T: EKSPERYMENT PSYCHOLOGICZNY

Wg. Tomaszewskiego eksperyment to metoda, która polega na badaniu zjawisk wywołanych przez badającego w konkretnych przez niego warunkach w celu ich poznania.

W eksperymencie występują:

1. Zmienne zależne- badane zjawiska

2. Zmienne niezależne- modyfikowane warunki

3. Zmienne pośredniczące- procesy emocjonalne, motywacje, cechy osobowości, procesy orientacyjne

Każdy eksperyment jest powiązany z obserwacją, która poprzedza eksperyment. Obserwacja umożliwia wstępne poznanie zjawisk i sformułowanie hipotez, które weryfikujemy przy użyciu eksperymentu obserwując jego przebieg i efekt.

Wyróżnia się dwa rodzaje eksperymentów:

1. Laboratoryjny- polega na ilościowym pomiarze badanych czynności z zastosowaniem aparatów i przyrządów pomiarowych, stosowanych głównie w badaniach naukowych. Eksperyment ten jest przeprowadzany w sztucznej sytuacji, co może modyfikować zachowania jednostki. Nie wszystkie czynności mogą być wywołane w warunkach eksperymentu. Ogranicza badanie cech osobowości. Nie znajduje zastosowania w badaniach dzieci.

2. Naturalne- znajduje zastosowanie przy badaniu osobowości, procesów emocjonalnych, motywacyjnych, cech charakteru. Stosowany do celów naukowych jak i praktycznych. Jego formą są testy sytuacyjne- w czasie badania tworzy się konkretną sytuację, w której mogą ujawnić się takie cechy jak: postawy społeczne, odwaga, opanowanie, umiejętność reagowania na trudności, szybkość i sprawność myślenia. Osoby badane nie powinny wiedzieć ani podejrzewać, że są przedmiotem eksperymentu. Stworzenie pożądanej sytuacji jest nieraz kosztowne i trudne organizacyjnie. Dane wynikające z badań przy użyciu eksperymentu naturalnego wymagają uzupełnienia za pomocą innych metod.

Walory eksperymentu:

• Zamierzone wywołanie zjawisk

• Możliwość powtarzania

• Niejednolitość warunków badania

• Można określić wpływ modyfikowanych warunków na badaną czynność

• Umożliwia właściwy pomiar zachowania- określenie jego intensywności- czasu pojawienia się i trwania

Analiza wytworów:

Obejmuje zeszyty prace plastyczne, dzienniki, pamiętniki, kompozycje, utwory literackie. Wytwory wskazują problem pacjenta, mówią o jego wrażliwości, uczuciowości, konfliktach, potrzebach, postawach. Wytwory są przygotowane wcześniej lub powstają w trakcie badań. Znajdują szerokie zastosowanie u dzieci.

Diagnoza psychologiczna:

Jest to problem poznania psychologicznego człowieka. Wg Tyszkowej i Frączkadiagnoza psychologiczna to rozpoznanie określonych zjawisk psychicznych, ich klasyfikowanie i zaliczanie jednostek do kategorii lub typów.

Wg Lewickiego diagnoza ma wyjaśnić zaburzenia w zachowaniu, przez wskazanie przyczyn i mechanizmów powstania. Diagnoza jest pewnego rodzaju badaniem naukowym zastosowanym do rozwiązania praktycznych problemów klinicznych, klasyfikacyjnych i selekcyjnych.

Wg Paluchowskiego diagnoza polega na zebraniu danych o zachowaniu jednostki i efektach ich zachowań, na ich zainteresowaniu, wyciągnięciu wniosków i podjęciu na tej podstawie odpowiednich, profesjonalnych działań. Diagnozowanie jest miniaturą badań naukowych.

Samacki podkreśla potrzebę uwzględnienia celu diagnozy. Celem tym może być ocena wiarygodności zeznań, pomoc w rozwiązywaniu konfliktów czy wyborze kierunku kształcenia.

Irena Obuchowska mówi, że diagnoza to czynność ukierunkowana na wyjaśnienie określonego funkcjonowania psychicznego, jego psychologicznych mechanizmów i skutków. Diagnoza jest stanem końcowym procesu diagnostycznego, który jest procesem twórczym. Winna być całościowa, zawierać diagnozę pozytywną i negatywną. Jej elementem jest też prognoza i program terapii. Diagnoza zaczyna się od pytań bazowych, które są następujące:

1. Co jest problemem osoby?

2. Kogo zamierza się diagnozować?

3. Po co?

4. Kto podejmuje badania i na jakich założeniach teoretycznych się opiera?

5. Jak i w oparciu o jaki model podejmuje się prowadzenie diagnozy?

6. Jakie metody zastosuje?

7. Kiedy i gdzie dokona diagnozy?

Różny może być zakres diagnozy i różny jej charakter np. diagnoza opisowa, klasyfikacyjna, normatywna, funkcjonalna, przyczynowa, selekcyjna, wspierająca. Ogólnie rzecz biorąc każda diagnoza wymaga uwzględnienia aspektów etycznych- nie można jej prowadzić bez zgody pacjenta, podać cele i metody prowadzenia diagnozy, omówić wyniki przeprowadzonych badań. Winna być zorientowana na rozwój osoby. Diagnoza jest też pewnym diagnozowaniem człowieka, zależy od obrazu świata diagnosty.