Magia i religia

Czło­wiek pierwotny był dla Mircea Eliadego modelem człowieka religijnego, stąd jego nacisk na badanie dawnych form religii. W antropologii Mircea Eliadego wyraźnie widoczne są wpływy Carola Gustawa Junga. Podobnie jak on pla­suje się Eliade w nurcie ruchu rewitalizacji religii w nadchodzącym stule­ciu. Uważając religijność za immanentną cechę człowieczeństwa, poszuku­je Eliade ponadczasowych, elementarnych cech natury człowieka. Jego sta­nowisko, podobnie jak stanowisko Junga, jest antyredukcjonistyczne. Sta­ra się powiedzieć coś o istocie faktu religijnego, niesprowadzalnego do czyn­ników natury psychologicznej, społecznej, historycznej czy teologicznej.

Magia i religia dla według Jamesa Frazera były to dwa różne etapy rozwoju myśli ludzkiej, dla Emile'a Durkheima religia była czymś w istocie swej społecznym, magia zaś była sprawą indywidualną. Dla antropologa prowadzącego badania terenowe jasne się staje, że odróż­nienie zjawisk o charakterze czysto religijnym od zjawisk o charakterze czysto magicznym nastręcza w praktyce duże trudności. Wiele obrzędów ma bowiem charakter pod pewnymi względami religijny, pod innymi zaś magiczny. Np. australijskie ceremonie totemiczne włączają istoty ducho­we, a więc pod tym względem są religijne. Mają jednak określony cel na uwadze (pomnożenie lub ochrona gatunku), a więc pod tym względem są magiczne. Podobnie jak wiele innych ceremonii, takich jak rytuały mające na celu spowodowanie deszczu czy odwrócenie klęsk żywiołowych, zapew­nienie sukcesu w wojnie można uznać zarówno za religijne, jak i magiczne. Bronisław Malinowski podkreślał, że magia ma zawsze jasny i skierowany w przyszłość cel, podczas gdy celem ceremonii religijnych jest samo wyra­żenie kultu lub konsekracja (uświęcenie) jakiegoś zjawiska czy wydarze­nia.

Współcześnie za charakterystyczne dla religii uważa się:

Natomiast magia ma powodować re­zultaty bezpośrednio, często bez interwencji istot nadprzyrodzonych (moc jest zawarta w samym zaklęciu), jest na ogół indywidualistyczna i przez to często ukrywana (czarownictwo na Oceanii) i społecznie potępiana (czar­na magia), ma zawsze jakiś praktyczny cel na uwadze.

Funkcje systemu magiczno religijnego

  1. Funkcja poznawczo-psychologiczna. Religia bowiem dostarcza w pierw­szym rzędzie uporządkowanego poglądu na to, jak zbudowany jest świat, jak powstał i jak działa

  2. Drugą ważną funkcją jest umacnianie solidarności społecznej. Wspólne uczestnictwo w rytuałach w połączeniu z jednorodnością leżących u ich podłoża wierzeń wzmacnia poczucie wspólnoty i identyfikacji z grupą. Atmosfera, jaka towarzyszy zazwyczaj rytuałom, sprzyja powstawaniu i wyrażaniu pozytywnych uczuć optymizmu i kolektywnej jedności.

  3. Rytuały magiczno-religijne pełnią też ważną funkcję praktyczną - umac­niają one, zapewniają, a niekiedy także organizują ludzką współpracę. Otwierają np. i wieńczą etapy pracy ogrodowej, mag jest często uważa­ny za eksperta w sprawach gospodarczych.

  4. Wreszcie w sytuacjach zmiany kulturowej religia może pełnić funkcję nowej, ważnej siły integracji społecznej, ideologii scalającej narody.

Dogmaty pierwot­nej wiary. Ich badanie nie jest sprawą prostą, brak bowiem w tych społe­czeństwach czegoś, co odpowiadałoby naszemu credo, wyznaniu wiary. Dogmaty religii pierwotnej musimy wyławiać z obserwacji konkretnego zachowania. Ogólnie można powiedzieć, że niemal w każdej kulturze ludz­kiej można wyodrębnić trzy zasadnicze rodzaje wierzeń:

  1. nuklearne, a więc zasadnicze i przez nikogo nie podważane,

  2. pomocnicze, stanowiące często osobiste koncepcje związane z główny­mi tematami dogmatu religijnego,

  3. zupełnie peryferyjne, co do których nikt nie ma pewności, są więc one z natury najbardziej płynne.

Rytuały magiczno religijne są to pewne werbalne czy cielesne formy zachowania, polegające na uzyskaniu w symboliczny i udramatyzowany sposób pożądanych rezultatów (rytuały magiczne) lub też na wyrażaniu również w symboliczny sposób określonych postaw społecznych (rytuały religijne). Spośród najczęściej spotykanych form rytuałów należałoby wy­mienić przede wszystkim ceremonie inicjacji, pośmiertne i totemiczne.

Inicjacja może być zdefiniowana jako sakralizacja czy konsekracja (uświę­cenie) przez formę obrzędową przełomowych momentów w życiu ludzkim, przejścia jednostki z jednego statusu społecznego do drugiego.

Religia jest to system symboli, które wytwarzają silne, głębokie i trwałe nastawienia uczuciowe i motywujące u ludzi przez sformułowanie ogólnej koncepcji porządku istnienia i zamknięcia tej koncepcji, w takiej oprawie faktów, które tym nastawieniom i motywacjom nadają charakter unikalnie realistyczny (C. Geerta)

Współczesne ujęcia religii:

Orientacja materialistyczna- wpływ religii na zachowania społeczne, związki wierzeń, praktyk na rozładowanie wrogości, epatowanie wrogością.

Orientacja strukturalistyczna- akcentuje się autonomiczność zjawisk religijnych od psychologicznych, socjologicznych

Religia wg Eliade

Mircea Eliade – człowiek to przede wszystkim homo-religiosus, istota posiadająca zdolność tworzenia wyobrażeń i systemów religijnych.

Punktem wyjścia dla definicji religii jest teoria sacrum jako tego, co stałe

Człowiek pierwotny był dla niego modelem człowieka religijnego.

Fakt religijny nie jest sprowadzalny do natury psychologicznej, społecznej. (Edward Evans Pritchard)

Punktem wyjścia dla definicji religii jest teoria sacrum jako tego, co stałe, nieprzypadkowe, a co jest w opozycji do profanum -> charakteryzuje się zmiennością zdarzeń wypełniającą doczesność. Świat profanum jest miejscem objawienia się świętości. (Profanum = (łac.) – to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
HUNA i ROA Magia, Religia, Wierzenia i Uzdrawianie Ludów Oceanii
Frazer J G Złota gałąź, rozdz 3, Magia Sympatyczna, 4 Magia i Religia
prezentacja 7 Magia religia
Antropologia Magia, religia, obrzedowosc
MAGIA I RELIGIA, SOCJOLOgia, Antropologia
Magia i religia, slajdy
Antropologia magia i religia, SOCJOLOgia, Antropologia
Prezentacja Magia, religia, obrzedowosc
40 Magia i Religia
magia a religia i nauka
Magia i Religia A Wierciński
Andrzej Wierciński Magia i religia III
8 Cwiczenia Wierciński Antropologiczny szkic o antypersonie [Magia i religia 39 52]
B Malinowski Mit, magia, religia (opracowanie)
Bronisław Malinowski Mit, magia, religia opracowanie
Między magią a religią Stark, Bainbridge etc
MAGIA I RELIGIA

więcej podobnych podstron