WSPÓŁCZESNE SYSTEMY POLITYCZNE

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY POLITYCZNE

Prof. dr hab. Andrzej Stelmach

12.03.2011

PAŃSTWO

- ograniczony granicami obszar w obrębie którego ludzie są poddani jednej władzy politycznej (państwo jako kraj)

- ogół ludzi żyjących w granicach danego państwa (społeczeństwo zorganizowane w państwo)

- państwo to zorganizowana grupa społeczna organizacja ludzi rozpatrywana ze względu na łączącą ich więź zależności politycznych (Arystoteles)

- ta część organizacji państwowej, która sprawuje władzę nad innymi lub realizuje wszelkie związane z tą władzą czynności (państwo jako aparat państwowy)

- podmiot własności państwowej ( państwo jako fiskus, skarb państwa…)

CECHY PAŃSTWA

Państwo jako organizacja polityczna – państwo jest zdolne to stanowienia decyzji i ich egzekwowania – władza suwerenna
Państwo jako organizacja przymusowa – przymus państwowy wynika z faktu urodzenia – jest obligatoryjny – prawo krwi i prawo ziemi
Państwo jako organizacja terytorialna – władza państwa rozciąga się na konkretnym terytorium (naród nie musi mieć terytorium dlatego nie ma władzy)
Państwo jako organizacja suwerenna – nie ma państwa bez suwerennej władzy – jest to władza ostateczna, nie ma wyższej władzy

DEFINICJA PAŃSTWA

Funkcjonalna
Państwo to organizacja mająca rozstrzygającą władzę nad wszystkimi osobami zamieszkującymi określone terytorium i mająca za swój główny cel rozwiązanie wspólnych problemów i zabezpieczenie wspólnych dóbr, a przede wszystkim utrzymanie porządku (J.R. Penok, D.G. Smith) – władza suwerenna

Strukturalno – elementowe
Państwo to ludność, terytorium i władza zwierzchnia(suwerenna) – (G. Jellinek)

Psychologiczne
Państwo to zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunków międzyludzkich (L. Petrażycki) – Każdy z nas ma hierarchię w własnym mózgu i podejmuje decyzje według tej hierarchii, kwestia wyobrażenia.

Socjologiczne
Państwo to zespół ludzi występujących jako członkowie lub funkcjonariusze określonych instytucji i posiadające z tej racji określone prerogatywy (W. Wesołowski) – Państwo to instytucja, która pozwala funkcjonować innym organizmom społecznym

Klasowe
Państwo jest organizacją polityczną(władczą, suwerenną), przymusową, ogarniającą całe społeczeństwo, terytorialną, klasową, wyposażoną w swoisty aparat, spełniającą określone funkcje i suwerenną organizacją. (A. Łopatka) Klasową – podział na tych którzy są właścicielami i tych którzy nie są.

Państwo to trwały związek ludzi stale zamieszkujących określone terytorium, polegających władzy zwierzchniej (suwerennej) – (M. Zmigrodzki)

Podział(Gebers) społeczeństwa na 3 warstwy – wysoką, średnią i niską – dodatkowo każdą z tych warstw można podzielić na kolejne warstwy – wysoką, średnią i niską

GENEZA PAŃSTWA

Doktryna teologiczna
stara – św. Augustyn – przejście od stany przedpaństwowego do państwa nastąpiło na skutek zepsucia się natury ludzkiej. Bóg dał człowiekowi państwo, ale zrobił to z powodu grzechu tak więc gdyby nie upadek ludzi, państwa by nie było.
nowe – św. Tomasz z Akwinu – państwo przestało być dla niego instytucją ustanowioną przez Boga dla poskromienia grzesznego człowieka. Jak źródłem powstania społeczności lokalnej była ludzka natura, tak i władza państwowa pochodziła tylko pośrednio od stwórcy. Boska była tylko sama zasada władzy, natomiast każdy ustrój tworzyli ludzie.
Doktryna patriarchalna
Robert Filmer – Państwo powstało w procesie mechanicznego łączenia rodów w plemiona, plemion zaś w większe całości, aż do państwa włącznie. Król posiada władzę jako patriarcha swojego narodu i spadkobierca Adama.
Doktryna patrymonialna
Ludwig van Haller – państwo pojmowane jako dziedziczną własność dynastii panującej, a zgodnie z tą zasadą w jej łonie obowiązywały w odniesieniu do państwa podobne zasady dziedziczenia jak w stosunkach prywatnoprawnych
Doktryna umowy społecznej
Thoma Hobbes – państwo jest wynikiem zaistnienia potrzeby ograniczenia wolności i zawarcia umowy społecznej na rzecz ogółu – przy czym była to umowa każdego każdym w celu przekazania suwerenowi prawa rządzenia
John Lock – Pierwszy etap: umowa pomiędzy jednostkami powołującymi społeczeństwo. Etap drugi: zmowa społeczeństwa z władzą tworzącą rząd
Jean Jacques Rousseau – Państwo pojawiło się kiedy powstała konieczność utworzenia instytucji zapobiegającej konfliktom społecznym i stanowi wojny
Doktryna podboju
Ludwik Gumplowicz - antagonizmy pomiędzy plemionami ludzkimi prowadziły do konfrontacji zbrojnych w skutek czego powstały państwa pod rządami plemion silniejszych. Państwo stanowi instrument panowania jednych – silniejszych, nad drugimi – słabymi
Doktryna procesu rozwarstwienia klasowego
Fryderyk Engels – rozpad społeczeństwa na klasy i powstanie w związku z tym sprzeczności interesów, nie dających się pogodzić bez specjalnej siły przymusu jaką mogło stworzyć dopiero państwo
Doktryna psychologiczna
Leon Petrażycki – Państwo powstało dzięki przeżyciom prawnym, emocjom, którym podporządkowane są wszystkie przejawy aktywności społecznej. Państwo jest projekcją psychologiczną, jest bowiem tylko przypisywaniem określonym ludziom i organom określonej władzy w wyobrażeniu ludzkim.

WŁADZA

Władza to zdolność do wydawania i wyegzekwowania poleceń

Atrybuty władzy:

- zasięg – terytorium ludności na tym terytorium podlegają władzy obywatele + obcokrajowcy
- zakres (dziedzina) – aktywności ludzkie, które są skutecznie podporządkowane władzy
- siła (skuteczność) – stosunek liczby decyzji wyegzekwowanych do wydanych

TYPY PAŃSTWA

- Typ państwa określa do którego należą podstawowe środki produkcji i która w nim panuje. Decydująca jest więc wspólność ustroju ekonomicznego.

- Typ państwa to zespół cech wyrażających istoty państw powstałych na gruncie dominacji tego samego rodzaju stosunku produkcji

- Typ państwa określa kto sprawuje władzę w państwie

Trzy sfery panowania: ekonomiczna, polityczna i społeczna.

Państwo typu niewolniczego – zawsze jest ktoś silniejszy – władca i poddany
Państwo typu feudalnego -
Państwo typu kapitalistycznego – monarcha wyzbywa się części praw na rzecz burżuazji
Państwo typu socjalistycznego – władza ludu, państwo społeczne

FORMA PAŃSTWA

Forma państwa to sposób rządzenia państwem, aby określić tak pojmowaną formę państwa należy zadbać:
- jakie w danym państwie działają organy naczelnie i jak określają się stosunki między nimi
- jak kształtują się stosunki pomiędzy aparatem państwowym, a resztą ludności i na jakich zasadach się opierają
- jaka jest struktura prawna danego państwa. Czy w układdanego państwa wchodzą jeszcze inne organizacje

Forma państwa określa jak jest sprawowana władza, jak jest zorganizowana i jak działa. Określa więc sposób w jaki urzeczywistniane państwowe kierowane społeczeństwem

Na formę państwa składa się (elementy składowe formy państwa):
Element strukturalny: 1. Forma rządu
2. Struktura terytorialna państwa
Element funkcjonalny: 3. Reżim państwowy

Forma państwa jest wynikiem aktualnego układu sił społecznych. Powinna być dostosowana do realizacji określonych interesów grupy panującej.

Czynniki wpływające na formę państwa:

Przyrodnicze (geograficzne, terytorialne, demograficzne) – położenie państwa, dostęp do zasobów naturalnych itp.
Wewnętrzne ( ekonomiczne, polityczne, ideologiczne) siła gospodarki
Zewnętrzne (układ międzynarodowych sił politycznych) z jakim państwem współpracuje nasze państwo, jakie mamy z nimi stosunki…

13.03.2011

Informacje napisane kursywą i kolorem niebieskim są z zajęć z dr Silskim które miałam na 1 roku Stosunków Międzynarodowych na tej uczelni – potraktujcie je jako ciekawostki lub uzupełnienia do wykładów.

Pierwszy element składowy formy państwa – Forma rządu

Forma rządu to ogół centralnych naczelnych organów państwa i wzajemnych stosunków między nimi. Ważne jest, który z tych wyższych organów zajmuje najwyższą pozycję w strukturze państwa

Dwa podejścia podziału państwa

Ze względu na podział rządu państwa dzielimy na
a) monarchię – jednoosobowa głowa państwa, władza jest dziedziczna lub elekcyjna – dożywotnia lub do abdykacji, władza monarchy jest autonomiczna i samorodna, w wysoko rozwiniętych cywilizacyjnych krajach demokratycznych monarcha umacnia prestiż władzy, jest symbolem jedności narodu oraz potencjalnych arbitrem w poważnych konfliktach społecznych. Podział na sposób sprawowania władzy i …
Trzy funkcje ustrojowe współczesnych monarchów:
- ceremonialno – reprezentacyjna: umacnianie społecznego prestiżu władzy, ułatwia kontakty polityczne i gospodarcze
- integracyjna – monarcha jest symbolem jedności państwa, jednakowo traktuje obywateli
- potencjalnej rezerwy politycznej – w momentach szczególnych, kryzysowych uruchamia się prerogatywy królewskie czyli nieczynne uprawnienia monarchy z konstytucji. Może to być wykonywane tylko wówczas, gdy monarcha i jego dwór są apolityczne.
Występują następujące monarchie:
* Monarchia despotyczna – cała władza należy do monarchy, wszystko co jest na Terenia państwa należy do niego – nie ma innych ośrodków władzy
* Monarchia federalna – władza monarchy jest ograniczona poprzez nadanie jakiś dóbr poddanym, systematycznie pojawiają się inne ośrodki władzy – ograniczenie władzy monarchy przez różne grupy, które wymuszają na nim dodatkowe prawa – monarchia elekcyjna
* Monarchia absolutna – powrót do władzy monarchy, ale nie do despotycznej, koncentracja władzy monarchy, próba odebrania władzy innym podmiotą.
* Monachia konstytucyjna – parlamentarna – władza absolutna zostaje za zgodą monarchy ograniczona na rzecz parlamentu – podział władzy pomiędzy członków parlamentu. Najczęściej powstanie parlamentu jest wymuszone na monarsze.
Współczesne monarchie: Wielka Brytania, Norwegia, Hiszpania, Monako, Belgia, Dania…
b) republikę
Współcześnie dominują dwie odmiany:
a) burżuazyjne – klasa dominująca – bogaci
b) socjalistyczne – państwo ma służyć biednym, którzy nic nie posiadają. Charakteryzuje się tym, że nie ma innej własności niż wspólna własność. Państwo jest jedynym właścicielem w związku z tym występuje konflikt pomiędzy państwem a właścicielem.
Ze względu na podział władzy (ustawodawczej – legislatywa i wykonawczej – egzekutywa)
a) Przewaga legislatywy nad egzekutywą
- Parlamentarno – komitetowa – system funkcjonuje tak, że parlament przejmuje całkowitą władzę nad rządem
- Parlamentarno – gabinetowa – mniejsza kontrola parlamentu, ale odpowiedzialność ponosi premier, który jest szefem gabinetu, samodzielność rządu jest nieco większa.

b)Przewaga egzekutywy nad legislatywą lub równowagi
- System prezydencki – jeden organ władzy wykonawczej – prezydent, zakłada się równoważenie władzy wykonawczej i ustawodawczej – kompetencje prezydenta śa większe niż parlamentu np. USA.
- System Semiprezydencki (półprezydencki) – Jeżeli prezydent i parlament są z tej samej opcji politycznej to władza prezydenta jest silna, jeżeli są z różnych opcji politycznych jest przewaga parlamentu (system coabitación). Prezydent przewodniczy obradą rządu. Np. Francja
- System kanclerski – system równowagi między legislatywą, a egzekutywą – parlament decyduje kto jest kanclerzem, parlament nie może wymusić zmian w składzie rządu i kontrolować jego działań, robi to kanclerz. Funkcjonuje, gdy jest przewaga formy parlamentarnej

Drugi element składowy formy państwa to struktura terytorialna państwa

Ustrój terytorialny – brak podziału suwerenności, federacje i konfederacje – charakter złożony, podział terytorialnego

Federacje – państwo rezygnuje z suwerenności i przekazuje część władzy podmioton niższym – państwo związkowe

Konfederacje – podmioty konfederacji przekazują część swojej władzy suwerennej w górę – unia personalna lub związek państw.

Trzeci element formy państwa to reżim polityczny(państwowy)

Reżim polityczny:
- między władzą, a ludnością brak wzajemnego zaufania
- życie obywateli jest drobiazgowo reglamentowane, wkracza w życie osobiste obywateli
- daleko idąca kontrola ze strony aparatu państwowego
- rola policji jest większa niż wymagająca tego wymogi ładu i bezpieczeństwa
- naruszane są bezkarnie prawa obywateli
Reżim totalitarny:
- państwo stara się narzucić wszystkim jeden, preferowany przez siebie system ideologiczny, wartości, a także wzorców postępowania i posługuje się przy tym przymusem
- państwo stara się podporządkować sobie niemal wszystkie sfery życia obywateli

Całokształt zasad na jakich opierają się relacje władzy z obywatelami

Podział na:
a) demokratyczny – relacje władza – obywatel, są kształtowane przez wszystkich i akceptowane, obywatel ma wpływ na kształtowanie tych relacji(wybory).
b) niedemokratyczny (autokratyczny) – podział na:
- autorytaryzm – nie ubiega się na legitymizację społeczną, obywatel nie ma wpływu na władzę, a władza się do tego nie przyznaje. Nie może być partii politycznej, wyborów itp. Np. stan wojenny w RP.
- totalitaryzm – funkcjonuje jak autorytaryzm, ale udaje, że jest inaczej, stwarza pozory legitymizacji władzy, podejmuje działania, aby wygrać następne wybory, można tworzyć partie polityczne i organizacje, ale są podległe władzy – jeżeli będzie istniało zagrożenie nie wygrania wyborów zostaną sfałszowane lub władza przejdzie do ustroju autorytarycznego np. PRL.

FUNKCJE PAŃSTWA

Zadania, które państwo ma do wypełnienia i wypełnia w systemie politycznym

Podział organów państwowych na ich wykonywane funkcje i organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Funkcja państwa – jest to całokształt jego działalności określonej w sferze życia społeczeństwa przy czym chodzi tu o sfery życia, które mają duże znaczenie dla społeczeństwa.

Pierwszy podział funkcji państwa
a) funkcja integracyjna – skupianie społeczeństwa wokół wspólnych wartości np. państwo jako jednonarodowe (wspólny system wartości, wspólny model funkcjonowania państwa)
b) funkcja adaptacyjna – polega na tym, że państwo chce stworzyć warunki, aby każdy obywatel zaakceptował ład w państwie i czynnie w nim uczestniczył
c) funkcja regulacyjna – na wszystko są normy i przepisy (regulacje prawne) wszystko podlega tym regulacją
d) funkcja innowacyjna – zadbanie przez państwo o rozwój społeczny i cywilizacyjny obywateli o państwa – państwo jest odpowiedzialne za taki rozwój.
Drugi podział funkcji państwa
- hierarchizacja i selekcja ujawniania we wspólnocie celów i potrzeb
- organizowanie życia społecznego
- funkcja normotwórcza – państwo jest regulatorem funkcjonowania społecznego
Trzeci podział funkcji państwa
a) funkcje wewnętrzne – ma na celu zabezpieczenie ładu i bezpieczeństwa wewnątrz państwa. Funkcja wewnętrzna to całokształt działalności, utrzymanie porządku gospodarczo społecznego, ma znaczenie dla rządzących oraz ogólnospołeczne. Między funkcją wewnętrzną a zewnętrzną istnieje pewnego rodzaju sprzężenie.
- funkcja gospodarcza
- funkcja kulturalno oświatowa i wychowawcza – działalność państwowa, która zmierza do wykreowania poglądów, idei politycznych, filozoficznych, system ocen moralnych dotyczący życia społecznego oraz funkcjonowania państwa. Państwo współdziała z innymi organizacjami.
- funkcja socjalna – zapewnienie minimum socjalnego państwo jest zainteresowane różnicami socjalnymi, majątkowymi, aby nie stały się przyczyną sporów społecznych
- porządkowa(ochronna) – zapewnianie ochrony obywateli
b) funkcje zewnętrzne – to zabezpieczenie porządku zewnętrznego, dot. państwa oraz innych organizacji
- bezpieczeństwo zewnętrzne – zawieranie paktów, porozumień
- ochrona interesów – głównie gospodarczych np. cło
- tworzenie przestrzeni dla narodu – zajmowanie nowych terenów przez państwo

ORGANY PAŃSTWA

Organy państwowe to odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa w celu realizacji zadań w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej, czyli:
- organ działa w imieniu i na rzecz państwa
- organ działa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej
np. ma możliwość zastosowania sankcji na obywatelach – państwo może żądać ofiary z życia od obywatela.

Podział organów na kryteria:
a) liczba osób tworząca dany organ – organ wieloosobowy (kolegialny – sejm, senat; jednoosobowy – prezydent, prezydent, minister)
b) zakres kompetencji
- centralne – zasięg ogólnokrajowy (sejm, senat, Rada Ministrów)
- terenowe – jurysdykcja dotycząca pewnego obszaru np. wojewoda, sądy
c) zakres przestrzenny – terytorialny – organy kompetencji ogólnej i szczegółowej ( parlament, rząd, minister)
d) sposoby powołania organów państwowych
- z wyboru – skład wyłaniany jest przez wybory wśród społeczeństwa lub elektorów np. sejm, społeczeństwo (występuje w PL)
- z kooptacji – skład jest uzupełniany przez sam organ powołujący do swojego grona wakujące (wolne) miejsce inne osoby
- z nominacji(powołania) – wyznaczenie osoby na dane stanowisko przez organ wyższy (występuje w PL)
- w drodze dziedziczenia – przekazanie władzy według ustalonych zasad – z ojca na syna
- w drodze losowań – np. starożytność w Atenach
e) rodzaje działalności
- organy prawodawcze – organy tworzące prawo np. sejm, rada gminna
- organy administracyjne – organy, które na podstawie obowiązującego prawa organizacją procesy społeczne oraz kształtują indywidualne sytuacje prawne np. wojewoda
- organy sądowe – organy, które rozstrzygają spory obywateli, instytucji np. sądy cywilne
- organy kontrolne – organy oceniające zdarzenia i zachodzące procesy prawa np. Najwyższa Izba Kontroli w Polsce, Siły zbrojne ?

Ustrój polityczny i system polityczny

System polityczny – system społeczny – charakterystyczny jest przez skład klasowy (warstwowy) oraz narodowościowy społeczeństwa także rozmieszczenie terytorialne ludności
System gospodarczy – charakteryzują go w danym społeczeństwie stosunki własności i podziału dóbr oraz stosunki powstające w procesie gospodarczym
System polityczny – charakterystyczny jest przez stosunki władzy istniejące w danym społeczeństwie (walka o zdobycie i sprawowanie władzy)

3 elementy systemu politycznego:
- idee i wartości polityczne
- organizacje, organy i instytucje polityczne
- normy regulujące i organizujące wcielanie w życie idei i wartości politycznych oraz regulujące struktury i funkcjonowanie organizacji (normy prawa, moralności, obyczajowe, regulujące życie polityczne oraz normy organizacji społecznych)

27.03.2011

USTRÓJ POLITYCZNY

- Ustrój polityczny (organizacja polityczna społeczeństwa) jest to jeden z trzech elementów systemu politycznego, który tworzy ogół organizacji i instytucji hamujących udział w życiu politycznym społeczeństwa

- Ustrój polityczny to całokształt zasad określających polityczną organizację społeczną wskazujących na podmiot władzy i sposób jej sprawowania przez grupę panującą.

- Ustrój polityczny to ogół legalnie istniejących w danym kraju organizacji służących danemu społeczeństwu do zaspokojenia jego potrzeb w sferze sprawowania władzy, kierowania społeczeństwem i organizowania jego życia politycznego.

- Ustrój polityczny jest częścią instytucjonalną systemu politycznego danego kraju organizacje te podporządkowują swoje działania określanym zasadom wyrażającym interesy i dążenia grupy panującej

Koncepcje budowy aparatu państwowego

Zasada jedności (koncentracją władzy Zasada podziału(separacji) władzy
jest podmiot władzy najwyższej) (Locks, Montesquieu)

W aparacie państwowym istnieje jeden organ najwyższy -
któremu podporządkowane są wszystkie inne organy państwowe

z dominacją organu z dominacją oczywistą - istnieją trzy wyodrębnione władze
jednoosobowego lub formalną organu (ustawodawczą, wykon., sądow.)
(wódz, monarcha) wieloosobowego - każda z tych władz jest sprawowana
(kolegialnego) przez odrębny organ państwowy
monarchia absolutna - mechanizmy powiązań między
konstytucja francuska 1793 r. władzami powinien zapominać ich
państwo faszystowskie wzajemne ograniczanie się
komuna paryska 1871 r.

konstytucja szwajcarska separacja władzy wspólne i
1874r. wzajemne
USA hamowanie się
państwa socjalistyczne (przewaga egzekutywy) legislatywy i
egzekutywy

Część państw demokracja
Ameryki południowej europejska
i środkowej (przewaga legislatywy)

WŁADZA USTAODAWCZA

Funkcje parlamentu
Parlament podejmuje decyzje o tworzeniu nowych organów państwowych, składzie rządu (lub prezydent – zależnie od ustroju w państwie)
W PL najważniejsze są:
1. Ustawy
2. Rozporządzenia
3. Ustawy międzynarodowe – ponad ustawowe i pod ustawowe
a) ustawodawcza (pracodawcza)
b) prawodawcza (impeachment, votum)kontrolowanie innych organizacji państwowych
c) kreacyjna (prezydent, rząd, Trybunał Konstytucyjny, RPO-rada…, )
Struktura parlamentu
a) jednoizbowe(unikameralne) – państwa np. Węgry, Szwecja, Norwegia, Dania, Litwa, Łotwa, Grecja, Islandia, Luksemburg
b) dwuizbowe(bikameralne) – charakterystyczne dla państwa:
- symetryczne(występuje, kiedy izby są równoprawne) państwa unitarne – konfederacje,
- asymetryczne federacje
np. Holandia, Hiszpania, Irlandia, Czechy, Włochy, Wielka Brytania, PL, Niemcy, Rosja, Belgia
Parlament wobec władzy wykonawczej
Zmiennie wpływające na siły parlamentu
a) konstytucje – relacje określa konstytucja, prezydent może skrócić kadencję parlamentu, kiedy parlament nie odda na czas gotowej ustawy.
b) polityczne
c) proceduralne (np. komisje parlamentarne, zasad incompatybilitas)
Ograniczenia władzy ustawodawczej
a) kontrola sądowa (np. Trybunał Konstytucyjny)
b) dekrety – w PL nie ma dekretów, są rozporządzenia z mocy ustawy, które można wydać:
- prezydent – w stanie wojny
- gdy, sejm nie może się zebrać na posiedzenie
- prezydent na wniosek Rady Ministrów
c) referenda – określenie umowne, obywatele wybierają przedstawicieli, którzy nami rządzą. Sejm zarządza referendum i prezydent za zgodą senatu – referendum jest ważne, gdy jest frekfencja powyżej 50%.
d) prawo veta – blokowanie możliwości sziałalności parlamentu przez władzę wykonawczą

WŁADZA WYKONAWCZA

GŁOWA PAŃSTWA

Kolegialna
Jednoosobowa
Prezydent lub monarcha
monarchie dziedziczne – Belgia, Dania, Hiszpania, Lichtenstein, Luksemburg, Monako, Norwegia, Szwecja, GB i monarchia elekcyjna – Watykan
Relacje prezydent – rząd
a) faktyczna dominacja prezydenta (FR, Rosja, Ukraina)
b) równowaga(Grecja, Portugalia, Włochy, Litwa, PL, Rumia, Słowenia)
c) faktyczna dominacja rządu (Austria, Finlandia, RFN, Irlandia, Estonia, Łotwa, Węgry)
Sposób wyboru głowy państwa
a) większość zwykła
b) większość bezwzględna obowiązuje w PL
c) symboliczna – reprezentacyjna
Pozycja ustrojowa głowy państwa
a) dominująca – model Amerykański – system prezydencki
b) korygująca – prezydent może zawetować ustawę np. PL
c) symboliczna – reprezentatywna
Odpowiedzialność głowy państwa
a) prerogatywy – odpowiedzialność polityczna – nie ma kontrasygnaty – prezydent podejmuje decyzje i to one obowiązują
b) kontrasygnata – odpowiedzialność nieformalna – prezydent podejmuje decyzje, ale rząd musi ją zatwierdzić np. PL
Jeżeli coś nie jest wymienione jako prerogatywa wymaga podpisu premiera, w PL jest 30 prerogatyw dla prezydenta.

10.03.2011

RZĄD(administracja prezydencka)

Trzy poziomy struktury hierarchicznej
a) polityczna – o składzie personalnym decyduje władza ustawodawcza. Członkowie parlamentu – elita polityczna państwa
b) pośredni – organ władzy ustawodawczej, który funkcjonuje na krawędzi władzy ustawodawczej i wykonawczej
c) administracyjno pośredni – kompetencje i skład personalny rządu
Sposoby kreowania
1 wariant – głowa państwa decyduje (powołuje lub odwołuje) o składzie politycznym i personalnym rządu np. USA – system rządów prezydenckich
2 wariant – prezydent powołuje i odwołuje członków rządu, ale jego decyzja wymaga zgody parlamentu – wotum zaufania

Skład rządu – egzekutywa w sensie personalnym nie może pokrywać się z legislatywą (w PL tak NIE JEST) – tłumaczenie: ten kto jest posłem nie może być ministrem i vice versa
Wiceministrów powołuje prezydent na wniosek ministra.
Sposoby obalania
a) koniec kadencji – premier musi złożyć dymisję na pierwszym dniu posiedzenia nowego rządu, prezydentowi – w PL
b) premier musi złożyć dymisję jeżeli nie ma wotum zaufania od sejmu
c) sejm utrwala wotum nieufności do rządu
Konstruktywne wotum nieufności - dołącza się wniosek o to kto ma zostać premierem. Aby wniosek był zatwierdzony wniosek musi przejść większością bezwzględną głosów w sejmie
d) Dobrowolna dymisja premiera złożona do prezydenta, który może ale nie musi przyjmować tej dymisji
Koalicje gabinetowe
może być – rząd jednopartyjny lub wielopartyjny (koalicyjny)
a) mniejszościowe
kilka partii, które i tak nie mają większości w parlamencie
b) minimalne zwycięskie
sumuje się mandaty partii, do momentu, aż uzyska się ponad połowę mandatów w parlamencie
lub
minimalna zbieżna zwycięska koalicja
Różnica bierze się z tego, że wybiera się tylko z partiami, które mają zbieżne programy polityczne (są kompatybilne)
c) nadwyżkowe
wystarczy jedna partia do koalicji 1+1, ale jest ich więcej bo tak chcieli i zlikwidowali opozycję wewnątrz parlamentu
d) ponad rozmiarowe
system kooperacji partii – nawet jeżeli partie się nie lubią są razem w koalicji – warunek trzeba mieć powyżej 10% w wyborach
e) zrównoważone
poszczególne partie wchodzące w skład koalicji mają równe siły podobne wyniki w wyborach – rząd partnerski, symetryczny (PO i PiS w 2005 r – mieli równe wyniki)
f) niezrównoważone (z jednym dominującym ugrupowaniem)
jak wyżej – PO i PiS teraz – PO jest lepsze niż PiS, ale dalej są liderami
g) ideologicznie zbieżne
koalicje tworzą partie, które mają podobną ideologię, program partyjny
h) synkretyczne (niespójne programowo)
koalicję tworzą partie, które są nie spójne polityczne, mają inną ideologię i program partyjny.
Rola partii politycznych w tworzeniu rządu
a) partie inicjujące – partia, która szuka „kumpli” do rządzenia
b) partie dopełniające – partie, które są tymi „kumplami”

Program wyborczy to co obiecują partie/politycy, ale nie muszą robić.

Program polityczny – program partii dl którego się stosują, często różny od wyborczego

DEMOKRACJA

To rządy ludu (Demos, Cratos) w każdej kwestii, każdy obywatel uczestniczy w podejmowaniu decyzji

Demokracja przedstawicielska – wybieramy swoich przedstawicieli, aby decydowali za nas

Sposób podejmowania decyzji – referenda(organ państwowy pyta o zdanie obywateli) i referenda zatwierdzające(organ państwowy podjął okazję i pyta o zdanie) konsultacyjną to samo co zatwierdzający.

Tylko, gdy grupa obywateli może wnieść projekt ustawy (min. 100 tys obywateli w PL) marszałek musi go poddać pod obrady w ciągu 3 miesięcy od wniesienia projektu, ale nie musi go sejm przyjmować w przypadku innych wniosków marszałek nie musi ich poddawać pod obrady i ustala kolejność rozpatrywania wniosków (Inicjatywa Obywatelska)

Zasady prawa wyborczego (przymiotniki) w demokracji

Powszechność prawa wyborczego – każdy obywatel danego państwa ma czynne i bierne prawa wyborcze
czynne – wiek obywatela – zdolność do wybierania kandydatów w wyborach – w PL od 18 lat
bierne – zdolność do kandydowania – wiek obywatela w PL
18 lat do Rady gminy, powiatu, sejmiki terytorialne
21 lat – poseł
25 lat na wójta, burmistrza, prezydenta miasta
30 lat do senatu
35 lat na prezydenta RP
W niektórych państwach z uwagi na wykonywany zawód niektórzy mają odebrane prawa wyborcze czynne i bierne – wojskowi, urzędnicy, duchowni, osoby z wyrokiem sądowym(stale lub tymczasowo). W PL odebrać prawa wyborcze może Trybunał Konstytucyjny i może je zabrać maksymalnie na 10 lat.
Zasada bezpośredniości – wybory są bez pośredników, wyborca decyduje w sposób ostateczny o składzie decyduje prezydent, premier, sejm etc. (w USA)
W PL można głosować przez pełnomocnika – za uprzednim uregulowanym prawnym
Osoba niepełnosprawna może poprosić osobę zaufaną o zaznaczenie za głosującego danego kandydata.
Wybory są równe – każdy wyborca ma tyle samo głosów, głos każdego wyborcy jest tak samo silny. Liczby mandatów w danym okręgu ustala się tak i bierze się liczby mieszkańców w państwie z ostatniego dnia roku poprzedzającego wybory i dzieli się przez liczbę deputowanych (w PL deputowanych jest 460) i odpowiednio rozdziela na okręgi wyborcze
Tajność – wybory nie są tajne, tylko głosowanie jest tajne
Ten kto organizuje wybory musi zapewnić wyborcy warunki do oddania głosu w skrytości
Wybory mogą być większościowe lub proporcjonalne lub mniejszościowe
- większościowe – ci którzy uzyskali kolejno najwyższą liczbę głosów i mieszczą się w liczbie mandatów do obsadzenia zasada większości względnej)
Zasada większości bezwzględnej – za wybranych uważa się tych którzy mają kolejno większość głosów, ale powyżej np. 50% lub 50% + 1 głos
Filozofia wyborów jest inna w okręgach jednomandatowych (zawsze wybory bezwzględną większością głosów) i wielomandatowych ((większość względna lub bezwzględna). Jeżeli jest wymóg większości bezwzględnej zwykle jest druga tura wyborów z większością względną
- proporcjonalne – ustala się wynik głosowania w proporcji do liczby zdobytych głosów (ustala się ją wg. wzorów matematycznych), ważnym instrumentem, który powoduje wypaczenie proporcji pomiędzy zdobytymi głosami to odpowiedni wzór matematyczny – przeliczania tj:
System Harea – Nemeyera – najczęściej używany, korzystny dla małych
partii/ugrupowań – zabiera dużym i średnim
System d’Honta – korzystny dla ugrupowań dużych (tych które dostały dużo głosów)
przeciwny do Harea – Nemeyera (używany w PL) – sejm, Rada Powiatu,
Województwa. Do wyborów jednoosobowych jest zasada większości bezwzględnej.
System San’t Legúe – podobny do d’Honta, ale inaczej się oblicza – daje dużym
metoda zmodyfikowanaSan’t Legúe – różnica w liczeniu dzięki, której system jest
niekorzystny dla dużych i małych ugrupowań – daje średnim.
Rada Gminy – okręgi mogą być jedno lub wielo mandatowe.
Progi zaporowe – występują w PL – sprawiają, że większe ugrupowania dostają więcej głosów niż średnie.

DEFINICJA PARTII POLITYCZNEJ

Partia polityczna to organizacja polityczna zrzeszająca na zasadach dobrowolności osoby posiadające wspólny program polityczny i dążące do jego realizacji poprzez zdobycie i sprawowanie władzy państwowej.
Cel: realizacja programu
OS
OP

Organizacja społeczna – mają wspólny cel
Organizacja polityczna – każda organizacja społeczna może być organizacją polityczną
Partia polityczna – jest organizacją społeczną i polityczną. Jest organizacją celową, a jej metodą jest zdobycie i sprawowanie władzy. Celem jest realizacja programu politycznego.

System partyjny – to mechanizm współdziałania bądź realizacji wszystkich legalnie działających partii politycznych

Podział systemów partyjnych na alternatywne i nie alternatywne.
a) alternatywne – system partyjny to taki w którym obywatel ma realną i skuteczną możliwość dokonania rozróżnienia pomiędzy odmiennymi koncepcjami programowymi i personalnymi.
Realna możliwość to przynajmniej dwa odmienne programy polityczne
Personalna to dwóch odmiennych kandydatów
Skuteczna - będzie realizowana ta opcja, którą my wybraliśmy głosując, pod warunkiem, że większość obywateli również ją wybrała.
System alternatywny jest tylko wtedy gdy istnieje rzeczywista i skuteczna możliwość
b) nie alternatywne - system monopartyjny (jednopartyjny) i system partii hegemonicznej
4 zasady działania system partii hegemonicznej:
1- legalnie działa partia, która afirmuje ustrója socjalistyczny
2- partie sojusznicze uznają kierowniczą rolę partii komunistycznych
3- stanowi, że partie sojusznicze uznają wyłączność partii komunistycznej na reprezentowanie parlamentu (ludu robotniczego) – klasa robotnicza mogła rzeszać i reprezentować tylko partia komunistyczna.
4- partia komunistyczna uznaje samodzielność organizacyjną i programową partii sojuszniczych

System kooperacji partii (nie alt.) - to system w którym działa wiele partii politycznych i w którym wszystkie najważniejsze partie porozumiewały się ze sobą i rządzą wspólnie . Powstaje poza wiedzą wyborców.
Każdy system alternatywny to system wielopartyjny
- system partii dominującej – jest wiele partii, ale jedna z nich przez dłuższy czas rządzi (3-5 kadencji parlamentu)
- system dwupartyjny – system dwóch partii dominujących – jedna z dwóch dominujących parti rządzi przez kilka cykli, często na przemian. Dodatkowo jest wiele innych mniejszych partii , ale dwie dominują np. USA, GB
plusy – rządy stabilne
minusy – nie mają pewności wygranej kolejnych wyborów i jest kontrola partii opozycyjnej i system dwupartyjny sztywny – GB – władza scentralizowana, lider; system dwupartyjny luźny – USA, - władza ogólna – kolegialna
- system dwublokowy – system w którym działa wiele partii politycznych, ale żadna nie jest w stanie współpracować – przez co worzą bloki np. lewica i prawica(FR); bloki powstają na podstawie głębokiego konfliktu w danym państwie i partie mają odmienne zdanie przez co następuje podział. Jeżeli jest ryzyko, że żadna partia nie wygra to partie o podobnych programach łączą sie i tworzą blok partyjny przed lub po wyborach
- system dwu i półpartyjny (tylko w Niemczech) – duże partie rządzące to SPU i CDU(CSU) podczas wyborów rządy obejmie ta partia do której przyłączy się trzecia mała partia FDP
- system rozbicia wielopartyjnego(PL) – żadna partia nie może rządzić musi tworzyć koalicje, które mogą się łatwo rozejść

USTROJE POLITYCZNE PAŃSTW

Nazwa państwa	Ustrój	Głowa państwa	Rząd	Ogólne info. o państwie
FRANCJA	Republika	- prezydent wybierany bezwzględną większością głosów - prezydent powołuje rząd na zasadach votum nieufności(senat musi się zgodzić na wybrany rząd) i kieruje jego pracami - przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów - konstytucja z 1958 i jej późniejsze nowelizacje doprowadziły do wzmocnienia pozycji prezydenta – może blokować decyzje rządu	- na czele rządu stoi premier, ale to prezydent kieruje jego pracami - jeżeli prezydent i rząd są tej samej opcji politycznej to pozycja prezydenta jest szczególnie silna, jeżeli jest system koabitacion (prezydent i rząd są z innych opcji) to występują konflikty pomiędzy nimi - parlament jest dwuizbowy: senat – izba wyższa, 343 senatorów, wybory pośrednie – tworzy się kolegium elekcyjne, które wybiera tych senatorów, senat jest nie kadencyjny, co 3 lata wymieniana jest 1/3 składu, zgromadzenie narodowe –izba niższa, 577 parlamentarzystów, wybory powszechne, w okręgach jednomandatowych decyduje większość bezwzględna, wybory co 5 lat	- państwo unitarne, forma rządów semiprezydenckie (półprezydenckie) - na państwo składa się 96 departamentów (na nasze województw) - funkcjonuje na zasadzie konstytucji z 1958 r.
KONFEDERACJA SZWAJCARSKA	Federacja	- prezydent ma formę reprezentacyjną Rada Federalna to 7 osób, które tworzą trzon rządu Szwajcarii, są to ministrowie, z tych 7 osób jest wybierany prezydent i w-ce prezydent po roku w-ce prezydent zajmuje miejsce prezydenta i wybiera się jego zastępcę z pozostałych 5 osób i tak co rok, po 7 latach zmienia się cały skład. - prezydent jest głową państwa i szefem rządu - w rządzie muszą być reprezentowane wszystkie 4 języki urzędowe Szwajcarii i 4 główne wyznania.	Parlament 2 izbowy: - Rada Narodowa 200 deputowanych, izba niższa, członkowie wybierani systemem proporcjonalnym, wybory powszechne, kadencja 4 lata - Rada Kantonów, izba wyższa, 46 członków z 20 kantonów wybiera się 2 osoby przedstawicieli Rady Federacji, a z 6 po 1osobie bo do niedawna były półkantonami, jednak przy najbliższych wyborach będzie 52 członków. Kadencja trwa 4 lata	- nowa konstytucja z 1999 r. - 26 kantonów (województw) - w rządzie będą przedstawiciele partii, które podczas wyborów przekroczą 10 %
ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO (WIELKA BRYTANIA)	Monarchia parlamentarna	Monarcha: – posiada tajną Radę czyli Gabinet, który doradza monarsze w sprawach wymiaru sprawiedliwości - funkcja reprezentacyjna, główną władzę posiada rząd	- Gabinet: kolegialny organ władzy wykonawczej w skład którego wchodzi premier oraz najważniejsi członkowie – łącznie ok. 20 osób - Gabinet cieni: skład rządu formułowany przez partie opozycyjne, gotowe przejąć władzę w razie zwycięstwa wyborczego danej partii, polega to na tym, że każdy członek rządu ma odpowiadający mu cień w opozycji, gabinet nie ma żadnej władzy Parlament 2 izbowy: - Izba Lordów, izba wyższa 743 parów duchownych i świeckich – lordów. Izba ta składa się dodatkowo z Izby Gmin i Suwerena, Lordowie duchowni to najwyżsi hierarchowie kościoła anglikańskiego, którzy zasiadają w radzie tak długo jak sprawują swoje funkcje – wiryliści(obecnie jest ich 26). Lordowie świeccy pełnią funkcje dożywotnio chyba, że izb odbierz im tytuł lordowski, dzielą się na: 92 lordów dziedzicznych i 618 lordów dożywotnich wybieranych przez monarchę na wniosek premiera Kompetencje izby są niewielkie i ograniczają się do prawa zgłaszania projektów ustaw do Izby Gmin oraz czasowego wstrzymywania uchwalania ustaw w drodze weta zawieszającego na okres nie dłuższy niż rok – 2 sesje - Izba Gmin, izba niższa, odgrywa rolę nadrzędną, 650 deputowanych wybieranych przez obywateli w wyborach powszechnych, członkowie opozycji wchodzący do rządu nazywani są niezależnymi	- system gabinetowo parlamentarny, państwo unitarne o silnym stopniu decentralizacji
STANY ZJEDNOCZONE USA	Prezydencki	- prezydent – głowa państwa i naczelny dowódca sił zbrojnych, posiada największe uprawnienia - wybierany w wyborach powszechnych co 4 lata - prezydent tworzy rząd – votum nieufności - wg. Konstytucji jest równorzędnym Kongresem, przedstawicielem narodu. - nie jest odpowiedzialny politycznie przed Kongresem - posiada prawo weta, może wydawać rozporządzenia wykonawcze i proklamacje	Parlament(Kongres) składa się z 2 izb: Większość prac odbywa się w komisjach(stałe, specjalne, wspólne, uzgadniające), Kongres może przełamać prezydenckie weto za pomocą większości 2/3 obu izb - Izby Reprezentantów – izba niższa, członkowie pochodzący z okręgów wyborczych na które podzielone są stany, 435 członków, wybierani co 2 lata – wybory powszechne, z reguły są to specjaliści zajmujący się wąskimi dziedzinami, posiedzeniom przewodniczy speaker, który jest także przewodniczącym większości partyjnej. Zajmuje się on podejmowaniem decyzji o przebiegu obrad i przekazuje ustawy właściwym komisją, reprezentuje izbę na zewnątrz - Senat – izba wyższa, członkowie pochodzący z poszczególnych stanów, 100 członków, wybierani co 6 lat z tym, że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu, posiedzeniom przewodniczy wiceprezydent, a podczas jego nieobecności prezydent pro tempore (senator partii mającej większość w senacie i o najdłuższym stażu) .	- najwyższy akt prawny – konstytucja z 1787r. badaniem zgodności administracji rządowej z zasadami konstytucji zajmuje się Sąd Najwyższy - trójpodział władzy - system dwupartyjny – liczą się tylko dwie partie: Demokratyczna i Republikańska (istnieje wiele innych) - USA dzieli się na 50 stanów
REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC	Demokratyczna republika federalna	Prezydent jest formalnie głową państwa, lecz pełni on rolę głównie, wybierany na kadencję 5 lat przez Zgromadzenie Związkowe (Ciało to składa się w połowie z członków Bundestagu i w połowie z członków wybranych przez przedstawicielstwa narodowe krajów na zasadzie wyborów proporcjonalnych), kandydat wybierany jest bezwzględna większościa głosów. Jeżeli w ciągu 2 tur nikt tego nie osiągnie zwycięża względna większość. Co może: - zawiera umowy z innymi państwami - wysyła i przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych - mianuje i odwołuje najwyższych urzędników państwowych - posiada prawo łaski - na wniosek rządu rozwiązuje parlament, gdy postawiony przez kanclerza wniosek o wotum zaufania zostanie odrzucony Wydawanie aktów prawnych przez prezydenta wymaga kontrasygnaty kanclerza Cała władza należy do Kanclerza – głowy rządu federalnego, który jest wybierany przez niższą izbę parlamentu, wybiera się go następująco: - kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględna większością głosów jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości prawo nominacji przechodzi na parlament, również obowiązuje większość bezwzględna - Jeżeli w ciągu 14 dni nie dokona wyboru większością bezwzględną ma prawo przejść do wyboru większością zwykłą. Jednak wówczas Kanclerz musi zostać poparty przez ¼ ogólnej liczby głosów. Jeżeli Kanclerz zostanie wybrany większością zwykłą prezydent ma prawo rozwiązać parlament i zarządzić nowe wybory. Ciekawostki doczytajcie w Internecie	Federacja państw związkowych zwanych landami, każdy kraj związkowy posiada swój własny rząd i parlament zwany landtagiem, które posiadają szerokie kompetencje w tworzeniu prawa i sprawowaniu władzy wykonawczej. Parlament – 2 izby: Bundestag – izba niższa, wybory mieszane(proporcjonalno większościowe z klauzurą zaporową, przechodzi ta partia która dostała powyżej 5% głosów w skali ogólnopaństwowej, jeżeli kandydaci tej parti nie otrzymali co najmniej 3 mandatów bezpośrednich nikt z partii się nie dostanie do izby) liczba posłów nie jest stałą, ustalana jest w ordynacji wyborczej, kadencja 4 lata, rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia, połowa składu izby wybierana jest w okręgach jednomandatowych (obecnie 299osób) - wygrywa większość względna, druga połowa izby pochodzi z list partyjnych(również 299) przygotowanych przez poszczególne partie dla każdego landu. Każdy wyborca dysponuje 2 głosami – jeden oddaje na kandydata indywidualnego w okręgu wyborczym, drugi na listę partyjną. Bundestag wybiera ze swojego składu przewodniczącego(prezydenta) bezwzględną większością głosów, który kieruje pracami izby wybiera się także 4 przewodniczących izby (każdy z innej partii) razem tworzą prezydium Bundestagu. Drugim organem tej izby jest Rada Seniorów w skład której wchodzą członkowie prezydium i 23 członków, wyłanianych przez poszczególne partie. Bundesrat – Rada Federalna– izba wyższa, składa się z delegatów rządó krajowych i pełni głównie rolę kontrolną. Składa się z przedstawicieli rządów krajowych, ich liczba jest uzależniona od liczby głosów należącego do danego landu (te zaś zależą od liczby jego ludności) po zjednoczeniu Niemiec Rada posiada 69 członków. Członkowie tej izby posiadają mandat imperatywny(są związani instrukcjami swoich rządów i muszą głosować w sposób przez nie nakazany). Głosy krajów muszą być oddane jednolicie en bloc. Pracami Rady Federalnej kieruje przewodniczący(prezydent) funkcję tę sprawują kolejno szefowie poszczególnych rządów krajowych, prezydent Bundestratu zwołuje, otwiera, odracza i zamyka posiedzenia izby. Prezydent Bundestratu może przejąć funkcje prezydenta RFN, jeżeli ten nie jest w stanie pełnić swojej funkcji Rząd jest zobowiązany przez zapis w konstytucji do bieżącego informowania Bundestratu o stanie spraw. Rząd Federalny składa się z kanclerza związku i ministrów związkowych	- system kanclersko parlamentarny - podstawy konstytucyjne to: federalizm – RFN tworzy 16 landów, które mają charakter państw o ograniczonej suwerenności, każdy z landów posiada własną konstytucję, która nie wymaga zatwierdzenia przez władze federalne, posiada również własny rząd parlament i sądownictwo oraz ma ograniczone prawa utrzymywania stosunków międzynarodowych. Każdy land wysyła swoich przedstawicieli do Bundestratu demokratyzm – naród jest jedynym suwerenem władzy w państwie, rządzący muszą działać na zasadzie reprezentacji poglądów politycznych społeczeństwa, a każdem gwarantowane są prawa i wolności obywatelskie. Za przestrzeganie praw odpowiadają sądy i Związkowy Trybunał Konstytucyjny zasada państwa socjalnego – w związku z zasadą z konstytucji „RFN jest demokratycznym i socjalnym państwem związkowym” państwo zapewnia pomoc jednostkom i grupom jej potrzebującym. zasada podziału władz i samorządność – władza sprawowana za pomocą organów państwowych, pochodzących z wyborów pośrednich lub bezpośrednich , których struktura oparta jest na trójpodziale władzy. Niedopuszczalne jest podejmowanie decyzji w drodze referendum, wyjątkiem jest zmiana granicy państw. Konstytucja 23 maja 1949r. nosi nazwę Ustawy Zasadniczej
FEDERACJA ROSYJSKA	Ferderacja	Prezydent – wybierany co 4 lata w wyborach powszechnych i bezpośrednich(wymaga 50% frekwencji, aby wybory były ważne). Kieruje polityką zagraniczną państwa, reprezentuje je, posiada prawo łaski, zarządza wybory do Dumy, może ją również rozwiązać, może przekładać jej projekty ustaw, podpisywać i ogłaszać ustawy, zwracać się do Zgromadzenia Federalnego z corocznym orędziem na temat stanu Państwa, wybiera premiera za zgodą Dumy	Rząd składa się z ministrów i przewodniczącego rządu – premiera, a także jego zastępców. Premier powoływany jest przez prezydenta, jego zadaniem jest określanie podstawowych kierunków działalności rządu i organizowanie jego pracy. Natomiast rząd wydaje uchwały i rozporządzenia, akty prawne sprzeczne z konstytucją uchlane są przez prezydenta. Zgromadzenie Federalne – parlament rosyjski jest bikameralny, składa się z 2 izb, kadencja trwa 4 lata: - Rada Federacji – izba wyższa, w jej skład wchodzi po dwóch reprezentantów z każdego podmiotu Federacji co daje 178 członków. Co robi: zarządza wybory prezydenckie, posiada prawo inicjatywy ustawodawczej, zatwierdza zmiany granic pomiędzy podmiotami federacji, zatwierdza dekrety prezydenta dot. wprowadzenia stanu wojennego, decyduje o użyciu ziły zbrojnej poza granicami kraju - Duma Państwowa – izba niższa, jest ważniejsza niż wyższa, 450 deputowanych, wyraża wotum zaufania dla prezydenckiego kandydata na premiera.
RZECZPOSPOLITA POLSKA (III RZECZPOSPOLITA)	Republika parlamentarna	Prezydent – jest jednym z dwóch głównych organów władzy wykonawczej. - dualizm egzekutywy z domniemaniem kompetencji w sprawach polityki państwa na rzecz Rady Ministrów, funkcja arbitralna, brak ponoszenia odpowiedzialności przed parlamentem przy jednoczesnym ponoszeniu odpowiedzialności konstytucyjnej w wypadku naruszenia prawa oraz ograniczenie niezależności Prezydenta,instytucja kontrasygnaty - zarządza wybory do Sejmu i Senatu i zwołuje ich pierwsze posiedzenie - podpisuje ustawy – może je wetować - powołuje Prezesa Rady Ministrów - Prezydent może zwołać Rade Gabinetową – Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta – nie ma kompetencji Rady Ministrów - ma ograniczoną władzę dot. wydawania rozporządzeń i zarządzeń Rada Ministrów – tworzy Prezes RM wraz z podległymi mu ministrami, prowadzi politykę wew. i zagr. Należą do niej wszystkie polityki niezastrzeżone do innych organów państwowych, jest konstytucyjnym organem władzy wykonawczej	Parlament - organami kierowniczymi Sejmu i Senatu są Marszałek Sejmu i Senatu oraz Prezydium Sejm i Senat - organem polityczno doradczym jest Konwent Seniorów, pozostałe organy pomocnicze to: sejmowe i senackie komisje oraz powoływani przez izby sekretarze - jest dwuizbowy: Sejm – izba niższa, ma silniejszą pozycję, 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, Co może: - władza ustawodawcza – decydująca rola w uchwalaniu ustaw - kontrolna – w odniesieniu do Rady Ministrów jest to wyłączne prawo Sejmu – prawo żądania info. od ministrów i kierowników naczelnych organów administracji rządowej, prawo żądania wysłuchania w postaci decydentów i opinii, możliwość powoływania komisji śledczych, - decyduje o stanie wojny i pokoju Senat – izba wyższa, 100 senatorów, wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich, jest wymagana jego zgoda w przypadku uchwalania zmiany konstytucji. Po uchwaleniu ustawy przez Senat, Sejm może ją przyjąć, wnieść poprawki lub odrzucić. Zgromadzenie Narodowe – to wspólne obrady Sejmu i Senatu, obrady odbywają się pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, ich kompetencje dot. wyłącznie spraw związanych z Prezydentem – przyjmują jego przysięgę, większościa 2/3 na wniosek 140 można postawić P przez Trybunałem Stanu	Państwo unitarne, Konstytucja uchwalona 2 kwietnia 1997r przez Zgromadzenie Narodowe - reprezentuje zasady suwerenności narodu, niepodległości i suwerenności, społeczeństwa obywatelskiego, trójpodziały władzy, pluralizmu, legalizmu, społecznej gospodarki rynkowej oraz godności człowieka, Władzę sprawują: ustawodawczą – Sejm i Senat wykonawczą – Rada Ministrów i Prezydent sądowniczą – sądy i trybunały

FRANCJA

NIEMCY