyciela założonych zadań.
Kompetencje nauczyciela
- Kompetencje prakseologiczne – wyrażają się w trafnym diagnozowaniu, umiejętnym i skutecznym programowaniu, planowaniu oraz sprawnym organizowaniu działań pedagogicznych – lekcyjnych i pozalekcyjnych, kontrolowaniu i ocenianiu efektów pracy ucznia w procesie edukacji; związane są z procesem dydaktycznym
-Kompetencje współdziałania- wyrażają się skutecznością zachowań prospołecznych i sprawnością działań integracyjnych.
-Kompetencje komunikacyjne - przejawiają się w umiejętności interpersonalnego komunikowania się, w poprawnym i skutecznym operowaniu językiem i terminologią w sytuacjach edukacyjnych. Te kompetencje posiada nauczyciel, który dysponuje umiejętnością komunikowania się interpersonalnego oraz umiejętnością słuchania swoich wychowanków i empatycznego rozumienia intencji i treści ich wypowiedzi
-Kompetencje kreatywne- przejawiają się u nauczyciela poprzez, nieszablonowe, innowacyjne i twórcze działania.
-Kompetencje informatyczne - wyrażają się w sprawnym wykorzystywaniu nowoczesnej technologii informatycznej w procesie edukacyjnym oraz we własnym kształceniu i doskonaleniu zawodowym; w posługiwaniu się obcym językiem i znajomością języka informatycznego.
-Kompetencje moralne- wyrażają się w zdolności nauczyciela do pogłębionej refleksji przy ocenie swojego postępowania pedagogicznego, w znajomości powinności etycznych wobec podmiotów kształcenia i wychowania.
Kompetencje nauczyciela wiedzy praktyczno moralnej - dostarcza zasad kształtujących stosunek nauczyciela do siebie i do uczniów oraz normuje jego postępowanie; umożliwia dialogowe porozumienie się z uczniami.
kompetencje-KOMPETENCJE INTERPRETACYJNE, KOMPETENCJE MORALNE, KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE
Kompetencje nauczyciela wiedzy technicznej- zadaniem wiedzy jest stworzenie możliwości sprawczych oddziaływań edukacyjnych i osiągania wytyczonych celów. Ta wiedza jest użyteczna w trojaki sposób: wskazuje cele, jako zamierzone skutki działania; dostarcza wiadomości o środkach i metodach, rozumianych jako sprawdzone i powtarzalne sposoby osiągania tych celów; określa warunki, od których zależy możliwość osiągania celów – możliwość skutecznego posługiwania się metodami i środkami.
kompetencje - KOMPETENCJE POSTULACYJNE, KOMPETENCJE METODYCZNE, KOMPETENCJE REALIZACYJNE

KOMPETENCJE NAUCZYCIELA – KOMPETENCJE OGÓLNE
-merytoryczne, dydaktyczne, psychologiczne, moralno-duchowe.

17.czynniki w szkole
-czynniki egzogenne, endogenne
-czynniki tkwiące w uczniu
-czynniki tkwiące w szkole

18.pseudowychowanie
PSEUDOWYCHOWANIE określa się to, co przyjmuje wymiar przeciwieństwa, wynaturzenia, zakłamania czy pozorności wychowania.
W ZAKRES PSEUDOWYCHOWANIA WCHODZI Wychowanie dewiacyjne
-wychowanie toksyczne
-Wychowanie negatywne
-Wychowanie błędne
-Antywychowanie

19.wychowanie do globalizacji
-współczesne problemy zagrażające osobie ludzkiej
-rola sportu w rozwoju człowieka-Euro 2012
20.