DIAGNOZA TYPOLOGICZNA
Osobą diagnozowaną jest 52-letnia kobieta- Krystyna Białek zamieszkała w Siemiatyczach przy ulicy Chopina 4/12. Posiada średnie wykształcenie, bierna zawodowo od 10 lat bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Wdowa po mężu Janie zmarłym przed 5 laty. Mająca 29-letnią córkę Katarzynę, również bezrobotną bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, babcia 2 - letniej Kingi.
Rodzina zamieszkuje mieszkanie komunalne o powierzchni 40 m² znajdujące się na trzecim piętrze bloku. Mieszkanie składa się z 2 niewielkich pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju. Jest przeciętnie wyposażone, znajdują się w nim podstawowe meble i sprzęty. Kuchnia umeblowana jest standardowo: mały stół, 2 taborety, niewielki aneks kuchenny, lodówka, kuchenka gazowa. Pokój – sypialnia Katarzyny i Kingi wyposażony jest w łóżko, niewielką meblościankę i łóżeczko dziecka. Pokój dzienny stanowi jednocześnie sypialnię pani Krystyny. Znajduje się w nim: wersalka, regał z szafą, dekoracyjny stolik z telewizorem. Łazienka połączona jest z toaletą, w której oprócz typowego wyposażenia umiejscowiona jest pralka typu „Frania”.
Pani Krystyna pozostaje w dobrych relacjach z córką Katarzyną oraz wnuczką Kingą. Prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, pomagają sobie nawzajem, wspomagają się, są ze sobą bardzo mocno zżyte.
Córka i wnuczka nie mają problemów zdrowotnych, samej pani Katarzynie z powodu poważnych problemów z kręgosłupem od 10 lat orzeka się umiarkowany stopień niepełnosprawności- co jest przyczyną braku zatrudnienia. Jedynym źródłem dochodu całej rodziny jest renta inwalidzka oraz zasiłek pielęgnacyjny pani Krystyny. Wnuczka nie ma zasądzonych alimentów a ojciec nie poczuwa się do obowiązku wypłaty jakichkolwiek świadczeń na jej rzecz. Córka Katarzyna, wykształcenie średnie, bezrobotna od 5 lat, nie posiadająca żadnych dochodów, zajmuje się wychowywaniem córeczki.
Bezrobocie- (Ekon.) zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących; polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduj zatrudnienia.1
Bezrobotni to „ludzie, którzy nie są zatrudnieni, lecz aktywnie poszukują pracy lub oczekują na powrót do pracy.”2 Uszczegóławiając tę definicję należy powiedzieć, że w ciągu ostatnich czterech tygodni osoba ta aktywnie poszukiwała pracy, czyli podjęła wysiłek by tę pracę znaleźć (np. odbywała rozmowy kwalifikacyjne, wysyłała życiorys ), bądź została „czasowo zwolniona z pracy i oczekuje, że będzie wezwana do podjęcia zatrudnienia, albo ma się zgłosić do pracy w ciągu najbliższego miesiąca.”3
Niepełnosprawność- wszelkie ograniczenie lub brak - wynikający z uszkodzenia - zdolności wykonywania jakiej czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka.4
Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały orzeczenie:
1) zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3;
2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy - na podstawie odrębnych przepisów;
3) o niepełnosprawności przed ukończeniem 16 roku życia.5
DIAGNOZA GENETYCZNA
Krystyna Białek jest osobą niepełnosprawną niepracującą od 10 lat. Przez długi okres czasu pracowała w przedsiębiorstwie „Oerlemans Foods” w Siemiatyczach przy sortowaniu produktów spożywczych, przy taśmie produkcyjnej. Z powodu pogarszającej się sytuacji zdrowotnej (postępującego zwyrodnienia kręgosłupa) zmuszona była podjąć decyzję o zaprzestaniu pracy. Pół roku później lekarz orzecznik ZUS stwierdził całkowitą niezdolność do pracy przyznając jej umiarkowany stopień niepełnosprawności- sytuacja powtórzyła się po 5 latach kiedy to pierwsze orzeczenie utraciło ważność.
Bardzo zły stan zdrowia uniemożliwiający zatrudnienie oraz utrata pracy pociągnęły za sobą szereg negatywnych konsekwencji. Dotyczy to przede wszystkim utraty środków materialnych na utrzymanie rodziny, bieżące rachunki i lekarzy oraz rehabilitację. Sytuacja materialna rodziny znacznie się pogorszyła, doszło do jej zubożenia i ograniczenia wydatków do minimum. Kłopoty finansowe sprawiają, że kobiety mają problem z zarządcą budynku (spółdzielnią mieszkaniową). Usługi telekomunikacyjne zostały im odcięte z powodu nie uiszczania opłat a wszelkie inne usługi opłacane są po listach ponaglających i przypominających o zaległościach.
Następstwem bardzo złej sytuacji finansowej jest poczucie wstydu z powodu niskiego statusu materialnego oraz niskiej pozycji społecznej. Rodzina niemalże zerwała wszelkie kontakty z dotychczasowym środowiskiem (znajomymi, sąsiadami), zamknęła się na innych.
Pani Krystyna przytłoczona bieżącą sytuacją przejawia skłonności depresyjne, stała się osobą stroniącą od ludzi. Postrzega siebie jako osobę nieudolną, niezdolną do wypełnienia swojego podstawowego obowiązku - utrzymania własnej rodziny. Kobiety za wszelką cenę starają się ukryć swoje ubóstwo i problemy współistniejące. Przebywają głównie w mieszkaniu, nie wyjeżdżają do dalszej rodziny. Zdominowane są uczuciem wstydu i poniżenia.
DIAGNOZA ZNACZENIA
Zjawisko bezrobocia i orzeczenie o niepełnosprawności z zaznaczeniem całkowitej niezdolności do jakiejkolwiek pracy bardzo dotknęły Panią Krystynę. Niegdyś była kobietą ambitną, towarzyską, otwartą. Na ta chwilę przytłoczona złą sytuacją materialną przejawia skłonności depresyjne, stała się osobą apatyczną, melancholijną, stroniącą od ludzi. Utraciła wiarę w siebie i we własne możliwości. ma poczucie niepotrzebności. Zamknęła się w sobie, każde wyjście z domu sprawia jej „mentalny ból”, czyni smutną. Przebywająca w czterech ścianach domu nie odczuwa radości życia, uśmiech wywołany obecnością wnuczki nie jest w pełni szczery. Osoby trzecie bez problemu wyczuwają przygnębienie i zrezygnowanie Pani Krystyny. Kobieta uważa, że inni postrzegają ją jako nieudolną, ciężko chorą, niezdolną do normalnego funkcjonowania, zależną od innych, „nic nie wartą”.
Relacje z córką Katarzyną są poprawne. Kobiety nie kłócą się, wspierają jak tylko mogą. Córka przez fakt niskiego wykształcenia nie jest w stanie znaleźć pracy, ponadto czynnikiem poważnie ograniczającym ją jest 2-letnia córeczka Kinga. Katarzyna choć przytłoczona swoim ubóstwem jest w lepszej kondycji psychicznej niż jej Matka. Promykiem szczęścia jest dla niej córka, którą kocha ponad życie. Pani Krystyna podobnie reaguje na wnuczkę. Kobiety są ze sobą bardzo mocno zżyte.
Na chwilę obecną nie posiadają znajomych. Odkąd Pani Krystyna utraciła pracę i rodzina zaczęła mieć poważne kłopoty finansowe zaniechane zostały wszelkie kontakty towarzyskie. Panie z racji ograniczania wydatków do najbardziej podstawowych rzeczy uważają, że nie stać ich na spotkania ze znajomymi. Każdy artykuł spożywczy jest tutaj skrzętnie rozliczany. Kobiety choć ubogo starają się żyć godnie dlatego też uważają, że relacje z sąsiadami, dalszą rodziną ujawnią ich problemy, wywołają litość i pożałowanie a uczucia te są dla Pani Krystyny i Katarzyny najgorszymi z możliwych.
DIAGNOZA FAZY
Pani Krystyna Białek niegdyś wesoła, towarzyska, ambitna, aktywna zawodowo kobieta pracująca w dość dużym przedsiębiorstwie przy linii produkcyjnej, mająca wiele znajomych. Obecnie od 10 lat bezrobotna z powodu stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy, schorowana i nie będąca w stanie podjąć zatrudnienia.
Problem jest na bardzo wysokim poziome zaawansowania. Pani Krystyna bardzo źle na niego reaguje. Swego czasu próbowała pracować na czarno dorywczo sprzątając domy, na dłuższą metę jednak nie była w stanie- kłopoty zdrowotne ją przerosły. Podobnie było z innymi pracami- ból nierehabilitowanego kręgosłupa zdominował życie Pani Krystyny niemal całkowicie. Kobieta przytłoczona jest swoją niepełnosprawnością i faktem bierności zawodowej. Od mniej więcej 8 lat ma poczucie klęski, beznadziejności i poczucie rezygnacji. Utraciła nadzieję na normalne życie, jest zrezygnowana, załamana. Przez 10 lat duma nie pozwalała jej na ujawnienie swoich problemów. Na tą chwilę kobieta uważa, że gorzej być nie może, wszystko straciło dla niej na znaczeniu.
Relacje rodzinne uległy delikatnej zmianie- można by rzec na lepsze. Problem zbliżył Panią Krystynę do córki, ich relacje zacieśniły się jeszcze bardziej po przyjściu na świat wnuczki Kingi i zostawieniu Katarzyny przez jej partnera. Jeśli chodzi o dalszą rodzinę zauważa się znaczne pogorszenie relacji- wręcz ich zerwanie. Kobiety nie utrzymują żadnych kontaktów z bliskimi, zamknęły się w świecie swojej 3-osobowej rodziny.
DIAGNOZA PROGNOSTYCZNA
Prognozy dotyczące ewaluacji zjawiska problemu Pani Krystyny Białek bez jakiejkolwiek specjalistycznej interwencji:
W sferze ekonomicznej
Zubożenie rodziny i pogorszenie standardów życiowych (na pograniczu nędzy);
Obniżony status społeczny;
Niedożywienie i niewłaściwa dieta członków rodziny, czego konsekwencją mogą być problemy zdrowotne- szczególnie dotyczy to małej Kingi;
Zadłużenie i kłopoty finansowe;
Odcięcie prądu i gazu;
Eksmisja z mieszkania.
W sferze psychofizycznej
Depresja i poszerzająca się niechęć do podjęcia jakiejkolwiek pracy;
Stany lękowe i fobie;
Brak aspiracji zawodowych;
Obniżona samoocena;
Pogorszony stan zdrowia psychicznego;
Zniekształcony obraz postrzegania siebie;
Choroby psychosomatyczne i somatyczne.
W sferze interakcji społecznych:
Niechęć do otoczenia (znajomych, sąsiadów);
Izolacja społeczna i całkowite wycofanie się z życia społecznego i kulturalnego;
Proponowane działania interwencyjne i naprawcze wobec Pani Krystyny Białek:
Rozpoczęcie kursów doszkalających/przeszkalających np.. z zakresu obsługi komputera, Internetu;
Skierowanie Pani Krystyny do doradcy zawodowego i wyszukanie jej zajęcia nie godzącego w jej stan zdrowia;
Pomoc z zarejestrowaniu Petentki i jej córki w Urzędzie Pracy;
Zapisanie kobiet na warsztaty aktywizacji zawodowej, warsztaty przedsiębiorczości;
Otworzenie klientki na otoczenie;
Skierowanie na terapię indywidualną w celu podniesienia poczucia własnej wartości;
Pomoc w dostosowaniu mieszkania do potrzeb niepełnosprawnej- zwrócenie się do odpowiednich instytucji i organizacji (PFRONem, Fundacją Pomocy Ludziom Niepełnosprawnym);
Pomoc w złożeniu wniosku do Społecznej Komisji Mieszkaniowej o przydział lokalu do remontu;
Poinformowanie Pani Krystyny o uprawnieniach, ulgach, zwolnienia z opłat wynikających z tytułu niepełnosprawności i pomoc w ich ubieganiu się;
Pomoc w zorganizowaniu procesu rehabilitacji;
Prognozy dotyczące sytuacji Pani Krystyny Białek po podjęciu specjalistycznej interwencji:
W sferze ekonomicznej:
Poprawa sytuacji materialnej rodziny;
Zminimalizowanie zadłużeń;
Pozyskanie niezbędnych sprzętów rehabilitacyjnych;
W sferze psychofizycznej:
Podniesienie poczucia własnej wartości i samooceny;
Wyzbycie się stanów lękowych;
Odzyskanie wiary we własne możliwości i siły;
Odzyskanie równowagi emocjonalnej i psychicznej.
W sferze interakcji społecznych
Uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym;
Podjęcie aktywności społecznej;
Odbudowanie zerwanych relacji ze znajomymi i sąsiadami;
Zainteresowanie otaczającym światem i ludźmi;
Pozytywne nastawienie do świata;
Nawiązywanie nowych kontaktów.
Encyklopedia PWN, prof. dr hab. Andrzej K. Piasecki↩
Samuelson P. A., Nordhaus W. D „Ekonomia tom 2’, s.576↩
Samuelson P. A., Nordhaus W. D „Ekonomia tom 2’, s.298↩
Światowa Organizacja Zdrowia, „Międzynarodowa Klasyfikacja uszkodzeń, upośledzeń i niepełnosprawności.”↩
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych.↩